مبطلات
اموری كه باطل كننده‌ی عمل هستند.
اگر در سلام آخر نماز (السَّلَامُ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُه)، یکی از مبطلات برای نمازگزار به وجود بیاید، نماز او چه حکمی دارد؟
نماز باطل است.
نماز باطل است.
عنوان سوال:
اگر در سلام آخر نماز (السَّلَامُ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُه)، یکی از مبطلات برای نمازگزار به وجود بیاید، نماز او چه حکمی دارد؟
پاسخ:
نماز باطل است.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر نمازگزار در سجدة آخر نماز صبح، یک لحظه از خود غافل شود و ساکت بماند و نداند آیا خوابش برده است یا خیر، چه وظیفهای دارد؟
- اگر نمازگزار در آخر وقت نماز ظهر و عصر بخواهد نماز بخواند و نداند آیا برای هر دو نماز وقت دارد یا فقط میتواند نماز عصر را بخواند، چه باید بکند؟
- اگر تحیّت و سلام به نمازگزار با صیغه سلام نباشد، مثلاً طرف مقابل به عنوان سلام دست خود را برای نمازگزار بلند کند، آیا جواب دادن واجب است؟
- اگر نمازگزار پس از تکبیرة الاحرام شروع به قرائت نماید و پس از آن به خود آید که در تشهّد رکعت آخر نماز است، آیا نماز او صحیح است؟
- اگر کسی به نمازگزار سلام کند، ولی نمازگزار متوجّه سلام او نشود و پس از چند لحظه متوجّه شود، آیا لازم است جواب بگوید؟
- سلام علیکم آیا می شود تکبیرة الاحرام را به صورت اخفات گفت؟؟
- اگر نمازگزار ، زودتر از امام جماعت و عمداً سلام نماز را بگوید و نماز را تمام کند، نمازش باطل می شود؟
- در صورت برخورد شخصی با نمازگزار، بدن یا صورت او ناخواسته از قبله منحرف می‌شود، آیا نماز او صحیح است؟
- نمازگزار در جایی از نماز شک میکند و در حالی که شک دارد، به امید اینکه بتواند به یقین برسد، نماز خود را ادامه میدهد:
- اگر شخص نمازگزار در حین نماز، بدون اینکه صورت خود را برگرداند، با چشمانش طرف دیگری غیر از قبله را نگاه کند، آیا نماز او اشکالی دارد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] شخصی مدّت ها در آخر سلام (السلام علیکم و رحمة اللّه و برکاته) به جای "برکاتُهُ"، "برکاةُ" می گفته است. حکم نمازهایی که به این نحو خوانده است، چیست؟
- [آیت الله خوئی] اگر شخصی به نمازگزار سلام کرد و نمازگزار گفت (علیکم السلام) چگونه است؟
- [آیت الله سیستانی] پس از گفتن دو سلام آخر هر نماز ، سلام سوم که السلام علیکم ورحمته الله وبرکاته را در حال چرخاندن سر بطرف راست وچپ صحیح گفته شود نماز صحیح است یا خیر؟
- [سایر] سلام. دو سوال داشتم: 1- آیا در سلام پایانی نماز، فقط گفتن " السلام علیکم و رحمه الله و برکاته" کافی است؟ 2- آیا در رکعت های سه و چهار به جای 3 بار گفتن " سبحان الله و الحمد لله و لا اله الا الله و الله اکبر " تنها 1 بار گفتن این ذکر کافی است؟
- [آیت الله سبحانی] در پایان سخنرانی ها، خطباء می گویند(والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته) آیا جواب این سلام واجب است یا خیر؟
- [سایر] بسم الله الرحمن الرحیم 1.سلام علیکم 2.خدا ب شماعزت دهد 3.حدود دوماهه که دیگه میلی به خواندن نماز اول وقت و قرآن ندارم. 4.شنیدم اکه آدم گناه کنه خدا حال عبادتو ازش میگیره. 5.هرچی فکر میکنم یادم نمیاد چه گناهی کردم 6.نماز صبحهامو لحظه ی آخر میخونم اونم به زور (مثل بقیه ی نمازهام) 7.من ی مدتی انقد بچه ی خوبی بودم که نماز شبم می خوندم 8. چیکار کنم حاجاقا نمی خوام تو این حالت بمونم 9. تورو حضرت عباس جوابموبدین. والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته ببخشید یادم رفت(دختری 25 ساله ام)
- [سایر] چرا در نماز سلام می دهیم؟ هدف از این سه سلام: (ایها النبی، علینا و علی عبادالله الصالحین، علیکم) چیست؟ منظور از سلام اول ظاهراً مشخص است که رسول اکرم (ص) است، اما مفهوم سلام دوم (علینا و علی عباد الله الصالحین) و سلام سوم (علیکم) چیست؟
- [سایر] پیامبر اکرم (ص) تو سلام نمازشون چی میگفتن؟ (السلام علیک ایهی النبی و رحمه الله و برکاته) تو سلام نمازشون بوده یانه؟
- [آیت الله بهجت] اگر شخصی بگوید "سلامٌ علیکم" و شخصی که در حال نماز است بگوید "السلام علیکم" نمازش باطل می شود؟
- [سایر] آیا گفتن (السلام علی عباد الله الصالحین الطیبین الطاهرین) در سلام آخر نماز جایز است؟ و حکم نمازهایی که این گونه خواندهام چیست؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر در جایی که نباید سلام نماز را بگوید سهواً بگوید: (السّلام علیکم و رحمة اللَّه و برکاته). باید دو سجده سهو بنماید، ولی اگر اشتباهاً مقداری از این سلام را بگوید، یا بگوید: (السّلام علیک ایّها النّبیّ و رحمة اللَّه و برکاته). یا بگوید: (السّلام علینا و علی عباد اللَّه الصّالحین). مستحب است که دو سجده سهو به جا آورد.
- در غیر نماز، مستحب است جواب سلام را بهتر از سلام بگوید مثلاً اگر کسی گفت سلام علیکم در جواب بگوید سلام علیکم و رحمة اللَّه. هفتم از مبطلات نماز خنده با صداست ولی اگر سهواً باشد به این معنی که فراموش کرده است در نماز است، و یا اضطراراً باشد به این معنی که نتواند جلوی خنده خود را بگیرد، و یا جهل به مسئله باشد، نماز باطل نمیشود گرچه در هر سه صورت بهتر است نماز را دوباره بخواند، امّا تبسّم و لبخند نماز را باطل نمیکند.
- مستحب است انسان بعد از نماز مقداری مشغول تعقیب یعنی خواندن ذکر و دعا و قرآن شود. و بهتر است پیش از آنکه از جای خود حرکت کند رو به قبله تعقیب را بخواند و لازم نیست تعقیب به عربی باشد ولی بهتر است چیزهایی را که در کتابهای دعا دستور دادهاند بخواند، و از تعقیبهایی که سفارش بسیار شده است، تسبیح حضرت زهرا علیها السلام است که باید به این ترتیب گفته شود: 34 مرتبه اللَّه اکبر، بعد 33 مرتبه الحمدللَّه، و بعد از آن 33 مرتبه سبحان اللَّه، و امام صادق علیه السلام فرموده است: تسبیح مادرم حضرت زهرا علیها السلام نزد من بهتر از هزار رکعت نماز است.
- مستحب است انسان در عید قربان بعد از ده نماز که اوّل آنها نماز ظهر روز عید و آخر آنها نماز صبح روز دوازدهم است تکبیرهایی را که در مسئله پیش گفته شد بگوید و بعد از آن بگوید: (اَللَّهُ اَکْبَرُ عَلی ما رَزَقَنا مِنْ بَهیمَةِ الْاَنْعامِ وَالْحَمْدُللَّهِِ عَلی ما اَبْلانا). ولی اگر عید قربان را در منی باشد، مستحب است بعد از پانزده نماز که اوّل آنها نماز ظهر روز عید و آخر آنها نماز صبح روز سیزدهم ذیحجّه است، این تکبیرها را بگوید.
- اذان هیجده جمله است: چهار مرتبه: (اللَّهُ أَکْبَرُ). دو مرتبه: (أَشْهَدُ أَنْ لا إِلهَ إِلَّا اللَّهُ). دو مرتبه: (أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّهِ). دو مرتبه: (حَیَّ عَلَی الصَّلوةِ). دو مرتبه: (حَیَّ عَلَی الْفَلاحِ). دو مرتبه: (حَیَّ عَلی خَیْرِالْعَمَلِ). دو مرتبه: (اللَّهُ أَکْبَرُ). دو مرتبه: (لا إِلهَ إِلَّا اللَّهُ). و اقامه هفده جمله است یعنی دو مرتبه (اللَّهُ أَکْبَرُ) از اوّل اذان، و یک مرتبه (لا إِلهَ إِلَّا اللَّهُ) از آخر آن کم می‌شود و بعد از گفتن (حَیَّ عَلی خَیْرِ الْعَمَلِ) باید دو مرتبه (قَدْ قامَتِ الصَّلوةُ) اضافه نمود.
- سجده سهو این است که بعد از سلام نماز نیّت سجده سهو کند و پیشانی را به چیزی که سجده بر آن صحیح است بگذارد و بگوید: (بِسْمِاللَّهِ و بِاللَّهِ وَ صَلَّی اللَّهُ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ). یا: (بِسْمِ اللَّهِ و بِاللَّهِ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدْ). ولی بهتر است بگوید: (بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ السلام عَلَیْکَ اَیُّهَا النَّبِیُّ وَ رَحْمَةُاللَّهِ وَ بَرَکاتُه). بعد بنشیند و دوباره به سجده رود و یکی از ذکرهایی را که گفته شد بگوید و بنشیند و بعد از خواندن تشهّد سلام دهد.
- بعد از نماز مغرب و عشاء شب عید فطر و بعد از نماز صبح و ظهر و عصر روز عید و نیز بعد از نماز عید فطر مستحب است این تکبیرها را بگوید: (اَللَّهُ اَکْبَرُ اَللَّهُ اَکْبَرُ لا اِلهَ اِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ اَکْبَرُ اَللَّهُ اَکْبَرُ وَللَّهِِالْحَمْدُ اَللَّهُ اَکْبَرُ عَلی ما هَدانا).
- هرگاه کسی به خدا یا پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم یا یکی از ائمّه معصومین علیهم السلام یا فاطمه زهرا علیها السلام ناسزا گوید یا با یکی از اینها دشمنی داشته باشد و یا یکی از ائمه علیهم السلام یا غیر آنها را خدا بداند کافر است.
- اگر در بین نماز کاری انجام دهد یا مدّتی ساکت شود و شک کند که نماز به هم خورده یا نه، نمازش صحیح است. دهم از مبطلات نماز خوردن و آشامیدن است در صورتی که عمداً و با علم به مسئله باشد، مانند آب خوردن، حتّی اگر قند یا شکر و مانند اینها را در دهان بگذارد و در حال نماز کمکم آب شود و فرو ببرد نمازش باطل می‌شود ولی اگر در بین نماز غذایی را که لای دندانها مانده فرو ببرد اشکال ندارد. یازدهم از مبطلات نماز شک در رکعتهای نماز دو رکعتی و سه رکعتی یا در دو رکعت اوّل نمازهای چهار رکعتی است. دوازدهم از مبطلات نماز آن است که رکن نماز را عمداً یا سهواً کم یا زیاد کند، یا چیزی را که رکن نیست عمداً کم یا زیاد نماید.
- اگر برای جلوگیری از صدای خنده حالش تغییر کند، مثلاً رنگش سرخ شود، نماز باطل نمیشود ولی بهتر است که نماز را دوباره بخواند. هشتم از مبطلات نماز آن است که برای دنیا با صدا گریه کند ولی اگر برای دنیا بی صدا یا سهواً یا بیاختیار یا از روی ندانستن مسئله گریه کند اشکال ندارد و همچنین اگر از ترس خدا یا برای آخرت یا مصائب ائمّهعلیهم السلام گریه کند، آهسته باشد یا بلند، اشکال ندارد بلکه از بهترین اعمال است. نهم از مبطلات نماز کاری است که صورت نماز را به هم زند مثل به هوا پریدن یا ساکت ماندن به مقداری که نگویند نماز میخواند عمداً باشد یا سهواً، با اختیار باشد یا بدون اختیار، از روی جهل به مسئله باشد یا نه، ولی کاری که صورت نماز را به هم نزند مثل اشاره کردن به وسیله دست اشکال ندارد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . در غیر نماز، مستحب است جواب سلام را بهتر از سلام بگوید، مثلاً اگر کسی گفت: "سَلامٌ عَلَیْکُم" در جواب بگوید، "سَلامٌ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَةُ الله". هفتم از مبطلات نماز خنده باصدا و عمدی است. و چنان چه سهواً هم با صدا بخندد، بطوری که صورت نماز از بین برود نماز باطل است، ولی لبخند نماز را باطل نمی کند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . بعد از تشهد رکعت آخر نماز، مستحب است در حالی که نشسته و بدن آرام است بگوید: اَلسَّلامُ عَلَیْکَ أیُّهَا النَّبِیُّ وَرَحْمَةُ اللهِ وَبَرَکَاتُهُ و بعد از آن واجب است بگوید: اَلسَّلامُ عَلَیْکُمْ وَرَحْمَةُ اللهِ وَبَرَکَاتُهُ یا بگوید: اَلسَّلامُ عَلَیْنَا وَعَلی عِبَادِ اللهِ الصّالِحِینَ ولی اگر این سلام را بگوید احتیاط واجب آن است که بعد از آن: "اَلسَّلامُ عَلَیْکُمْ وَرَحْمَةُ اللهِ وَبَرَکَاتُهُ" را هم بگوید، چنان که وجوب گفتن "وَ رَحْمَةُ اللهِ وَبَرَکَاتُهُ" اضافه بر "اَلسَّلامُ عَلَیْکُمْ" نیز بنابر احتیاط است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] در غیر نماز مستحب است جواب سلام را بهتر از سلام بگوید؛ مثلاً اگر کسی گفت: (سَلامٌ عَلَیْکُم) در جواب بگوید: (سَلامٌ عَلَیْکْم وَ رَحْمَةُ اللَّه). هفتم: (خندیدن با صدا) از مبطلات نماز آن است که نمازگزار عمداً با صدا بخندد و چنانچه عمداً بیصدا یا سهوا - باصدا یا بیصدا - بخندد، ظاهر این است که نمازش اشکال ندارد و اگر برای جلوگیری از صدای خنده حالش تغییر کند؛ مثلاً رنگش سرخ شود، بنا بر احتیاط مستحب نمازش را دوباره بخواند.
- [آیت الله وحید خراسانی] بعد از تشهد رکعت اخر نماز مستحب است در حالی که نشسته و بدن ارام است بگوید السلام علیک ایها النبی و رحمه الله و برکاته و بعد از ان باید بگوید السلام علینا و علی عباد الله الصالحین یا بگوید السلام علیکم و مستحب است که به جمله السلام علیکم جمله و رحمه الله و برکاته را اضافه نماید و در صورتی که السلام علینا و علی عباد الله الصالحین را اول بگوید مستحب است که بعد از ان السلام علیکم و رحمه الله و برکاته را هم بگوید
- [آیت الله بروجردی] در غیر نماز مستحب است جواب سلام را بهتر از سلام بگوید، مثلاً اگر کسی گفت:(سَلامٌ عَلَیکُم) در جواب بگوید:(سَلامٌ عَلَیکُمْ وَ رَحمَةُ اللهِ).
- [آیت الله سبحانی] در غیر نماز، مستحب است جواب سلام را بهتر از سلام بگوید، مثلاً اگر کسی گفت سلام علیکم در جواب بگوید سلام علیکم و رحمة الله. هفتم از مبطلات نماز خنده با صدا و عمدی است و چنانچه سهواً با صدا بخندد یا لبخند بزند نمازش باطل نمی شود.
- [آیت الله خوئی] در غیر نماز، مستحب است جواب سلام را بهتر از سلام بگوید، مثلًا اگر کسی گفت: (سلام علیکم) در جواب بگوید: (سلام علیکم و رحمة الله). هفتم- از مبطلات نماز خندة با صدا و عمدی است و چنانچه عمداً بیصدا یا سهواً با صدا بخندد، ظاهر این است که نمازش اشکال ندارد.
- [امام خمینی] در غیر نماز مستحب است جواب سلام را بهتر از سلام بگوید مثلا اگر کسی گفت: (سلام علیکم ) در جواب بگوید: (سلام علیکم و رحمة الله ).هفتم: از مبطلات نماز خنده با صدا و عمدی است و چنانچه سهوا هم با صدا بخندد یا عمدا لبخند بزند نمازش باطل نمی شود.
- [آیت الله مکارم شیرازی] در رکعت آخر تمام نمازها بعد از تشهد، واجب است سلام بگوید و سلام دارای سه صیغه است: (السلام علیْک ایها النبی و رحْمة الله و برکاته، السلام علیْنا و علی عباد الله الصالحین، السلام علیْکمْ و رحْمة الله و برکاته) سلام واجب همان سلام سوم است و می تواند به آن قناعت کند، ولی اکتفا به سلام دوم به تنهایی مشکل است و سلام اول از مستحبات است.
- [آیت الله جوادی آملی] .پس از تشهّد آخر نماز, درحالیکه نشسته و بدن آرام است, مستحب است بگوید: (اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ اَیُّهَا النَّبِیُّ وَ رَحْمَةُ اللهِ وَ بَرَکاتُهُ (و واجب است بعد از آن بگوید: (السَّلاَمُ عَلَیْنَا وَ عَلی عِبَادِ اللهِ الصَّالِحِینَ (یا بگوید: (اَلسَّلاَمُ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَةُ اللهِ وَ بَرَکاتُهُ (و احتیاط واجب است که به اوّلی اکتفا نشود و اکتفا به دومی, صحیح است.