استراحت
آسودن و رفع خستگی را استراحت گویند. از آن به مناسبت در بابهای صلات، حج و احیاء موات سخن رفته است.
اگر معتکف به خاطر ضرورتی از مسجد خارج شد آیا واجب است از نزدیکترین راه برود و برگردد و آیا واجب است در صورت امکان در زیر آفتاب راه برود و نشستن به خاطر ضرورت و استراحت چه حکمی دارد؟
بسمه تعالی:از نزدیکترین راه برود ، و نشستن تنها در حال ضرورت اشکال ندارد.والله العالم
بسمه تعالی:از نزدیکترین راه برود ، و نشستن تنها در حال ضرورت اشکال ندارد.والله العالم
عنوان سوال:
اگر معتکف به خاطر ضرورتی از مسجد خارج شد آیا واجب است از نزدیکترین راه برود و برگردد و آیا واجب است در صورت امکان در زیر آفتاب راه برود و نشستن به خاطر ضرورت و استراحت چه حکمی دارد؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر معتکف به خاطر جهل به حکم یا سهواً از مسجد خارج شود و زود برگردد آیا اعتکاف باطل می شود؟
- در صورت وجود شیرآب و ظرفشویی در داخل مسجد برای مسواک زدن و وضوی مستحبی و از طرفی منع تولیت مسجد به خاطر رعایت نظافت،آیا برای انجام امور مذکور معتکف می تواند از مسجد خارج شود؟
- مسجد جامع دو تا توالت و حمّام دارد اوّلی در100 متری مسجد قرار دارد که همه راهش زیر سایه است و دومی در 300 متری مسجد قرار دارد که بیشتر راهش زیر آفتاب است حال الف) معتکف می تواند از هر کدام خواست استفاده کند یا باید از اوّلی که نزدیک است استفاده کند. ب) اگر استفاده از دوّمی زمان کمتری ببرد به خاطر ازدحام جمعیت در اوّلی، آن وقت وظیفه چیست؟
- اگر معتکف در روز سوم مریض شود و یا ضرورتی پیش آید که باید برود و قبلاً هم شرط نکرده بود آیا می تواند اعتکافش را بهم بزند؟ (در اعتکاف واجب و مستحبی). اگر قبلا شرط کرده بود چطور؟ از حیث قضاء و کفّاره چه وظیفه ای دارد؟
- خارج شدن معتکف از محل اعتکاف بخاطر جهل به موضوع یا سهواً چه حکمی دارد؟(مثلاً به شبستان و یا جایی که چسبیده به مسجد است ولی حکم مسجد را ندارد، برود).
- فقهاء فرموده اند: کسی که روزه قضا دارد نمی تواند روزه مستحبی بگیرد حال اگر شخصی به خاطر ندانستن این مساًله روزه مستحبی نیّت کند و معتکف شود و قبل از غروب روز دوم متوجه شود وظیفه اش چیست؟ آیا قضای این اعتکاف در صورتی که نذر معین باشد واجب است؟ و اگر روز سوم متوجه مساًله شود قضای آن واجب چیست؟
- معتکف وقتی برای رفتن به توالت و یا وضو گرفتن از مسجد خارج می شود گاهاً اتفاق می افتد به خاطر ازدحام جمعیّت حدود ده دقیقه یا بیشتر در آنجا می ماند آیا ضرری به اعتکاف می زند با فرض اینکه رفع حاجت ضروری است و یا اگر بعداً وضو بگیرد از نماز جماعت یا نماز اول وقت محروم می شود؟ و آیا در این مدت می تواند کاری انجام دهد مثلاً ظرف بشوید؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا روحانی که معتکف شده است می تواند برای امامت جماعت به مسجد دیگر و یا منبر در محل دیگر برود و به محل اعتکاف برگردد؟
- [آیت الله سیستانی] کسی که برای دستشویی مجبور است از مسجد خارج شود آیا می تواند به دستشویی دورتر برود یا باید به نزدیکترین دستشویی برود؟
- [آیت الله مظاهری] آیا معتکف میتواند در مسجد غسل کند؟ مثلاً به خاطر گرمی هوا از حوض مسجد برای غسل استفاده کند.
- [سایر] آیا کسی که معتکف است می تواند برای کار یا تدریس از مسجد خارج شود و برگردد؟
- [آیت الله مظاهری] در صورتی که ضرورتی پیش آید و معتکف در روز سوم اعتکاف خود را به هم زند، قضای روزه روز سوم واجب است یا خیر؟
- [آیت الله مظاهری] آیا معتکف میتواند برای خرید جنسی برای خانه از مسجد خارج شود، آن جنس را تهیه کند و به منزل ببرد و برگردد؟
- [آیت الله سیستانی] اگر معتکف از روی جهل از مسجد خارج شود مثلا برود تو حیاط مسجد و فکر میکرده که مسجد است ولی بعدا مشخص شد که حیاط جزو مسجد نیست حکمش چیست؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] در صورت وجود شیر آب و ظرفشویی در داخل مسجد برای مسواکزدن و وضوی مستحبّی و از طرفی منع خادمین مسجد به خاطر رعایت نظافت، آیا برای انجام امور مذکوره معتکف میتواند از مسجد خارج شود؟
- [آیت الله مظاهری] آیا معتکف میتواند به مکانهایی مثل بام مسجد، یا زیر زمین یا حیاط مسجد که مسجد بودن آن مکانها محرز نیست، برود و برای مدتی مثلاً نصف روز در آنجا بماند؟
- [آیت الله بهجت] آیا اگر تحصیل علم واجب باشد، فرد معتکف می تواند جهت شرکت در دروس ساعاتی را از مسجد خارج شود؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- معتکف باید مدّت سه روز یا بیشتر در مسجد به سر برد، و هرگاه بدون عذر شرعی که بعداً گفته خواهد شد ، مسجد را ترک کند، اعتکاف او باطل می شود، خواه حکم شرعی مسأله را بداند یا نداند، ولی اگر فراموش کند که معتکف است و مسجد را ترک کند و یا به زور او را از مسجد بیرون کنند، اعتکاف او باطل نمی شود، و به محض یادآوری یا برطرف شدن مانع، باید به مسجد برگردد، و اعتکاف را ادامه دهد.
- هرگاه ضرورت ایجاب کند که از مسجد بیرون برود و کاری را انجام دهد، باید نزدیک ترین راه به مقصد را انتخاب کند. و اگر در نیمه راه یا هنگام برگشتن، بدون ضرورت مکث کند، و سپس به مسجد باز گردد اعتکاف باطل می شود.
- هرگاه در مسجدی معتکف شود ولی ادامه اعتکاف، ممکن نباشد، مشهور این است که اعتکاف او باطل می شود. و نمی تواند بقیه را در مسجد دیگر به پایان برساند، ولی احوط این است که در صورت واجب بودن به مسجد دیگر منتقل شود و اعتکاف را به آخر برساند.
- کمترین مدت اعتکاف، سه روز است، هرگاه کمتر از آن را نیت کند،اعتکاف او صحیح نیست، ولی فزون تر از سه، مانعی ندارد، ولو یک روز یا یک شب، یا بخشی از آن‌ها. و اگر پنج روز معتکف شود، اعتکاف روز ششم برای او واجب می گردد و همچنین اگر هشت روز معتکف شد، روز نهم برای او واجب می گردد. و مقصود از روز، طلوع فجر تا غروب آفتاب است، بنابراین، شب نخست، و شب چهارم، جزء اعتکاف نیست، در این صورت اقل اعتکاف، سه روز و دو شب می باشد.
- اگر جایی از مسجد نجس شود که تطهیر آن بدون کندن یا خراب کردن ممکن نیست، باید آنجا را بکنند یا اگر خرابی جزئی باشد خراب نمایند و پرکردن جایی که کنده اند، و ساختن جایی که خراب کرده اند، واجب نیست. ولی اگر آن کس که نجس کرده بکند یا خراب کند در صورت امکان باید پر کند و تعمیر نماید.
- پنج چیز بر جنب حرام است: اول رساندن جایی از بدن به خط قرآن یا به اسم خدا و پیغمبران و امامان(علیهم السلام)، به طوری که در وضو گفته شد. دوم رفتن در مسجدالحرام و مسجد پیامبر(صلی الله علیه وآله) اگرچه از یک در داخل و از در دیگر خارج شود. سوم توقف در مساجد دیگر ولی اگر از یک در داخل و از در دیگر خارج شود، یا برای برداشتن چیزی برود مانعی ندارد و احتیاط واجب آن است که در حرم امامان هم توقف نکند. چهارم گذاشتن چیزی در مسجد در غیر حال عبور. پنجم خواندن آیه ای که پس از خواندن باید سجده کرد و آن‌ها در چهار سوره است اول: سوره سی و دوم قرآن (الم تنزیل) دوم: سوره چهل و یکم (حم سجده) سوم: سوره پنجاه و سوم (والنجم) چهارم: سوره نود و ششم (اقرأ) و احتیاط آن است یک حرف از این چهار سوره را هم نخواند.
- اگر در مسأله ای به فتوای مجتهدی عمل کرده و یا فرا گرفته باشد ولی پس از درگذشت او در همان مسأله به فتوای مجتهد زنده رفتار نماید، دوباره نمی تواند آن را مطابق فتوای مجتهدی که از دنیا رفته است انجام دهد. ولی اگر مجتهد زنده در مسأله ای فتوی ندهد، و احتیاط نماید و مقلد مدتی به آن احتیاط عمل کند، دوباره می تواند به فتوای مجتهدی که از دنیا رفته عمل نماید مثلاً اگر مجتهدی گفتن یک مرتبه سُبْحانَ اللهِ وَالْحَمْدُللهِ وَلا اِلهَ اِلاّ اللهُ وَاللهُ اَکْبَر، را در رکعت سوم و چهارم نماز کافی بداند و مقلّد مدتی به این شیوه عمل نماید و یک مرتبه بگوید، چنانچه آن مجتهد از دنیا برود و مجتهد زنده احتیاط واجب را در سه مرتبه گفتن بداند و مقلد مدتی به این احتیاط عمل کند و سه مرتبه بگوید، دوباره می تواند به فتوای مجتهدی که از دنیا رفته برگردد و یک مرتبه بگوید.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سیستانی] - معتکف میتواند در بیرون مسجد زیر سایه راه برود هرچند احتیاط مستحب ترک آن است.
- [آیت الله سیستانی] - اگر معتکف به خاطر کار ضروری از مسجد خارج شود ولی مدّت خروجش طولانی گردد، به گونهای که صورت اعتکاف از بین برود، اعتکافش باطل است، هرچند خروجش از روی اکراه یا اجبار یا اضطرار و یا فراموشی باشد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر به خاطر ضرورتی ناچار گردد که از مسجد خارج شود و به قدری طول بکشد که صورت اعتکاف به هم بخورد، اعتکاف او باطل میشود.
- [آیت الله سیستانی] - چنانچه شرایط برای وضو گرفتن در خود مسجد فراهم باشد فرد معتکف نمیتواند به خارج از مسجد برای وضو گرفتن برود.
- [آیت الله وحید خراسانی] در اعتکاف اموری معتبر است اول ان که اعتکاف کننده عاقل باشد و اعتکاف بچه ممیز صحیح است دوم قصد قربت به گونه ای که در وضو گذشت سوم روزه پس کسی که روزه او باطل است مانند مسافری که قصد اقامه ده روز ندارد نمی تواند اعتکاف کند چهارم ان که در مسجد الحرام یا مسجد النبی صلی الله علیه واله وسلم یا مسجد کوفه یا مسجد بصره یا مسجد جامع باشد پنجم با اذن کسی که اذن او معتبراست باشد پس اعتکاف زن بدون اذن شوهر در صورتی که منافی با حق شوهر باشد صحیح نیست ششم مدت سه روز ودو شب وسط ان سه روز در مسجدی که در ان اعتکاف کرده است بماند وجز برای اموری که ضرورت دارد از مسجد بیرون نرود و می تواند برای عیادت مریض و تشییع جنازه و تجهیز میت مانند غسل ونماز ودفن میت از مسجد بیرون برود و در مواردی که جایز است از مسجد بیرون رود بیشتر از زمانی که برای انجام ان امر لازم است خارج مسجد نماند وبنا بر احتیاط واجب از نزدیکترین راه به مسجد برگردد ودر بیرون مسجد ننشیند و اگر اضطرار به نشستن پیدا کرد در صورت امکان در سایه ننشیند
- [آیت الله سیستانی] - معتکف برای شرکت در امتحانات دبیرستان یا دانشگاه یا حوزه چنانچه ضرورت عرفی باشد میتواند از محل اعتکاف خارج شود ولی نباید مدّت خروجش طولانی گردد، به گونهای که صورت اعتکاف از بین برود، مثلاً تا دو ساعت اشکال ندارد.
- [آیت الله سیستانی] - اگر معتکف از روی فراموشی از مسجد خارج شود، اعتکاف باطل میشود و اگر معتکف از روی اکراه و اجبار از مسجد خارج شود، اعتکافش باطل نمیشود مگر مدّت خروجش طولانی گردد، به گونهای که صورت اعتکاف از بین برود که در این فرض، اعتکافش باطل میشود.
- [آیت الله سیستانی] - خروج فرد معتکف برای شرکت در نماز جماعتی که خارج از محلّ اعتکاف برگزار میشود، بنا بر احتیاط واجب، جایز نیست مگر فردی که در مکه مکرّمه معتکف شده باشد که وی میتواند برای نماز جماعت یا فرادی از مسجد خارج شود و در هر جای مکه که میخواهد نماز بخواند.
- [آیت الله سیستانی] اگر سهواً پیش از امام به رکوع برود چنانچه بتواند پس از آوردن ذکر واجب رکوع برگردد و مقداری از رکوع امام را درک کند باید ذکر را بیاورد و سپس بنا بر احتیاط واجب برگردد و احتیاط مستحب آن است که ذکر را در رکوع دوم نیز بگوید. و اگر عمداً برنگردد صحت جماعتش محل اشکال است ولی نمازش صحیح است به تفصیلی که در مسأله (????) گذشت. و اگر نتواند در صورت بجا آوردن ذکر واجب برگردد و امام را در رکوع درک کند باید ذکر را آورده سپس با امام به سجود برود و جماعتش صحیح است.
- [آیت الله سیستانی] اگر سهواً پیش از امام به سجده برود چنانچه بتواند پس از آوردن ذکر واجب سجده برگردد و همراه با امام به سجده برود، باید ذکر را بیاورد، و سپس بنا بر احتیاط واجب برگردد و احتیاط مستحب آن است که ذکر را در سجده دوم - که برای متابعت از امام آورده - نیز بگوید. و اگر عمداً برنگردد صحت جماعتش محل اشکال است ولی نمازش صحیح است به تفصیلی که در مسأله (????) گذشت. و اگر نتواند در صورت بجا آوردن ذکر واجب برگردد و امام را در سجده درک کند باید ذکر را آورده سپس با امام ادامه دهد و جماعتش صحیح است.