وظیفه
تکلیف مستفاد از اصول عملی، هنگام شک یا جهل به حکم واقعی را وظیفه عملی گویند. این بحث در اصول فقه کاربرد دارد.
اگر فردی یک رکعت از نماز را فراموش کند و در رکعت آخر یادش بیاید، مثلاً فکر می کرد که رکعت اول نمازش رکعت دوم است، لذا رکعت سوم و چهارم را هم بجا آورد، و در رکعت آخر متوجه شد که در رکعت سوم است، وظیفه او چیست؟
واجب است هر رکعتی را که بجا نیاورده، قبل از سلام نماز بجا آورد و سپس سلام دهد و در این صورت که تشهد واجب نماز را در محل خود انجام نداده، باید بنا بر احتیاط قضای آن را انجام داده و دو سجده سهو برای آن بجا آورد.
واجب است هر رکعتی را که بجا نیاورده، قبل از سلام نماز بجا آورد و سپس سلام دهد و در این صورت که تشهد واجب نماز را در محل خود انجام نداده، باید بنا بر احتیاط قضای آن را انجام داده و دو سجده سهو برای آن بجا آورد.
عنوان سوال:
اگر فردی یک رکعت از نماز را فراموش کند و در رکعت آخر یادش بیاید، مثلاً فکر می کرد که رکعت اول نمازش رکعت دوم است، لذا رکعت سوم و چهارم را هم بجا آورد، و در رکعت آخر متوجه شد که در رکعت سوم است، وظیفه او چیست؟
پاسخ:
واجب است هر رکعتی را که بجا نیاورده، قبل از سلام نماز بجا آورد و سپس سلام دهد و در این صورت که تشهد واجب نماز را در محل خود انجام نداده، باید بنا بر احتیاط قضای آن را انجام داده و دو سجده سهو برای آن بجا آورد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- در نماز ظهر بین رکعت سوم و چهارم شک کردم و یک رکعت نماز احتیاط بر من واجب شد، اما فراموش کردم آن را بخوانم. در رکعت چهارم نماز عصر متوجه (آن یک رکعت نماز احتیاط فراموش شده) شدم. تکلیف من چیست؟
- الف) نمازگزاری در رکعت سوم تشهّد و سلام را می گوید و در حین گفتن ذکر سلام متوجه می شود رکعت چهارم را نخوانده است. حال حکم نمازش چیست؟ ب) با توجه به سؤال قبل اگر بعد از اتمام ذکرِ سلام سریعاً بفهمد رکعت چهارم را نخوانده است آیا باید نماز را دوباره بخواند؟
- آیا می توان قضای قنوت فراموش شده را بعد از رکوع یا آخر نماز بعد از سلام بجا آورد؟
- آیا میتوان قضای قنوت فراموش شده را بعد از رکوع یا آخر نماز بعد از سلام بجا آورد؟
- اگر شخصی هنگام نماز بر اثر غفلت در رکعت سوم یا چهارم نماز ظهر، حمد و سوره بخواند و بعد از نماز متوجه شود، آیا اعاده نماز بر او واجب است، و اگر متوجه نشود، آیا نماز وی صحیح است؟
- اگر شخصی بعد از سلام نماز یادش بیاید که یک سجده از رکعت آخر را فراموش کرده، آیا بهجا آوردن قضای سجده بر او واجب است یا این که انجام دو سجده سهو کفایت میکند؟
- اگر کسی به رکعت دوم نماز عید فطر یا قربان و رکعت دوم نماز جمعه برسد چه وظیفه ای دارد؟
- اگر بر نمازگزار خواندن یک رکعت نماز احتیاط واجب شد و اشتباهاً در نماز احتیاط، توحید را خواند و بعد فهمید که توحید را خوانده است وظیفه چیست؟ اگر در حین خواندن سوره توحید متوجه شد که نماز احتیاط است و خواندن توحید لازم نیست وظیفه چیست؟
- کسی که در رکعت سوم نماز شک کند که قنوت را بجا آورده یا خیر، چه حکمی دارد، آیا نمازش را تمام کند و یا از هنگام شک آن را قطع نماید؟
- آیا یک بار گفتن تسبیحات اربعه در رکعت سوم و چهارم نماز کافی است؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] اگر شخصی در رکعت دوم نماز تشهد را فراموش کند و در حالت قیام رکعت سوم یادش بیاید، وظیفه اش چیست؟
- [آیت الله بهجت] اگر شخصی تشهد رکعت دوم را فراموش کند و در حالت رکوع رکعت سوم و یا بعد از آن رکوع، یادش بیاید، وظیفه اش چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] فردی سجده و تشهد را در نمازش فراموش میکند و بعد از اتمام نماز، به جای انجام قضای سجده یا تشهد فراموش شده، مشغول به نماز دیگری می‌شود. اگر در بین نماز یادش بیاید که سجده یا تشهد فراموش شده را انجام نداده، وظیفهاش چیست و نمازی که مشغول آن است، چه حکمی دارد؟
- [سایر] اگر شخصی تسبیحات اربعه را در درکعت سوم یا چهارم در نماز جماعت فراموش کند(یعنی مثلا فکرکند رکعت دوم است وباید سکوت کند) ووقتی که امام دارد به رکوع میرود به یادش بیاید باید چه کند؟
- [آیت الله سبحانی] اگر سلام آخر نماز فراموش شود بعد از زمانی متذکّر شود چه وظیفه ای دارد؟
- [آیت الله بهجت] فردی به شخص دیگری که رکعت آخر نماز او است اقتدا می کند. آیا آن فردی که امام است پس از اتمام نمازش می تواند نماز دیگرش را به این فردی که به او اقتدا کرده و هنوز مشغول نماز است، اقتدا نماید؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی سجده سهو را فراموش کرده و پس از ورود به نماز دیگر یادش آمد، وظیفه اش چیست؟
- [سایر] فردی به دلیل کهولت سن دچار فراموشی می‌شود و در بیشتر نمازها، رکوع (حداقل یک رکوع) را فراموش میکند و بعد از نماز یادش میآید، اما در تکرار نماز هم رکوع را فراموش کرده و در تکرار متعدد یک نماز این فراموشی تکرار می‌شود. وظیفه ایشان نسبت به نمازهایش چیست؟
- [آیت الله بهجت] اگر کسی در رکعت دوّم در حین تشهّد امام جماعت به تصوّر این که رکعت چهارم می باشد برای درک فضیلت جماعت اقتدا کند و بعدا بفهمد رکعت آخر نبوده است، وظیفه اش چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] شخصی با اعتقاد به این که حجر اسماعیل مقام ابراهیم است، نمازش را در آنجا بجا آورده است. وظیفه اش چیست؟ اگر بعد از تقصیر متوجّه شود، آیا اعمال بعد از نماز هم باید اعاده گردد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
مسئله مرتبط یافت نشد
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر پیش از سلام نماز یادش بیاید که یک رکعت یا بیشتر از آخر نماز نخوانده باید مقداری را که فراموش کرده بجا آورد.
- [امام خمینی] اگر پیش از سلام نماز یادش بیاید که یک رکعت یا بیشتر، از آخر نماز نخوانده، باید مقداری را که فراموش کرده بجا آورد.
- [آیت الله سیستانی] اگر پیش از سلام نماز یادش بیاید که یک رکعت یا بیشتر از آخر نماز نخوانده ، باید مقداری را که فراموش کرده بجا آورد .
- [آیت الله بهجت] اگر پیش از سلام نماز یادش بیاید که یک رکعت یا بیشتر از آخر نماز نخوانده، باید مقداری را که فراموش کرده بجا آورد.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر پیش از سلام نماز یادش بیاید که یک رکعت یا بیشتر از آخر نماز نخوانده باید مقداری را که فراموش کرده بجا آورد .
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر بعد از سلام نماز یادش بیاید که یک سجده از رکعت آخر فراموش کرده، چنانچه کاری که عمدی و سهوی آن نماز را باطل میکند، مثل روگرداندن از قبله انجام نداده، باید به قصد قضای سجده، سجده کند و دو سجده سهو بجا آورد، و نیز اگر یادش بیاید که تشهّد رکعت آخر را فراموش کرده، باید به قصد این که وظیفه خود را انجام داده باشد، قضای تشهّد را بخواند و سلام دهد و دو سجده سهو بنماید.
- [امام خمینی] اگر بعد از سلام نماز یادش بیاید که یک سجده از رکعت آخر را فراموش کرده باید قضای سجده ای را که فراموش کرده بجا آورد و بعد از آن دو سجده سهو بجا آورد چه کاری که نماز را باطل می کند کرده باشد یا نه و اگر تشهد رکعت آخر را فراموش کرده باشد باید قضای تشهد را بجا آورد و بعد از آن دو سجده سهو بجا آورد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر یک سجده یا دو سجده را فراموش کند و قبل از رسیدن به رکوع رکعت بعد یادش بیاید، باید بازگشته و سجده فراموش شده را انجام دهد و نمازش صحیح است و اگر بعد از رسیدن به رکوع رکعت بعد یادش بیاید که یک سجده را فراموش کرده، نماز را ادامه میدهد و صحیح است و بعد از نماز قضای سجده فراموش شده و دو سجده سهو بجا می‌آورد و اگر یادش بیاید که دو سجده از یک رکعت را فراموش کرده، نمازش باطل است.
- [آیت الله بهجت] اگر بعد از سلام نماز یادش بیاید که یک رکعت یا بیشتر از آخر نماز را نخوانده، چنانچه کاری انجام داده که اگر در نماز عمدا یا سهوا اتفاق بیفتد نماز را باطل می کند، مثلاً پشت به قبله کرده، نمازش باطل است، و در غیر این صورت باید فورا مقداری که فراموش کرده بجا آورد.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر بعد از سلام نماز ، یادش بیاید که یک سجده از رکعت آخر را فراموش کرده ، چنانچه کای که عمداً یا سهواً نماز را باطل می کند مثل روی گرداندن از قبله اتجام نداده است ، احتیاط واجب آن است سجدة فراموش شده را بجا بیاورد و بعد از آن تشهد و سلام را بجا بیاورد و دو سجدة سهو نیز انجام بدهد و نیز اگر یادش بیاید که تشهد رکعت آخر را فراموش کرده احتیاطاً تشهد را بخواند و بعد از آن سلام دهد و دو سجدة سهو نیز بجا بیاورد .