وظیفه
تکلیف مستفاد از اصول عملی، هنگام شک یا جهل به حکم واقعی را وظیفه عملی گویند. این بحث در اصول فقه کاربرد دارد.
اگر کسی یقین کند که آب در دسترس ندارد و نمازش را با تیمم به جا آورد، اما بعد از آن معلوم شود که آب در دسترس داشته است وظیفه او چیست؟
چنان چه بدون آن که به دنبال آب برود تیمم کرده و بعد از نماز متوجه شده که اگر جستجو می کرد آب پیدا می شد، باید بنابر احتیاط واجب نماز را اعاده نماید، اما اگر بعد از جستجو آب پیدا نکند و با تیمم نماز بخواند و بعد از نماز بفهمد در جایی که جستجو کرده آب بوده، نماز را احتیاطا اعاده کند، گر چه واجب نبودن اعاده خالی از وجه نیست.
چنان چه بدون آن که به دنبال آب برود تیمم کرده و بعد از نماز متوجه شده که اگر جستجو می کرد آب پیدا می شد، باید بنابر احتیاط واجب نماز را اعاده نماید، اما اگر بعد از جستجو آب پیدا نکند و با تیمم نماز بخواند و بعد از نماز بفهمد در جایی که جستجو کرده آب بوده، نماز را احتیاطا اعاده کند، گر چه واجب نبودن اعاده خالی از وجه نیست.
عنوان سوال:
اگر کسی یقین کند که آب در دسترس ندارد و نمازش را با تیمم به جا آورد، اما بعد از آن معلوم شود که آب در دسترس داشته است وظیفه او چیست؟
پاسخ:
چنان چه بدون آن که به دنبال آب برود تیمم کرده و بعد از نماز متوجه شده که اگر جستجو می کرد آب پیدا می شد، باید بنابر احتیاط واجب نماز را اعاده نماید، اما اگر بعد از جستجو آب پیدا نکند و با تیمم نماز بخواند و بعد از نماز بفهمد در جایی که جستجو کرده آب بوده، نماز را احتیاطا اعاده کند، گر چه واجب نبودن اعاده خالی از وجه نیست.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- در صورتی که آب در دسترس نبوده و تیمم بکنیم، آیا با لباس و بدن نجس، می شود نماز خواند؟
- شخصی که به علّت بیماری، برای وضو و غسل نمی تواند از آب سرد استفاده کند و آب گرم در دسترس نداشته باشد، چنان چه تیمّم نماید و نماز بخواند، تکلیف او بعد از امکان استفاده از آب گرم چیست؟
- یک فردی مرده است و ما یقین نداریم که کسی نمازش را خوانده یا نه وظیفه چیست؟
- اگر شخصی یقین به ضرر آب نداشته و وضو بگیرد و سپس معلوم شود که آب برایش ضرر داشته، آیا وضویش صحیح است؟
- اگر به علت نبودن آب، میّت را تیمم دادیم و بعد از آن آب پیدا شد، آیا غسل لازم است و اگر بعد از تیمم مراحل بعدی را نیز انجام داده و او را کفن کردیم، در صورت پیدا شدن آب وظیفه چیست؟
- اگر مماثل هست ولی قدرت بر غسل دادن ندارد، اما قدرت بر تیمّم دارد، آیا وظیفه، غسل توسّط غیر مماثل است یا وظیفه، تیمّم دادن میّت است؟
- وضو گرفتن برایم سخت و مضرّ است و نسبت به تیمم حساس هستم، وظیفه ام چیست؟
- در صورتی که وظیفه انسان تیمم باشد و او بر خلاف وظیفه وضو یا غسل کند، آیا غسل و وضوی او اشکال دارد؟
- اگر جهت غسل میّت آب نداشته باشیم یا آب کمتر از غسل داشته باشیم، وظیفه چیست؟
- وظیفه ی کسی که هر دو دستش قطع گردیده و فقط ذراع هر دو دست باقی است، در تیمّم چیست؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مظاهری] شخصی در شب ماه رمضان جنب شده و آب برای تیمم در دسترس نداشته و متوجه تیمم هم نبوده است. تکلیف روزه آن روز او چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در صورتیکه فرد جنب به آب دسترسی داشته باشد لیکن بدلائلی (مثل در دسترس نبودن حمام) قادر به انجام غسل نباشد و از طرف دیگر امکان تیمم نیز برای وی میسر نباشد(مثلا در دسترس نبودن چیزی که تیمم با آن صحیح باشد) چگونه می تواند نماز را بجا آورد ؟ آیا می تواند وضو گرفته و نماز را ادا نماید؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر مکلف یقین به وجود آب در مکانی دورتر داشته باشد چه وظیفه ای دارد؟
- [آیت الله مظاهری] اگرکسی یقین داشت آب برایش ضرر ندارد و وضو گرفت و غسل کرد، ولی بعد فهمید آب برایش ضرر داشته، وظیفه اش چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر کسی استفاده از آب و خاک (جهت وضو و تیمم) برایش ضرر داشته باشد وظیفه اش چیست؟
- [سایر] اگر انسان جنب باشد؛ ولی آب گرم و مکان مناسب در دسترس نباشد، چه تکلیفی دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] شخصی که به علّت بیماری، برای انجام وضو و غسل، نمی تواند از آب سرد استفاده کند و آب گرم نیز در دسترس ندارد، چنانچه تیمّم نماید و نماز بخواند تکلیف او بعد از یافتن آب گرم، قبل از وقت نماز و بعد از آن چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] شخصی که به علت بیماری نمیتواند برای وضو و غسل از آب سرد استفاده کند، اگر به علت در دسترس نبودن آب گرم تیمّم نماید و سپس امکان استفاده از آب گرم برای او (قبل یا بعد یا هنگام خواندن نماز) فراهم شود، چه باید بکند؟
- [سایر] اگر زن حائض پاک شود ولی آب گرم در دسترس نباشد تکلیف چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر کسی یقین داشته که آب پیدا نمی کند، لذا جستجو نکرده باشد و با تیمم نماز بخواند و بعد بفهمد اشتباه کرده است تکلیف چیست؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر در جستوجوی آب نرود تا وقت نماز تنگ شود، معصیت کرده، ولی نمازش با تیمم صحیح است.
- کسی که یقین دارد آب پیدا نمیکند، چنانچه دنبال آب نرود و با تیمم نماز بخواند و بعد از نماز بفهمد که اگر جستوجو میکرد آب پیدا میشد، باید بنابر احتیاط واجب نماز را اعاده نماید.
- چیزی که معلوم نیست غوره است یا انگور ، اگر جوش بیاید نجس نمی شود . و نیز اگر شک در جوشیدن آب انگور داشته باشیم ، پاک و خوردن آن حلال است . اما اگر یقین به جوشیدن آب انگور پیدا شد ، باید یقین به کم شدن دو سوم آن یا سرکه شدن آن پیدا کنیم تا پاک و حلال شود .
- لازم نیست یقین کند که آب برای او ضرر دارد، بلکه اگر احتمال ضرر بدهد، چنانچه احتمال او در نظر مردم بجا باشد و از آن احتمال ترس برای او پیدا شود، باید تیمّم کند.
- کسی که وظیفه او تیمم است اگر در بعضی از جاهای تیمم او زخم یا دمل یا شکستگی باشد، باید به دستور وضوی جبیرهای، تیمم جبیرهای نماید.
- اگر خود انسان یقین کند چیزی که نجس بوده پاک شده است، یا دو عادل به پاک شدن آن خبر دهند ، آن چیز پاک است ؛ و همچنین است اگر کسی که چیز نجس در اختیار او است بگوید آن چیز پاک شده ، یا مسلمانی چیز نجس را آب کشیده باشد اگر چه معلوم نباشد درست آب کشیده یا نه .
- اگر لباس را آب بکشد و یقین کند پاک شده است و با آن نماز بخواند و بعد از نماز بفهمد پاک نشده، نمازش صحیح است و همچنین اگر دیگری لباس او را آب بکشد که این کار را به او واگذار کرده بود و بعد بفهمد که پاک نشده یا اینکه فهمید بدن یا لباسش نجس شده، و همانطور نماز خواند و بعد از نماز فهمید که اشتباه کرده و پاک بوده است؛ در تمامی این موارد نمازش صحیح است.
- اگر بهواسطه نداشتن آب یا عذر دیگری تیمّم کند، بعد از برطرف شدن عذر، تیمّم او باطل می‌شود.
- اگر رساندن آب به صورت و دست‌ها به مقدار کمی که وضو با آن صحیح است ضرر ندارد و بیشتر از آن ضرر داشته باشد، باید با همان مقدار وضو بگیرد. شرط سیزدهم: در اعضای وضو مانعی از رسیدن آب نباشد، وگرنه وظیفه او وضوی جبیرهای یا تیمم خواهد بود.
- تا انسان یقین نکند که فتوای مجتهد عوض شده است، می تواند به آنچه در رساله نوشته شده عمل نماید . و اگر احتمال دهد که فتوای او عوض شده، جستجو لازم نیست ، ولی اگر بعدا معلوم شود که فتوایش عوض شده بود، باید نسبت به گذشته، به وظیفه عمل نماید.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سبحانی] کسی که یقین دارد آب پیدا نمی کند چنانچه دنبال آب نرود و با تیمّم نماز بخواند و بعد از نماز بفهمد که اگر جستوجو می کرد آب پیدا می شد، نمازش را دو مرتبه بخواند.
- [آیت الله نوری همدانی] کسی که یقین دارد آب پیدا نمی کند ، چنانچه دنبال آب نرود و با تیمم نماز بخواند و بعد از نماز بفهمد که اگر جستجو می کرد آب پیدا می شد ، بنابر احتیاط واجب نمازش را اعاده یا قضا نماید .
- [آیت الله بروجردی] کسی که یقین دارد آب پیدا نمیکند، چنانچه دنبال آب نرود و با تیمّم نماز بخواند و بعد از نماز بفهمد که اگر جستجو میکرد آب پیدا میشد، نمازش باطل است.
- [آیت الله علوی گرگانی] کسی که یقین دارد آب پیدا نمیکند، چنانچه دنبال آب نرود و با تیمّم نماز بخواند و بعد از نماز بفهمد که اگر جستجو میکرد آب پیدا میشد، نمازش باطل است.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . کسی که یقین دارد آب پیدا نمی کند، چنان چه دنبال آب نرود و با تیمم نماز بخواند و بعد از نماز بفهمد که اگر جستجو می کرد آب پیدا می شد، نمازش باطل است.
- [امام خمینی] کسی که یقین دارد آب پیدا نمی کند، چنانچه دنبال آب نرود و با تیمم نماز بخواند و بعد از نماز بفهمد که اگر جستجو می کرد آب پیدا می شد، نمازش باطل است.
- [آیت الله مظاهری] اگر به واسطه یقین یا ترس ضرر تیمّم کند و پیش از نماز بفهمد که آب برایشضرر ندارد تیمّم او باطل است و اگر بعد از نماز بفهمد نمازش صحیح است.
- [آیت الله سبحانی] اگر به واسطه یقین یا ترس ضرر، تیمّم کند و پیش از نماز بفهمد که آب برایش ضرر ندارد، تیمّم او باطل است .و اگر بعد از گذشتن وقت نماز بفهمد، نمازش صحیح است.
- [امام خمینی] اگر به واسطه یقین یا ترس ضرر تیمم کند و پیش از نماز بفهمد که آب برایش ضرر ندارد، تیمم او باطل است. و اگر بعد از نماز بفهمد، نمازش صحیح است.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر به واسطة یقین یا ترس ضرر ، تیمم کند و پیش از نماز بفهمد که آب برایش ضرر ندارد ، تیمم او باطل است . و اگر بعد از نماز بفهمد ، نمازش صحیح است .