وظیفه
تکلیف مستفاد از اصول عملی، هنگام شک یا جهل به حکم واقعی را وظیفه عملی گویند. این بحث در اصول فقه کاربرد دارد.
اگر مماثل هست ولی قدرت بر غسل دادن ندارد، اما قدرت بر تیمّم دارد، آیا وظیفه، غسل توسّط غیر مماثل است یا وظیفه، تیمّم دادن میّت است؟
در این فرض محرم غسل می دهد و احتیاط به ضمّ تیمّم هم می نمایند. (ص 170 جامع المسائل.)
در این فرض محرم غسل می دهد و احتیاط به ضمّ تیمّم هم می نمایند. (ص 170 جامع المسائل.)
عنوان سوال:
اگر مماثل هست ولی قدرت بر غسل دادن ندارد، اما قدرت بر تیمّم دارد، آیا وظیفه، غسل توسّط غیر مماثل است یا وظیفه، تیمّم دادن میّت است؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آن چه که در غسل میّت فرموده اند: غسّال باید مماثل باشد و در نبود مماثل محارم و... ، آیا در باب دفن میّت هم باید مراعات شود یا وظیفه ی خاصّی وجود دارد؟
- اگر به جهت جهل، با وجود مماثل یکی از محارم متوفّی را غسل دهد، وظیفه چیست؟ و اگر میّت را دفن کرده باشند چه طور؟
- اگر مماثل هست ولی غسل صحیح را نمی داند یا نمی تواند انجام دهد و یا اطمینان به صحّت غسل او نیست، وظیفه چیست؟ چه زمانی در فرض سؤال نوبت به غیر مماثل می رسد؟
- در هنگام غسل دادن میّت، آیا پوشاندن تمام بدن یا بعضی از بدن میّت لازم است؟ اگر مماثل باشند چه طور؟
- در صورتی که وظیفه انسان تیمم باشد و او بر خلاف وظیفه وضو یا غسل کند، آیا غسل و وضوی او اشکال دارد؟
- در صورتی که غسل دادن میّت ممکن نباشد وظیفه چیست؟
- اگر در حین غسل یا بعد از غسل منی از میّت خارج شود، وظیفه چیست؟
- اگر جهت غسل میّت آب نداشته باشیم یا آب کمتر از غسل داشته باشیم، وظیفه چیست؟
- بعد از تیمم دادن میّت (به دلیل نبودن آب یا...) اگر کسی به میّت دست بزند، آیا باید غسل کند؟
- اگر بدل از غسل، تیمّم کند و بعد کاری که وضو را باطل کند پیش آید، در صورتی که نتواند برای نمازهای بعدی هم غسل کند وظیفه او چیست؟ آیا وضو بگیرد یا تیمّم نماید؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] جنازه ای را به جهت عذری، به جای غسل، تیمم بدل از غسل داده اند، آیا مسّ آن پس از تیمم موجب غسل مسّ میت می شود؟ و با تیمم بدن میت پاک می شود یا خیر؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا غسّال میتواند در موارد تیمم بدل از غسل، میت را با دستکش تیمم دهد؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا کسی که میخواهد دیگری را تیمّم دهد، لازم است مماثل و همجنس او باشد یا لازم نیست؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا کسی که میت را تیمم داده است باید غسل مسّ میت کند؟
- [آیت الله سبحانی] برای شخصی غسل ضرر داشته و وظیفه ی او تیمم بدل از غسل بوده است. اگر تیمم را فراموش کند و به همان صورت روزه بگیرد و نماز بخواند، وظیفه اش چیست؟
- [آیت الله خامنه ای] در فرض فقدان آب برای غسل دادن میّت، آیا می توان او را تیمم دارد؟ اگر می شود چگونگی تیمم دادن میّت را بفرمایید.
- [آیت الله بروجردی] آیا جایز است شخصی با بودن مماثل غسل میّت دهد محارم به نسب خود را چون خواهر و مادر و عمّه و جدّه پدری؟ زیرا زنها به واسطه جهل به موضوع و حکم و ندانستن کیفیّت تغسیل، نمیتوانند مباشرت کنند و درست به جا آورند، هر چند حکم در این صورت احوط بلکه اقوی اعتبار فقد مماثل وبودن از ورای ثیاب است و طریقه و ترتیب غسل از ورای ثیاب چگونه خواهد بود؟
- [آیت الله سبحانی] جزء جدا شده از بدن مرده، اگر استخوان بدون گوشت باشد وظیفه در مورد غسل مس میت و غسل میت و کفن و دفن چیست؟
- [آیت الله سبحانی] جزء جدا شده از بدن مرده اگر استخوان بدون گوشت باشد، در مورد غسل مس میت، غسل میت و کفن و دفن آن، وظیفه چیست؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر در غسل میّت، ترتیب غسل از آب سدر، کافور و خالص رعایت نشود، وظیفه چیست و اگر میّت را دفن کرده باشند، چه صورت دارد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر کسی بدن انسان مردهای را که سرد شده (چه مسلمان باشد، چه کافر) و غسلش ندادهاند مسّ کند یعنی جایی از بدن خود را به آن برساند باید غسل مسّ میت نماید؛ چه در خواب مسّ کند چه در بیداری، با اختیار مسّ کند یا بیاختیار. ولی اگر حیوان مردهای را مس کند غسل بر او واجب نیست. و اگر وظیفه به جای غسل، تیمم دادن میّت است اگر بعد از تیمّم، کسی به میت مثلاً دست بزند، بنابر اظهر غسل کردن بر او واجب نمیشود، اگرچه احتیاط مستحب این است که غسل کند.
- اگر جنب عمداً تا اذان صبح غسل نکند، روزهاش باطل می‌شود و کسی که وظیفه او تیمم است اگر عمداً تیمم ننماید، روزهاش باطل است و حکم قضای روزه ماه رمضان بعداً خواهد آمد.
- اگر زن در ماه رمضان پیش از اذان صبح از حیض یا نفاس پاک شود و عمداً غسل نکند، یا اگر وظیفه او تیمم است عمداً تیمم نکند، روزهاش باطل است و وجوب کفاره خالی از وجه نیست.
- اگر آب پیدا نشود، یا استعمال آن مانعی داشته باشد، باید بنابر احتیاط واجب میّت را سه تیمّم بدهند و تیمّم اول را به قصد مافیالذمّه انجام دهند. و اما اگر آب هست، ولی فقط برای یک غسل کافی است مسئله دو صورت دارد: اول، آنکه آب طوری است که فقط در غُسل معیّنی قابل استفاده است؛ دوم، آنکه غُسل معیّن نیست. اگر غسل معیّن است، مثل اینکه آب مخلوط با سدر یا کافور شده باشد، در این صورت آن آب را در غسل مربوط به خودش استفاده میکنند و به جای دو غسل دیگر میّت را تیمم میدهند و در این اعمال ترتیب معتبر در غسل میّت را رعایت میکنند. اما اگر غسل معیّن نباشد مثل اینکه آب خالص است و سدر و کافور هم موجود است، بنابر احوط در این صورت قدری سدر با آب مخلوط میکنند، بهطوریکه مضاف نشود و با آن غسل اوّل را به قصد وظیفه فعلیّه انجام میدهند و سپس میّت را بدل از دو غسل بعدی دو تیمم میدهند.
- کسی که وظیفهاش تیمّم است اگر برای کاری تیمّم کند، تا تیمّم و عذر او باقی است، کارهایی را که باید با وضو یا غسل انجام داد، میتواند بهجا آورد، ولی اگر عذرش تنگی وقت بوده، یا با داشتن آب، برای نماز میت یا خوابیدن تیمّم کرده، فقط کاری را که برای آن تیمّم نموده، میتواند انجام دهد.
- غسل میّت مثل غسل جنابت است، و احتیاط مستحب آن است که تا غسل ترتیبی ممکن است، میّت را غسل ارتماسی ندهند؛ و در صورت غسل ارتماسی باید آب قلیل نباشد.
- کسی که وظیفه او تیمم است اگر در بعضی از جاهای تیمم او زخم یا دمل یا شکستگی باشد، باید به دستور وضوی جبیرهای، تیمم جبیرهای نماید.
- کسی که میّت را تیمّم میدهد بنابر اظهر باید دست خود را به زمین زده و به صورت و پشت دستهای میّت بکشد به این ترتیب که در صورت امکان و نبودن مشکل، میت را باید بنشاند و پشت سر او قرار گرفته و او را تیمّم بدهد؛ ولی احتیاط در این است که با دست خود میّت نیز او را تیمّم بدهند.
- غسل مسّ میت را باید مثل غسل جنابت انجام دهند، ولی کسی که غسل مس میت کرده، اگر بخواهد نماز بخواند، باید بنابر احوط وضو هم بگیرد.
- چند چیز بر حائض حرام است: 1 عبادتهایی که مانند نماز باید با وضو یا غسل یا تیمم بهجا آورده شود، ولی بهجا آوردن عبادتهایی که وضو و غسل و تیمم برای آنها لازم نیست، مانند نماز میت، مانعی ندارد. 2 تمام چیزهایی که بر جنب حرام است و در احکام جنابت گفته شد. 3 جماع کردن در فرج، که هم برای مرد حرام است و هم برای زن، اگرچه به مقدار ختنهگاه داخل شود و منی هم بیرون نیاید.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله نوری همدانی] اگر جنب عمداً تا اذان غسل نکند ، یا اگر وظیفة او تیمم است عمداً تیمم ننماید ، روزه اش باطل است .
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . کسی که وظیفه اش تیمم است اگر برای کاری تیمم کند، تا تیمم و عذر او باقی است، کارهایی را که باید با وضو یا غسل انجام داد، می تواند به جا آورد ولی اگر عذرش تنگی وقت بوده، یا با داشتن آب برای نماز میت یا خوابیدن تیمم کرده فقط کاری را که برای آن تیمم نموده، می تواند انجام دهد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] کسی که وظیفه اش تیمم است اگر برای کاری تیمم کند، تا تیمم و عذر او باقی است، کارهایی را که باید با وضو یا غسل انجام داد، می تواند بجا آورد ولی اگر به خاطر تنگی وقت یا با داشتن آب برای نماز میت یا خوابیدن تیمم کرده فقط کاری را که برای آن تیمم نموده می تواند انجام دهد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] کسی که وظیفه اش تیمم است اگر برای کاری تیمم کند؛ تا تیمم و عذر او باقی است؛ کارهائی را که باید با وضو یا غسل انجام داد؛ می تواند به جا آورد؛ ولی اگر عذرش تنگی وقت بوده؛ یا با داشتن آب برای نماز میت یا خوابیدن؛ تیمم کرده؛ فقط کارهائی را که برای آن تیمم نموده می تواند انجام دهد.
- [آیت الله وحید خراسانی] کسی که وظیفه اش تیمم است اگر برای کاری تیمم کند تا تیمم و عذر او باقی است کارهایی را که باید با وضو یا غسل انجام داد می تواند به جا اورد ولی اگر عذرش تنگی وقت بوده یا با داشتن اب برای نماز میت یا خوابیدن تیمم کرده فقط کارهایی را که برای ان تیمم نموده می تواند انجام دهد
- [آیت الله سبحانی] کسی که وظیفه اش تیمّم است اگر برای کاری تیمّم کند، تا تیمّم و عذر او باقی است، کارهایی را که باید با وضو یا غسل انجام داد، می تواند بجا آورد ولی اگر عذرش تنگی وقت بوده، یا با داشتن آب برای نماز میّت یا خوابیدن، تیمّم کرده، فقط کاری را که برای آن تیمّم نموده; می تواند انجام دهد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر کسی که وظیفه او تیمّم است برای کاری تیمّم کند، تا تیمّم و عذر او باقی است، میتواند اعمالی را که باید با وضو یا غسل انجام داد بجا آورد، ولی اگر با داشتن آب برای نماز میّت یا خوابیدن تیمّم کرده باشد، فقط کاری را که برای آن تیمّم نموده میتواند انجام دهد و چنانچه به خاطر تنگی وقت تیمم کرده باشد، به احتیاط واجب نباید سایر اعمالی را که احتیاج به وضو یا غسل دارند انجام دهد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] کسی که وظیفه اش آن است که بدل از وضو و بدل از غسل تیمم کند، همین دو تیمم کفایت می کند و تیمم دیگری لازم نیست.
- [آیت الله خوئی] در غسل میت غسل جبیرهای مشروع نیست و اگر آب پیدا نشود، یا استعمال آن مانعی داشته باشد، باید عوض هر غسل، میت را یک تیمم بدهند، و احتیاط واجب آن است که یک تیمم دیگر هم عوض هر سه غسل بدهند، و اگر کسی که تیمم میدهد، در یکی از این سه تیمم قصد مافی الذمه نماید، یعنی نیت کند که این تیمم را برای آنکه به تکلیف عمل شده باشد، انجام میدهم، تیمم چهارم لازم نیست.
- [آیت الله نوری همدانی] کسی که وظیفه اش آن است که بدل از وضو و بدل از غسل تیمم کند ، همین دو تیمم کفایت می کند و تیمم دیگری لازم نیست .