التزام
تعهّد به فعل یا ترک کاری را التزام می‌گویند و از التزام عملی در بابهای عقود و ایقاعات سخن رفته است.
تقلید به چه چیز محقّق می شود؟ به عمل یا به التزام یا به أخذ رساله و یا...؟
تقلید به وسیله ی عمل بر وِفق فتوای مجتهد جامع الشّرایط محقّق می شود، و التزام و... از مقدّمات تقلید به شمار می روند.
تقلید به وسیله ی عمل بر وِفق فتوای مجتهد جامع الشّرایط محقّق می شود، و التزام و... از مقدّمات تقلید به شمار می روند.
پاسخ:
تقلید به وسیله ی عمل بر وِفق فتوای مجتهد جامع الشّرایط محقّق می شود، و التزام و... از مقدّمات تقلید به شمار می روند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا می شود از یک مرجع تقلید به علت نداشتن رساله فارسی به دیگری عدول کرد؟
- اگر در شرایطی دسترسی به مرجع تقلید یا رساله ایشان نباشد، آیا می توان از رساله ی سایر مراجع در مسأله ی مورد ابتلاء استفاده کرد؟
- آیا تقلید از مجتهدی که متصدّی مقام مرجعیت نبوده و رساله ی عملیه هم ندارد، جایز است؟
- آیا لازم است برای تقلید از یک نفر، تمام رساله وی را بخوانیم؟
- شخصی از مجتهدی تقلید می کرده، سپس مدّتی بدون تقلید صحیح عمل کرده [خواه با احتیاط یا بدون احتیاط [آیا به صرف ترک تقلید، عدول محقّق شده و این شخص اگر بخواهد دوباره از همان مجتهد تقلید کند، حکم تقلید ابتدایی را دارد یا نه؟
- شخصی متوجّه عنوان تقلید نبوده ولی اگر مسأله ای برایش پیش می آمده به رساله ی مجتهد وقت رجوع کرده و عمل نموده، آیا این مقدار برای تحقّق تقلید و بقای بر او در صورت فوت، کافی است؟
- اگر انسان از مجتهدی تقلید کند و در مسایل مورد ابتلا به فتوای او عمل نماید، سپس بعد از وفات وی، در تمام مسایل به مجتهد زنده رجوع کند، اما برخی از مسایل را که قبلاً از مجتهد میّت تقلید و عمل کرده، اینک مورد ابتلا نیست، یعنی موردی برای عمل بر طبق فتوای مجتهد دوم در این مسایل پیش نیامده، آیا در این بخش از مسایل می تواند بر تقلید میّت اوّل باقی بماند؟ با توجّه به این که مجتهد دوم تقلید را التزام بداند.
- آیا برای تقلید از مرجع تقلید نیّت زبانی لازم است؟
- اگر مرجع تقلید کسی فوت کند و از مرجع زنده تقلید نکند، چه حکمی دارد؟
- فردی وجوهات مالش را با مرجع تقلیدی دستگردان کرده و بعدا مقلّد مرجع تقلید دیگری شده است. آیا برای دادن آن به مرجع تقلید اوّل، نیاز به اذن مرجع تقلید دوّم دارد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [سایر] با وجود این که دین اسلام یکی است چرا مرجع تقلید و رساله های عملیه یکی نیست؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا تقلید از مجتهدی که متصدی مقام مرجعیت نبوده و رساله عملیه هم ندارد، جایز است؟
- [سایر] با وجود این که دین اسلام یکی است چرا مرجع تقلید و رساله های عملیه یکی نیست؟
- [سایر] ما مرجع تقلید داریم، وقتی می پرسند از کی تقلید می کنید؟ می گوییم از فلان عالم بزرگوار، این هم رساله اش! اما این تقلید در زندگی جاری نیست، فقط اسمش این است که مرجع تقلید داریم و تقلید می کنیم، آیا واقعاً مقلد هستیم؟
- [آیت الله اردبیلی] تبعیض در تقلید یعنی چه و آیا حضرتعالی در احکام رساله عملیه تان جائز می دانید؟
- [آیت الله اردبیلی] با توجه به بعضی از مسائل سیاسی موجود، آیا تقلید یا بقا بر تقلید از بعضی مراجع جایز است و آیا با توجه به مسائل مذکور، میتوان به ایشان اهانت نمود یا خیر؟ پاسخ : شرایط تقلید و بقا بر تقلید، در رساله توضیح المسائل نوشته شده است؛ اما اهانت کردن، نه تنها به مرجع تقلید، بلکه به هر مسلمان دیگری جایز نیست.
- [آیت الله سبحانی] بنظر حضرتعالی تقلید التزام است یا عمل؟ و نحوة بقاء برمیّت چگونه است که در تمام مسائل یاد گرفته و یاد نگرفته باقی خواهد ماند؟
- [آیت الله جوادی آملی] فرزندانم به سنّ تکلیف تشرّف یافتهاند و میخواهند از حضرتعالی تقلید کنند. آیا میتوانند به دلیل عدم وجود رساله شما، از رساله امام استفاده کنند؟
- [آیت الله جوادی آملی] فرزندانم به سن تکلیف تشرّف یافتهاند و میخواهند از حضرتعالی تقلید کنند. آیا میتوانند به دلیل عدم وجود رساله شما، از رساله امام استفاده کنند؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر فردی نیّتش این باشد که من از فلانی تقلید میکنم و توجه به این موضوع ندارد که تقلید، انجام عمل مستند به فتوای مجتهد است، آیا به واسطه نیّت، تقلید محقّق شده است یا خیر؟ و آیا میتواند در این جا از مجتهد دیگری تقلید کند؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- باقی ماندن بر تقلید میّت در مسائلی که در آنها تقلید و عمل کرده است، در صورتی که مجتهدِ از دنیا رفته با مجتهد زنده از نظر علمی مساوی باشند، بنا بر اقوی جایز است، هر چند با اجازه مجتهدی دیگر بر تقلید باقی بوده و عمل کرده باشد . و اگر مجتهدی که از دنیا رفته اعلم باشد ، واجب است بر تقلید او باقی بماند. و اگر مجتهد زنده بعدا اعلم شد ، واجب است در تمامی مسائل به او عدول نماید.
- اگر مکلف مدتی اعمال خود را بدون تقلید انجام دهد، در صورتی اعمال او صحیح است که بفهمد به وظیفه واقعی خود رفتار کرده است، یا عمل او با فتوای مجتهدی که وظیفه اش تقلید از او بوده، یا با فتوای مجتهدی که فعلاً باید از او تقلید کند مطابق باشد، و عباداتی را که قبلاً انجام داده با قصد قربت انجام داده باشد.
- کسی که مقلد مرجعی بوده و بعد از وفات او به فتوای مرجعی دیگر به تقلید اول باقی بوده، پس از وفات مرجع دوم، در صورت جواز بقاء، تنها در مسائلی که طبق فتوای مجتهد اول عمل کرده می تواند باقی بماند . و اگر چند مرجع داشته و بعد از وفات هر کدام طبق موازین از دیگری تقلید کرده و با اجازه بعدی بر تقلید باقی مانده و در نتیجه از هر مجتهد چند مسأله عمل کرده است، در آن مسائل می تواند بر تقلید مجتهدین قبلی باقی بماند . ولی در هرصورت در مسائلی که عمل نکرده باید به فتوای مجتهد زنده عمل کند.
- شخصی که مقلد مرجعی بوده و بعد از وفات او بر طبق نظر مرجعی دیگر بر تقلید باقی مانده، ولی در بعضی از فتاوی ( از قبیل بلاد کبیره و شب مهتاب یا هرمسأله دیگر ) به مرجع دوم عدول کرده، بعد از وفات مرجع دوم، در صورت بقاء، نمی تواند در این مسائل به مرجع اول برگردد ولی می تواند به تقلید مرجع دوم باقی باشد.
- به دست آوردن فتوا ( یعنی دستور مجتهد ) چهار راه دارد: 1 شنیدن از خود مجتهد. 2 شنیدن از دو نفر عادل که فتوای مجتهد را نقل کنند. 3 شنیدن از کسی که مورد اطمینان و راستگوست، اگر اطمینان به کلام او دارد ، بنا بر احوط. 4 دیدن در رساله مجتهد، در صورتی که به درستی آن رساله اطمینان داشته باشد ، بنا بر احوط .
- اگر مسائلی را از مجتهد میت یاد گرفته و بنا داشته عمل کند، چنانچه عمل نکرده و یا شک در عمل کردن دارد ( در صورت بقاء بر تقلید میت ) نمی تواند در آن مسائل بر تقلید باقی بماند ، هرچند مجتهد میت اعلم باشد.
- تقلید از مجتهدی که مرد، بالغ، عاقل، شیعه دوازده امامی، حلال زاده ، آزاد، زنده و عادل باشد، جایز است و بنا بر اظهر باید از مجتهدین دیگر اَعلَم باشد یعنی در استنباط احکام الهی تواناتر باشد ، و یا اینکه از نظر علمی و اجتهاد مساوی دیگر مجتهدین باشد، و در صورتی که شناختن اعلم یا به دست آوردن فتاوای او مشکل باشد ( مستلزم عُسر و حَرَج باشد ) می تواند با رعایت اَلاَعلَم فَالاَعلَم و سایر شرایط، از غیراعلم تقلید نماید.
- کسی که برای نماز قضای میت اجیر شده باید یا مجتهد باشد یا مسائل نماز را از روی تقلید صحیح، بداند.
- اگر شناختن اعلم مشکل باشد و انسان گمان به اعلم بودن کسی دارد، در صورتی که گمانش به حدّ اطمینان برسد باید از او تقلید کند. بلکه اگر اطمینان برای او حاصل نشد بعید نیست ترجیحِ کسی که فقط به اعلم بودن او گمان دارد یا احتمال می دهد، ولی بهتر این است که در این صورت به قول کسی عمل کند که موافق احتیاط باشد ؛ امّا اگر احتمال ضعیفی هم بدهد که کسی اعلم است و بداند دیگری از او اعلم نیست، باید از او تقلید نماید. و اگر چند نفر در نظر او اعلم از دیگران و با یکدیگر مساوی باشند باید از یکی از آنان تقلید کند.
- در صورت مساوی بودن دو مجتهد ، جایز است انسان در مسائلی که ارتباطی با هم ندارند، بعضی مسائل را از یکی و بعضی دیگر را از مجتهد دیگر تقلید نماید.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله جوادی آملی] .تقلید در احکام، التزام به عمل نمودن به فتوای مجتهد است.
- [آیت الله اردبیلی] تقلید در احکام، این است که در حین عمل تصمیم و التزام داشته باشد به احکامی که مجتهد از ادله شرعی استنباط کرده است عمل نماید و تقلید به این معنا، موضوع جواز یا وجوب بقاء بر تقلید میت وعدم جواز عدول از تقلید مجتهد زنده به مجتهد زنده دیگر است. و از مجتهدی باید تقلید کرد که بالغ، عاقل، شیعه دوازده امامی، حلال زاده، زنده، عادل و اعلم باشد (یعنی در فهمیدن حکم خدا از ادله شرعی و درک موضوعات از تمام مجتهدین زمان خود استادتر باشد) و دنیا طلب نباشد به طوری که منافات با عدالت داشته باشد و همچنین بنابر مشهور مرد باشد.
- [آیت الله اردبیلی] تقلید از میّت ابتداءً جایز نیست ولی باقی ماندن بر تقلید میّت چنانچه مجتهد میّت اعلم از مجتهد زنده باشد، واجب است. و در صورت تساوی مجتهد زنده و میت در علم، بین بقاء بر تقلید میت و رجوع به زنده مخیر است؛ گرچه رجوع به مجتهد زنده بهتر و مطابق با احتیاط است. و چنانچه مجتهد زنده اعلم از مجتهد میّت باشد، رجوع به مجتهد زنده واجب است و بقاء بر تقلید میّت جایز نیست. و باید بقاء بر تقلید میّت به فتوای مجتهد زنده باشد. و اگر کسی در هنگام عمل التزام و تصمیم به عمل به فتوای مجتهد داشته است، برای بقاء در آن مسأله کافی است.
- [آیت الله جوادی آملی] .فتوای مرجع تقلید با دو راه ثابت می‌شود: یکم: حصول علم یا اطمینان, با شنیدن از خود مجتهد یا دیدن در رساله؛ یا جواب استفتاء قابل اعتماد؛ یا شنیدن از فرد آگاه و مورد وثوق. دوم: گواهی دو شاهد عادل.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] تا انسان یقین نکند که فتوای مجتهد عوض شده است؛ می تواند به آنچه در رساله نوشته شده عمل نماید؛ اگر احتمال دهد که فتوای او عوض شده جستجو لازم نیست و همچنین است اگر احتمال دهد مجتهدی را که از او تقلید می کرده در حال حاضر شرایط تقلید را ندارد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] 21 مسائلی را که از مرجع اول تقلید کرده بر تقلید او باقی بماند و همچنین مسائلی که از مرجع دوم تقلید کرده و بقیه را به فتوای مجتهدی حی عمل کند.
- [آیت الله جوادی آملی] .تقلید مجتهد متوفّا در ابتدا جایز نیست؛ ولی بقای بر تقلید میت, اشکال ندارد و بقای بر تقلید مجتهد میت باید به فتوای مجتهد مطلق زنده باشد; خواه فرد به آن عمل کرده باشد یا نه. اگر مجتهد متوفّا اعلم باشد، بقای بر تقلید او احتیاطاً واجب است و اگر مجتهد زنده اعلم باشد، عدول از مجتهد متوفا به مرجع زنده, واجب است.
- [آیت الله سبحانی] اگر مجتهدی که انسان از او تقلید می کند، از دنیا برود باید از مجتهد زنده تقلید کند. ولی در مسائلی که آنها را یاد گرفته است می تواند بر تقلید قبلی باقی بماند.
- [آیت الله سبحانی] اگر مکلف مدتی اعمال خود را بدون تقلید انجام دهد، سپس تقلید کند در صورتی اعمال سابق او صحیح است که مطابق فتوای مجتهدی باشد که اکنون از او تقلید می کند و گرنه باید اعاده کند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه مدتی تقلید کرده اما نمی داند تقلید او صحیح بوده یا نه، نسبت به اعمال گذشته اشکالی ندارد، اما برای اعمال فعلی و آینده باید تقلید صحیح کند.