جدا کردن
به پیوند و ارتباط چیزى یا کسى را با چیزى یا کسى دیگر از میان بردن جدا کردن می گویند که عنوان یاد شده در بابهاى صلات، زکات، خمس، نکاح، صید و ذباحه و شهادات به کار رفته است.
آیا کسانی که بر اثر سکته مغزی و یا ضربه مغزی و.... دچار مرگ مغزی می شود و به گفته پزشکان مرده تلقی می شوند، آیا به لحاظ فقهی نیز میّت هستند؟ و جدا کردن دستگاه های پزشکی و عدم رسیدگی درمانی به آنان چه حکمی دارد؟
تا از تمام جهات نمرده اند، میّت نیستند و باید به آن ها رسیدگی شود.
تا از تمام جهات نمرده اند، میّت نیستند و باید به آن ها رسیدگی شود.
عنوان سوال:
آیا کسانی که بر اثر سکته مغزی و یا ضربه مغزی و.... دچار مرگ مغزی می شود و به گفته پزشکان مرده تلقی می شوند، آیا به لحاظ فقهی نیز میّت هستند؟ و جدا کردن دستگاه های پزشکی و عدم رسیدگی درمانی به آنان چه حکمی دارد؟
پاسخ:
تا از تمام جهات نمرده اند، میّت نیستند و باید به آن ها رسیدگی شود.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- از چه زمانی احکام میّت هم چون (ارث، وصیت، عدّه وفات، برداشتن عضو و....) بر میّت مترتب می گردد؟ آیا زمان مرگ مغزی که به لحاظ پزشکی میّت تلقی می شود یا زمان توقف ضربان قلب ملاک است؟
- برخی از بیماران بر اثر مرگ مغزی مرده تلقی می شوند، اما ممکن است قلب آن ها تا مدتی تپش داشته باشد، آیا تماس با چنین افرادی مس میّت تلقی می شود؟
- آیا می توان اعضای شخصی را که دچار مرگ مغزی شده است (و از لحاظ پزشکی امیدی به زنده ماندن وی نیست، ولی برخی اعضا مثل قلب وی برای مدتی کار می کنند) به بیماری که محتاج است پیوند زد؟ (با توجه به این که در صورت صبر، ممکن است دیگر، قابل پیوند نباشند).
- با توجه به این که اگر بخواهیم طبابت پزشک را با توجه به مشکلات متعدد و در صورت مواجهه با این مشکلات، تنها در صورتی مجاز بدانیم که وی در این زمینه دارای تخصّص و تجربه ی کافی باشد، عملاً مسایل درمان با اختلال کامل روبرو خواهد شد زیرا: اولاً هر پزشکی تا رسیدن به این تخصص و تجربه ی کافی باید همان مراحل اولیّه را طی کند (که همان دوران بدون تجربه و تخصّص است). ثانیا به علت جمعیّت زیاد، امکانات کم، فرصت های ناکافی و ده ها علل دیگر (حداقلّ در کشور ایران) نمی توان انتظار داشت پزشکانی که از ابتدا کاملاً مسلّط باشند به طبابت بپردازند. 1) در مواردی پزشک داروی مؤثّر بر بیماری یا عوارض خطرناک آن را فراموش نموده و فرصت و امکانات کافی جهت دسترسی به اطلاعات کافی یا پزشک متخصص دیگری نیز ندارد. 2) یا مطمئن است که داروی خاصی برای بیماری مفید است. اما هم چنین مطمئن است و یا احتمال می دهد که در صورت تجویز آن دارو عوارضی خفیف یا شدیدتر از خود بیماری و حتی مرگ در اثر این دارو، گریبان گیر این بیمار خواهد شد. (که البته 1 و 2 شامل مسایل تشخیصی نیز می باشد). آیا پزشک در این حالات می تواند مریض را به حال خود بگذارد و چنین فرض کند که: گویا پزشکی موجود نبوده است و قضا و قدر الهی هر چه باشد بر او جاری خواهد شد و بدین ترتیب خود را در معرض مؤاخذه مادی و معنوی حاصل از عوارض احتمالی و هزینه های نابه جای آن قرار ندهد و کار وی را به خدا واگذارد که یا خود بهبودی نسبی یابد و فرصت تحقیقات بعدی فراهم گردد و یا به تدریج دچار عوارض و مرگ گردد. اصولاً در چنین مواردی که پزشک نمی داند برای نجات جان یا رفع و تسکین آلام یک بیمار چه کاری انجام دهد وظیفه ی او چیست؟ درمان های بدون اطمینان و غیر قابل اعتماد (که ممکن است خود آن ها باعث مرگ یا عوارض شدیدتر شوند) یا عدم هر گونه اقدام درمانی؟ اگر پزشک با اقدام به درمان نامطمئن، موجب خسارت و مرگ مریض گردد، آیا مسؤول است؟ آیا اگر اقدام به هیچ درمانی نکند (با توجه به علل و توضیحات فوق)، مسؤولّیتی متوجّه اوست؟ این موضوع با توجه به این نکته باید در نظر گرفته شود که گاهی، فرصت هیچ مشورت و ارجاع بیمار به پزشکان متخصّص و آگاه دیگری وجود ندارد (مثلاً گاهی پزشکی که دارای تجربه ی کافی نباشد، با بیماری در حالت بی هوشی مواجه می شود که نمی داند به طور مثال این بیمار در اثر کمبود یا ازدیاد قند در بدنش دچار بی هوشی شده و در این حالت طبیعی است که درمان کاملاً متناقض است و باعث اشتباه پزشک می شود).
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله نوری همدانی] از یک سو فردی دچار مرگ مغزی شده است و ضربان قلب و نیز نفس او به کمک دستگاه کار می کند لکن مغز به کلی از کار افتاده است و از نظر پزشکان همچون فردی است که سرش را از بدن جدا کرده باشند ، ( که در این صورت نیز فقط تا چند دقیقه قلب به کار خود ادامه می دهد ) بنابراین از نظر پزشکان ، مرده تلقی می شود لذا پس از مدتی دستگاهها را از او جدا می نمایند . از سوی دیگر فرد یا افرادی داریم که جانشان در معرض خطر است و اگر عضو مورد نیاز به آنها پیوند نشود از دنیا خواهند رفت . آیا برای حفظ بیماران زنده ، جایز است که اعضای فرد دچار مرگ مغزی را قطع و به بیماران پیوند زنند ؟
- [سایر] مردی که همسرش به تشخیص پزشکان دچار مرگ مغزی شده، قصد دارد با خواهر همسر خود ازدواج کند. آیا باید همسر خود را طلاق دهد که ازدواج دوم جایز باشد یا اینکه به سبب مرگ مغزی ازدواج پایان یافته تلقی میشود و او میتواند با خواهر همسر ازدواج کند؟ اگر آن دو ازدواج کنند و ناگهان همسر اول از اغما خارج شد، آیا همسر دوم بر مرد حرام میشود؟
- [سایر] آیا دست زدن به بیماری که در کما بوده و یا دچار مرگ مغزی شده و چند لحظه دیگر میمیرد، غسل مس میت دارد؟
- [سایر] آیا دست زدن به بیماری که در کما بوده و یا دچار مرگ مغزی شده و چند لحظه دیگر میمیرد، غسل مس میت دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] بیماران مرگ مغزی در علم پزشکی اشخاصی هستند که دچار توقّف تمامی فعّالیّتهای شناخته شده مغزی شده، ولی قلب و بعضی از اعضای دیگر بدن آنها به کار خود ادامه می دهد. تنفّس در این بیماران متوقّف شده، و با استفاده از دستگاه تنفّس دهنده (اسپیراتور) می توان تنفّس را برقرار کرد. این گونه بیماران در فواصل زمانی چند ساعت یا بیشتر نهایتاً دچار ایست قلبی و مرگ خواهند شد، آیا می توان با توجّه به فروض ذیل این گونه بیماران را از دستگاه تنفّس دهنده جدا نمود: الف) هزینه سنگین دستگاه های تنفس دهنده. ب) استهلاک این دستگاه ها در حدّی که در موارد ضروری تر کارآیی کافی را نخواهد داشت. ج) تحمّل اضطراب و انتظار طولانی خانواده بیمار، در حالی که بیمار آنها بهبود نخواهد یافت. د) وجود بیماری که شانس بهبودی بیشتری داشته، و همزمان محدودیّت در تعداد دستگاههای تنفّس دهنده وجود دارد. نظر شما چیست؟
- [آیت الله خامنه ای] بعضی از افراد دچار ضایعات مغزی غیر قابل درمان و برگشت می شوند که بر اثر آن، همه فعالیت های مغزی آنان از بین رفته و به حالت اغمای کامل فرو می روند و همچنین فاقد تنفس و پاسخ به محرّکات نوری و فیزیکی می شوند، دراین گونه موارد احتمال بازگشت فعالیت های مذکور به وضع طبیعی کاملاً از بین می رود و ضربان خودکار قلب مریض باقی می ماند که موقّت است و به کمک دستگاه تنفس مصنوعی انجام می گیرد و این حالت به مدّت چند ساعت و یا حداکثر چند روز ادامه پیدا می کند، وضعیت مزبور در علم پزشکی مرگ مغزی نامیده می شود که باعث فقدان و از دست رفتن هر نوع شعور و احساس و حرکتهای ارادی می گردد و از طرفی بیمارانی وجود دارند که نجات جان آنان منوط به استفاده از اعضای مبتلایان به مرگ مغزی است، بنا بر این آیا استفاده از اعضای مبتلا به مرگ برای نجات جان بیماران دیگر جایز است؟
- [آیت الله نوری همدانی] مستدعی است پاسخ چند سوال فقهی زیر که در پزشکی مبتلا به می باشد مرقوم فرمایید . امواجی که بر روی نوار ثبت می شود دال بر فعالیت مغز یا قلب می باشد با توجه به اینکه می تواند امواج مغزی وجود نداشته باشند و قلب انسان به کمک دستگاههای مصنوعی فعالیت داشته باشد .1 آیا نداشتن امواج مغزی دال بر مرگ است یا نداشتن امواج قلبی ؟2 در حالت اغمای بدون برگشت که مغز به طور کلی مرده است و حرکات قلبی ، عروقی و تنفسی به کمک دستگاهها و داروها نگهداری می شود بنابر اینکه پیوند اعضاء بدن مباح باشد آیا جدا کردن عضوی مثل قلب از بدن شخص در این حالت برای پیوند به شخص دیگر جایز است ؟ 3 آیا جدا کردن عضو در این حالت ، جدا کردن عضو از انسان زنده محسوب می شود یا از بدن مرده ؟ 4 چه زمانی احکام میت مانند ارث ، وصیت ، عده وفات در مورد زوجه و ... بر او جاری می شود ؟ از زمان مرگ مغزی یا زمان جدا کردن دستگاههای مذکور و توقف قلب ؟ 5 در صورتی که افرادی که با مرگ مغزی مواجه شده اند کاملا فاقد حس و حرکت می باشند و خون در رگهای بدن آنها از جریان افتاده و ضربان نبض آنها نیز قطع شده است و مرده محسوب می شوند ، حکم قطع عضو آنها چیست ؟
- [آیت الله سبحانی] شخصی در مدینه منوّره به سکته مغزی مبتلا می شود ولی مشاعر خود را از دست نمی دهد ولی در بیمارستان بستری می شود. هیئت پزشکی بعد از مشاوره وی را برحسب ضوابطی که دارند، آورده و از مسجد شجره محرم نموده اند و پس از رسیدن به مکه معظّمه نیز بیمار مذکور تحت مراقبت پزشکی قرار گرفته است و این نارسایی جسمی تا روز ترویه ادامه پیدا کرده است بطوری که پزشکان بیمارستان حتی اجازه وقوف اضطراری را نیز نمی دهند اکنون تکلیف او در جهت امر حج و نحوه احلال چیست؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در اثر ضربه وارده به سر شخصی، جمجمه او می شکند، با انتقال به بیمارستان و عمل جراحی کمی بهبود یافته; ولی مبتلا به خونریزی دستگاه گوارش می شود و با عمل جراحی و انتقال به یک بیمارستان دیگر، بالأخره از دنیا می رود. پزشکان، مرگ را به چند علت ذکر می کنند، و 70 درصد را به شکستگی جمجمه نسبت می دهند. لطفاً حکم دیه ضارب را بیان فرمایید. و آیا قتل عمدی محسوب می شود یا غیر عمدی؟
- [آیت الله خامنه ای] اینجانب مادری دارم که مدت نُه سال است از سکته مغزی رنج می برد و افتاده شده و هم اکنون نیز قادر به انجام هیچ کاری نیست به گونه ای که فرزندان پسر وی را به اصطلاح تر و خشک می کنند اکنون با توجه به اینکه دیگر نگهداری ایشان در منزل به صلاح خود مریض نیست اگر ایشان را به خانه سالمندان که جای بهتری از لحاظ امکانات پزشکی و رفاهی است منتقل کنیم آیا از لحاظ شرعی و برّ به والدین اشکالی دارد یا خیر؟
مسائل مرتبط از این مرجع
مسئله مرتبط یافت نشد
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
مسئله مرتبط یافت نشد