وظیفه
تکلیف مستفاد از اصول عملی، هنگام شک یا جهل به حکم واقعی را وظیفه عملی گویند. این بحث در اصول فقه کاربرد دارد.
در صورتی که غسل دادن میّت ممکن نباشد وظیفه چیست؟
باید بنابر احتیاط واجب میّت را سه تیمم بدهند و تیمم اوّل را به قصد مافی الذمه انجام دهند. و کسی که میّت را تیمم می دهد بنابراظهر باید دست خود را به زمین زده و به صورت و پشت دست های میّت بکشد؛ ولی احتیاط در این است که با دست خود میّت نیز او را تیمم بدهند. (جهت اطلاع بیشتر به مسأله های 471 و 472 و 473 رساله مراجعه شود.)
باید بنابر احتیاط واجب میّت را سه تیمم بدهند و تیمم اوّل را به قصد مافی الذمه انجام دهند. و کسی که میّت را تیمم می دهد بنابراظهر باید دست خود را به زمین زده و به صورت و پشت دست های میّت بکشد؛ ولی احتیاط در این است که با دست خود میّت نیز او را تیمم بدهند. (جهت اطلاع بیشتر به مسأله های 471 و 472 و 473 رساله مراجعه شود.)
پاسخ:
باید بنابر احتیاط واجب میّت را سه تیمم بدهند و تیمم اوّل را به قصد مافی الذمه انجام دهند. و کسی که میّت را تیمم می دهد بنابراظهر باید دست خود را به زمین زده و به صورت و پشت دست های میّت بکشد؛ ولی احتیاط در این است که با دست خود میّت نیز او را تیمم بدهند. (جهت اطلاع بیشتر به مسأله های 471 و 472 و 473 رساله مراجعه شود.)
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر در حین غسل یا بعد از غسل منی از میّت خارج شود، وظیفه چیست؟
- اگر جهت غسل میّت آب نداشته باشیم یا آب کمتر از غسل داشته باشیم، وظیفه چیست؟
- اگر مماثل هست ولی قدرت بر غسل دادن ندارد، اما قدرت بر تیمّم دارد، آیا وظیفه، غسل توسّط غیر مماثل است یا وظیفه، تیمّم دادن میّت است؟
- در صورتی که وظیفه انسان تیمم باشد و او بر خلاف وظیفه وضو یا غسل کند، آیا غسل و وضوی او اشکال دارد؟
- غسل مس میّت در چه صورتی واجب است؟
- اگر غسل میّتی انجام شده باشد و از هر سه غسل فارغ شده باشند، ولی مدفوع از آن ظاهر شود، آیا به غسل میّت لطمه ای وارد می شود یا نه؟ وظیفه چیست؟
- اگر به جهت جهل، با وجود مماثل یکی از محارم متوفّی را غسل دهد، وظیفه چیست؟ و اگر میّت را دفن کرده باشند چه طور؟
- اگر بدل از غسل، تیمّم کند و بعد کاری که وضو را باطل کند پیش آید، در صورتی که نتواند برای نمازهای بعدی هم غسل کند وظیفه او چیست؟ آیا وضو بگیرد یا تیمّم نماید؟
- کسی که میّت را غسل داده اگر قبل از غسل مسّ میّت بخواهد میّت را کفن کند، چه حکمی دارد؟
- کسی که غسل مسّ میّت و یا غسل دیگری بر او واجب شده می تواند میّت را غسل دهد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] در صورتی که غسل میّت ممکن نباشد تکلیف چه می باشد؟
- [آیت الله سبحانی] جزء جدا شده از بدن مرده، اگر استخوان بدون گوشت باشد وظیفه در مورد غسل مس میت و غسل میت و کفن و دفن چیست؟
- [آیت الله سبحانی] جزء جدا شده از بدن مرده اگر استخوان بدون گوشت باشد، در مورد غسل مس میت، غسل میت و کفن و دفن آن، وظیفه چیست؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر در غسل میّت، ترتیب غسل از آب سدر، کافور و خالص رعایت نشود، وظیفه چیست و اگر میّت را دفن کرده باشند، چه صورت دارد؟
- [آیت الله سبحانی] شک داشتم که میت را غسل داده اند یا نه ولی او را مس کردم. آیا غسل مس میّت بر من واجب است؟ 2. اگر در صحت غسل میت شک کردم وظیفه ام چیست؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر میّت زن باشد و زنی نباشد که او را غسل دهد و محرم هم نباشد که غسل دهد آیا نامحرم میتواند غسل دهد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در صورتی که نتوان میت را غسل میت داد چه باید کرد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر زنی در حال حیض فوت کند وظیفه درباره غسل او چیست؟ آیا باید در هنگام غسل میت، نیت غسل حیض هم کرد؟ اگر زن دفن شده باشد وظیفه چیست؟
- [آیت الله علوی گرگانی] همزمان سه میّت را غسل دادهاند، بعد معلوم شد که غسل یکی از آنها باطل بوده و حال آنکه همه را دفن کردهاند وظیفه چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] میتی را بدون غسل و کفن دفن کرده اند و نماز میت را هم نخوانده اند وظیفه چیست؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- غسل میّت مثل غسل جنابت است، و احتیاط مستحب آن است که تا غسل ترتیبی ممکن است، میّت را غسل ارتماسی ندهند؛ و در صورت غسل ارتماسی باید آب قلیل نباشد.
- اگر کسی بدن انسان مردهای را که سرد شده (چه مسلمان باشد، چه کافر) و غسلش ندادهاند مسّ کند یعنی جایی از بدن خود را به آن برساند باید غسل مسّ میت نماید؛ چه در خواب مسّ کند چه در بیداری، با اختیار مسّ کند یا بیاختیار. ولی اگر حیوان مردهای را مس کند غسل بر او واجب نیست. و اگر وظیفه به جای غسل، تیمم دادن میّت است اگر بعد از تیمّم، کسی به میت مثلاً دست بزند، بنابر اظهر غسل کردن بر او واجب نمیشود، اگرچه احتیاط مستحب این است که غسل کند.
- غسل مسّ میت را باید مثل غسل جنابت انجام دهند، ولی کسی که غسل مس میت کرده، اگر بخواهد نماز بخواند، باید بنابر احوط وضو هم بگیرد.
- تخته یا سنگی که روی آن ، میت را غسل می دهند و پارچه ای که با آن عورت میت را می پوشانند و دست کسی که او را غسل می دهد ، بعد از تمام شدن غسل پاک می شود .
- اگر آب پیدا نشود، یا استعمال آن مانعی داشته باشد، باید بنابر احتیاط واجب میّت را سه تیمّم بدهند و تیمّم اول را به قصد مافیالذمّه انجام دهند. و اما اگر آب هست، ولی فقط برای یک غسل کافی است مسئله دو صورت دارد: اول، آنکه آب طوری است که فقط در غُسل معیّنی قابل استفاده است؛ دوم، آنکه غُسل معیّن نیست. اگر غسل معیّن است، مثل اینکه آب مخلوط با سدر یا کافور شده باشد، در این صورت آن آب را در غسل مربوط به خودش استفاده میکنند و به جای دو غسل دیگر میّت را تیمم میدهند و در این اعمال ترتیب معتبر در غسل میّت را رعایت میکنند. اما اگر غسل معیّن نباشد مثل اینکه آب خالص است و سدر و کافور هم موجود است، بنابر احوط در این صورت قدری سدر با آب مخلوط میکنند، بهطوریکه مضاف نشود و با آن غسل اوّل را به قصد وظیفه فعلیّه انجام میدهند و سپس میّت را بدل از دو غسل بعدی دو تیمم میدهند.
- اگر چند میت را مس کند یا یک میت را چند بار مس نماید، یک غسل کافی است.
- اگر موی خود را به بدن میّت برساند یا بدن خود را به موی میّت یا موی خود را به موی میّت برساند، غسل واجب نیست.
- کسی که میّت را غسل میدهد، باید مسلمان و دوازده امامی و عاقل باشد و مسائل غسل را هم بداند.
- اگر سدر و کافور یا یکی از اینها پیدا نشود، یا استعمال آن جایز نباشد، مثل آنکه غصبی باشد، باید به جای هر کدام که ممکن نیست، بنابر احتیاط واجب میّت را با آب خالص غسل بدهند؛ و اقوی در مکان غسل این است که باید مباح باشد.
- اگر به علت نبودن آب، میّت را تیمم دهند و بعد از آن آب پیدا شود، در صورتی که خوفی بر میّت در تأخیر دفن نیست باید آن را غسل بدهند و حنوط و کفن کنند، و اگر نماز بر او خواندهاند بنابر احوط دوباره بخوانند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سیستانی] - اگر بر اعتکاف کننده غسل واجب شود، در صورتی که آن غسل از غسلهایی است که انجام آن در مسجد، مانع داشته و جایز نباشد مثل غسل جنابت که مستلزم ماندن در مسجد با جنابت است یا موجب نجس شدن مسجد میگردد، باید خارج شود وگرنه اعتکاف او باطل می‌شود و در صورتی که غسل کردن در مسجد مانعی نداشته باشد مانند غسل مسّ میّت و امکان غسل نیز باشد، بنا بر احتیاط واجب، جایز نیست از مسجد خارج شود.
- [آیت الله سبحانی] نهادن جسد میت در مسجد پیش از غسل دادن اگر موجب سرایت نجاست و مستلزم هتک مسجد نباشد مانع ندارد، و بعد از غسل دادن بی اشکال است. و صحن مسجد اگر مسجد نباشد شستن و غسل دادن میت در آنجا اگر مخالف با وقف نباشد و موجب هتک نشود اشکال ندارد.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر دیوانه یا بچه نابالغی میت را مس کند بعد از ان که ان دیوانه عاقل یا بچه بالغ شد باید غسل مس میت نماید و در صورتی که بچه ممیز باشد و غسل مس میت نماید غسلش صحیح است
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر دیوانه یا بچه نابالغی میت را مس کند بعد از ان که ان دیوانه عاقل یا بچه بالغ شد باید غسل مس میت نماید و در صورتی که بچه ممیز باشد و غسل مس میت نماید غسلش صحیح است
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر موی خود را به بدن میت برساند یا بدن خود را به موی میت یا موی خود را به موی میت برساند؛ بنا بر احتیاط غسل کند ولکن آن غسل برای نماز کافی نیست مگر آنکه موی خود و موی میت بلند نباشد که در این صورت غسل مس میت برای نماز کافی است.
- [آیت الله مظاهری] کسی که میّت را غسل میدهد، در حال اختیار باید مسلمان دوازده امامی و عاقل و آشنا به مسائل غسل باشد، گرچه بالغ نباشد.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر از جهت تنگی وقت وظیفه مکلف تیمم بوده ولی به خیال این که به اندازه غسل و نماز وقت دارد غسل کند در صورتی که به قصد طهارت از جنابت یا قرایت قران مثلا غسل نماید غسل او صحیح است و اگر قصد کند برای خواندن ان نماز به نحوی که اگر امر به نماز نباشد قصد غسل نداشته باشد ان غسل باطل است
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر از جهت تنگی وقت وظیفه مکلف تیمم بوده ولی به خیال این که به اندازه غسل و نماز وقت دارد غسل کند در صورتی که به قصد طهارت از جنابت یا قرایت قران مثلا غسل نماید غسل او صحیح است و اگر قصد کند برای خواندن ان نماز به نحوی که اگر امر به نماز نباشد قصد غسل نداشته باشد ان غسل باطل است
- [آیت الله مظاهری] جایز نیست برای غسل دادن میّت مزد بگیرد مگر در صورتی که بتواند قصد قربت نماید، ولی مزد گرفتن برای کارهای مقدماتی غسل حرام نیست.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر موی خود را به بدن میت برساند یا بدن خود را به موی میت یا موی خود را به موی میت برساند در صورتی که مو به قدری باشد که تابع بدن محسوب شود بنابر احتیاط غسل واجب است