امام جماعت
امام جماعت به معنی پیش نمازاست واز آن در باب صلاة، سخن رفته است. ومهم‌ترین مباحث آن عبارت است از:
اگر بدانیم که امام جماعت مثلاً "اللّه الصّمد" را درست تلفظ نمی کند و یا در انجام تشهد نماز اشکال دارد، آیا می توان تا آن مقدار از نماز نیّت جماعت کرد و از آن جا به بعد نیّت فرادا نمود؛ یا آن مقدار از نماز مثل "اللّه الصمد" راخود انسان قرائت کند و بقیه نماز را به جماعت تمام نماید؟
از اوّل نمی توان به او اقتدا کرد، بنابر احوط.
از اوّل نمی توان به او اقتدا کرد، بنابر احوط.
عنوان سوال:
اگر بدانیم که امام جماعت مثلاً "اللّه الصّمد" را درست تلفظ نمی کند و یا در انجام تشهد نماز اشکال دارد، آیا می توان تا آن مقدار از نماز نیّت جماعت کرد و از آن جا به بعد نیّت فرادا نمود؛ یا آن مقدار از نماز مثل "اللّه الصمد" راخود انسان قرائت کند و بقیه نماز را به جماعت تمام نماید؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- شخصی در تشهّد آخر نماز امام جماعت تکبیرة الاحرام می گوید و برای درک فضیلت می نشیند، لکن نیّت فرادا نموده نه جماعت یعنی بر خلاف وظیفه عمل نموده است ، آیا نماز او درست است یا اعاده دارد؟
- آیا در بین نماز جماعت می توان نیّت فرادا نمود؟ این کار چگونه انجام می گیرد و در کجای نماز می توان این عمل را انجام داد؟
- شخصی در تشهد آخر نماز جماعت برای درک ثواب، نیّت کرده و می نشیند ولی در هنگام نیّت، نیّت فرادا کرده نه جماعت؛ آیا نماز او درست است یا نه؟
- اگر انسان در جمع محدودی در مدّت معینی حضور داشته باشد و امام جماعت آن جمع عادل نباشد یا قرائت او اشکال داشته باشد و نماز فرادا خواندن نوعی تفسیق و اهانت به او محسوب می شود، در چنین شرایطی تکلیف چیست؟
- شخصی با این که در عدالت امام جماعت شک دارد یا اصلاً او را عادل نمی داند، برای نماز به او اقتدا می کند، و دوباره همان نماز را فرادا می خواند. آیا این عمل او اشکال دارد؟
- اگر انسان در مکانی که نمازگزار مسافر زیاد است نماز بخواند، و در رکعت دوم پس از تشهد چشمان خود را ببندد و متوجه شکسته شدن نماز صف های جلو و به هم خوردن اتصال نشود، ادامه نماز او به جماعت صحیح است یا در صورت به هم خوردن صفوف هر چند او مطلع نشده باشد، نماز فرادا می شود؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خامنه ای] اگر امام جماعت در حال قرائت تشهد باشد و مأموم یک رکعت دیرتر اقتدا کرده باشد، نشستن در حالت تجافی واجب است یا می توان به صورت معمولی هم نشست؟ ذکر تشهد چه طور، قرائت آن واجب است یا خیر؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر امام جماعت تلفظ یکی از کلمات تشهد را یقیناً صحیح نخواند و علی رغم تذکر به وی اصلاح نکند حکم نماز چیست؟
- [آیت الله خامنه ای] در نماز جماعت نماز امام تمام شده و یکی از مأمومین در حال ادامه نماز خود به صورت فرادا است آیا می توان به او اقتدا کرد؟
- [سایر] اگر مأموم قبل از امام جماعت نیت کند و تکبیرة الاحرام بگوید نماز او به جماعت صحیح است یا فرادا می‌شود؟ آیا میتواند نیت خود را به جماعت برگرداند یا خیر؟
- [آیت الله خامنه ای] برخی نمازگزاران، موقع اقامهی مثلاً نماز عصر به جماعت ملحق میشوند و با اقتدای نماز ظهر خویش به امام، معمولاً زمان انجام قنوت در رکعت دوم از جماعت منفصل و بقیه نماز ظهر را به صورت فرادا اقامه کرده تا این که در رکعت سوم مجدداً به جماعت محلق و نیت ادای دو رکعت نماز عصر بنمایند. از آن جایی که به نظر بعضیها اقامه نماز به شکل فوق محل اشکال است، مستلزم اعلام نظر مبارک حضرتعالی به مؤمنین میباشد.
- [آیت الله اردبیلی] در صورتی که از امام جماعت شناخت کافی نداشته باشیم و او را برتر از بقیه ندانیم، آیا باید به او اقتدا کنیم؟ آیا در صف نماز جماعت می‌شود نماز را فرادا خواند؟
- [آیت الله خامنه ای] شخصی که عمل به تقیه می کند و با اهل سنت نماز جماعت میخواند: الف- آیا با توجه به اینکه امام جماعت سنی بعد از فاتحه سوره ناقص میخواند خواندن قرائت بر او واجب است؟ و یا اینکه قرائت امام جماعت سنی کفایت می کند؟ ب- بیشتر ائمه جماعت اهل سنت بسمله را نمی خوانند بنابراین آیا بر مأموم شیعه تلفظ آن واجب است؟ ج- آیا خواندن قنوت بدون بلند کردن دستها و بیصدا در رکعت دوم نماز جماعت با اهل سنت جایز است؟
- [آیت الله خامنه ای] طبق نظر امام خمینی(قدّس سرّه) ملاک آهسته خواندن قرائت در نماز ظهر و عصر، عدم جهر است و ما می دانیم که به استثنای ده حرف، بقیه حروف با صدا هستند، بنا بر این اگر نماز ظهر و عصر را آهسته و بدون صدا بخوانیم، هجده حرف صدادار درست تلفظ نخواهند شد، خواهشمند است این مسأله را توضیح فرمایید.
- [آیت الله خوئی] مأموم رسیده به جماعت در تشهد آخر پس تکبیر گفت و نشست و تشهد نخواند به خیال آنکه تکلیف او همین است و بعد از تسلیم امام برخاست و نماز را تمام نمود حکم نماز او چه می‌شود؟
- [سایر] حضرت آیت الله هادوی تهرانی واقعه: امام جماعت یک واحد اداری در نماز خود (بسم الله الرحمن الرحیم) را با ضم (ن) قرائت می نمود. پس از نماز علت از وی سؤال شد، ایشان در پاسخ گفتند رعایت تجوید است و به این موضوع اصرار داشتند. سؤال: 2. آیا چنین فردی حائز شرایط امام جماعت است؟ قبلاً از محبت جناب عالی تقدیر و تشکر به عمل می آید. با تشکر
مسائل مرتبط از این مرجع
- انسان در بین نماز جماعتی که خواندن آن به جماعت واجب نیست بنابر اظهر می تواند نیت فُرادی کند اگر چه از اول نماز قصد فرادی داشته باشد، مثلاً نیّت کند که دو نماز خود را با یک نماز امام بخواند یعنی قصد کند که بین نماز فرادی کند و زودتر تمام کند و دوباره نماز دوم را به او اقتدا کند. ولی ممکن است از جهت اخلال به نظم جماعت و اشتباه انداختن مأمومین ممنوع باشد.
- در نماز جماعت باید بین مأموم و امام پرده و مانند آن، که پشت آن دیده نمی شود، فاصله نباشد، و هم‌چنین است بین انسان و مأموم دیگری که انسان به واسطه او به امام متصل شده است، ولی اگر امام مرد و مأموم زن باشد، چنانچه بین آن زن و امام، یا بین آن زن و مأموم دیگری که مرد است و زن به واسطه او به امام متصل شده است، پرده و مانند آن باشد اشکال ندارد.
- باید بین جای سجده مأموم و جای ایستادن امام به قدر یک انسان که به سجده رفته است فاصله نباشد، بنا بر این اگر بین آن دو این مقدار فاصله بود یعنی از سر تا نوک انگشتان پای یک نفر که در سجده است ، بنا بر اظهر نماز جماعت اشکال دارد، و هم‌چنین اگر بین انسان و مأمومی که جلوی او ایستاده و به وسیله او به امام متصل است به همین مقدار فاصله باشد نمازش اشکال دارد؛ و احتیاط مستحب آن است که جای سجده مأموم با جای کسی که جلوی او ایستاده، هیچ فاصله نداشته باشد، و اگر فاصله به قدر یک گام متعارف و معمولی باشد، بنا بر اظهر اشکالی ندارد.
- در نماز آیات ممکن است انسان بعد از نیت و تکبیر و خواندن حمد، آیههای یک سوره را پنج قسمت کند و یک آیه یا بیشتر از آن را بخواند و به رکوع رود و سر بردارد و بدون اینکه حمد بخواند، قسمت دوم از همان سوره را بخواند و به رکوع رود و همینطور تا پیش از رکوع پنجم سوره را تمام نماید، مثلاً به قصد سوره توحید، (بِسْمِ اللّه الرَّحْمنِ الرَّحیم) بگوید و به رکوع رود، بعد بایستد و بگوید: (قُلْ هُوَ اللّه اَحَدٌ) دوباره به رکوع رود و بعد از رکوع بایستد و بگوید: (اَللّه الصَّمَدُ) باز به رکوع رود و بایستد و بگوید: (لَمْ یلِدْ و لَمْ یوُلَدْ) و به رکوع برود و باز هم سر بردارد و بگوید: (وَ لَمْ یکنْ لَهُ کفُواً اَحَد) و بعد از آن به رکوع پنجم رود و بعد از سر برداشتن، دو سجده کند و رکعت دوم را هم مثل رکعت اول بهجا آورد و بعد از سجده دوم تشهد بخواند و نماز را سلام دهد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله نوری همدانی] اگر امام در رکعتی که قنوت ندارد اشتباهاً قنوت بخواند ، یا در رکعتی که تشهد ندارد اشتباهاً مشغول خواندن تشهد شود ماموم نباید قنوت و تشهد را بخواند ولی نمی تواند پیش از امام به رکوع رود ، یا پیش از ایستادن امام بایستد بلکه باید صبر کند تا قنوت و تشهد امام تمام شود و بقیة نماز را با او بخواند . چیزهائی که در نماز جماعت مستحب است:
- [آیت الله بروجردی] اگر امام در رکعتی که قنوت ندارد اشتباهاً قنوت بخواند، یا در رکعتی که تشهد ندارد اشتباهاً مشغول خواندن تشهّد شود، مأموم نباید قنوت و تشهّد را بخواند؛ ولی نمیتواند پیش از امام به رکوع رود، یا پیش از ایستادن امام بایستد، بلکه باید صبر کند تا قنوت یا تشهّد امام تمام شود و بقیه نماز را با او بخواند.چیزهایی که در نماز جماعت مستحب است
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر موقعی به جماعت رسد که امام مشغول خواندن تشهد آخر نماز است چنانچه بخواهد به ثواب نماز جماعت برسد باید نیت کند و تکبیره الاحرام بگوید و بعد بنشیند و تشهد نماز را با امام بخواند، ولی سلام نگوید و کمی صبر کند تا امام سلام نماز را بگوید، بعد بایستد و نماز را ادامه دهد، یعنی حمد و سوره را بخواند و آن را رکعت اول نماز خود حساب کند.
- [آیت الله اردبیلی] هنگامی که امام جماعت، نماز واجب شبانهروزی را میخواند، هر یک از نمازهای واجب شبانهروزی را می‌توان به او اقتدا کرد، ولی اگر امام جماعت نماز خود را احتیاطا دوباره بخواند، فقط در صورتی که احتیاط مأموم با احتیاط امام از یک جهت باشد به نحوی که اگر نماز امام درست بوده، نماز مأموم نیز صحیح بوده است و اگر نماز امام اشکال داشته، نماز مأموم نیز دارای اشکال بوده است میتواند به او اقتدا کند.
- [آیت الله وحید خراسانی] عدول از جماعت به فرادی در حال تشهد قبل از سلام امام در صورتی که از اول قصد عدول نداشته اشکال ندارد و هم‌چنین است قبل از تشهد در صورتی که معذور باشد و در غیر این دو صورت محل اشکال است چه از اول نیت عدول داشته باشد یا در اثناء قصد عدول کند ولی اگر به وظیفه منفرد عمل کرده نمازش صحیح است و هم‌چنین اگر بعد از گذشتن محل قرایت عدول کرده و از اول قصد انفراد نداشته نمازش از جهت ترک قرایت صحیح است
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر موقعی برسد که امام مشغول خواندن تشهّد آخر نماز است، چنانچه بخواهد به ثواب جماعت برسد، باید بعد از نیّت وگفتن تکبیرْ الاحرام بنشیند و تشهّد را با امام بخواند ولی سلام را نگوید وصبر کند تا امام سلام نماز را بدهد، بعد بایستد وبدون آن که دوباره نیّت کند و تکبیر بگوید حمد وسوره را بخواند و آن را رکعت اوّل نماز خود حساب کند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر موقعی برسد که امام مشغول خواندن تشهد آخر نماز است، چنان چه بخواهد به ثواب جماعت برسد، باید بعد از نیت و گفتن تکبیرة الاحرام بنشیند و تشهد را با امام بخواند، ولی سلام را نگوید و صبر کند تا امام سلام نماز را بدهد، بعد بایستد و بدون آن که دوباره نیت کند و تکبیر بگوید، حمد و سوره را بخواند، و آن را رکعت اول نماز خود حساب کند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر موقعی برسد که امام مشغول خواندن تشهد آخر نماز است چنانچه بخواهد به ثواب جماعت برسد، باید بعد از نیّت و گفتن تکبیرة الأحرام بنشیند و تشهد را با امام بخواند ولی سلام را نگوید و صبر کند تا امام سلام نماز را بدهد، بعد بایستد و بدون آنکه دوباره نیّت کند و تکبیر بگوید حمد و سوره را بخواند و آن را رکعت اوّل نماز خود حساب کند.
- [امام خمینی] اگر موقعی برسد که امام مشول خواندن تشهد آخر نماز است چنانچه بخواهد به ثواب جماعت برسد، باید بعد از نیت و گفتن تکبیرة الاحرام بنشیند و تشهد را با امام بخواند ولی سلام را نگوید و صبر کند تا امام سلام نماز را بدهد، بعد بایستد و بدون آن که دوباره نیت کند و تکبیر بگوید، حمد و سوره را بخواند و آن را رکعت اول نماز خود حساب کند.
- [آیت الله خوئی] اگر موقعی برسد که امام مشغول خواندن تشهد آخر نماز است چنانچه بخواهد به ثواب جماعت برسد، باید بعد از نیت و گفتن تکبیرة الاحرام بنشیند و تشهد را با امام بخواند، ولی سلام را نگوید و صبر کند تا امام سلام نماز را بدهد، بعد بایستد و بدون آن که دوباره نیت کند و تکبیر بگوید، حمد و سوره را بخواند، و آن را رکعت اول نماز خود حساب کند.