امام جماعت
امام جماعت به معنی پیش نمازاست واز آن در باب صلاة، سخن رفته است. ومهم‌ترین مباحث آن عبارت است از:
نماز امام جماعت شکسته بوده؛ ولی به علت فراموشی، نماز را کامل خوانده است، بعد از سلام نماز متوجه مسأله می شود، حال تکلیف مأمومینی که نمازشان کامل بوده و نیز تکلیف خود امام چیست؟
نماز مأمومین صحیح بوده و امام اگر در وقت نماز یادش بیاید، باید شکسته به جا آورد ولی اگر بعد از وقت یادش بیاید، قضای آن نماز بر او واجب نیست.
نماز مأمومین صحیح بوده و امام اگر در وقت نماز یادش بیاید، باید شکسته به جا آورد ولی اگر بعد از وقت یادش بیاید، قضای آن نماز بر او واجب نیست.
عنوان سوال:
نماز امام جماعت شکسته بوده؛ ولی به علت فراموشی، نماز را کامل خوانده است، بعد از سلام نماز متوجه مسأله می شود، حال تکلیف مأمومینی که نمازشان کامل بوده و نیز تکلیف خود امام چیست؟
پاسخ:
نماز مأمومین صحیح بوده و امام اگر در وقت نماز یادش بیاید، باید شکسته به جا آورد ولی اگر بعد از وقت یادش بیاید، قضای آن نماز بر او واجب نیست.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر امام جماعت مقداری از سوره را فراموش کند و به رکوع برود، وظیفه ی مأمومینی که متوجه می شوند، چیست؟
- شخصی طبق روال همیشگی در نماز جماعت حاضر می شود. در اثنا یا بعد از تمام شدن نماز، متوجه می شود که امام جماعت، آن امام جماعت همیشگی نیست و امام جماعت کنونی موقتا به جای او آمده است و نسبت به عدالت امام جماعت جدید اطمینان ندارد. حکم نمازی که خوانده است، چیست؟
- اگر در نماز جماعت، امام یک سجده را فراموش کند، در حالی که مأمومین با خبر بوده اند ولی به خاطر جهل به مسأله، همراه با امام، نماز خود را ادامه داده اند، تکلیف نماز امام و نماز مأمومین چیست؟
- اگر امام جماعت برای خواندن رکعت سوم از حالت تشهّد بلند شد و در قیام متوجه شد که نمازش شکسته بوده، ولی به خواندن نماز ادامه داد تا این که چهار رکعت را کامل خواند، حکم نماز او و نماز مأمومین چیست؟ اگر عده ای از مأمومین می دانستند که نماز امام شکسته بود و عده ای نمی دانستند، تکلیفشان فرق می کند؟
- آیا تمام شرایط امام جماعت، در نماز میتی که به جماعت خوانده می شود شرط است؟
- اگر کسی در نماز جماعت (موقعی که امام حمد و سوره می خواند) متوجه شود لباسش نجس است و لباس نجس را در حال نماز بیرون بیاورد، آن مقدار از نماز که با لباس نجس خوانده شده چه حکمی دارد؟
- شخصی می دانسته که عدالت از شرایط امام جماعت است. او عملی را از امام جماعت می دیده که در حقیقت ساقط کننده ی عدالت بوده، ولی او نمی دانسته و به آن امام اقتدا می کرده است، بعدا می فهمد عمل مذکور امام را از عدالت خارج می کند. تکلیف نمازهایی که به این صورت به جماعت خوانده است، چیست؟
- اگر در حین نماز، برای امام جماعت حالتی پیش بیاید که قادر به ادامه ی نماز نباشد، تکلیف مأمومین چیست؟
- در مسجدی یک امام جماعت برای اقامه نماز ظهر و یک امام جماعت دیگر برای اقامه نماز مغرب می آید. امام جماعت اوّل طبق جهت محراب رو به قبله می ایستد، ولی دومی با استدلال به علم قبله شناسی عقیده دارد که قبله حدود 20 درجه به سمت راست انحراف دارد. در این صورت تکلیف مأمومین در اقتدا به این دو امام جماعت چیست؟
- اگر امام جماعت سهوا بعد از تکبیرة الاحرام به رکوع رود، وظیفه ی مأموم چیست؟ اگر امام در رکوع به مسأله پی ببرد، او چه تکلیفی دارد؟ آیا با انجام دادن تکلیفش، نماز جماعت به قوّت خود باقی است؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] امام جماعتی نمازش شکسته است ولی فراموش می کند و بعد از سلام یادش می آید که نمازش شکسته بوده ولی کامل خوانده است، تکلیف مأمومین که نمازشان را می بایست کامل بخوانند چیست آیا باید اعاده کنند یا اگر وقت گذشته قضا کنند؟
- [آیت الله اردبیلی] دیده شده بعضی از مؤمنین، سجده آخر نمازشان را بیش از امام جماعت طول میدهند. آیا این کار صحیح است؟ در صورت صحیح نبودن، تکلیف نمازهای قبل چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر در مسجد، در حالی که امام جماعت در حال خواندن نماز جماعت است، عدهای عمدا نماز فرادی بخوانند، آیا نمازشان اشکال دارد؟
- [سایر] اگر نماز جماعت ظهر پنج رکعت خوانده شود، به این صورت که آقایان بعد از نماز متوجه شوند، ولی خانمها در بین نماز متوجه شده و یک رکعت اضافی را نخواندند و سلام نماز را در رکعت چهارم بدهند، تکلیف نماز آقایان و خانمها چیست؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر مأموم در آخر یکی از دو طرف صف اول نماز ایستاده باشد، آیا می تواند قبل از مأمومینی که بین او و امام ایستاده اند، وارد نماز جماعت شود؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر امام جماعت آیه ای از سوره را نخواند و مأموم در حین قرائت متوجه بشود، وظیفه ی مأموم و حکم نماز امام جماعت چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر کسی بر اثر فراموشی، تیمم بدل از غسل را اشتباه انجام دهد تکلیف نماز هایی که خوانده است چه می باشد؟
- [سایر] اگر در نماز جماعت در صف اول فردی که در سمت راست امام ایستاده و در وسط نماز، نماز را به دلیلی بشکند آیا کسانی که در سمت راست آن فرد ایستاده اند نمازشان را باید اعاده کنند؟ تکلیف بقیه ی مامومین چیست؟
- [آیت الله نوری همدانی] آیا در نماز قضای یومیهای که احتیاطاً خوانده می‌شود میتوان امام جماعت شد؟
- [آیت الله سبحانی] آیا نماز عصری را که فرادی خوانده است می تواند به نماز ظهری که امام جماعت می خواند اعاده نماید؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر امام جماعت در شماره رکعتهای نماز شک کند؛ مثلاً شک کند که سه رکعت خوانده یا چهار رکعت، چنانچه مأموم یقین یا گمان داشته باشد که چهار رکعت خوانده و به امام بفهماند که چهار رکعت خوانده است، امام باید نماز را تمام کند و خواندن نماز احتیاط لازم نیست. و هم‌چنین اگر امام یقین یا گمان داشته باشد که چند رکعت خوانده است و مأموم در شماره رکعت های نماز شک کند، باید به شک خود اعتنا ننماید.
- اگر امام جماعت در شماره رکعتهای نماز شک کند؛ مثلاً شک کند که سه رکعت خوانده یا چهار رکعت، چنانچه مأموم یقین یا گمان داشته باشد که چهار رکعت خوانده و به امام بفهماند که چهار رکعت خوانده است، امام باید نماز را تمام کند و خواندن نماز احتیاط لازم نیست. و هم‌چنین اگر امام یقین یا گمان داشته باشد که چند رکعت خوانده است و مأموم در شماره رکعتهای نماز شک کند، باید به شک خود اعتنا ننماید.
- نمازهای مستحبی را نمی شود به جماعت خواند، ولی خواندن نماز عید فطر و قربان در زمان غیبت امام علیه السلام به جماعت مستحب است در صورتی که شروط وجوب موجود نباشد، هم‌چنین خواندن نماز استسقاء که برای طلب باران می خوانند به جماعت مستحب است و بعید نیست استحباب جماعت در نماز غدیر که به امید مطلوبیت خوانده شود.
- نماز قضا را با جماعت می شود خواند، چه نماز امام جماعت ادا باشد یا قضا، و لازم نیست هر دو یک نماز را بخوانند مثلاً اگر نماز قضای صبح را با نماز ظهر یا عصر امام بخواند اشکال ندارد .
- اگر نماز همه کسانی که در صف جلو هستند تمام شود، یا همه نیت فُرادی نمایند، چنانچه فاصله به اندازه فوق نباشد نماز صف بعد به طور جماعت صحیح و گرنه نمازشان فُرادی می شود و صحیح است.
- مأموم باید غیر از آنچه در نماز خوانده می‌شود و حکم آن گفته شد، کارهای دیگر نماز، مانند رکوع و سجود را با امام یا کمی بعد از امام بهجا آورد و نباید پیش از امام انجام دهد، و هم‌چنین نباید زیاد از امام عقب بماند بهطوریکه مثلاً امام از رکوع برخیزد، ولی مأموم هنوز به رکوع نرفته باشد، و احتیاط در این است که با امام هم انجام ندهد، بلکه کمی بعد از امام انجام دهد. ولی اگر پیش از امام مشغول افعال نماز شود یا اینکه از او زیاد عقب بماند، چنانچه تکبیرةالاحرام را بعد از امام گفته و جماعت منعقد شده باشد نمازش بنابر اقوی صحیح است، ولی معصیت کرده است، و اگر این مخالفت در نماز زیاد واقع شود، مخصوصاً اگر در چند رکن انجام بگیرد ممکن است از نماز جماعت خارج شود، ولی اصل نماز صحیح است.
- اگر امام یا مأموم بخواهد نمازی را که به جماعت خوانده دوباره با جماعت بخواند، جواز جماعت محل تأمل است ولی در صورتی که جماعت دوم دارای مزایایی باشد که در شرع رجحان داشته باشد و کسی بخواهد به امید مطلوب بودن دو مرتبه نمازش را به جماعت بخواند، بنا بر اظهر جایز است.
- در تحقق جماعت فقط کافی است که مأموم نیت اقتدا داشته باشد و نیت امامت برای امام معتبر نیست و بدون نیت او جماعت از طرفین محقق می‌شود و احکام آن، از قبیل متابعت و شک جاری است، امّا در استحقاق ثواب جماعت برای امام بدون نیت تأمل است و در این صورت احوط برای امام این است که احکام جماعت را بر این نماز جاری نکند.
- وقتی که جماعت برپا می شود، مستحب است کسی که نمازش را فُرادی خوانده دوباره با جماعت بخواند، و اگر بعد بفهمد که نماز اولش باطل بوده، نماز دوم او کافی است.
- اگر امام جماعت بهواسطه عذری با تیمم یا با وضوی جبیرهای نماز میخواند، کسی که وظیفهاش وضو بوده، میتواند به او اقتدا کند، ولی اگر امام با لباس نجس نماز میخواند، بنابر احتیاط واجب نباید به او اقتدا کرد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خوئی] کسی که میداند مسافر است و باید نماز را شکسته بخواند، اگر در غیر چهار جایی که در مساله پیش گفته شد عمداً تمام بخواند نمازش باطل است، و هم‌چنین است اگر فراموش کند که نماز مسافر شکسته است و تمام بخواند. ولی در صورت فراموشی اگر بعد از وقت یادش بیاید قضا لازم نیست.
- [آیت الله سیستانی] کسی که میداند مسافر است و باید نماز را شکسته بخواند ، اگر در غیر چهار جائی که در مسأله پیش گفته شد عمداً تمام بخواند ، نمازش باطل است . و هم‌چنین است اگر فراموش کند که نماز مسافر شکسته است و تمام بخواند ، ولی در صورت فراموشی اگر بعد از وقت یادش بیاید قضا لازم نیست .
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] کسی که می داند مسافر است و باید نماز را شکسته بخواند؛ اگر در غیر چهار جائی که در مسأله پیش گفته شد عمدا تمام بخواند؛ نمازش باطل است و هم‌چنین است اگر فراموش کند که نماز مسافر شکسته است و تمام بخواند؛ ولی در صورت فراموشی اگر بعد از وقت یادش بیاید قضا لازم نیست.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر امام جماعت در شماره رکعتهای نماز شک کند، مثلاً شک کند که سه رکعت خوانده یا چهار رکعت، چنانچه مأموم یقین یا گمان داشته باشد که چهار رکعت خوانده و به امام بفهماند که چهار رکعت خوانده است، امام باید نماز را تمام کند وخواندن نماز احتیاط لازم نیست و نیز اگر امام یقین یا گمان داشته باشد که چند رکعت خوانده است ومأموم در شماره رکعتهای نماز شک کند باید به شک خود اعتنا ننماید.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر امام جماعت در شماره رکعتهای نماز شک کند مثلا شک کند که سه رکعت خوانده یا چهار رکعت چنانچه ماموم یقین یا گمان داشته باشد که مثلا چهار رکعت خوانده و به امام بفهماند که چهار رکعت خوانده است امام باید نماز را تمام کند و نماز احتیاط ندارد و نیز اگر امام یقین یا گمان داشته باشد که چند رکعت خوانده است و ماموم در شماره رکعتهای نماز شک کند باید به شک خود اعتنا ننماید
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر مأموم بعد از نماز بفهمد که امام عادل نبوده یا کافر بوده یا به جهتی نمازش باطل بوده مثلاً بیوضو نماز خوانده نماز جماعت مأموم صحیح است.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر امام جماعت در شماره رکعت های نماز شک کند، مثلاً شک کند که سه رکعت خوانده یا چهار رکعت، چنان چه مأموم یقین یا گمان داشته باشد که چهار رکعت خوانده و به امام بفهماند که چهار رکعت خوانده است، امام باید نماز را تمام کند و خواندن نماز احتیاط لازم نیست، و نیز اگر امام یقین یا گمان داشته باشد که چند رکعت خوانده، و مأموم در شماره رکعت های نماز شک کند، باید به شک خود اعتنا ننماید.
- [آیت الله سبحانی] اگر امام جماعت در شماره رکعت های نماز شک کند; مثلاً شک کند که سه رکعت خوانده یا چهار رکعت، چنانچه مأموم یقین داشته باشد که چهار رکعت خوانده و به امام بفهماند که چهار رکعت خوانده است، امام باید نماز را تمام کند و خواندن نماز احتیاط لازم نیست. و نیز اگر امام یقین داشته باشد که چند رکعت خوانده است و مأموم در شماره رکعت های نماز شک کند، باید به شک خود اعتنا ننماید. 6. شک در نماز مستحبی
- [امام خمینی] اگر امام جماعت در شماره رکعتهای نماز شک کند، مثلا شک کند که سه رکعت خوانده یا چهار رکعت چنانچه ماموم یقین یا گمان داشته باشد که چهار رکعت خوانده و به امام بفهماند که چهار رکعت خوانده است امام باید نماز را تمام کند و خواندن نماز احتیاط لازم نیست و نیز اگر امام یقین یا گمان داشته باشد که چند رکعت خوانده است و ماموم در شماره رکعتهای نماز شک کند باید به شک خود اعتنا ننماید.
- [آیت الله بروجردی] اگر امام جماعت در شمارهی رکعتهای نماز شک کند، مثلاً شک کند که سه رکعت خوانده یا چهار رکعت، چنانچه مأموم یقین یا گمان داشته باشد که چهار رکعت خوانده و به امام بفهماند که چهار رکعت خوانده است، امام باید نماز را تمام کند و خواندن نماز احتیاط لازم نیست و نیز اگر امام یقین یا گمان داشته باشد که چند رکعت خوانده است و مأموم در شمارهی رکعتهای نماز شک کند، باید به شک خود اعتنا ننماید.