خودداری
خودداری همان امتناع است. از آن در بابهای مختلفی نظیر طهارت، تجارت، شرکت، ودیعه، کفالت، نکاح، ظهار، ایلاء، لعان و قضاء سخن گفته‌اند.
اگر در مدّت یک سال مهلت به فرد عنین، زوجه از تمکین خودداری کند، آیا بعد از اتمام مدّت، زوجه حقّ فسخ دارد یا باید مدّت بیشتری تمدید گردد؟
اگر در این مدت زن دیگری را هم بتواند وطی کند، در رفع عنن کافی است و اگر ممکن نبود و زوجه هم تمکین نکرد، ثبوت حق فسخ مشکل است.
اگر در این مدت زن دیگری را هم بتواند وطی کند، در رفع عنن کافی است و اگر ممکن نبود و زوجه هم تمکین نکرد، ثبوت حق فسخ مشکل است.
عنوان سوال:
اگر در مدّت یک سال مهلت به فرد عنین، زوجه از تمکین خودداری کند، آیا بعد از اتمام مدّت، زوجه حقّ فسخ دارد یا باید مدّت بیشتری تمدید گردد؟
پاسخ:
اگر در این مدت زن دیگری را هم بتواند وطی کند، در رفع عنن کافی است و اگر ممکن نبود و زوجه هم تمکین نکرد، ثبوت حق فسخ مشکل است.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اینجانب مدّت سه سال است که دخترخانمی را به عقد رسمی خود درآورده ام و زوجه به هیچ عنوان حاضر به تمکین با بنده نمی شود. وظیفه ی اینجانب را در خصوص این مسأله عنوان فرمایید.
- زوج و زوجه ای که مدّت هشت سال است با هم زندگی نموده اند، ولی تاکنون بچّه دار نشده اند و به تشخیص پزشکان عیب از جانب زوج است و اکنون زوجه ادعا دارد که شوهرش بدون خصیتین است و زوج هم معترف است و علّت عدم بارداری وی هم همین مسأله است. آیا عیب ذکر شده از جمله عیوبی است که باعث فسخ عقد می گردد؟ و از آن جایی که زوجه تاکنون جاهل بر حکم بوده نمی دانسته که حقّ فسخ دارد، آیا در صورت داشتن حقّ فسخ لازم است صیغه ی طلاق جاری شود؟
- پدری در غیاب فرزندش که در سفر خارج بوده، دختری را به عقد او در می آورد و پس از یک سال برای روشن شدن وضعیّت دختر، فرد مذکور به خارج سفر می کند و موضوع را با پسرش در میان می گذارد. پسر نه جواب مثبت داده و نه جواب منفی و فعلاً هم معلوم نیست پسر مذکور در کدام کشور است. آیا عقد صحیح بوده است؟ در صورت صحّت، آیا فضولی است؟ و بر فرض فضولی، آیا پدر حقّ فسخ دارد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] زمینی در چند سال قبل براساس قراردادی فروخته شده است و پرداخت مبلغ آن بصورت مشروط به نه سال بعد موکول شده، امّا علاوه بر پرداخت نشدن این مبلغ از طرف خریدار، هیچ گونه مشورت و یا تقاضای مهلتی برای تمدید پرداخت آن نشد و از پایان تاریخ مهلت پرداخت حدوداً چهار سال می گذرد، حال آیا فروشنده می تواند معامله را فسخ کرده و زمین را از خریدار تقاضا کند؟
- [آیت الله سبحانی] اگر زوچ چند سال از نزدیکی خودداری کند آیا زوجه می تواند به جهت عسر و حرج تقاضای طلاق نماید؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] زوج ادعا می کند که زوجه و بستگان وی قبل از عقد در توصیف زوجه گفته اند سال پنجم ابتدایی را خوانده است و پس از وقوع عقد و گذشت چند سال از زندگی، زوج متوجه می شود که زوجه در امتحانِ سال پنجم مردود شده است. و به زعم خودش که خلاف وصف بوده حق فسخ دارد، لذا عقد را فسخ کرده و حدود بیست روز پس از عقد، مجدداً زوجه را به عقد انقطاعی، زن خود قرار داده است. زوجه هم تصدیق می کند که گفته است سال پنجم ابتدایی را خوانده است. و می گوید که من خوانده بودم و همان را هم گفته و صحبت از مدرک به میان نیامده است. آیا زوج حق فسخ را داشته یا نه؟ و آیا با فسخِ انجام شده، زوجه از زوجیت وی بیرون رفته و با عقد موقت زوجیت انقطاعی برقرار شده است یا زوجیت دائم از بین نرفته است؟
- [سایر] هرگاه زوجه به هر دلیلی تغییر جنسیت دهد و به مرد تبدیل شود، چنان چه این فرد قصد ازدواج فوری داشته باشد، می تواند ازدواج کند؟ یا این که باید (عدّه طلاق) یا (عدّّه فسخ نکاح) نگه دارد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] زوجهای پس از گذشتن یک ماه از عروسی فهمید زوج قدرت بر دخول ندارد و هرگاه نزدیک میشد بدون تأمل انزال میگردید ناگزیر مراجعه به حاکم شرع نمود تا به ایشان مهلت یک سال که چهار فصل باشد داد که باید صبر نماید تا معلوم شود که بهبودی به دخول بر این زوجه یا زن دیگر حصول میکند یا خیر، زوجه صبر کرد پس از رسیدن یک سال از ازدواج و عروسی که یازده ماه از مراجعه به حاکم شرع بوده است از خانه شوهر خارج به خیال اینکه سال ازدواج شرط است نه سال مراجعه به حاکم، اکنون پس از گذشتن یک ماه در منزل پدر که یک سال مراجعه می‌شود میخواهد فسخ کند و در این یک ماه جرأت به رفتن خانه نکرد به خوف اینکه او را اذیّت کند حال بفرمائید تکلیف این زوجه که بخواهد فسخ کند با علم به عدم بهبودی زوج چه می‌باشد آیا یک ماه دیگر به جهت اینکه کسری را کامل کند بماند آنگاه فسخ نماید یا فیالحال می‌تواند فسخ کند که یکسال مراجعه شده است یا باید یک سال دیگر را تجدید نماید و بعداً فسخ نماید؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در صورتی که عقد نکاح به علت جنون زوجه فسخ شود و زوجه از بدو ازدواج تا هم اکنون از تمکین و انجام وظائف زناشوئی استنکاف نموده و از مراجعت به منزل زوج خوداری کرده و ناشزه بوده (طبق حکم قطعی دادگاه) و از طرفی زوجه ادعای وقوع نزدیکی با زوج را بنماید و زوج به کل منکر آن شود (طبق اظهار پزشک پرده بکارت زوجه از نوع حلقوی می‌باشد)،ارشاد فرماپید آیا زوج می‌تواند با انجام سوگند،عدم نزدیکی با زوجه را در دادگاه ثابت نماید؟ زوج چگونه ثابت کند با زوجه نزدیکی نکرده است؟ در این شرایط و بعد از صدور حکم فسخ نکاح به دلیل جنون زوجه،تکلیف مهریه چگونه است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] زوجه باکره ای که تمکین را به وصول مهریّه عندالمطالبه اش موکول نموده، (و مطابق عرف هنوز در عقد است، و در منزل پدرش به سر می برد) آیا می تواند از سکنی در منزلی که زوج معیّن کرده خودداری کند؟ و اگر چنین کند، آیا ناشزه محسوب می شود، و حقّ نفقه ندارد؟
- [آیت الله سبحانی] هرگاه زوجه تنها به گرفتن تمام مهر حاضر به تمکین باشد و زوج طبق دستور دادگاه به مدت ده سال طی اقساط قادر به پرداخت باشد و زوجه ادعا نماید چنین وضعی موجب عسر و حرج شدید گردیده است آیا از مصادیق عسر و حرج و اجبار حاکم به طلاق می باشد؟
- [آیت الله سبحانی] زوجه پس از چند سال از زندگی مشترک و مراجعه به پزشک دارای فرزند نمی شود و علّت آن آسیب در اثر تصادف بوده و یا مادرزادی فاقد رحم و تخمدان است آیا زوج می تواند عقد را فسخ کند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] زوج در موقع ازدواج، با اشتغال زوجه در خارج از منزل موافقت کرده و متعهّد شده که ممانعت نکند، حال پس از گذشت چند سال از ازدواج و اشتغال زوجه، مانع ادامه کار او شده است، آیا زن در اینجا حقّ فسخ دارد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
مسئله مرتبط یافت نشد
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خوئی] اگر زن بعد از عقد بفهمد که شوهر او پیش از عقد دیوانه بوده است یا آنکه بعد از عقد چه پیش از نزدیکی یا بعد از آن دیوانه شود یا آلت مردی نداشته، یا بعد از عقد پیش از نزدیکی بریده شود یا مرضی دارد که نمی‌تواند وطی و نزدیکی نماید هرچند آن مرض بعد از عقد و پیش از نزدیکی عارض شده باشد در تمام این صور بیطلاق می‌تواند عقد را به هم بزند. ولی درصورتی که شوهر نمی‌تواند نزدیکی نماید لازم است که زن رجوع به حاکم شرع یا وکیل او نماید. حاکم شوهر را یک سال مهلت میدهد و چنانچه شوهر نتوانست به آن زن یا زنی دیگر نزدیکی کند پس از آن زن می‌تواند عقد را به هم بزند و اگر آلت مردی بعد از نزدیکی بریده شود و زن عقد ازدواج را فسخ کند فسخ اثری ندارد اگرچه احتیاط مستحب این است که شوهر او را طلاق دهد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر زن بعد از عقد بفهمد که شوهر او دیوانه بوده است، یا بعد از عقد دیوانه شود، یا بفهمد که آلت مردی ندارد، یا مرضی دارد که نمی‌تواند وطی و نزدیکی نماید، یا این دو عیب بعد از عقد و پیش از وطی پیدا شود، یا بفهمد تخمهای او را پیش از عقد کشیدهاند و امر را بر او مشتبه کرده باشند، می‌تواند عقد را به هم بزند، ولی در صورتی که مرد نمی‌تواند نزدیکی نماید، زن اگر بخواهد فسخ نماید باید به حاکم شرع رجوع نماید تا او تا یک سال به مرد مهلت دهد، چنانچه نتوانست با آن زن یا زنی دیگر نزدیکی کند، پس از آن می‌تواند عقد را به هم بزند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر زن بعد از عقد بفهمد که شوهر او دیوانه بوده است، یا بعد از عقد دیوانه شود، یا بفهمد که آلت مردی ندارد، یا مرضی دارد که نمی تواند وطی و نزدیکی نماید، یا این دو عیب بعد از عقد و پیش از وطی پیدا شود، یا بفهمد تخم های او را پیش از عقد کشیده اند و امر را بر او مشتبه کرده باشند، می تواند عقد را به هم بزند، ولی در صورتی که مرد نمی تواند نزدیکی نماید زن اگر بخواهد فسخ نماید، باید به حاکم شرعی رجوع نماید تا حاکم شرع تا یک سال بر مرد مهلت دهد چنان چه نتوانست با آن زن یا زنی دیگر نزدیکی کند، پس از آن می تواند عقد را به هم بزند.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر زن بعد از عقد بفهمد که شوهر او پیش از عقد دیوانه بوده است یا آنکه بعد از عقد چه پیش از نزدیکی یا بعد از آن دیوانه شود یا آلت مردی نداشته؛ یا بعد از عقد پیش از نزدیکی بریده شود یا مرضی دارد که نمی تواند وطی و نزدیکی نماید؛ هر چند آن مرض بعد از عقد و پیش از نزدیکی عارض شده باشد. در تمام این صور بی طلاق می تواند عقد را به هم بزند؛ ولی در صورتی که شوهر نتواند نزدیکی نماید؛ لازم است زن به حاکم شرع یا وکیلش رجوع نماید و او به شوهر یک سال مهلت می دهد و چنانچه نتوانست با آن زن یا زنی دیگر نزدیکی نماید؛ زن پس از آن می تواند عقد را به هم بزند. و اگر آلت مردی بعد از نزدیکی بریده شود؛ فسخ عقد از طرف زن اثری ندارد و احتیاط مستحب این است که شوهر او را طلاق دهد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] زن نیز می تواند در چهار صورت عقد را به هم بزند: اوّل: دیوانه بودن شوهر، اگر زن بعد از عقد بفهمد که شوهرش پیش از عقد دیوانه بوده یا آنکه بعد از عقد چه پیش از نزدیکی یا بعد از آن دیوانه شود می تواند عقد را بهم بزند. دوّم: نداشتن آلت مردی، چنانچه زن بعد از عقد بفهمد که شوهرش پیش از عقد آلت مردی نداشته یا بعد از عقد پیش از نزدیکی آلت او بریده شده می تواند عقد را بهم بزند. سوّم: ناتوانی از نزدیکی جنسی، اگر زن بعد از عقد بفهمد که شوهرش مرضی دارد که نمی تواند وطی و نزدیکی نماید هر چند آن مرض بعد از عقد و پیش از نزدیکی عارض شده باشد می تواند عقد را بهم بزند. چهارم: بیضه های او را کشیده باشند، چنانچه زن بعد از عقد بفهمد که بیضه های شوهرش را قبل از عقد کشیده اند می تواند عقد را بهم بزند. در تمام چهار صورتی که ذکر شد زن می تواند بدون طلاق عقد را بهم بزند. ولی در صورت سوّم که ناتوانی جنسی دارد لازم است که زن به مجتهد جامع الشرائط یا به وکیل او مراجعه نماید و مجتهد جامع الشرائط شوهر را تا یک سال مهلت می دهد چنانچه شوهر نتوانست به آن زن یا زنی دیگر نزدیکی کند، پس از آن زن می تواند عقد را بهم بزند، و اگر آلت مردی بعد از نزدیکی بریده شود و زن عقد ازدواج را فسخ کند، فسخ اثری ندارد اگر چه احتیاط مستحب آنستکه شوهر او را طلاق دهد.
- [آیت الله علوی گرگانی] مرسوم در بانکها این است که یک امضأ را نمیخرند ولی اشخاصی هستند که یک امضأ را هم معامله میکنند وچون عموماً این اشخاص وجه میدهند وسفته میگیرند وغالباً بعنوان قرض است و در قرض زیاده ربا است لهذا معاملات مزبور حرام وزیاده ربا است، ولی اگرخواسته باشند معاملهشان صحیح باشد وزیادهای که میگیرند ربا نباشد چند راه دارد، ودو راهش که آسانتر از بقیه است ذکر می‌شود: 1 - آن که وجه را که میدهد بعنوان معامله منتقل نماید نه بعنوان قرض واستقراض )مثلاً( صد هزار ریال نقد را بفروشد به پانصد دینار عراقی در زمان مشخص آن را تحویل گیرد. 2 - آن که یک جعبه کبریت یا یک طاقه دستمال یا چیز دیگری را بفروشد به ده هزار ریال بشرط این که صد هزار ریال تا مدّتمثلاً یک سال بدون منفعت قرض بدهد و یا این که کسی که قرض گرفته است ومدت آن سر آمده و میخواهد تمدید نماید طلبکار یک جعبه کبریت را به مقروض میفروشد به هزار ریال بشرط این که طلب خود را تا مدّت یک ماه بدون منفعت تمدید نماید واین چارهجویی به این نحو برایتجدید وتمدید مدت بملاحظه این است که جائز نیست ابتدأً در مقابل تجدید یا تمدید مدت طلبکار چیزی از بدهکار بگیرد وتوهّم این که این معامله صوری است زیرا که هیچکس یک جعبه کبریت را که قیمتش یک ریال است به هزار ریال نمیخرد، توهّم بیجایی است زیرا که احدی بدون جهت چنین معاملهای نمیکند اما در صورتی که صد هزار ریال قرض دادن بدون منفعت تا یکسال ضمیمه شود همه میخرند و در این موضوع چند روایت در کتاب وسایل الشیعه ابواب احکام عقود نقل فرمودهاند وما برای رفع شبهه یک روایت از آن را در اینجا نقل مینماییم: شیخ طوسی قدس ا& روحه بسند صحیح از محمّد بن اسحاق بن عمّار که موثق است روایت نموده میگوید به حضرت موسی بن جعفر8 عرض کردم: )وَیَکونُ لی عَلَی الرَّجُلِ دَراهِمُ، فَیَقولُ أخّرْنی بِها وَأنا أرْبَحُکَ فَأَبیعُهُ جُبًَّْ تَقومُ عَلَیَّ بِألْفَ دِرْهَمً بِعَشَرَِْ آلافِ دِرْهَمً أو قالَ: بِعِشْرینَ ألفَاً وَأُؤَخِّرُهُ بِالمالِ؟ قالَ: لا بَأسَ(، ترجمه: من چند درهم از شخصی طلبکارم و آنشخص خواهش میکند او را مهلت دهم و به من منفعتی برساند من جبهای را که قیمتش هزار درهم است به او به ده هزار درهم یا بیست هزار درهم میفروشم وطلب خود را تأخیر میاندازم؟ حضرت فرمودند: عیبی ندارد.