عقد موقت
ازدواج موقّت عقد زناشویی با تعیین مدت و مهر می‌باشد.
پدری دختر بالغ خود را به عقد موقت مردی به صورت فضولی درآورده و پس از انقضایِ مدّت، دختر عقد را اجازه می کند. آیا برای حصول محرمیّت مادر دختر، همین مقدار کافی است؟
احتیاط در تجدید عقد صحیح است.
احتیاط در تجدید عقد صحیح است.
عنوان سوال:
پدری دختر بالغ خود را به عقد موقت مردی به صورت فضولی درآورده و پس از انقضایِ مدّت، دختر عقد را اجازه می کند. آیا برای حصول محرمیّت مادر دختر، همین مقدار کافی است؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر مردی دختری را بدون اذن پدر به عقد موقت خود درآورد، در صورتی که مرجع تقلید آن دختر چنین عقدی را باطل می داند، آیا محرمیت مادر دختر و دیگر احکام ازدواج بر آن مترتب می شود؟
- خانمی که عقد کرده، ولی به خانه ی شوهر نرفته، به اجازه ی پدر و مادر نیاز دارد یا اجازه ی شوهر کافی است؟
- مردی که زنی را به عقد دایم خود درآورده است، ولی بنا به شرایط [اقتصادی[ مثلاً بگوید که سه ماه دیگر او را به خانه می برم حقّ خرج او بر پدر است یا شوهر؟ و آیا اجازه ی خروج از منزل پدری در راه های دور و نزدیک با پدر است یا شوهر؟
- پدر، دختر نابالغی را به عقد کسی درآورده است. دختر بعد از بلوغ می خواهد با شخص دیگری ازدواج کند و پدر هم راضی است. قبل از فسخ عقد اوّل با شخص دوّم ازدواج کرده است و دخول هم صورت گرفته است، وظیفه چیست؟
- پدری در غیاب فرزندش که در سفر خارج بوده، دختری را به عقد او در می آورد و پس از یک سال برای روشن شدن وضعیّت دختر، فرد مذکور به خارج سفر می کند و موضوع را با پسرش در میان می گذارد. پسر نه جواب مثبت داده و نه جواب منفی و فعلاً هم معلوم نیست پسر مذکور در کدام کشور است. آیا عقد صحیح بوده است؟ در صورت صحّت، آیا فضولی است؟ و بر فرض فضولی، آیا پدر حقّ فسخ دارد؟
- مردی زنی را به این صورت فریب داده که به او گفته من تو را به نکاح دایم خود درمی آورم، ولی شرط نکاح دایم این است که اوّل تو را به عقد موقّت درآورم. او را بدون تعیین مهر به عقد موقّت درآورده، با رضایت زن، و پس از آن، از او ازاله ی بکارت کرده و مبلغی را به او داده و او را رها کرده است. آیا این عقد صحیح است؟ حکم قضیه را بیان فرمایید.
- پدری دختر 13 ساله ی خود را به مرد 40 ساله، بدون مشورت او نامزد کرده و مبلغی از خواستگار گرفته است. موقع عقد دختر مخالفت کرده، ولی پدر با تهدید و کتک او را به عقد مجبور کرده است. عاقد هم از پدر طرفداری کرده و با گرفتن بله به طور جبر و اکراه صیغه را جاری کرده است. حکم چنین عقدی چیست؟
- اگر کسی اصول دین خود را بنابر اعتقادات پدری و مادری خود فراگرفته و به آن یقین دارد، آیا همین مقدار کافی است یا لازم است آن ها را با دلیل های برهانی و طرق یقینی فراگیرد؟
- خانمی ابتدا به عقد موقّت مردی درآمده و پس از انقضای عدّه، به عقد دایم مرد دیگری درآمده است و بعد از شش ماه صاحب فرزند می شود. شوهر اوّلی سیّد بوده و دوّمی عام، قراینی هست که فرزند ملحق به اوّلی باشد. مانند: 1) شباهت کامل کودک به شوهر اوّل و همین طور شباهت کامل فرزندان آن کودک به شوهر اوّلی؛ 2) دو دختر آن کودک تا سنّ شصت سالگی حیض دیده اند؛ مرحوم آیة اللّه بروجردی رحمه اللّه در چهل سال پیش فتوا به سیادت آن کودک و فرزندانش داده است. آیا این قراین، انتساب به شوهر اولّی را اثبات می کند؟
- مسجدی در کنار خیابان واقع شده و درآمد اوقافی هم ندارد و مردم محل برای هزینه های آن دچار مضیقه شده اند. با توجه به این که حیاط مسجد فضای کافی برای احداث چند باب مغازه را دارد و از نظر فضا هم مشکلی ایجاد نمی شود و صیغه وقف هم بر مسجد جاری نشده است، آیا ساخت مغازه ها را اجازه می دهید تا درآمد آن صرف هزینه های مسجد گردد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] بدون اذن پدر عقد فضولی دختر واقع شده و دخول هم صورت پذیرفته اگر پدر دختر اجازه ندهد وظیفه چیست؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا می توان دختر باکره ای را که فاقد پدر و جدّ پدری می باشد برای محرمیّت، به عقد فرزند نوزاد پسر مردی که به منزل آنها تردد دارد (اعم از فامیل و...) درآورد؟ س2: در صورت خوانده شدن مجرّد عقد در قبل، آیا آنها به هم محرم بوده و آن دختر عروس آن مرد و مادرش مادر زن نوزاد محسوب می شود؟ س3: محرمیت و ازدواج آنها در آینده با یکدیگر چه حکمی دارد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] مردی دختری را که در شهر دیگر بوده به عقد فضولی به نکاح خود درآورده و عقدنامه را برای او فرستاده، وقتی از آن دختر سؤال کرده اند که آیا راضی هستی سکوت کرده، بعد از مدتی پدر زوجه گفته است که آن دختر آزاد است و می تواند برود شوهر کند، دختر هم بدون ردّ عقد اول به عقد دیگری درآمده، آیا عقد دوم صحیح است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] دختری با مردی برخورد و تماس داشته است، مثلا در یک مکان با یکدیگر کار می کرده اند و یا تحصیل می نموده اند، آن مرد این دختر را جهت محرمیّت و عدم وقوع در گناه، بدون اذن پدرش به عقد موقّت خود درآورده هر چند به صرف محرمیّت اکتفا نشده و تقبیل و لمس انجام داده اند با توجّه به این مقدّمه به دو سؤال زیر پاسخ دهید: الف) آیا این دو گناهکارند و مرتکب معصیت گردیده اند؟ ب) آیا مادر دختر به این مرد محرم شده است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] دختری با مردی برخورد و تماس داشته است، مثلا در یک مکان با یکدیگر کار می کرده اند و یا تحصیل می نموده اند، آن مرد این دختر را جهت محرمیّت و عدم وقوع در گناه، بدون اذن پدرش به عقد موقّت خود درآورده هر چند به صرف محرمیّت اکتفا نشده و تقبیل و لمس انجام داده اند با توجّه به این مقدّمه به دو سؤال زیر پاسخ دهید: الف) آیا این دو گناهکارند و مرتکب معصیت گردیده اند؟ ب) آیا مادر دختر به این مرد محرم شده است؟
- [سایر] آیا در عقد دائم یا موقّت باید صیغه خوانده شود و رضایت تنها کافی نیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] منظور از بخشش عقد موقت هنگام عقد دائم چیست؟ آیا بخشش در دل کافی است؟
- [سایر] با سلام و تشکر، این مواردی که برای محرمیت، یک مرد را با دختر بچه خانواده ای دیگر صیغه محرمیت می خوانند، تا آن مرد با مادر دختر بچه محرم شود، آیا این درست است یا خیر؟
- [آیت الله علوی گرگانی] فردی دختر زنی را برای محرمیّت، به عقد موقّت خویش در آورده است بعد خداوند به این مرد از زن دیگر اولادی داد آیا مادر بچّه معقوده به این بچّهها محرم است یا خیر؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا دانشجویان دختر و پسر جهت جلوگیری از ارتکاب گناه (در رابطه با مسائل تحصیلی و رفت و آمد) می توانند بدون اجازه پدرِ دختر، صیغه محرمیّت بخوانند؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- در زناشویی دائم یا غیر دائم، باید صیغه عقد خوانده شود و تنها راضی بودن زن و مرد کافی نیست، و صیغه را یا خود زن و مرد میخوانند، یا دیگری را وکیل میکنند که از طرف آنان بخواند.
- زنی که به عقد موقت به نکاح مردی درآمده از مرد ارث نمی برد و مرد نیز از او ارث نمی برد اما ارث بین پدر و فرزند یا مادر و فرزند ثابت است.
- بنابر اظهر، در قرار دادن مکانی به عنوان مسجد، صیغه وقف لازم نیست، بلکه هر عملی که دلالت بر آن کند کافی است، اگرچه بهکار بردن لفظ در ایجاب آن، و تلفّظ به وقفیت بهعنوان مسجدیت احوط است. و همچنین در قبول متولی یا حاکم شرع؛ و اظهر اعتبار قصد قربت است در وقف مسجد؛ و کافی است که با نیت و اراده بگوید: (جَعَلْتُهُ مَسجِداً لِلّه) و مسجدیت را اعلام کند، به معنایی که در عرف مسلمین معمول است (در مقابل مسجد به معنای لغوی)؛ و در قبضش کافی است یک نفر که نمازش محکوم به صحت باشد با اذن واقف در آنجا نماز بخواند؛ و اقرب ترتیب آثار مسجدیت است بر مساجد مخالفین، در صورتی که محکوم به کفر نباشند؛ و کلیساها و کنیسهها در جهت حصول تقرب مانند مساجد مخالفین است، ولی در سایر جهات محل تأمل است.
- هرگاه بخواهند ارث را تقسیم کنند در صورتی که میت بچهای داشته باشد که در شکم مادر است و در طبقه او وارث دیگری هم مانند اولاد و پدر و مادر باشد، برای بچهای که در شکم است، که اگر زنده بهدنیا بیاید ارث میبرد، بنابر احتیاط واجب سهم دو پسر را کنار میگذارند، البته سهم کسانی که میت چه اولادی داشته باشد یا نه در هر صورت از میت ارث میبرند، مانند کمترین سهم زن، باید از اول داده شود، و همچنین کمترین سهم پدر و مادر را نیز باید به آنها بدهند. و اگر احتمال بدهند بیشتر است مثلاً احتمال بدهند که زن سه قلو حامله باشد، سهم سه پسر را کنار میگذارند، و چنانچه مثلاً یک پسر یا یک دختر بهدنیا آمد، ورثه، زیادی آن را بین خودشان تقسیم میکنند. و برای کنار گذاشتن سهم بچه، انعقاد نطفه و وجود حمل در وقت مردن آن میت کافی است و دمیده شدن روح در آن حمل شرط نیست، ولی زنده بهدنیا آمدن شرط است، پس اگر زنده به دنیا آمد و در همان ساعت مرد باز هم ارث میبرد و دیگران هم از او ارث میبرند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه مردی بخواهد زن برادرش به او محرم شود می تواند دختر شیرخواری را با اجازه ولی او به عقد موقت خود درآورد و در همان حال زن برادرش آن دختر را شیر کامل دهد و بنابراحتیاط واجب باید مدت عقد موقت بقدری باشد که دختر به حد قابلیت بهره گیری جنسی برسد و چنین عقدی موافق مصلحت دختر نیز باشد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه زن و مردی به کسی وکالت داده اند صیغه عقد آنها را بخواند تا یقین نکنند که وکیل صیغه را خوانده بر یکدیگر حلال نمی شوند، ولی اگر وکیل مورد اعتماد باشد و بگوید خوانده ام کافی است.
- [آیت الله سیستانی] اگر زنی را برای مردی بدون اجازه آنان عقد کنند ، و بعداً زن و مرد آن عقد را اجازه نمایند ، عقد صحیح است ، و برای اجازه کافی است سخنی بگوید ، یا کاری انجام دهد که بر رضایت او ، دلالت داشته باشد .
- [آیت الله شبیری زنجانی] پدر یا جدّ پدری میتوانند دختری را که به حدّ بلوغ رسیده و رشیده است، یعنی مصلحت خود را تشخیص می‌دهد در صورتی که باکره باشد شوهر دهند و مستحبّ و مطابق احتیاط استحبابی آن است که رضایت دختر را در این مورد جلب کنند و اجازه مادر و برادر لازم نیست و اگر دختر باکره بالغه رشیده بخواهد با کسی ازدواج کند و پدر و جدّ پدری اجازه نمیدهند، چنانچه ممانعت ایشان بدون رعایت مصلحت دختر باشد، اجازه آنان لازم نیست، ولی اگر آنها ازدواج را به صلاح دختر ندانسته لذا ممانعت به عمل آورند، ازدواج دختر بدون اجازه پدر یا جدّ پدری باطل است.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر پدر یا جدّ پدری برای محرم شدن، یک ساعت یا دو ساعت زنی را به عقد پسر نابالغ خود در آورد کافی است و نیز میتواند دختر نابالغ خود را برای محرم شدن به عقد کسی در آورد ولی باید آن عقد برای دختر مفسدهای نداشته باشد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر پدر یا جد پدری برای محرم شدن، یک ساعت یا دو ساعت زنی را به عقد پسر نابالغ خود درآورد کافی است. و نیز می تواند دختر نابالغ خود را برای محرم شدن، به عقد کسی در آورد، ولی باید آن عقد برای دختر مفسده نداشته باشد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر پدر یا جد پدری برای محرمشدن، یک ساعت یا دو ساعت زنی را به عقد پسر نابالغ خود درآورد کافی است، و نیز میتواند دختر نابالغ خود را برای محرمشدن، به عقد کسی در آورد، ولی باید آن عقد برای دختر مفسده نداشته باشد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] پدر و جدّ پدری میتوانند در صورتی که مفسده نداشته باشد برای پسر یا دختر نابالغ یا دیوانه خود ازدواج کنند و در اینجا فرقی نیست که دیوانه با حال دیوانگی بالغ شده باشد، یا پس از بالغ شدن دیوانه شده باشد و بعد از آن که دختر بالغ شد نمیتواند ازدواجی را که برای او کرد‌ه‌اند بهم بزند و اگر پسر بالغ شد بنا بر احتیاط واجب اجازه وی رعایت شود، مخصوصاً اگر عقد را جدّ انجام داده باشد، بنابراین در صورت عدم اجازه پسر، او را شوهر آن دختر بحساب نیاورند و دختر هم تا طلاق صورت نگرفته، با دیگری ازدواج نکند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] در عقد ازدواج خواه دائم باشد یا موقت، خواندن صیغه لازم است و رضایت طرفین به تنهایی کافی نیست و صیغه عقد را طرفین یا وکیل آنها می توانند بخوانند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . دختری که به حد بلوغ رسیده و رشیده است، یعنی مصلحت خود را تشخیص می‌دهد، اگر بخواهد شوهر کند، چنانچه باکره باشد، بنابر احتیاط باید از پدر یا جد پدری خود اجازه بگیرد، اجازه مادر و برادر لازم نیست.