سهم الارث
نصيب هر كدام از ورثه از اموال ميت
اگر وارثین میّتی اوصیای او را قبول نداشه باشند با این که وصیّت شرعا ثابت باشد ، آیا هر کدام می توانند ثلث از سهم الارث خود را طبق وصیّتِ وصیت کننده خرج نمایند؟
باید با نظر اوصیا باشد.
باید با نظر اوصیا باشد.
عنوان سوال:
اگر وارثین میّتی اوصیای او را قبول نداشه باشند با این که وصیّت شرعا ثابت باشد ، آیا هر کدام می توانند ثلث از سهم الارث خود را طبق وصیّتِ وصیت کننده خرج نمایند؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر اوصیای میّتی حاضر به انجام وصیّت نبودند، آیا خود وارث ها می توانند عمل نمایند؟
- قبل از اخراج ثلث، وارثین ماترک وصیت کننده را تقسیم نموده اند. آیا می توانند تصرّف کنند؟
- در مورد سهم الارث، اگر ورثه به نحوی در تقسیم توافق کردند، آیا می توانند خلاف توافق عمل نمایند و توافق نامه را ابطال نمایند؟
- آیا می توان سهم ازدواج هر یک از صغار را از ثلث مال تقسیم نمود و از باب مقدّمه ازدواج برای آن ها مسکن یا قطعه زمینی خریداری کرد، در صورتی که وصیت به ثلث برای این هزینه بوده است؟
- فردی ثلث اموالش را مورد وصیّت قرار داده است و در اثر تصادف با کامیون فوت کرده است، چون راننده خطاکار از شغل رانندگی عایله اش را اداره می کرده است و او را زندانی کرده بودند، کبار ورثه رضایت دادند تا او را از زندان بیرون آورند. سپس به او تذکّر می دهند که مقتول چهار صغیره دارد، باید به آن ها رسیدگی کنی تا کبیر شوند، بعد از بلوغ و رشد می توانند سهم الارث خود را مطالبه نمایند. اکنون قاتل ناپدید و مفقودالاثر شده است، وصیّ هم بر اثر جهل به مسأله نمی دانست که ثلث دیه داخل در وصیّت است و باید مطالبه می کرد که نکرده است. حال آیا وصیّ، ثلث دیه را مدیون است یا کبار ورثه و در صورت ضمان، ثلث یوم التّلف را باید بدهد یا یوم الادا را؟
- پدری تمام اموال خود را طبق نوشته ای به وارثین داده است، فقط گاو و گوسفند و طویله را بابت ثلث مال خود تعیین نموده است که بعد از فوت جهت مراسم سوّم و هفتم و... و بدهکاری صرف شود و بقیّه ی اموال اگرمانده باشد به دو فرزندش مربوط است، آیا وارثین دیگر می توانند ادّعا کنند که از این گاو و گوسفند سهم می برند و یا مربوط است به همان دو فرزندی که متوفّی در وصیت از آن ها نام برده است؟
- متوفّی در وصیّت نامه اش به شهادت پنج نفر عادل سه دانگ یک ساختمان مسکونی را به همسرش و یک و نیم دانگ آن را به یکی از فرزندانش و یک و نیم دانگ باقیمانده را بین وارثان تقسیم کرده است. اکنون یکی از وارثین به سهم سه دانگ همسر مرحوم و به آن یک و نیم دانگ دیگر اعتراض دارد. آیا اعتراض او شرعا قابل توجه و ملاحظه است؟
- میّتی برای نماز و روزه به ثلث وصیّت نموده است، با فرض این که می دانیم وی اهل نماز و روزه بوده است، ولی احتمال قوی در کسب و کار حقّ النّاس و مظالم بر عهده ی او است. آیا می توان بخشی از ثلث را ردّ مظالم داد؟
- شخصی وصیّت کرده که ثلث اموال اینجانب را در بهترین مواردی که از قرآن و سنّت استفاده می شود و بهتر از آن مورد وجود ندارد خرج کنید. نظر مبارک را در این خصوص بیان فرمایید.
- فردی ثلث خود را برای هزینه ازدواج دختر و پسر خود وصیت نمود، آیا دختر و پسر به صورت مساوی سهم می برد یا چون هزینه های ازدواج دختر بیشتر است، متناسب با نیازهای ازدواجشان به آن ها می رسد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سیستانی] وضعیت وصیت ما زاد بر ثلث میتی که فرزند صغیر دارد آیا نافذ میباشد یا نه؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی وصیت به ثلث کرده ولی معلوم نکرده ثلث را از پول نقد او بدهند، آیا ورثه و وصی می توانند ثلث را از اموال منقول میت بپردازند و در نتیجه سهم الارث همسر کمتر می شود یا باید از مجموع اموال بپردازند؟
- [آیت الله نوری همدانی] شخصی وصیّت نموده که از تمامی ماترک او که شامل اثاث منقول و ساختمان و املاک میباشد ثلث آنرا حساب نموده و وجه آن را ده قسمت نمایند دو سهم آنرا بزوجه دائمی خود پرداخت نموده و بغیر از حق تقسیمه آن الباقی هشت سهم آنرا جهت خیرات و مبرّات مصرف نمایند سؤال این است: 1 - آیا این وصیّت نافذ میباشد؟
- [آیت الله سیستانی] ایا ثلث مال را مطابق قیمت زمان فوت باید محاسبه کرد یا به قیمت روز ایا ثلث مال را وصی باید طبق وصیت خرج کند یا ورثه هر یک مقداری از ان را میتواندطبق وصیت خرج کنند؟
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی وصیّت کرده بطور مطلق که ثلث مالش را برایش خرج کنند، حال آن را باید در چه مصارفی رساند؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر میّت وصیّت کرده ثلث مالش را برایش خرج کنند حالا جز خانهای که زن و بچّههای کوچکش نشستهاند چیز دیگری ندارند، آیا وصیّ میتواند برای انجام وصیّت خانه را برای اخراج ثلث بفروشد؟
- [آیت الله خوئی] میتی که اهل دادن خمس بوده اگر ما یملک خود را بین ورثهاش به نحو وصیت تقسیم کند، و احیاناً بعض ورثه را نسبت به بعض دیگر امتیازی از مال قرار دهد یعنی به بعضی بیشتر از حصه مفروضه شرعاً بدهد، آیا این گونه فایده که به وصیت نصیب وارث شده است خمس دارد، یا میراث است که خمس نداشته باشد، یا در مسئله تفصیل بین ثلث مال میت و زاید بر ثلث است؟
- [آیت الله سبحانی] میتی که پسر بزرگ ندارد و به صورت عمد، روزه خواری می کرده است، وصیت قضای روزه نموده است. آیا از ثلث اموال وی کم می شود؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] مردی وصیت می کند در صورتی که همسرش بعد از فوت او ازدواج مجدد نکند اضافه بر یک هشتم سهم الارث ببرد. اما او بعد از توافق با ورثه و گرفتن مبلغ مورد توافق، ازدواج می کند آیاازدواج او صحیح است و پولی که بیشتر از سهم الارث خود گرفته است چه حکمی دارد؟
- [آیت الله خامنه ای] پدرمان قبل از فوتش وصیّت کرده که سهم دختران و پسرانش از ارث مساوی باشد آیا این وصیّت نافذ است؟ ج) وصیت به پرداخت سهم دختر به مقدار سهم یک پسر از ترکه نافذ نیست و باطل است، مگر آن که مقدار زیاده سهم دختر را از ثلث، وصیّت نماید. س: آیا می توانیم در صورت صلاحدید سهم خود را به صورت هدیه به خواهر خود بدهیم؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر انسان از وصیّت خود برگردد، مثلاً بگوید ثلث مالش را به کسی بدهند، بعد بگوید به او ندهند، وصیّت باطل میشود، و اگر وصیّت خود را تغییر دهد، مثل آنکه قیّمی برای بچههای خود معیّن کند بعد دیگری را به جای او قیّم نماید، وصیّت اولش باطل میشود و باید به وصیّت دوم او عمل نمایند.
- اگر وصیّت کند چیزی به شخصی بدهند و آن شخص پیش از آنکه قبول یا رد کند بمیرد، تا وقتی ورثه او وصیّت را رد نکردهاند، میتوانند آن را قبول نمایند، ولی این در صورتی است که وصیّتکننده از وصیّت خود برنگردد، وگرنه ورثه آن شخص حقی به آن چیز ندارند. و اگر آن شخص بعد از قبول فوت کرد، مال از آن وارث اوست و نیازی به قبول مجدّد وارث نیست. مگر آنکه وصیّتکننده از وصیتش برگردد.
- اگر کسی چند وصیّ برای خود معیّن کند، چنانچه اجازه داده باشد که هر کدام بهتنهایی به وصیّت عمل کنند، لازم نیست در انجام وصیت از یکدیگر اجازه بگیرند، و همچنین است بنابر اظهر اگر در این مورد چیزی اظهار نکرده باشد، و اگر اجازه نداده باشد، باید با نظر یکدیگر به وصیت عمل نمایند، و اگر حاضر نشوند که با یکدیگر به وصیّت عمل کنند، و در تشخیص مصلحت اختلاف داشته باشند، در صورتی که تأخیر و مهلت دادن موجب شود که عمل به وصیّت معطّل بماند، حاکم شرع آنها را مجبور میکند که تسلیم نظر کسی شوند که صلاح را تشخیص میدهد، و اگر اطاعت نکنند، به جای آنان دیگران را معین مینماید، و اگر یکی از آنان قبول نکرد یک نفر دیگر را به جای او تعیین مینماید.
- مزارعه چند شرط دارد: 1 مالک به زارع بگوید: (زمین را به تو واگذار کردم) و زارع هم بگوید: (قبول کردم) یا بدون اینکه حرفی بزنند مالک، زمین را برای مزارعه واگذار کند و زارع تحویل بگیرد؛ 2 مالک و زارع هر دو بالغ و عاقل باشند و با قصد و اختیار خود مزارعه را انجام دهند و حاکم شرع آنان را از تصرف در اموالشان منع نکرده باشد، بلکه اگر سفیه باشند، اگرچه حاکم شرع جلوگیری نکرده باشد نمیتوانند مزارعه را انجام دهند و این حکم در همه معاملات جاری است؛ 3 تمام محصول زمین به یکی از آن دو اختصاص داده نشود؛ 4 سهم هر کدام بهطور مشاع باشد، مثل نصف یا ثلث حاصل و مانند اینها، و باید تعیین شده باشد پس اگر قرار بگذارند که حاصل یک قطعه، مال یکی و حاصل قطعه دیگر، مال دیگری باشد صحیح نیست؛ و نیز اگر مالک بگوید: (در این زمین زراعت کن و هرچه میخواهی به من بده، صحیح نیست)؛ 5 مدتی را که باید زمین در اختیار زارع باشد معین کنند، و باید مدت بهقدری باشد که در آن مدت بهدست آمدن محصول ممکن باشد؛ 6 زمین قابل زراعت باشد، و اگر زراعت در آن ممکن نباشد، اما بتوانند کاری کنند که زراعت ممکن شود، مزارعه صحیح است؛ 7 اگر در محلی هستند که مثلاً یک نوع زراعت میکنند، چنانچه اسم هم نبرند همان زراعت معین میشود، و اگر چند نوع زراعت میکنند، باید زراعتی را که میخواهد انجام دهد معین نماید، مگر آنکه نوع خاصی متعارف باشد که به همان نوع باید عمل شود؛ 8 مالک، زمین را معین کند، پس کسی که چند قطعه زمین دارد و با هم تفاوت دارند، اگر به زارع بگوید در یکی از این زمینها زراعت کن و آن را معین نکند، مزارعه باطل است؛ 9 خرجی را که هر کدام از آنان باید بکنند معین نمایند، ولی اگر خرجی را که هر کدام باید بکنند معلوم باشد، لازم نیست آن را معین نمایند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سیستانی] اگر مصرفی را که میت معین کرده، از ثلث مال او بیشتر باشد، وصیّت او در بیشتر از ثلث در صورتی صحیح است که ورثه آن را اجازه دهند، چه با لفظ و چه با فعل، و رضایت قلبی کافی نیست. و اگر مدتی بعد از مردن او هم اجازه نمایند صحیح است، و چنانچه بعضی از ورثه اجازه و بعضی رد نمایند وصیّت فقط در سهم آنهایی که اجازه نمودهاند صحیح و نافذ است.
- [آیت الله خوئی] اگ- ر ک- سی بمیرد، ورث بالغ او میتوانند از سهم خودشان خرج عزاداری میت نمایند، ولی از سهم صغیر نمیشود چیزی برداشت.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر کسی بمیرد، ورثه بالغ او میتوانند از سهم خودشان خرج عزاداری میّت نمایند ولی از سهم صغیر نمیشود چیزی برداشت.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر کسی بمیرد، ورثه بالغ او می توانند از سهم خودشان خرج عزاداری میت نمایند، ولی از سهم صغیر نمی شود چیزی برداشت.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر کسی بمیرد؛ ورثه بالغ او می توانند از سهم خودشان خرج عزاداری میت نمایند؛ ولی از سهم صغیر نمی شود چیزی برداشت.
- [آیت الله بروجردی] اگر کسی بمیرد، ورثهی بالغ او میتوانند از سهم خودشان خرج عزاداری میت نمایند، ولی از سهم صغیر نمیشود چیزی برداشت.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر میّت وصیّت نکرده باشد که کفن را از ثلث مال او بردارند وبخواهند از اصل مال بردارند، احتیاط واجب آن است که مقدار واجب کفن را به ارزانترین قیمتی که ممکن است تهیّه نمایند ولی اگر کسانی از ورثه که بالغ هستند اجازه بدهند که از سهم آنان بردارند، مقداری را که اجازه دادهاند، از سهم آنان میشود برداشت.
- [آیت الله بروجردی] اگر میت وصیت نکرده باشد که کفن را از ثلث مال او بردارند و بخواهند از اصل مال بردارند، احتیاط واجب آن است که مقدار واجب کفن را به ارزانترین قیمتی که ممکن است تهیه نمایند، ولی اگر کسانی از ورثه که بالغ هستند اجازه بدهند که از سهم آنان بردارند، مقداری را که اجازه دادهاند از سهم آنان میشود برداشت.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر نوشته ای به امضا یا مهر میت ببینند، چنان چه مقصود او را بفهماند، و معلوم باشد که برای وصیت کردن نوشته، بنابر احتیاط لازم باید تا مقدار ثلث مطابق آن عمل کند. ولی نسبت به سهم صغیر این احتیاط خلاف احتیاط است، لکن بعد از بلوغ تا مقدار ثلث، این احتیاط را ترک نکنند. بلکه اگر بدانند مقصودش وصیت کردن نبوده و چیزهایی را نوشته است که بعداً مطابق آن وصیت کند. احتیاط واجب آن است که به آن عمل نمایند و نسبت به سهم صغیر احتیاط مراعات شود.
- [آیت الله مظاهری] هرگاه کسی وصیّتهای متعدد برای کارهای مختلف بنماید و نگفته باشد از ثلث بردارند باید واجبات مالی او را نظیر بدهی از اصل مال بردارند و واجبات بدنی او را نظیر نماز و روزه از ثلث مال بردارند و اگر ثلث زیاد آمد به بقیه وصیّت عمل نمایند ولی اگر وصیّت کرده باشد که از ثلث بردارند باید اوّل واجبات مالی او را از ثلث بدهند و اگر زیاد آمد واجبات بدنی او را بدهند و اگر زیاد آمد به بقیه وصیّت عمل نمایند.