تقدم
پیش انداختن را تقدیم گویند و از آن به مناسبت در بابهایی نظیر طهارت، صلات و حج سخن گفته شده است؛ در ذیل به حکم تکلیفی و وضعی تقدیم پرداخته می‌شود.
در صورتی که نوبت به ارث بریِ طبقه سوّم برسد، آیا ابن عمّ ابوینی (پدر و مادری) بر عمّ ابی و عمّه ابی (پدری) تقدم دارد؟
بلی، زیرا تقدم ابن عمّ ابوینی بر عمّه اولویت دارد از تقدمش بر عمّ، امّا این تقدّم در مورد بنت عمّ ابوینی نیست، زیرا او در مورد استثنا، اولویتی از ابن عم ابوینی ندارد، لکن محلّ احتیاط به مصالحه هست.
بلی، زیرا تقدم ابن عمّ ابوینی بر عمّه اولویت دارد از تقدمش بر عمّ، امّا این تقدّم در مورد بنت عمّ ابوینی نیست، زیرا او در مورد استثنا، اولویتی از ابن عم ابوینی ندارد، لکن محلّ احتیاط به مصالحه هست.
عنوان سوال:
در صورتی که نوبت به ارث بریِ طبقه سوّم برسد، آیا ابن عمّ ابوینی (پدر و مادری) بر عمّ ابی و عمّه ابی (پدری) تقدم دارد؟
پاسخ:
بلی، زیرا تقدم ابن عمّ ابوینی بر عمّه اولویت دارد از تقدمش بر عمّ، امّا این تقدّم در مورد بنت عمّ ابوینی نیست، زیرا او در مورد استثنا، اولویتی از ابن عم ابوینی ندارد، لکن محلّ احتیاط به مصالحه هست.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا حکم تقدّم و حاجبیّت ابن عمّ ابوینی (پدری و مادری) بر ابن عمّ ابی (پدری) یا امّی (مادری) شامل خنثای مشکل و دختری که فرزند عمّ ابوینی است نیز می شود؟
- زنی فوت کرده و شوهر دارد و یک دایی پدر و مادری و یک عمّه ی پدری، آیا دایی عمّه را حاجب می شود؟
- زنی بدون وطی و دخول، از راه نامشروع حامله شده است، پس از تولّد حمل، برای حفظ آبرو، آن را کشته است. آیا پدر تکوینی ولد، حق قصاص یا دیه دارد؟ اگر نوبت به دیه برسد، آیا مادر از دیه ارث می برد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر وارث فقط چند عمو یا چند عمه پدری یا پدر و مادری باشند ارث چگونه تقسیم می شود؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر وارث فقط چند عمو یا چند عمه پدری یا پدر و مادری باشند ارث چگونه تقسیم می شود؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر وارث چند عمو و چند عمه پدری یا پدر و مادری باشند ارث چگونه تقسیم می شود؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر وارث چند عمو و چند عمه پدری یا پدر و مادری باشند ارث چگونه تقسیم می شود؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر وارث دایی ها و خاله های پدری و ابوینی و مادری باشند تقسیم ارث چگونه است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر وارث دایی ها و خاله های پدری و ابوینی و مادری باشند تقسیم ارث چگونه است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر از ورثه میت(یک دایی یا یک خاله) و (یک عمو یا یک عمه مادری) و (عمو و عمه پدر و مادری یا پدری) موجود باشند ارث چگونه تقسیم می شود؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر از ورثه میت (یک دایی یا یک خاله) و (عمو و عمه مادری) و (عمو و عمه پدر و مادری یا پدری) موجود باشند ارث چگونه تقسیم می شود؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر وارث میت شامل (برادر و خواهر ابوینی) و (برادر و خواهر پدری) و (برادر و خواهر مادری) باشد چگونه ارث تقسیم می شود؟
- [آیت الله بروجردی] دختری فوت نموده و وارث او منحصر است به یک عمو و یک عمّه پدر و مادری و دو دایی و یک خاله پدری تنها و دو دایی مادری تنها، آیا ارث بین آنها به چه نحو تقسیم می‌شود؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر وارث میت عمو و عمه باشد بعضی پدری و بعضی مادری و بعضی پدر و مادری باشند، عمو و عمه پدری ارث نمی برند، پس اگر میت یک عمو یا یک عمه مادری دارد، مال را شش قسمت می کنند، یک قسمت را به عمو یا عمه مادری و بقیه را به عمو و عمه پدر و مادری می دهند، و عموی پدر و مادری دو برابر عمه پدر و مادری می برد، و اگر هم عمو و هم عمه مادری دارد، مال را سه قسمت می کنند دو قسمت را به عمو و عمه پدر و مادری می دهند، و عمو دو برابر عمه می برد، و یک قسمت را به عمو و عمه مادری می دهند، که به طور مساوی با هم تقسیم نمایند.
- اگر وارث میت فقط یک عمو یا یک عمه است، چه پدر و مادری باشد یعنی با پدر میت از یک پدر و مادر باشد، یا پدری باشد یا مادری، همه مال به او می رسد، و اگر چند عمو یا چند عمه باشند و همه پدر و مادری، یا همه پدری، یا همه مادری باشند، مال به طور مساوی بین آنان تقسیم می شود، و اگر عمو و عمه هر دو باشند و همه پدر و مادری، یا همه پدری باشند، عمو دو برابر عمه می برد، مثلاً اگر وارث میت دو عمو و یک عمه باشد، مال را پنج قسمت می کنند، یک قسمت را به عمه می دهند و چهار قسمت را عموها به طور مساوی بین خودشان تقسیم می کنند.
- اگر وارث میت یک دایی یا یک خاله و یک عمو یا یک عمه مادری و عمو و عمه پدر و مادری یا پدری باشد، مال را سه قسمت می کنند، یک قسمت آن را به دایی یا خاله می دهند و دو قسمت باقیمانده را شش قسمت می کنند، یک قسمت را به عمو یا عمه مادری و بقیه را به عمو و عمه پدر و مادری یا پدری می دهند و عمو دو برابر عمه می برد، بنابراین اگر مال را نُه قسمت کنند، سه قسمت را به دایی یا خاله و یک قسمت را به عمو یا عمه مادری و پنج قسمت دیگر را به عمو و عمه پدر و مادری یا پدری می دهند.
- اگر وارث میت یک دایی یا یک خاله و عمو و عمه مادری و عمو و عمه پدر و مادری یا پدری باشد، مال را سه قسمت می کنند یک قسمت را دایی یا خاله می برد و دو قسمت باقیمانده را سه سهم می کنند، یک سهم آن را به عمو و عمه مادری می دهند که بین خود تقسیم می نمایند، و احتیاط در مصالحه بین خودشان است، و دو سهم دیگر را بین عمو و عمه پدر و مادری یا پدری تقسیم می نمایند و عمو دو برابر عمه می برد، بنابراین مال را نُه قسمت کنند، سه قسمت آن، سهم خاله یا دایی و دو قسمت سهم عمو و عمه مادری و چهار قسمت سهم عمو و عمه پدر و مادری یا پدری می باشد.
- کسی که دو نسبت در او جمع شود از هر دو سبب ارث می برد، مثل این که کسی هم پسر عموی پدری باشد و هم پسر دایی مادری، یا کسی هم شوهر میت باشد و هم پسر عموی او، یا زنی هم عمه پدری میّت باشد و هم خاله مادری او، مگر آن که دو نسبت او در دو طبقه باشد، مثل این که هم برادر مادری باشد و هم پسر عمو که فقط ارث برادر بودن را می برد. ارث زن و شوهر
- اگر پدر و مادر مفقود شوند، بنابر اظهر حق سرپرستی برای جدّ پدری به جای پدر و جدّه مادری به جای مادر به همان صورتی که در پدر و مادر گفته شد ثابت است، و احتیاط در رعایت رضایت جدّ پدری است، و اگر اینها هم مفقود شوند، حق سرپرستی برای کسی که از نظر ارث به بچه نزدیکتر است؛ یعنی اگر بچه بمیرد از او ارث میبرد، خالی از وجه نیست.
- اگر وارث میت فقط یک دایی، یا یک خاله مادری و دایی و خاله پدر و مادری و دایی و خاله پدری باشد، دایی و خاله پدری ارث نمی برند، و مال را شش قسمت می کنند، یک قسمت را به دایی یا خاله مادری و بقیه را به دایی و خاله پدر و مادری می دهند که به طور مساوی بین خودشان تقسیم کنند.
- اگر وارث میت فقط دایی و خاله پدری و دایی و خاله مادری و دایی و خاله پدر و مادری باشد، دایی و خاله پدری ارث نمی برد و باید مال را سه قسمت کنند، یک قسمت آن را دایی و خاله مادری به طور مساوی بین خودشان قسمت نمایند و احتیاط در مصالحه است، و بقیه را به دایی و خاله پدر و مادری بدهند که به طور مساوی بین خودشان تقسیم کنند.
- اگر میت برادر و خواهر پدر و مادری، و برادر و خواهر پدری، و برادر و خواهر مادری داشته باشد، برادر و خواهر پدری ارث نمی برد و مال را سه قسمت می کنند، یک قسمت آن را برادر و خواهر مادری به طور مساوی بین خودشان تقسیم می کنند و بقیه را به برادر و خواهر پدر و مادری می دهند و هر برادری دو برابر خواهر می برد.
- اگر میت برادر و خواهر پدر و مادری دارد، برادر و خواهر پدری که از مادر با میت جداست ارث نمی برند، و اگر برادر و خواهر پدر و مادری ندارد، چنانچه فقط یک خواهر یا یک برادر پدری داشته باشد همه مال به او می رسد، و اگر چند برادر یا چند خواهر پدری داشته باشد، مال به طور مساوی بین آنان تقسیم می شود؛ و اگر هم برادر و هم خواهر پدری داشته باشد، هر برادری دو برابر خواهر می برد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خوئی] اگر وارث میت عمو و عمه باشد و بعضی پدری و بعضی مادری و بعضی پدر و مادری باشند، عمو و عمه پدری ارث نمیبرند، و مشهور این است که اگر میت یک عمو یا یک عمه مادری دارد مال را شش قسمت میکنند، یک قسمت را به عمو یا عم مادری و بقیه را به عمو و عمة پدر و مادری میدهند و در فرض نبودن آنها به عمو و عمة پدری میدهند و اگر هم عمو و هم عمة مادری دارد، مال را سه قسمت میکنند دو قسمت را به عمو و عمة پدر و مادری و در فرض نبودن آنها به عمو و عمة پدری و یک قسمت را به عمو و عمة مادری میدهند، ولی بعید نیست که در هر دو صورت عمو و عمه مادری مثل عمو و عمههای دیگر باشند و مال بین همة آنها به طور مساوی تقسیم شود.
- [آیت الله اردبیلی] اگر وارث میّت (عمو و عمّه) باشد و بعضی پدری و بعضی مادری و بعضی پدر و مادری باشند، عمو و عمّه پدری ارث نمیبرند؛ پس اگر میّت (یک عمو) یا (یک عمّه مادری) داشته باشد، مال را شش قسمت میکنند، یک قسمت را به عمو یا عمّه مادری و بقیّه را به عمو و عمّه پدر و مادری میدهند و عموی پدر و مادری دو برابر عمّه پدر و مادری ارث میبرد و اگر هم عمو و هم عمّه مادری داشته باشد، مال را سه قسمت میکنند، دو قسمت را به عمو و عمّه پدر و مادری میدهند و عمو دو برابر عمّه میبرد و یک قسمت را به عمو و عمّه مادری میدهند و احتیاط واجب آن است که عمو و عمه مادری در تقسیم با یکدیگر صلح کنند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] عمه و خاله پدر یا مادر و عمه و خاله پدربزرگ پدری یا مادری و عمه و خاله مادربزرگ پدری یا مادری - هرچه بالا روند - به انسان محرمند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر وارث میّت یک یا چند عمو و یک یا چند عمّه باشند و بعضی از آنها پدر و مادری و بعضی پدری و بعضی مادری باشند، با بودن عمو یا عمّه پدر و مادری، عمو و عمّه پدری ارث نمیبرند، پس اگر میّت علاوه بر عمو و عمّه پدر و مادری، تنها یک عمو یا یک عمّه مادری دارد، 16 را به عمو یا عمّه مادری و بقیّه را به عمو و عمّه پدر و مادری میدهند و عمو دو برابر عمّه میبرد و اگر میّت علاوه بر عمو یا عمّه پدر و مادری، عمو و عمّه مادری متعدّد دارد (همه عمو، یا همه عمّه، یا مختلف باشند) 13 را به عمو و عمّه مادری میدهند که به طور مساوی بین خودشان قسمت میکنند و بقیّه را به عمو و عمّه پدر و مادری میدهند و عمو دو برابر عمّه میبرد و احتیاط مستحبّ آن است که در تقسیم با یکدیگر مصالحه کنند. در توضیح مصالحه میگوییم که برخی از علماء معتقدند که عمو و عمّه مادری و عمو و عمّه پدر و مادری همه به طور مساوی ارث میبرند، بنابراین اگر میّت - مثلاً - یک عموی مادری و یک عموی پدر و مادری و دو عمّه پدر و مادری داشته باشد، بر طبق نظر صحیح، سهم عموی مادری 848 و سهم عموی پدری و مادری 2048 و سهم هر یک از دو عمّه پدر و مادری 1048 (مجموعاً: 2048) می‌باشد، ولی طبق نظر برخی از علماء سهم هر یک از این چهار نفر 1248 است، بنابراین سهم قطعی عموی مادری 848 (طبق نظر برخی از علماء: 1248) و سهم قطعی عموی پدر و مادری 1248 (طبق نظر صحیح: 2048) و سهم قطعی هر یک از دو عمّه پدر و مادری 1048 (طبق نظر برخی از علماء: 1248) است و اگر مقدار مردّد را در هر مورد به طور مساوی مصالحه کنند، سهم نهایی عموی مادری 1048 و سهم عموی پدر و مادری 1648 و سهم هر عمّه پدر و مادری 1148 (مجموعاً: 2248) خواهد بود.
- [آیت الله سبحانی] اگر وارث میت عمو و عمه باشد و بعضی پدری و بعضی مادری و بعضی پدر و مادری باشند، عمو و عمه پدری ارث نمی برند، پس اگر میت یک عمو یا یک عمه مادری دارد، مال را شش قسمت می کنند، یک قسمت را به عمو یا عمه مادری و بقیه را به عمو و عمه پدر و مادری می دهند و عموی پدر و مادری دو برابر عمه پدر و مادری می برد و اگر هم عمو،هم عمّه مادری دارد، مال را سه قسمت می کنند دو قسمت را به عمو و عمه پدر و مادری می دهند و عمو دو برابر عمّه می برد و یک قسمت را به عمو و عمه مادری می دهند و احتیاط واجب آن است که عمو و عمه مادری در تقسیم با یکدیگر صلح کنند.
- [آیت الله مظاهری] اگر وارث میّت یک عمو یا یک عمه باشد همه مال به او میرسد و اگر چند عمو یا چند عمه باشند مال به طور مساوی بین آنان قسمت می‌شود و اگر عمو و عمه هر دو باشند و همه پدر و مادری یا همه پدری باشند عمو دو برابر عمه میبرد و اگر همه مادری باشند به طور مساوی بین آنان قسمت می‌شود. و با بودن عمو و عمه پدر و مادری و دایی و خاله پدر و مادری عمو و عمه پدری و دایی و خاله پدری ارث نمیبرند.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر وارث میت عمو و عمه باشد و بعضی پدری و بعضی مادری و بعضی پدر و مادری باشند عمو و عمه پدری ارث نمی برند پس اگر میت یک عمو یا یک عمه مادری دارد بنابر مشهور مال را شش قسمت می کنند یک قسمت را به عمو یا عمه مادری و بقیه را به عمو و عمه پدر و مادری و بر فرض نبودن انها به عمو و عمه پدری می دهند ولی بنابر احتیاط واجب در یک قسمت از پنج قسمت عمو و عمه پدر و مادری یا پدری با مادری صلح کنند و اگر هم عمو و هم عمه مادری دارد مال را سه قسمت می کنند دو قسمت را به عمو و عمه پدر و مادری و در فرض نبودن انها به عمو و عمه پدری و یک قسمت را به عمو و عمه مادری می دهند و در هر صورت عموی پدر و مادری یا پدری دو برابر عمه پدر و مادری یا پدری می برد و احتیاط واجب ان است که عمو و عمه مادری با یکدیگر صلح کنند
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر وارث میّت فقط یک عمو یا یک عمّه است، چه پدر و مادری باشد (یعنی با پدر میّت از یک پدر و مادر باشد) یا پدری باشد یا مادری، همه مال به او میرسد و اگر چند عمو یا چند عمّه باشد و همه پدر و مادری یا همه پدر یا همه مادری باشند مال به طور مساوی بین آنها قسمت می‌شود و اگر برخی پدری و برخی مادری و برخی پدر و مادری باشند، با وجود عمو یا عمّه پدر و مادری، عمو و عمّه پدری ارث نمیبرند و سهم عمو یا عمّه مادری اگر یکی باشد 16 و اگر متعدّد باشد 13 است که به طور مساوی تقسیم میکنند و بقیّه مال را عمو یا عمه پدر و مادری میبرد که اگر متعدد باشند آن را به طور مساوی تقسیم میکنند.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر وارث میت عمو و عمه باشد و بعضی پدری و بعضی مادری و بعضی پدر و مادری باشند؛ عمو و عمه پدری ارث نمی برند و اگر میت یک عمو یا یک عمه مادری دارد؛ مال را شش قسمت می کنند: یک قسمت را به عمو یا عمه مادری و بقیه را به عمو و عمه پدر و مادری و در فرض نبودن آنها به عمو و عمه پدری. و اگر هم عمو و هم عمه مادری دارد؛ مال را سه قسمت می کنند: دو قسمت را به عمو و عمه پدر و مادری و در فرض نبودن آنها به عمو و عمه پدری و یک قسمت را به عمو و عمه مادری می دهند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر وارث میّت یک دایی یا یک خاله و یک عمو یا یک عمّه مادری به همراه یک عمو یک عمّه پدر و مادری یا پدری باشد، 13 مال را به دایی یا خاله میدهند و 16 باقی مانده را به یک عمو یا یک عمّه مادری و بقیّه را به عمو و عمّههای پدر و مادری یا پدری میدهند و عمو دو برابر عمّه میبرد، بنابراین سهم دایی یا خاله927 و سهم عمو یا عمّه مادری 327 و سهم عموی پدر و مادری یا پدری 1027 و سهم عمّه پدر و مادری یا پدری527 خواهد بود. البتّه از آنجا که برخی از علماء، سهم عمو و عمّه را یکسان دانسته و بین عمو یا عمّه پدر و مادری یا پدری با عمو یا عمّه مادری فرقی نگذاشتهاند، احتیاط مستحبّ آن است که مقدار مردّد را مصالحه کنند، بنابراین سهم قطعی عمو یا عمّه مادری 654 (طبق نظر برخی علماء: 1254) و سهم قطعی عموی پدر و مادری یا پدر 1254 (طبق نظر صحیح: 2054) و سهم قطعی عمّه پدر و مادری یا پدری 1054 (طبق نظر برخی علماء: 1254) می‌باشد و اگر مقدار مردّد بین دو نظریه را با مصالحه به طور مساوی قسمت کنند، سهم عمو یا عمّه مادری 954، سهم عموی پدر و مادری یا پدری 1654 و سهم عمّه پدر و مادری یا پدری 1154 می‌باشد و سهم دایی یا خاله هم بنا بر هر دو نظریه 1854 است.