عقد نکاح
نکاح در لغت بنابر مشهور به معنی وطی است. پس استعمال آن در عقد و تزویج مجاز خواهد بود.
بعد از عقد نکاح آیا زن در صورت اعسار زوج از پرداخت مهریه می‌تواند به خاطر دریافت مهریه تمکین ننماید؟
بعد از عقد نکاح زن می‌تواند در دفعه اول از آمیزش جنسی و سایر استمتاعات امتناع کند تا مهریه خود را بگیرد مگر اینکه قبل از عقد شرط تأخیر ادای مهریه شده باشد یعنی مهر مؤجل باشد ولی بعد از آمیزش نمی‌تواند.
بعد از عقد نکاح زن می‌تواند در دفعه اول از آمیزش جنسی و سایر استمتاعات امتناع کند تا مهریه خود را بگیرد مگر اینکه قبل از عقد شرط تأخیر ادای مهریه شده باشد یعنی مهر مؤجل باشد ولی بعد از آمیزش نمی‌تواند.
عنوان سوال:
بعد از عقد نکاح آیا زن در صورت اعسار زوج از پرداخت مهریه می‌تواند به خاطر دریافت مهریه تمکین ننماید؟
پاسخ:
بعد از عقد نکاح زن می‌تواند در دفعه اول از آمیزش جنسی و سایر استمتاعات امتناع کند تا مهریه خود را بگیرد مگر اینکه قبل از عقد شرط تأخیر ادای مهریه شده باشد یعنی مهر مؤجل باشد ولی بعد از آمیزش نمی‌تواند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا پرداخت نفقه زوجهای که در عقد بستگی تمکین تامّ نمیکند بر زوج لازم است؟
- الف: دختری با اطلاع کافی از عدم استطاعت مالی پسر در پرداخت نقدی مهریّه با وی ازدواج مینماید. با فرض اینکه در عقدنامه نوشته شده مهریه بر زوجه دین لازم است و عند المطالبه زوج باید اداء کند؛ آیا زوجه که غیر مدخوله است می‌تواند به بهانه عدم پرداخت مهریّهاش از جانب زوج از ایفای وظایفش خود داری کند؟
- منکوحه غیر مدخولهای مطالبه مهریه خود را که حال میباشد از زوج مینماید و زوج حاضر به تأدیه مهریه زوجه نمیباشد و وصول مهریه هم برای زوجه غیر ممکن میباشد. زندگی زناشویی زوجین به بن بست رسیده، با توجه به ماده 1085 قانون مدنی که مقرر داشته زن می‌تواند تا مهریه به او تسلیم نشده از ایفاء وظایفی که در مقابل شوهر دارد امتناع کند مشروط بر اینکه مهر او حال باشد و این امتناع مسقط حق نفقه نخواهد بود؟ آیا عدم تسلیم مهریه از ناحیه زوج و زوجه که موجب عسر و حرج گردیده از موجبات تقاضای طلاق میباشد یا خیر؟
- اگر در ضمن عقد، زوجه شرط کرده باشد که در صورت تحقق پارهای امور مثل اعتیاد شوهرش، زندانی شدن، عدم پرداخت نفقه و غیره، وی وکیل بلا عزل باشد تا خود را مطلقه نماید، در صورت تحقق هر یک از این امور، آیا زن بدون مراجعه به حاکم می‌تواند وکالتاً از طرف زوج، صیغه طلاق را جاری سازد.
- آیا دختری که به عقد کسی در آمده و در خانه پدرش میباشد و برای شوهر ابداً تمکین نموده و نمیکند حق مطالبه تمام مهریه را یکجا دارد یا خیر و ضمناً دختر مدعی است که اگر تمامی مهریه را شوهر پرداخت نماید به خانهاش خواهد آمد چه صورت دارد؟
- ب: آیا حقِّ امتناع و منع زوجه منحصر به عدم انجام زناشویی (تمکین خاص) است یا می‌تواند از انجام کلیه تکالیف زوجیّت (تمکین عام) استنکاف نماید؟
- اگر زنی مهریّه خویش را چه در ازدواج دائم و چه موقّت، قبل از انعقاد عقد ببخشد آیا می‌شود خطبه عقد را بدون ذکر مهریّه خواند؟
- آیا از نظر شرعی جایز میباشد که پدر زوجه (زن) و پدر زوج (شوهر) در تعیین مقدار مهریه دخالت کنند؟
- لازم است خاطر عالی را مستحضر کنم که در سند ازدواج شرط شده اگر زوجه بدون تقصیر مطلقه شود باید زوج نصف دارایی خود را (که از تاریخ ازدواج بدست آورده است) عیناً، هر چه بدست آورده یا قیمت آن را بلاعوض به زوجه مطلقه بدهد.بر فرض اینکه زوج موقع ازدواج از نازایی زن اطلاع و آگاهی نداشته، آیا نازایی زن تقصیر حساب می‌شود تا زوجه از شرط مذکور در سند محروم شود (نصف دارایی زوج را نگیرد) یا نازائی زن تقصیر نیست و باید نصف دارایی زوج را بگیرد؟ یا مسأله دارای تفصیل دیگری میباشد؟
- فردی زنی را برای مدّتی مثلاً ده سال صیغه کرده و بعد از دو سال بقیّه مدّت صیغه را بخشیده، آیا زن در هنگام بخشیدن مدّت مثل عقد دائم از حیض و نفاس باید پاک باشد یا خیر؟ و همچنین زوج در بین عدّه می‌تواند به همسرش رجوع کند؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] پس از عقد نکاح، آیا زن در صورت اعسار زوج از پرداخت مهریّه می‌تواند بخاطر دریافت مهریّه تمکین ننماید و در صورت جواز آیا تمکین فقط شامل بضع می‌شود یا سایر استمتاعات را هم در بر می‌گیرد؟ و آیا در این موارد نشوز صدق میکند یا خیر؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در صورت مطالبه مهریّه از سوی زوجه قبل از عروسی، و عدم پرداخت آن از طرف زوج، بفرمایید: الف) آیا زوجه می تواند، تا زمان پرداخت مهریّه از رفتن به خانه زوج خودداری کند؟ ب) در صورت خودداری از رفتن به خانه شوهر، آیا استحقاق نفقه دارد؟ ج) آیا اعسار و عدم اعسار زوجه تأثیری در حکم مسأله دارد؟ د) آیا آگاهی یا عدم آگاهی زوجه در هنگام عقد نسبت به عدم توانایی زوج در پرداخت مهریه، تأثیری در حکم مسأله دارد؟
- [سایر] اگر زن در عقد موقّت تمکین نکند، آیا می‌تواند مهریه خود را از شوهر مطالبه کند؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا زوجه حق دارد که تمکین خود را از زوج منوط به دریافت مهریه کند؟ مثلاً به شوهر بگوید من تا زمانی که مهریهام را پرداخت نکنی به خانه پدرم میروم و زوج هم استطاعت پرداخت مهریه را نداشته باشد. در این صورت آیا زن دست به کار حرامی زده است یا این کار جایز است؟ در صورت حرمت این عمل، حق مرد در تمکین زوجه از او چه می‌شود؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا زوجه حق دارد که تمکین خود را از زوج منوط به دریافت مهریه کند؟ مثلاً به شوهر بگوید من تا زمانی که مهریهام را پرداخت نکنی به خانه پدرم میروم و زوج هم استطاعت پرداخت مهریه را نداشته باشد. در این صورت آیا زن دست به کار حرامی زده است یا این کار جایز است؟ در صورت حرمت این عمل، حق مرد در تمکین زوجه از او چه می‌شود؟
- [آیت الله سبحانی] زنی با مردی ازدواج کرده است و نسبت به تمام استمتاعات به غیر از نزدیکی در تمکین زوج بوده است آیا می تواند به جهت عدم پرداخت مهریه از تمکین خودداری کند؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا به هنگام عقد نکاح، میتوان پرداخت مهریه از سوی زوج را مقید به زمان استطاعت وی تعیین کرد؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا به هنگام عقد نکاح، میتوان پرداخت مهریه از سوی زوج را مقید به زمان استطاعت وی تعیین کرد؟
- [آیت الله سبحانی] چرا زن قبل از دریافت کامل مهریه می تواند تمکین نکند؟
- [آیت الله سبحانی] اگر در عقد دائم، پرداخت مهریه مقید به (عندالاستطاعه) باشد، آیا دختر می تواند تا پرداخت مهریه تمکین نکند و نیز تقاضای نفقه نماید؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر زنی را برای خود عقد کند ، دائمه باشد یا صیغه ، تا وقتی که آن زن در عقد او است ، نمی تواند با خواهر آن زن ازدواج نماید .
- اگر با زنی که برای خود عقد کرده نزدیکی هم نکرده باشد ، تا وقتی که آن زن در عقد او است نمی تواند با دختر او ازدواج کند .
- اگر کسی در حال احرام که یکی از کارهای حجّ است ، با زنی ازدواج نماید عقد او باطل است ، وچنانچه می دانسته که زن گرفتن بر او حرام است ، دیگر نمی تواند آن زن را عقد کند .
- وکیل لازم نیست مرد باشد ، زن می تواند برای خواندن صیغة عقد از طرف دیگری وکیل شود .
- یک نفر می تواند برای خواندن صیغه عقد دائم یا غیر دائم از طرف زن و مرد وکیل شود و نیز مرد می تواند از طرف زن وکیل شود و او را برای خود به طور دائم یا غیر دائم عقد کند و همچنین زن می تواند از طرف مرد وکیل شود که خود را به عقد او در آورد ولی احتیاط مستحب آن است که عقد را دو نفر بخوانند . دستور خواندن عقد دائم :
- اگر زنی که در حال احرام است با مردی که در حال احرام نیست ازدواج کند ، عقد او باطل است ، واگر زن می دانسته که ازدواج کردن در حال احرام حرام است ، واجب است بعداً با آن مرد ازدواج نکند .
- اگر زن انسان ، از شوهر سابقش دختری داشته باشد ؛ انسان می تواند آن دختر را برای پسر خود که از آن زن نیست ، عقد کند و همچنین اگر زن انسان از شوهر سابقش پسری داشته باشد انسان می تواند دختر خود را که از آن زن نیست به ازدواج آن پسر در بیاورد . و نیز اگر دختری را برای پسر خود عقد کند می تواند با مادر آن دختر ازدواج نماید .
- عقد ازدواج چند شرط دارد : اوّل : آنکه اگر مرد و زن قدرت خواندن صیغة عقد بعربی را داشته باشند ، ، بعربی بخوانند ؛ ولی اگر مرد و زن نتوانند صیغه را بعربی صحیح بخوانند ؛ به هر لفظی که صیغه را بخوانند صحیح است و لازم هم نیست که وکیل بگیرند امّا باید لفظی بگویند که معنی (زَوَّجْتُ( تاآخر) وقَبِلْتُ) را بفهماند . دوّم : مرد و زن یا وکیل آنها که صیغه را می خوانند ، قصد انشاء داشته باشند ، یعنی اگر خود مرد و زن صیغه را می خوانند ، زن به گفتن ( زَوَّجْتُکَ نَفْسی ) قصدش این باشد که خود را زن او قرار دهد و با گفتن این لفظ پیمان زناشوئی میان خود و آن مرد ببندد و مرد به گفتن ( قَبِلْتُ التَّزْویجَ )این پیمان و زن بودن او را برای خود قبول نماید ، و اگر وکیل مرد و زن صیغه را می خوانند ، به گفتن ( زَوَّجْتُ (تا آخر) و قَبِلْتُ ) قصدشان این باشد که مرد و زنی که آنان را وکیل کرده اند ، زن و شوهر شوند و میان آنها زناشوئی برقرار شود . سوّم : کسی که صیغه را می خواند عاقل باشد ، و بنابر احتیاط مستحّب بالغ باشد چه برای خود بخواند و چه از طرف دیگری وکیل شده باشد ؛ ولی اگر نا بالغ ممیِّز ، با قصد انشاء صیغة عقد را برای دیگری وکالتاً یا فضولتاً اجرا کند و او اجازه دهد یا برای خود با اذن یا اجازه ولّی عقد کند یا بعد از بلوغ ، عقد قبل از بلوغ را ، برای خود قبول کند ، صحیح می باشد . چهارم : اگر وکیل زن و شوهر یا ولّی آنها صیغه را می خوانند ، در عقد ، زن و شوهر را معیّن کنند ، مثلاً اسم آنها را ببرند یا به آنها اشاره نمایند ، پس کسی که چند دختر دارد ، اگر به مردی بگوید زَوَجْتُکَ اِحْدی بَناتی ( یعنی زن تو نمودم یکی از دخترانم را ) و او بگوید قَبِلْتُ یعنی قبول کردم ، چون در موقع عقد ، دختر معیّن نبوده عقد باطل است . پنجم : زن و مرد با ازدواج راضی باشند ، ولی اگر زن ظاهراً به کراهت اذن دهد و معلوم باشد قلباً راضی است ، عقد صحیح است .
- انسان نمی تواند بدون اجازة زنِ خود با خواهر زاده و برادر زادة او ازدواج کند ولی اگر بدون اجازة زنش آنان را عقد نماید و بعداً زن راضی شود و بگوید به آن عقد راضی هستم آن عقد صحیح و نافذ می شود .
- اگر زن پیش از عقد بگوید به واسطه شیر خوردن بر مردی حرام شده ، چنانچه تصدیق او ممکن باشد نمی تواند با آن مرد ازدواج کند و اگر بعد از عقد بگوید ، مثل صورتی است که مرد بعد از عقد بگوید که زن براو حرام است و حکم آن در مسألة پیش گفته شد .
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مظاهری] اگر صیغه دائم را خود زن و مرد بخوانند و اوّل زن بگوید: (زَوَّجْتُکَ نَفْسی عَلَی الصَّداقِ الْمَعْلُومِ). (یعنی خود را به همسری تو درآوردم با مهریه معیّن) پس از آن مرد بگوید: (قَبِلْتُ التَّزْویجَ). (یعنی قبول کردم این ازدواج را) عقد صحیح است، و اگر دیگری را وکیل کنند که از طرف آنها صیغه عقد را بخواند، چنانچه وکیل زن بگوید: (زَوَّجْتُ مَوکِّلَتی مُوَکِّلَکَ عَلَی الصَّداقِ الْمَعْلُومِ). (یعنی وکیل خودم را به ازدواج وکیل تو درآوردم با مهریه معین) و وکیل مرد بگوید: (قَبِلْتُ لِمُوَکِّلی عَلَی الصَّداقِ). (یعنی قبول نمودم این ازدواج را برای وکیل خودم با مهریه معین) صحیح میباشد. دستور خواندن عقد غیر دائم:
- [آیت الله شبیری زنجانی] وکیل لازم نیست مرد باشد، زن هم می‌تواند برای خواندن صیغه عقد از طرف دیگری وکیل شود؛ بلکه بچه ممیّز نیز می‌تواند برای خواندن صیغه وکیل شود.
- [آیت الله مظاهری] مرد شیعه می‌تواند با زن سنّی ازدواج کند و همچنین زن شیعه می‌تواند به عقد سنّی درآید ولی سزاوار نیست که این کار عملی شود.
- [آیت الله اردبیلی] اگر زنی بچّهای را با شرایطی که در مسأله 2954 گفته می‌شود شیر دهد، پدر آن بچّه نمی‌تواند با دخترهایی که از آن زن به دنیا آمدهاند و دخترهای شوهری که شیر متعلّق به اوست ازدواج نماید، بلکه احتیاط واجب آن است که دخترهای رضاعی آن مرد را هم برای خود عقد ننماید، ولی چنانچه آن زن شیرده، دخترهای رضاعی دیگری داشته باشد که وقتی همسر مرد دیگری بوده، از شیر آن مرد به آنها داده است، پدر آن بچه می‌تواند با آن دخترها ازدواج کند، اگرچه احتیاط مستحب آن است که با آنان ازدواج نکند و نگاه محرمانه یعنی نگاهی که انسان می‌تواند به محرمهای خود کند نیز به آنان ننماید.
- [آیت الله اردبیلی] در صورتی که ضمن عقد دائم مهریه ذکر نشود و یا عدم مهر شرط شود، عقد نکاح صحیح است و زن و شوهر می‌توانند بعد از عقد مهریّه را معیّن کنند و اگر قبل از تعیین مهریه آمیزش واقع شده باشد، زن مستحقّ مهرالمثل است یعنی مقدار مهریّهای که چنین زنی با توجّه به ویژگیهای مربوط و شرایط خانوادگی در بین امثال و فامیل و معمول محل خود دارد و در صورتی که یکی از زوجین قبل از تعیین مهریه و آمیزش بمیرد، زن مستحقّ مهریه نیست.
- [آیت الله علوی گرگانی] وکیل لازم نیست مرد باشد، زن هم می‌تواند برای خواندن صیغه عقد از طرف دیگری وکیل شود.
- [آیت الله سیستانی] وکیل لازم نیست مرد باشد ، زن هم می‌تواند برای خواندن صیغه عقد از طرف دیگری ، وکیل شود .
- [آیت الله اردبیلی] وکیل لازم نیست مرد باشد و زن هم می‌تواند برای خواندن صیغه عقد از طرف دیگری وکیل شود.
- [آیت الله مظاهری] وکیل لازم نیست مرد باشد، زن هم می‌تواند برای خواندن صیغه عقد از طرف دیگری وکیل شود.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . وکیل لازم نیست مرد باشد؛ زن هم می‌تواند برای خواندن صیغه عقد از طرف دیگری وکیل شود.