سال خمسی
يكسال تمام كه از تاريخ شروع به كار يا حصول درآمد، و برای كسانی كه مدت زمانی خمس نپرداخته‌اند، از تاريخ نخستين رسيدگی به حساب اموال آغاز می‌گردد.
کسی که درآمدی ندارد، یا اگر دارد به مخارج او کفایت نمی‌کند، آیا لازم است برای خود سال خمسی قرار دهد؟
در فرض مذکور قرار دادن سال خمسی لازم نیست.
در فرض مذکور قرار دادن سال خمسی لازم نیست.
عنوان سوال:
کسی که درآمدی ندارد، یا اگر دارد به مخارج او کفایت نمی‌کند، آیا لازم است برای خود سال خمسی قرار دهد؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر جهیزیه دختر را نتواند یکجا بخرد و مجبور باشد که بتدریج در طی چند سال تهیه کند در صورتی که سال خمسی مشخصی نداشته باشد؟ و یا سال خمسی را فراموش کرده خمس تعلّق میگیرد؟
- آیا میتوان سال خمسی را تغییر داد؟ چگونه؟
- این جانب دارای چندین بنه نخل خرما و یک اتومبیل نیسان هستم، با نیسان مخارج زندگیم را تأمین میکنم و نخلها درآمدی ندارند که پس انداز شود آیا لازم است یکی از آنها را بفروشم و به مکّه بروم و آیا با این صورت مستطیع هستم؟
- این جانب دارای چندین بنه نخل خرما و یک اتومبیل نیسان هستم، با نیسان مخارج زندگیم را تأمین میکنم و نخلها درآمدی ندارند که پس انداز شود آیا لازم است یکی از آنها را بفروشم و به مکّه بروم و آیا با این صورت مستطیع هستم؟
- سال خمسی از چه زمانی شروع می‌شود؟ و ملاک یک سال شمسی است یا قمری؟
- آیا پرداخت نفقه زوجهای که در عقد بستگی تمکین تامّ نمی‌کند بر زوج لازم است؟
- کسی که قبلاً سال خمسی نداشته آیا به پول فیش مکّهاش خمس تعلّق میگیرد؟
- فردی مالیاتهای دولت را به صورت چک پرداخت مینماید، البتّه بعد از سال خمسی. حال وقتی سا خمسی بعد که رسید چکهایی که به اقساط داده و بدهکار است را به عنوان مقروض بودن میتواند از سرمایه کسر نماید؟
- آیا جایز است انسان قبل از رسیدن سال خمسی برای فرار از خمس، اموال خود را به دیگری ببخشد یا صرف خرید لوازم زندگی کند؟
- مبلغی به کسی قرض دادهام که هنوز پول به دستم نرسیده و سال خمسی نداشتهام آیا به این پول خمس تعلق میگیرد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] کسی که درآمدی ندارد یا اگر دارد کفاف مخارج او را نمی کند، آیا لازم است سال خمسی قرار دهد؟
- [آیت الله بهجت] آیا انسان می تواند سال خمسی هر پولی را که به دستش می رسد جداگانه قرار دهد؛ یعنی برای هر دریافت و درآمدی که به دستش می رسد، یک سال خمسی جداگانه قرار دهد که اگر آن پول در آن سال خرج نشد خمس آن را بدهد یا این که حتما باید یک سال خمسی واحد برای همه درآمدها در همه ماه ها و روزها داشته باشد؟
- [آیت الله بهجت] چند روز مانده به سر سال خمسی، خمس اموال را محاسبه کرده و پرداخته ام و همان موقع را سر سال خمسی جدید قرار داده ام، آیا حقوقی یا درآمدی که در آن چند روز بعد به دستم می رسد، جزو درآمد سال بعد است یا باید حالا خمس آن را بدهم؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] 6- خانم هایی که شاغلند و در آمد دارند، آیا لازم است هر ماه خمس حقوق خود را کنار بگذارند یا تعیین سال خمسی کفایت میکند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] دانشجویی که مخارجش را دیگری می دهد و درآمد ثابتی ندارد و گاهی اوقات از طریق اموری مانند تدریس خصوصی و از این قبیل درآمدی کسب میکند آیا سال خمسی برای این درآمد باید در نظر بگیرد و در این صورت آیا باید اولین روزی که درآمدی کسب کرد را سال خمسی خود محسوب کند؟
- [آیت الله بهجت] با توجّه به این که مخارج تحصیل اولاد بر پدر واجب نیست، آیا اگر پدری مخارج تحصیل اولاد را بدهد، لازم است خمس آن مقدار از مخارج تحصیل را هم سر سال خمسی پرداخت نماید؟
- [آیت الله بهجت] آیا طلاب علوم دینی که سهم امام علیه السّلام مصرف می کنند وگاهی نیز از راه تبلیغ درآمدی دارند باید سال خمسی داشته باشند؟ اگر لازم است داشته باشند، اگر در آخر سال خمسی چیزی اضافه بیاید و نداند از کدام است (سهم امام یا درآمد تبلیغی) تکلیف چیست؟
- [آیت الله بهجت] مقداری پول به کسی قرض دادم تا چند ماه قبل از فرارسیدن سال خمسی ام به من برگرداند، ولی او بعد از سال خمسی برگرداند و من در آن موقع که قرار بود تحویل دهد (قبل از سال خمسی) برای مخارج زندگی ام، به آن پول نیاز داشتم. آیا این پول خمس دارد؟
- [آیت الله بهجت] کسی که سال خمسی ندارد و می خواهد خمس اموالش را بدهد. آیا لازم است اوّلین سودی را که به دست آورده، مبدأ سال خمسی خود قرار دهد و بقیه سودها و مخارج را با آن بسنجد؟ یا لازم نیست؛ بلکه فقط خمس اموالی را که یقین دارد الآن خمس به آن ها تعلّق می گیرد پرداخت کند و اموالی را که شک دارد خمس به آن ها تعلق می گیرد یا نه مصالحه نماید و تاریخ مصالحه را اوّل سال خمسی خود قرار دهد؟
- [آیت الله بهجت] آیا معیار جهت معافیت خمس، استفاده کردن وسایل تا مدّت یک سال از تاریخ خرید است یا استفاده کردن از آن ها تا رسیدن به سال خمسی؟ مثلاً اگر برنج بخرد و تا یازده ماه بعد تمام شود ولی سر سال خمسی درآمد کشاورزی او و یا مغازه او پنج ماه بعد باشد، آیا به آن برنج خمس تعلق می گیرد، حتی اگر برای هر حقوق و درآمدی سال جداگانه قرار داده باشد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر در یک سال منفعتی نبرد ، نمی تواند مخارج آن سال را از منفعتی که در سال بعد می برد کسر نماید .
- احتیاط واجب آن است که بیشتر از مخارج یک سال به یک سیّد فقیر خمس ندهند .
- اگر در اوّل سال برای مخارج خود قرض کند و پیش از تمام شدن سال منفعتی ببرد می تواند مقدار قرض خود را از آن منفعت کسر نماید .
- اگر به واسطة قناعت کردن ، چیزی از مخارج سال انسان زیاد بیاید ، باید خمس آن را بدهد .
- صنعتگر یا مالک یا تاجری که در آمد او از مخارج سالش کمتر است ، می تواند برای کسری مخارجش زکوه بگیرد ، و لازم نیست ابزار کار یا ملک یا سرمایه خود را به مصرف مخارج برساند .
- احتیاط واجب آنست که فقیر و مسکین بیشتر از مخارج سال خود و عیالاتش را از زکوه نگیرد و اگر مقداری پول یا جنس دارد فقط به اندازه کسری مخارج یک سالش زکوه بگیرد .
- کسی که مخارج سالش را داشته اگر مقداری از آن مصرف کند و بعد شک کند که آنچه باقی مانده به اندازه مخارج سال او هست یا نه ، نمی تواند زکوه بگیرد .
- کسی که وظیفه اش آن است که بدل از وضو و بدل از غسل تیمم کند ، همین دو تیمم کفایت می کند و تیمم دیگری لازم نیست .
- کسی که کسبش غوّاصی یا بیرون آوردن معدن است ؛ اگر خمس آنها را بدهد و چیزی از مخارج سالش زیاد بیاید ، لازم نیست دوباره خمس آن را بدهد .
- مالی را که خرج سفر حج و زیارتهای دیگر می کند ، از مخارج سالی حساب می شود که در آن سال شروع به مسافرت کرده اگر چه سفر او تا مقداری از سال بعد طول بکشد .
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه ملکی را برافراد معینی، مثلاً اولاد خود وقف نماید، چنانچه آن ملک درآمدی داشته باشد و از مخارج سال آنها زیاد بیاید باید خمس آن را بدهند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] کسی که درآمدی از کسب و کار به دست آورده اگر مال دیگری هم دارد که خمس آن واجب نیست یا خمس آن را داده، لازم نیست آنها را از هم جدا کند، بلکه می تواند از هر دو خرج کند و در پایان سال خمسی آنچه نسبت به سرمایه¬ی مخمّس سال قبل اضافه دارد را تخمیس کند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] کسی که درآمد اضافی ندارد نیاز به قرار دادن سال خمسی ندارد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] انسان میتواند در بین سال هر وقت منفعتی به دستش آید خمس آن را بدهد، بلکه اگر بداند که منفعت صرف مخارج وی نمیگردد، لازم است همان وقت که منفعت به دست میآورد خمس آن را بدهد و در صورتی که نمیداند که منفعت وی از مخارج سال وی زیاد میآید یا نه، جایز است دادن خمس را تا آخر سال تأخیر بیندازد و برای دادن خمس میتوان سال شمسی یا سال قمری را ملاک قرار داد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر در اول سال خمسی منفعتی به دست نیاورند و از سرمایه خود خرج کنند یا قرض کند و خرج کند و بعد درآمدی کسب کنند می توانند مقداری را که در اول سال صرف مؤونه آنها شده از آن کسر کنند.
- [آیت الله خوئی] انسان غسلهای مستحبی را که برای خود انجام داده و در مساله (651) ذکر شد، میتواند کاری که مانند نماز، وضو لازم دارد انجام دهد و اما غسلهایی که رجاء بهجا آورده می‌شود از وضوء کفایت نمی‌کند.
- [آیت الله جوادی آملی] .در اثنای سال خمسی می توانند خمس را بپردازند و در پایان سال خمسی و محاسبه هزینه سال و مشخص شدن مقدار سود و خمس آن , مانده خمس را تأدیه نمایند ; چنانچه مقدار خمسی که در وسط سال پرداخته بیش از مقدار خمسی بود که در پ ایان سال خمسی حسابرسی کرده است، در این صورت, میتواند مقدار زائدی که پرداخت کرده بود را پس بگیرد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] کسی که مانند تاجر و کاسب برای دادن خمس؛ سال قرار دهد؛ اگر منفعتی به دست آورد و در بین سال بمیرد؛ بر ورثه لازم نیست مخارج تا موقع مرگش را از آن منفعت کسر کنند و خمس باقیمانده را بدهند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] کر بودن آب به دو راه ثابت می‌شود: اوّل: آن که خود انسان یا نوع مردم یقین یا اطمینان کنند و چنانچه در موردی، نوع مردم اطمینان ندارند و انسان برخلاف متعارف، اطمینان داشته باشد کفایت نمی‌کند. دوّم: آن که دو مرد عادل به آن خبر دهند و بنا بر احتیاط واجب قول یک نفر عادل کفایت نمی‌کند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر کسی که چندین سال خمس نداده است، از منافع کسب چیزی را که به آن احتیاج ندارد بخرد و یک سال از کسب آن درآمد بگذرد، باید خُمس آن چیز را بدهد و اگر اثاث خانه و چیزهای دیگری را که به آنها احتیاج دارد مطابق شأن خود خریده باشد، چنانچه بداند آنها را با درآمدی که سال بر آن نگذشته خریده، لازم نیست خمس آنها را بدهد و اگر نداند با درآمدی که سال بر آن گذشته خریده یا نه، بنابر احتیاط واجب باید با حاکم شرع مصالحه کند.