دیه
دیه دارای دو معنی لغوی_ به معنای راندن و رد کردن _و اصطلاحی_ به معنای مالی که در صورت وقوع جنایت باید ادا شود_ است و از آن در معنی اصطلاحی به خون بها و دیه مقدَّر نیز تعبیر می شود.
ب: در صورت منفی بودن پاسخ و لزوم پرداخت دیه، چه کسی باید دیه را بپردازد و نحوه پرداخت آن چگونه خواهد بود؟
در صورتی که همه متهمین قسم بخورند که مرتکب قتل نشده‌اند یا هیچکدام قسم نخورند باید مشترکاً دیه را همه آنها بپردازند یا با توافق خود با قرعه یکنفر عهده دار دیه شود و اگر بعضی از آنها قسم بخورند و عدّه‌ای نکول کنند باید دیه را نکول کنندگان بپردازند.
در صورتی که همه متهمین قسم بخورند که مرتکب قتل نشده‌اند یا هیچکدام قسم نخورند باید مشترکاً دیه را همه آنها بپردازند یا با توافق خود با قرعه یکنفر عهده دار دیه شود و اگر بعضی از آنها قسم بخورند و عدّه‌ای نکول کنند باید دیه را نکول کنندگان بپردازند.
عنوان سوال:
ب: در صورت منفی بودن پاسخ و لزوم پرداخت دیه، چه کسی باید دیه را بپردازد و نحوه پرداخت آن چگونه خواهد بود؟
پاسخ:
در صورتی که همه متهمین قسم بخورند که مرتکب قتل نشده‌اند یا هیچکدام قسم نخورند باید مشترکاً دیه را همه آنها بپردازند یا با توافق خود با قرعه یکنفر عهده دار دیه شود و اگر بعضی از آنها قسم بخورند و عدّه‌ای نکول کنند باید دیه را نکول کنندگان بپردازند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- مواردی است که قاتل معیّن است ولّی مقتول مستحق دیه میان دو نفر مردّد میباشد. آیا نحوه پرداخت دیه به اولیای دم چگونه است؟
- چنانچه عاقله با داشتن توانایی از پرداخت دیه امتناع نماید، میتوان او را حبس نمود تا دیه را بپردازد یا خیر؟
- در مواردی که ولی دم میبایست فاضل دیه را بپردازد بعد قصاص کند اگر قبل از پرداخت فاضل دیه قاتل را بکشد چه حکمی دارد؟
- ب - در صورت مثبت بودن پاسخ، میزان آن چقدر است؟
- چنانچه فرد محکوم به پرداخت دیه فوت شود و ورثه او قادر به پرداخت دیه نباشند، آیا میتوان آن را از بیت المال پرداخت نمود.
- الف: چنانچه در اثر ضربه وارده یک مورد شکستگی حادث گردد، ولی به خاطر خون ریزی شدید جمجمه مورد عمل جراحی قرار گیرد، آیا شکستگی ایجاد شده در استخوان جمجمه توسط طبیب، علاوه بر شکستگی ناشی از ضربه وارده، دیه جداگانه دارد؟ ب: در صورت مثبت بودن پاسخ، پرداخت آن به عهده چه کسی است؟ (جانی یا پزشک معالج)ج- در این مورد آیا بین جنایت عمدی و غیر عمدی نظیر تصادفات رانندگی، تفاوتی وجود دارد؟
- ب: مجازات قتل چنین کودکی چیست؟ (قصاص، دیه، تعزیر، یا هیچکدام)
- در مورد ارش بفرمائید: الف - آیا پرداخت ارش همانند پرداخت دیه مؤجل است یا فوری؟
- ب - در صورت تأجیل مهلت پرداخت، در موارد عمد، شبه عمد و خطای محض چگونه است؟
- آیا پرداخت دیه جنایت بر میت به صورت حال است یا مؤجل؟ - در صورت تأجیل، مهلت پرداخت آن چقدر است؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] در صورت علم اجمالی به وجود قاتل در بین افراد محدود و معیّن، بفرمایید: 1 آیا قاضی می تواند برای تعیین قاتل و اجرای قصاص از قرعه استفاده کند؟ 2 در صورت منفی بودن پاسخ و لزوم پرداخت دیه، چه کسی باید دیه را بپردازد؟ نحوه پرداخت آن چگونه خواهد بود؟
- [آیت الله علوی گرگانی] در موارد لزوم پرداخت فاضل دیه چنانچه اولیاء دم خواهان قصاص باشند و با وجود تمکّن مالی، از پرداخت فاضل دیه خودداری کنند و باعث تأخیر اجرای حکم قصاص شوند بفرمائید : الف - آیا حاکم شرع میتواند ولیّ دم را به پرداخت فاضل دیه مجبور کند؟ ب - در این فرض تبدیل قصاص به دیه چه حکمی دارد؟ ج - اگر تبدیل قصاص به دیه جایز باشد، آیا رضایت یا عدم رضایت جانی در این امر تأثیری دارد؟
- [آیت الله بهجت] چنان چه شخصی مرتکب یک فقره قتل عمدی و دو فقره ایراد ضرب و جرح عمدی نسبت به دو نفر گردد و اولیای دم مقتول، خواهان قصاص باشند و قاتل، مالی برای پرداخت دیه نسبت به دو نفر مجنی علیهما (مورد ضرب و جرح) نداشته باشد، آیا اجرای قصاص پیش از پرداخت دیه امکان پذیر می باشد؟ در صورت منفی بودن پاسخ، پرداخت دیه چگونه میسّر می باشد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] درباره قصاص نفس یا طرف بفرمائید : الف - آیا ولیّ امر میتواند بر خلاف درخواست ولیّ دم یا مجنی علیه بنا به مصالحی قصاص را به دیه تبدیل نماید؟ ب - چنانچه پاسخ مثبت باشد، با توجّه به اینکه طبق فتوای مشهور، قصاص تنها درصورت رضایت جانی به دیه تبدیل میشود، آیا میتوان علیرغم درخواست جانی قصاص را به دیه تبدیل نمود؟ ج - در صورت مثبت بودن پاسخ، مسئول پرداخت دیه کیست جانی یا بیت المال؟
- [آیت الله علوی گرگانی] در مواردی که قاتل معیّن است امّا مقتول (مستحقّ دیه) بین دو نفر مردّد باشد بفرمائید نحوه پرداخت دیه به اولیاء دم چگونه است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در رابطه با کیفیّت و شرایط مسؤولیّت عاقله پاسخ دهید:عاقله در چه مدّتی باید دیه، یا ارش را بپردازد؟
- [آیت الله بهجت] مردی زنی را به قتل رسانده و مستحق قصاص شده است. اولیای دم مقتول قدرت بر ادای اضافه دیه به ورثه ی قاتل ندارند. آیا فاضل دیه را می توان از بیت المال پرداخت؟ در صورتی که پاسخ منفی باشد، حکم قصاص چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] منظور از شکستن ستون فقرات چیست؟ آیا منظور شکسته شدن یکی از مهره هاست؟ یا منظور جدا شدن اتّصال مهره ها از یکدیگر است؟ آیا شکسته شدن یک مهره از ستون فقرات سبب پرداخت دیه می شود، یا ارش؟ چنانچه پاسخ دیه باشد، نحوه محاسبه آن را مرقوم فرمایید.
- [آیت الله علوی گرگانی] چنانچه مجنی علیه به دلیل تخصّصی بودن استیفای عضو قادر بر اجرای آن نبوده و متخصّصین فنّ نیز حاضر به انجام آن نباشند بفرمائید : الف - آیا در این صورت علیرغم درخواست قصاص از سوی مجنی علیه میتوان آن را به دیه تبدیل نمود؟ ب - در فرض منفی بودن پاسخ و عدم رضایت مجنی علیه برای تبدیل به دیه تکلیف چیست؟ ج - با توجّه به لزوم اجرای احکام الهی آیا از باب مقدّمه واجب بر حکومت اسلامی لازم است متخصّصینی را برای اجرای اینگونه امور تربیت کند؟ (خصوصاجهت جلوگیری از حبسهای طویل المدّه و بلا تکلیفی اینگونه پروندهها)
- [آیت الله علوی گرگانی] در موارد پرداخت فاضل دیه چنانچه اولیاء دم علیرغم اصرار بر قصاص ، قدرت پرداخت فاضل دیه را نداشته باشند و از طرفی به طور عادی نیز امیدی به تمکّن آنان در آینده نباشد بفرمائید : الف - آیا در اینگونه موارد قصاص بطور قهری به دیه تبدیل میشود؟ ب - چنانچه پاسخ منفی است در شرایطی که عدم قصاص یا تأخیر آن به مصلحت نباشد و چه بسا عوارض سیاسی و اجتماعی شدیدی در بر داشته باشد آیا میتوان فاضل دیه را از بیت المال پرداخت و حکم قصاص را اجرا نمود؟ ج - در فرض مسئله آیا میتوان بدون ردّ فاضل دیه قصاص را اجرا نمود و فاضل دیه به عنوان دین بر ذمّه ولیّ دم باقی بماند؟ د - اگر (آنگونه که برخی از فقهاء میفرمایند) در اینگونه موارد وظیفه صبر کردن تا زمان ایسار ولیّ دم است در مواردی که ممکن است انتظار قصاص سالها به طول بکشد واین امر برای قاتل و خانواده وی موجب عسر و حرج گردد تکلیف چیست؟
مسائل مرتبط از این مرجع
مسئله مرتبط یافت نشد
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خوئی] اگر زنده ماندن یک مسلمانی متوقف شود به تشریح بدن مردة مسلمانی و تشریح بدن غیر مسلمان و یا مشکوکالاسلام ممکن نباشد و راه دیگری برای زنده نگه داشتن آن مرد مسلمان نباشد، در این صورت جایز است که بدن مرده مسلمان را تشریح کنند و نسبت به لزوم پرداخت دیه در چنین صورتی در باب دیات ذکر شده است.
- [آیت الله اردبیلی] اگر کسی زن حاملهای را بکشد و کشتن آن زن به مرگ جنین او منجر شود، باید علاوه بر دیه زن، دیه جنین را هم به تفصیلی که گفته شد بپردازد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] انسان میتواند بدهی کسی را که نمیتواند بپردازد از زکات بدهد (اگر چه مخارج او بر انسان واجب باشد) مگر در صورتی که پرداخت بدهی کسی بر انسان واجب باشد که نمیتوان از بابت زکات بدهی را پرداخت کرد، مثلاً اگر پدر بدهی داشته باشد و به جهت عدم پرداخت آن در مشقّت شدید قرار گرفته است، بر فرزند وی لازم است بدهی او را بپردازد که در این صورت نمیتواند از بابت زکات بدهی او را پرداخت کند.
- [آیت الله اردبیلی] هرگاه مالی را از فروشنده بگیرد که آن را ببیند یا مدّتی نزد خود نگهدارد تا اگر پسندید بخرد، در صورتی که آن مال تلف شود، لزوم پرداخت عوض محلّ اشکال است.
- [آیت الله اردبیلی] اگر زن حامله از روی عمد کاری کند که جنین او سقط شود، باید دیه آن را به تفصیلی که بیان شد به وارث طفل بپردازد و خود او از این دیه ارث نمیبرد و اگر ورثه جنین او را عفو کنند، دیه ساقط میشود، ولی در جنینی که روح در آن دمیده شده، بنابر احتیاط کفّاره قتل بر او واجب است.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر کسی به عمد جنایتی کرده، پرداختن دیه یا ارش و غرامت مانند جنایت خطای ی جزء هزینه او شمرده می شود; اما اگر کسی بی مبالات است و مال یا جان مردم را از بین می برد و مجبور می شود کفاره، دیه و غرامت بپردازد، بعید است این هزینه ها جزء هزی نه او محسوب شود و در این گونه موارد نیز باید خمس آن را بپردازد.
- [آیت الله سبحانی] برای پرداخت بدهی واجب، باید مسجد را ترک کند و بدهی را بپردازد و سپس بر گردد ولی اگر این کار را نکرد، اعتکاف او باطل نمی شود.
- [آیت الله مظاهری] اگر بیش از یکی از جنایتهایی که در مسائل گذشته شمرده شد انجام شود دیه تکرار میشود مثلاً اگر کسی بر دیگری صدمهای وارد کرد که هم صدای خود را از دست داد و هم کور و کر شد باید سه دیه به او بپردازد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر زنی از راه زنا آبستن شود، جایز نیست بچّهاش را سقط کند، هرچند روح در آن دمیده نشده باشد و چنانچه پس از دمیده شدن روح آن را سقط نماید، باید علاوه بر کفّاره جمع، دیه آن را هم بپردازد و قدر متیقّن از آن، مقدار دیه کافر ذمّی (یعنی 800 درهم) میباشد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] مستحقّ نمیتواند خمس را بگیرد و به مالک ببخشد، ولی کسی که خمس بدهکار است و به هیچ وجه نمیتواند خمس را پرداخت کند و مالی هم ندارد که پس از مرگ وی بابت خمس پرداخت گردد، مستحقّ میتواند خمس را از او بگیرد و به او ببخشد و اگر انسان خیال میکرده که خمس وی ولو بعد از مرگ پرداخت شدنی نیست و لذا مستحقّ خمس را به وی ببخشد، بعد معلوم شود که خمس را میتواند بپردازد، مثلاً تصادفاً مالی به دست آورد، باید خمس را بپردازد و اگر مرده از اموال وی بابت خمس بدهند.