امکان
امکان ، در یکی از کاربردهایش از مواد ثلاث، قسیم وجوب و امتناع ذاتی و به معنای سلب ضرورت وجود و عدم از ماهیت من حیث هی می‌باشد.
مسجدی است پنجاه سال پیش درست شده و فعلا چون در مسیر سیل قرار دارد امکان تعمیر ندارد، آیا می توان مسجد دیگری ساخت و از امکانات مسجد مخروبه صرف آن کرد؟
باقی ماندن مسجد حدود 50 سال، دلیل بر این است که امکان بقا دارد مگر اینکه جدیداً در راه سیل قرار گرفته باشد که در این صورت چنانچه تغییر راه سیل امکان نداشته باشد و سیل خطری برای مسجد باشد می توان از امکانات آن در مسجد دیگر استفاده کرد.
باقی ماندن مسجد حدود 50 سال، دلیل بر این است که امکان بقا دارد مگر اینکه جدیداً در راه سیل قرار گرفته باشد که در این صورت چنانچه تغییر راه سیل امکان نداشته باشد و سیل خطری برای مسجد باشد می توان از امکانات آن در مسجد دیگر استفاده کرد.
عنوان سوال:
مسجدی است پنجاه سال پیش درست شده و فعلا چون در مسیر سیل قرار دارد امکان تعمیر ندارد، آیا می توان مسجد دیگری ساخت و از امکانات مسجد مخروبه صرف آن کرد؟
پاسخ:
باقی ماندن مسجد حدود 50 سال، دلیل بر این است که امکان بقا دارد مگر اینکه جدیداً در راه سیل قرار گرفته باشد که در این صورت چنانچه تغییر راه سیل امکان نداشته باشد و سیل خطری برای مسجد باشد می توان از امکانات آن در مسجد دیگر استفاده کرد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- الف مسجدی در زمین شخصی بدون اذن و اجازه آن شخص ساخته شده است و چندین سال گذشته است، فعلا مالک آن پیدا شده است، تکلیف چیست؟ ب آیا می توان مقداری از مسجد مزبور را تخریب کرده و دستشویی و سایر امکانات را در آن ساخت؟
- مسجدی در اثر زلزله خراب شده و اهالی آن به دو کیلومتری نقل مکان کرده اند و مسجد جدیدی ساخته اند. مسجد اوّل موقوفاتی دارد که باید صرف تعمیراتش شود، آیا در مسجد دیگر می توان استفاده کرد؟
- مسجدی است محتاج به توسعه یک طرف آن کوچه عمومی است که کلیه اهل محل راضی هستند جزء مسجد شود طرف دیگر خانه مسکونی است که قبلا برای مسجد خریداری شده می خواهند مسیر کوچه عام را تغییر داده و آن خانه را مسیر عبور قرار دهند آیا جایز است؟
- مسجدی است که ادعا می شود به زور اربابان ساخته شده است و مکان آن هم خیلی سرد است که بعد از شهریور ماه نمی شود در آن نماز خواند و امکان گرم کردن آن هم نیست و در ضمن مسجد دیگری در دویست متری این مسجد ساخته شده که بسیار مناسب است. آیا می توان مسجد را خراب کرده و جای آن کشاورزی کرد و حاصل آن را صرف مسجد جدید کرد؟
- زمینی را برای مسجد درنظر گرفته بودم و ساختن آن را به اهالی محل واگذار کرده بودم، چندین سال می گذرد و هیچ اقدامی برای ساختن آن از طرف اهالی به عمل نیامده و صیغه وقف هم خوانده نشده و نماز هم در آن خوانده نشده است، آیا می توان از نیت خود برگشته و زمین را صرف امور خیریه دیگر بکنم؟
- اهالی یک منطقه بابت هزینه لوله کشی محل، مبلغی را جمع کرده و تحویل شورای محل دادند. پس از پایان کار لوله کشی، مقداری از آن پول اضافه آمد، که با تصویب کلیه صاحبان وجه، مقرر شد مبلغ اضافی جهت تعمیر لوله ها و هزینه های جنبی آن، نزد شورا باقی بماند.با توجه به اینکه این مبلغ در یکی از بانکها پس انداز شده، آیا می توان آن را تحت عنوان یکی از عقود اسلامی به جریان انداخته، و از سود حاصله آن، در جهت خدمات عمومی آن منطقه استفاده کرد؟ و آیا می توان این پول را به عنوان قرض الحسنه در اختیار هیئت عزاداران حضرت امام حسین (علیه السلام) قرار داد، تا صرف رونق بخشیدن به اینگونه جلسات مذهبی گردد؟ در صورت مثبت بودن جواب، آیا رضایت اکثریت صاحبان پول شرط است، یا رضایت کلیه آنان؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] آیا در قبرستانی که زمین آن وقف قبرستان شده، می توان مسجد ساخت؟ و اگر مسجدی ساخته شود، آیا نماز خواندن در آن صحیح است؟
- [آیت الله بروجردی] مسجدی را تعمیر نمودهاند و آلات پیش آن از قبیل: آجر و سنگ و در و غیر آن‌ها در آن مسجد محل حاجت نیست، آیا جایز است آن‌ها را بفروشند و صرف مخارج لازمه آن مسجد بنمایند یا خیر؟
- [آیت الله سبحانی] اگر زمینی وقف ساخت مسجد شود آیا می توان طبقه زیر آن را سرویس بهداشتی قرار داد؟
- [آیت الله بهجت] مسجدی که به علّت کثرت جمعیّت، نیاز به توسعه دارد و در کنار آن زمینِ دست نخورده است؛ آیا می توان آبدارخانه و کفش کن مسجد را در آن زمین ساخت؟ و بر فرض جواز آیا احکام مسجد را دارد؟
- [آیت الله نوری همدانی] در صورتی که از اول طبقه فوقانی مسجدی را به نام مهدیه نام گذاشته که درست بر روی سالن شبستان مسجد قرار دارد آیا میتواند این طبقه فوقانی را از مسجد خارج کرد و جزء مسجد ندانست؟
- [آیت الله بهجت] آب انباری وقفی در کنار مسجدی قرار دارد که دیگر از آن استفاده نمی شود. آیا می توان در توسعه ی مسجد از آن استفاده کرد؟
- [آیت الله سبحانی] اگر مسجدی در مسیر راه قرار گیرد و تخریب شود و قسمتی از این مسجد که مثلاً کمتر از ده یا بیست متر مربع است باقی بماند، آیا در باقیمانده ی زمین می توان نمایشگاه قرآن و کتب مذهبی احداث نمود؟
- [آیت الله سبحانی] مکانی به عنوان حسینیه وقف شده است و لکن پس از چند سال به قصد ایجاد مسجد، تخریب و نیز مبالغی جهت ساخت مسجد از مردم دریافت شده است آیا می توان حسینیه را به مسجد تبدیل نماییم؟
- [آیت الله سبحانی] کسی وصیت نموده که مقدار 200 متر از زمینهای محل خاصی را برای ساخت مسجد واگذار نمایند ولکن با توجه به الگوی کاربری مساجد و حداقل مساحت تعیین شده از طرف امور مساجد و شهرداری ساختن مسجد خاص در این مکان امکان پذیر نیست آیا می توان این زمین را به فروش رساند و در طرح توسعه مسجد دیگر استفاده نمود؟
- [آیت الله بروجردی] حمّامی در قریهای بوده که فعلاً مخروبه است، اهالی حمّام نوی در جای دیگر بنا کردهاند و فعلاً اهل قریه احتیاجی به حمّام اوّلی ندارند و آن جنب مسجدی واقع شده، اهالی میخواهند آن را صحن مسجد مزبور قرار دهند، اجازه میفرمایید؟
مسائل مرتبط از این مرجع
مسئله مرتبط یافت نشد
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سیستانی] اگر ملکی را برای تعمیر مسجدی وقف نمایند، چنانچه آن مسجد احتیاج به تعمیر نداشته باشد و انتظار هم نرود که در آینده نه چندان دور احتیاج به تعمیر پیدا کند، و نیز ممکن نباشد که عایدات آن ملک را جمع نموده و نگهدارند که تا بعدها به تعمیر مسجد برسد، در این صورت احتیاط لازم آن است که عایدات آن ملک را در آنچه نزدیک به مقصود واقف بوده، صرف نمایند مانند تأمین بقیه احتیاجات مسجد یا تعمیر مسجد دیگر.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه ملکی را برای تعمیر مسجدی وقف کنند چنانچه آن مسجد احتیاج به تعمیر ندارد و احتمال هم نمی رود که تا مدتی احتیاج به تعمیر پیدا کند در آمد آن ملک را می توان به مصرف تعمیر مسجد دیگری رساند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر ملکی را برای تعمیر مسجدی وقف نمایند، در صورتی که این مسجد به هیچ وجه به تعمیر احتیاج نداشته باشد و احتمال احتیاج در آینده را هم ندهند، به طوری که نگهداری عایدات لغو و بیهوده باشد، میتوان در دیگر احتیاجات این مسجد صرف کرد و اگر مسجد هیچ گونه احتیاجی نداشته باشد و احتمال احتیاج هم ندهند میتوانند عایدات وقف را به مصرف مسجد دیگری که احتیاج به تعمیر دارد برسانند.
- [آیت الله جوادی آملی] .احداث مسجد و تعمیر مسجدی که نزدیک به ویرانی باشد مستحب است و اگر مسجدی بر اثر مرور زمان یا حوادث طبیعی به گونه ای ویران شود که تع میر آن ممکن نباشد، می توان آن را خراب و نوسازی کرد , چنانکه در صورت نیاز نمازگزاران، می توان مسجد کوچک را خراب کرده و به صورت مسجد بزرگ نوسازی نمود و به ثواب خاص مسجدسازی نایل آمد.
- [آیت الله بهجت] فروختن در و پنجره و چیزهای دیگر مسجد حرام است و اگر مسجد خراب شود، باید اینها را صرف تعمیر همان مسجد کنند، و چنانچه در آن مسجد قابل مصرف نیست و همان مسجد به پول آن نیاز دارد، بفروشند و صرف نیاز آن مسجد کنند و اگر آن مسجد به خود آن و به پول آن نیاز ندارد در مساجد دیگر آن را مصرف کنند و اگر آنجا هم نیاز نباشد بفروشند و پول آن را صرف مسجد کنند. و غلّه و نذوراتی که برای مسجد معینی قرار داده شده، در صورت بینیاز بودن آن مسجد و یا معذور بودن مصرف در آن مسجد میتوان آن‌ها را در سایر مساجد مصرف کرد؛ و همچنین است حکم غلات و نذورات موقوفه مشاهد مشرفه؛ و با تعذر مصرف در موارد معین شده و یا مماثِل آن، میتوان آن غلات و نذورات را در مطلق خیرات و مبرّات مصرف نمود.
- [آیت الله خوئی] آنچه از زمین مساجدی که بعد از خیابان کشیدن باقی مانده است اگ به اندازهای باشد که می‌شود از آن‌ها برای نماز و سایر عبادات استفاده کرد، تمام احکام مسجد بر آن باقیمانده مترتب است و اگر شخص متجاوزی آنجا را دکان و محل کار و یا خانه قرار دهد، آیا جایز است استفاده از آن به همان نحوی که قرار داده شده است؟ در این صورت باید تفصیل قائل شد که اگر استفادة از آن با مسجد بودن منافات ندارد مانند خوردن و خوابیدن در آن محل، در این مورد این نوع استفادهها بیشبهه جایز است، چون مانع از استفاده در جهت مسجدی مانند اقامة نماز جماعت و مجالس وعظ و تبلیغ از طرف غاصب می‌باشد و با بودن این مانع و عدم امکان استفاده در آن جهات مسجدیت استفاده در جهات دیگر مانع ندارد و مانند این است مسجدی که در یک محل متروک قرار گرفته و از آن استفادة مسجدی نمیشود، مانع ندارد که زمین آن مسجد محل زراعت و یا کسب قرار داده شود، ولی جایز نیست در آن محل کارهای منافی با مسجدیت انجام داد، مانند این که محل بازی و یا لهو و لعب و مانند اینها قرار گیرد، و اگر متجاوزی آن مسجد را محل برای کاری که منافات با مسجدیت دارد قرار داده باشد استفاده از آنجا برای آن نوع کارها جایز نیست.
- [آیت الله علوی گرگانی] آنچه از زمین مساجدی که بعد از خیابان کشیدن باقی مانده است اگر به اندازهای باشد که می‌شود از آن‌ها برای نماز وسایر عبادات استفاده کرد، تمام احکام مساجد بر آن باقیمانده مترتب است و اگر شخص متجاوزی آنجا را دکان و محل کار و یا خانه قرار دهد، آیا جائز است استفاده از آن به همان نحوی که قرار داده شده است؟ در این مورد باید تفصیل قائل شد. اگر استفاده از آن با مسجد بودن منافات ندارد مانند خوردن وخوابیدن در آن محل، در این صورت این نوع استفادهها بیشبهه جائز است، چون مانع از استفاده در جهت مسجدیت مانند اقامه نماز جماعت ومجالس وعظ وتبلیغ از طرف غاصب می‌باشد و با بودن این مانع وعدم امکان استفاده در آن جهات مسجدیت استفاده در جهات دیگر مانع ندارد مانند این است مسجدی که در یک محل متروک قرار گرفته و از آن استفاده مسجدی نمیشود، مانعی ندارد که زمین آن مسجد محل زراعت قرار داده شود، در صورتی که با این عمل از مسجد بودن عرفاً ساقط نگردد ولی جائز نیست در آن محل کارهای منافیبا مسجدیت انجام داد، مانند این که محل بازی و یا محل لهو ولعب ومانند اینها قرار گیرد، اگر متجاوزی آن مسجد را محل برای کاری که منافات با مسجدیت دارد قرار داده باشد استفاده از آنجا برای آن نوع کارها جائز نیست.
- [آیت الله خوئی] مساجدی که در مسیر خیابانها قرار میگیرد و جزو خیابان می‌شود ظاهر این است که بعد از خیابان شدن از عنوان مسجد بودن خارج می‌شود بنابر این باید در این گونه موارد مابین احکام مربوط بهعنوان مسجدیت و احکامی که تابع صدق عنوان مسجد بودن و صدق نکردن آن است و بین احکام وقف و تفصیل قائل شد از جملة احکام مسجد این است که حرام است نجس کردن مسجد و واجب است برطرف کردن نجس از مسجد و جایز نیست شخص جنب یا زن حائض وارد مسجد شود و دیگر احکامی که تابع عنوان مسجد بودن اوست، این قبیل احکام با برطرف شدن عنوان مسجدیت برداشته می‌شود، گرچه احتیاط مستحب آن است که با رفتن عنوان مسجدی، آن احکام باز رعایت شود. و از احکام وقف بودن این است که جایز نیست تصرف کردن در محل وقف از سنگ و چوب و خود زمین و غیره و جایز نیست خرید و فروش آن‌ها مگر با اجازة حاکم شرع یا وکیل او که آنچه پس از خراب شدن قابل فروش بوده باشد بفروشند و مبلغ آن را در نزدیکترین مسجد دیگری مصرف نمایند و یا خود مواد باقیماندة بنا را در مسجد دیگر نزدیک آن مصرف نمایند و از این بیان حکم مدارس و حسینیههائی که در مسیر خیابانها قرار میگیرند و خراب می‌شود، معلوم گردید درصورتی که وقف بوده باشند با خراب کردن آن‌ها زمین و مواد بنا از وقفیت خارج نمیشود و تصرف در آن‌ها و خرید و فروش آن‌ها جایز نیست مگر با اجازه حاکم شرع یا وکیل او که پس از فروش پول آن‌ها را در نزدیکترین مدرسه یا حسینی دیگری مصرف کنند و یا خود مواد باقیمانده را در اینگونه محلها با رعایت نزدیکترین آن‌ها به کار ببرند.
- [آیت الله علوی گرگانی] مساجدی که در مسیر خیابانها قرار میگیرد و جزو خیابان می‌شود، ظاهر این است که بعد از خیابان شدن از عنوان مسجد بودن خارج می‌شود بنابراین باید در اینگونه موارد ما بین احکام مربوط به عنوان مسجدیّت واحکامی که تابع صدق عنوان مسجد بودن وصدق نکردن آن است وبین احکام وقف تفصیل قائل شد از جمله احکام مسجد این است که حرام است نجس کردن مسجد وواجب است برطرف کردن نجس از مسجد و جائز نیست شخص جنب و یا زن حائض مکث در مسجد کند و دیگر احکامی که تابع عنوان مسجد بودن است، این قبیل احکام با برطرف شدن عنوان مسجدیّت برداشته می‌شود، گرچه احتیاط مستحبّ آن است که با رفتن عنوان مسجدی، آن احکام باز رعایت شود. و از احکام وقف بودن این است که جائز نیست تصرّف کردن در مواد موجود در محل وقف از سنگ وچوب وخود زمین وغیره وجائز نیست خرید وفروش آن‌ها مگر این که با اجازه حاکم شرع یا وکیل او که آنچه پس از خراب شدن قابل فروش بوده باشد، بفروشند ومبلغ آن را در نزدیکترین مسجد دیگری مصرف نمایند و یا خود مواد باقیمانده بنا را در مسجد دیگر نزدیک آن مصرف نمایند و از این بیان حکم مدارس وحسینیههایی که در مسیر خیابانها قرار میگیرند وخراب میشوند، معلوم گردید در صورتی که وقف بوده باشند با خراب کردن آن‌ها زمین ومواد بنا از وقفیّت خارج نمیشود وتصرّف در آن‌ها وخرید وفروش آن‌ها جائز نیست مگر با اجازه حاکم شرع یا وکیل اوکه پس از فروش پول آن‌ها را در نزدیکترین مدرسه یا حسینیّه دیگریمصرف کنند و یا خود مواد باقیمانده را در اینگونه محلها با رعایت نزدیکترین آن‌ها بکار ببرند.