انباری
اَنْباری، ابومحمد قاسم بن محمد بن بشار (د ۳۰۴ یا ۳۰۵ق/۹۱۶ یا ۹۱۷م)، ادیب، لغوی و محدث بود.
آب انباری وقفی در کنار مسجدی قرار دارد که دیگر از آن استفاده نمی شود. آیا می توان در توسعه ی مسجد از آن استفاده کرد؟
اگر به هیچ وجه مورد استفاده نیست، باید صرف در وجوه برّ و امور خیر شود که تبدیل به مسجد هم از وجوه برّ است و در هر صورت مکان مذکور مصلّی است نه مسجد.
اگر به هیچ وجه مورد استفاده نیست، باید صرف در وجوه برّ و امور خیر شود که تبدیل به مسجد هم از وجوه برّ است و در هر صورت مکان مذکور مصلّی است نه مسجد.
عنوان سوال:
آب انباری وقفی در کنار مسجدی قرار دارد که دیگر از آن استفاده نمی شود. آیا می توان در توسعه ی مسجد از آن استفاده کرد؟
پاسخ:
اگر به هیچ وجه مورد استفاده نیست، باید صرف در وجوه برّ و امور خیر شود که تبدیل به مسجد هم از وجوه برّ است و در هر صورت مکان مذکور مصلّی است نه مسجد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آب انباری وقفی بوده و اکنون هیچ مورد استفاده نیست. آیا می توان آن را به مسجد تبدیل کرد؟
- مسجدی که به علّت کثرت جمعیّت، نیاز به توسعه دارد و در کنار آن زمینِ دست نخورده است؛ آیا می توان آبدارخانه و کفش کن مسجد را در آن زمین ساخت؟ و بر فرض جواز آیا احکام مسجد را دارد؟
- مسجدی را تخریب کرده و توسعه داده اند و مقبره دو میّت که پیش از آن خارج مسجد بوده، داخل مسجد شده است. آیا اشکال دارد؟
- آیا می توان زکات را برای خرید ظروف وقفی برای مسجد صرف کرد؟
- آیا از پول خمس و سهم امام می توان در توسعه ی مسجد استفاده نمود یا خیر؟
- آیا زکات فطره را می توان صرف تعمیر و توسعه ی مسجد و یا ساختمان امامزاده نمود؟
- آیا می توان ظروف وقفی مسجد را که قدیمی شده و مورد استفاده نیست فروخت و به ظروف بهتری تبدیل کرد؟
- مسجد جامع دارای یک شبستان قدیمی است که فرسوده و غیر قابل استفاده است و به تشخیص معماران باید تخریب شود و مسجدی هم در کنار مسجد جامع است که می خواهیم آن را به این مسجد ملحق کنیم. و زمین های زیادی نیز اطراف مسجد توسط افراد خیّر خریداری شده تا برای توسعه مسجد از آن استفاده گردد. حال سه مسأله مطرح است:
- زمین مسجدی وقف بر امامزاده ای است که در جنب آن قرار دارد، آیا مسجد باید اجاره بپردازد؟
- 2) آیا می توان برای توسعه مسجد، شبستان قدیمی و مسجد مخروبه را که بنایی ندارد جزو صحن قرار داد؟ با توجه به این که قصد داریم روی صحن هم سقفی بنا کنیم، تا در زمستان هم برای نماز گزاران قابل استفاده باشد.
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سبحانی] مسجدی قدیمی به مساحت یک صد متر مربع در طرح توسعه ی خیابان واقع شده و چهل متر آن باقی مانده است و متدینین، مسجد جدیدی در کنار این مسجد احداث نموده اند. آیا باقیمانده از مسجد قدیمی را می توان جزء حیاط و صحن یا فضای سبز در محدوده ی حیاط مسجد جدید قرار داد؟
- [آیت الله سبحانی] آیا می توان زمین وقفی را برای مسجد اجاره کرد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] گاهی پیش میآید انسان در بین راه به مسجدی میرود و تطهیر میکند و وضو میگیرد آیا بدون تحقیق از وقفی بودن آب آن مسجد ، میتواند با آن وضو در جای دیگر نماز بخواند یا خیر؟
- [آیت الله سبحانی] اگر مسجدی در طرح توسعه ی خیابان قرار گیرد و احداث خیابان و عمران شهر و کاهش تصادفات و ترافیک، منوط به تخریب مسجد باشد، حکم شرعی آن چیست؟
- [آیت الله سبحانی] آیا می توان به جهت توسعه مسجد از زمینی که ملک عمومی است، به مسجد ملحق نمائیم؟
- [آیت الله سبحانی] آیا از وام بانکی برای خرید زمین و توسعه مسجد می توان استفاده کرد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا جایز است زمین وقفی را اجاره کنند و مسجد قرار دهند؟
- [سایر] آیا می توان برای توسعه مسجد سرویس های توالت و دستشویی مسجد را به مسجد ملحق کرد و در چه صورت آنجا حکم مسجد پیدا می کند؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] مسجدی است پنجاه سال پیش درست شده و فعلا چون در مسیر سیل قرار دارد امکان تعمیر ندارد، آیا می توان مسجد دیگری ساخت و از امکانات مسجد مخروبه صرف آن کرد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] در روستای ما مسجد کوچکی وجود دارد که ظرفیت و گنجایش اهالی را نداشت بنا به پیشنهاد و تخصیص بودجه مرد خیّری مسجدی بزرگتر در کنار مسجد قدیم ساخته شده و مسجد کوچک قدیم در حیاط مسجد بزرگ جدید البناء قرار گرفت و اگر ابتداء مسجد قدیم توسعه و یا تخریب میشد اهالی بی مسجد میماندند علیهذا از تخریب و یا توسعه آن خودداری شده است حال آیا جایز است که مسجد قدیم از میان برداشته شود و با نصب علامت ثابت مسجد به دیوار حیاط حرمت مسجد قدیم حفظ شود یا خیر؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- چند چیز در مسجد مستحب است، از جمله: تمیز کردن مسجد، روشن کردن چراغ آن و قرار دادن محل تطهیر از بول و غایط در خارج مسجد؛ و نیز مستحب است کسی که میخواهد مسجد برود، ته کفش خود را وارسی کند که نجاستی در آن نباشد و موقع داخل شدن به مسجد، اول پای راست و موقع بیرون آمدن، اول پای چپ را بگذارد.
- فروختن در و پنجره و چیزهای دیگر مسجد حرام است و اگر مسجد خراب شود، باید اینها را صرف تعمیر همان مسجد کنند، و چنانچه در آن مسجد قابل مصرف نیست و همان مسجد به پول آن نیاز دارد، بفروشند و صرف نیاز آن مسجد کنند و اگر آن مسجد به خود آن و به پول آن نیاز ندارد در مساجد دیگر آن را مصرف کنند و اگر آنجا هم نیاز نباشد بفروشند و پول آن را صرف مسجد کنند. و غلّه و نذوراتی که برای مسجد معینی قرار داده شده، در صورت بینیاز بودن آن مسجد و یا معذور بودن مصرف در آن مسجد میتوان آن‌ها را در سایر مساجد مصرف کرد؛ و همچنین است حکم غلات و نذورات موقوفه مشاهد مشرفه؛ و با تعذر مصرف در موارد معین شده و یا مماثِل آن، میتوان آن غلات و نذورات را در مطلق خیرات و مبرّات مصرف نمود.
- نجس کردن زمین، سقف، بام، ظاهر و باطن مسجد حرام است و هر کس بفهمد که نجس شده است باید فوراً نجاست آن را برطرف کند؛ و احتیاط واجب آن است که طرف بیرون دیوار مسجد را هم نجس نکنند و اگر نجس شود نجاستش را برطرف نمایند، مگر آنکه واقف آن را جزء مسجد قرار نداده باشد. و بنابر احوط کافر نباید وارد مساجد مسلمین شود.
- ظرفی را که به غیر بول نجس شده با آب قلیل به دو صورت می توان آب کشید : اول : آن که بنا بر اقوی یک مرتبه از آب پر کنند و خالی کنند . دوم : یک بار قدری آب در آن بریزند ، و آب را طوری در آن بگردانند که به جاهای نجس آن برسد و بیرون بریزند . و اگر به بول نجس شده باشد این کار را دو بار انجام دهند .
- صاحب مسجد و امام راتب (امامی که برای امامت آن مسجد معین شده) و صاحب منزل یا مستأجر آن در صورت واجد شرایط بودن، از دیگران در امامت برای جماعت مقدّم هستند و مستحب است کسی را که فقیهتر یا قرائتش از دیگران بهتر یا مسنتر یا هاشمی است، امام جماعت قرار دهند.
- مستحب است مسجد دارای سقف نباشد، بلکه سایبان قرار دادن بر آن به غیر بوریا، مکروه است، مگر بهسبب ضرورت و یا مرجّحات دیگری که با وجود آن‌ها، بنابر اقرب این کراهت از بین میرود.
- اگر گندم، جو، خرما و انگور، از آب باران یا مانند آن و هم از آب دلو و موتور آب یا مانند آن استفاده کند، چنانچه از یکی از این دو راه بیشتر آبیاری می‌شود، همان را باید ملاک قرار داد.
- خوابیدن در مسجد، اگر انسان ناچار نباشد، و صحبت کردن راجع به کارهای دنیا و مشغول صنعت شدن و خواندن شعری که نصیحت و مانند آن نباشد در مسجد مکروه است؛ و نیز مکروه است آب دهان و بینی و اخلاط سینه را در مسجد بیندازد و گمشدهای را طلب کند و صدای خود را بلند کند و در هر صورت باید از کارهایی که با احترام مسجد منافات دارد یا مزاحم نمازگزاران است، اجتناب کند؛ ولی بلند کردن صدا برای اذان مانعی ندارد.
- کوزه ای که از گل نجس ساخته شده و یا آب نجس در آن فرو رفته اگر در آب کر یا جاری بگذارند، به هر جای آن که آب برسد پاک می شود. و اگر بخواهند باطن آن هم پاک شود، باید بخشکانند و بعد به قدری در آب کر یا جاری بگذارند که آب به تمام آن فرو رود و احتیاط مستحب این است که دو مرتبه بلکه سه مرتبه در آب به همین صورت قرار دهند، مخصوصا اگر به شراب و یا مردن موش بزرگ صحرایی نجس شود .
- بنابر اظهر، در قرار دادن مکانی به عنوان مسجد، صیغه وقف لازم نیست، بلکه هر عملی که دلالت بر آن کند کافی است، اگرچه بهکار بردن لفظ در ایجاب آن، و تلفّظ به وقفیت بهعنوان مسجدیت احوط است. و همچنین در قبول متولی یا حاکم شرع؛ و اظهر اعتبار قصد قربت است در وقف مسجد؛ و کافی است که با نیت و اراده بگوید: (جَعَلْتُهُ مَسجِداً لِلّه) و مسجدیت را اعلام کند، به معنایی که در عرف مسلمین معمول است (در مقابل مسجد به معنای لغوی)؛ و در قبضش کافی است یک نفر که نمازش محکوم به صحت باشد با اذن واقف در آنجا نماز بخواند؛ و اقرب ترتیب آثار مسجدیت است بر مساجد مخالفین، در صورتی که محکوم به کفر نباشند؛ و کلیساها و کنیسهها در جهت حصول تقرب مانند مساجد مخالفین است، ولی در سایر جهات محل تأمل است.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله جوادی آملی] .احداث مسجد و تعمیر مسجدی که نزدیک به ویرانی باشد مستحب است و اگر مسجدی بر اثر مرور زمان یا حوادث طبیعی به گونه ای ویران شود که تع میر آن ممکن نباشد، می توان آن را خراب و نوسازی کرد , چنان‌که در صورت نیاز نمازگزاران، می توان مسجد کوچک را خراب کرده و به صورت مسجد بزرگ نوسازی نمود و به ثواب خاص مسجدسازی نایل آمد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] فرشی را که برای حسینیه وقف کرده اند نمی توان برای نماز به مسجد ببرند و اگر ندانند آن فرش مخصوص حسینیه است یا نه، باز بردن آن به جای دیگر صحیح نیست، همچنین سایر اموال وقف، حتی مهر نماز مسجدی را به مسجد دیگری نمی توان برد.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر ملکی را برای تعمیر مسجدی وقف نمایند چنانچه ان مسجد احتیاج به تعمیر ندارد و انتظار هم نمی رود که احتیاج به تعمیر پیدا کند به نحوی که نگهداشتن عایدات ان ملک برای تعمیر عقلایی نباشد صحت چنین وقفی محل اشکال است
- [آیت الله شبیری زنجانی] زیاد رفتن به مسجد و رفتن در مسجدی که نمازگزار ندارد مستحب است و همسایه مسجد اگر عذری نداشته باشد، مکروه است در غیر مسجد نماز بخواند.
- [آیت الله سبحانی] زیاد رفتن به مسجد و رفتن به مسجدی که نمازگزار ندارد مستحب است و همسایه مسجد اگر عذری نداشته باشد، مکروه است در غیر مسجد نماز بخواند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . زیاد رفتن به مسجد و رفتن در مسجدی که نمازگزار ندارد، مستحب است و همسایه مسجد اگر عذری نداشته باشد، مکروه است در غیر مسجد نماز بخواند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] زیاد رفتن به مسجد و رفتن در مسجدی که نمازگزار ندارد مستحّب است و همسایه مسجد اگر عذری نداشته باشد مکروه است در غیر مسجد نماز بخواند.
- [آیت الله بروجردی] زیاد رفتن به مسجد و رفتن در مسجدی که نمازگزار ندارد مستحب است و همسایهی مسجد اگر عذری نداشته باشد، مکروه است در غیر مسجد نماز بخواند.
- [آیت الله خوئی] زیاد رفتن به مسجد و رفتن در مسجدی که نمازگزار ندارد، مستحب است، و همسایه مسجد اگر عذری نداشته باشد، مکروه است در غیر مسجد نماز بخواند.
- [آیت الله اردبیلی] زیاد رفتن به مسجد و رفتن در مسجدی که نمازگزار ندارد، مستحب است و همسایههای مسجد اگر عذری نداشته باشند، مکروه است در غیر مسجد نماز بخوانند.