اثاثیه
اثاث به وسایل منقول برای تجهیز یک محل اطلاق می شود. احکام آن در ابواب طهارت، زکات، خمس، حج، دین، رهن، وقف، سکنی و عمری، و قضاء آمده است.
زنی که در موقع زاییدن فوت کند، و بچّه او هم بمیرد، و آن زن پدر و مادر داشته باشد، ماترک آن زن تمامی به شوهرش می رسد، یا به پدر و مادر؟ و مهریه آن زن هم به پدر و مادرش می رسد یا خیر؟ و شوهر می تواند از اثاثیه او بفروشد و قرض او را بدهد یا نه؟
در فرض مسأله ابتداءً قروض از اصل ترکه خارج می شود. و اگر طفل زنده به دنیا آمده و بعد از مادرش مرده یا زن بچه دیگری داشته باشد شوهر چهار یک ترکه را از مهر و غیره طلب دارد. و پدر و مادر هریک شش یک می برند و بقیّه مال اولاد است. و پس از مردن او سهم او به پدرش می رسد. و اگر طفل مرده به دنیا آمده و این زن غیر او اولاد نداشته باشد نه از این شوهر و نه از شوهر دیگر نصف ترکه مال زوج و ثلث ترکه مال مادر است و بقیه مال پدر، اگر مادر حاجب نداشته باشد. و اگر مادر حاجب داشته باشد، سدس ترکه مال مادر است و بقیه مال پدر. و حاجب عبارت از دو برادر یا چهار خواهر و یا یک برادر و دو خواهر ابی یا ابوینی میّت است.
در فرض مسأله ابتداءً قروض از اصل ترکه خارج می شود. و اگر طفل زنده به دنیا آمده و بعد از مادرش مرده یا زن بچه دیگری داشته باشد شوهر چهار یک ترکه را از مهر و غیره طلب دارد. و پدر و مادر هریک شش یک می برند و بقیّه مال اولاد است. و پس از مردن او سهم او به پدرش می رسد. و اگر طفل مرده به دنیا آمده و این زن غیر او اولاد نداشته باشد نه از این شوهر و نه از شوهر دیگر نصف ترکه مال زوج و ثلث ترکه مال مادر است و بقیه مال پدر، اگر مادر حاجب نداشته باشد. و اگر مادر حاجب داشته باشد، سدس ترکه مال مادر است و بقیه مال پدر. و حاجب عبارت از دو برادر یا چهار خواهر و یا یک برادر و دو خواهر ابی یا ابوینی میّت است.
عنوان سوال:
زنی که در موقع زاییدن فوت کند، و بچّه او هم بمیرد، و آن زن پدر و مادر داشته باشد، ماترک آن زن تمامی به شوهرش می رسد، یا به پدر و مادر؟ و مهریه آن زن هم به پدر و مادرش می رسد یا خیر؟ و شوهر می تواند از اثاثیه او بفروشد و قرض او را بدهد یا نه؟
پاسخ:
در فرض مسأله ابتداءً قروض از اصل ترکه خارج می شود. و اگر طفل زنده به دنیا آمده و بعد از مادرش مرده یا زن بچه دیگری داشته باشد شوهر چهار یک ترکه را از مهر و غیره طلب دارد. و پدر و مادر هریک شش یک می برند و بقیّه مال اولاد است. و پس از مردن او سهم او به پدرش می رسد. و اگر طفل مرده به دنیا آمده و این زن غیر او اولاد نداشته باشد نه از این شوهر و نه از شوهر دیگر نصف ترکه مال زوج و ثلث ترکه مال مادر است و بقیه مال پدر، اگر مادر حاجب نداشته باشد. و اگر مادر حاجب داشته باشد، سدس ترکه مال مادر است و بقیه مال پدر. و حاجب عبارت از دو برادر یا چهار خواهر و یا یک برادر و دو خواهر ابی یا ابوینی میّت است.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- زنی فوت کرده مهریه و جهیزیه ماترک اوست. ورثه او عبارتند از شوهر و پدر و مادر و یک دختر. چگونه ماترک را تقسیم کنند؟
- ارث بچه ای که در کودکی بعد از پدر بمیرد، چگونه حساب می گردد؟ و همچنین فوت بعد از مادر؟
- زن ناشزه ای با ترک منزل بدون اجازه شوهر درخواست کرده که مهر خود را بگیرد و چون شوهر نقداً نمی تواند بپردازد، می گوید به صورت قسطی در چند سال می دهم. اما زن اصرار دارد که شوهرش منزل مسکونی خود را بفروشد و مهریه او را بدهد، آیا بر مرد لازم است خانه را فروخته و مهریه او را بدهد؟
- دختر صغیری پدر خود را از دست داده و مادرش نیز شوهر کرده است و دختر بچه دارای مادر و مادر پدر است، حق الحضانة باکدام یک از اینهاست؟
- زنی که شوهرش فوت شده، و ورثه او عبارت از دو فرزند صغیر و پدر و مادرش می باشند. و هدایایی است که از طرف بستگان زوجه در موقع ازدواج برده شده، آیا این هدایا به زوجه تعلق دارد یا خیر؟
- شخصی با زنی ازدواج کرده است. بعد از مدتی زن مذکوره به تحریک مادرش سبب قتل شوهر خود را فراهم کرده است. یعنی با حیله و تزویر شوهر خود را به مکانی که قاتل در آنجا بوده است برده، ولی خود زن در قتل شوهر شرکت نکرده، آیا این زن از شوهر مقتول خود ارث و مهریه می برد یا خیر؟
- پیر زنی در حال حیات پول نقدی نداشته و ملکی داشت که مستطیع محسوب می گردید. ولی ملکش نیز کاملاً در اختیارش نبود تا بفروشد و نقد کند و حج واجب را ادا کند. پسر کوچکش با پول خودش برای مادر ودیعه واریز کرده. حالا مادر فوت کرده است. آیا این ودیعه به پسرش که واریز کرده تعلق دارد، یا ماترک محسوب می شود و وراث دیگر هم در این وجه سهیم اند؟
- آیا زن می تواند در عقد ازدواج شرط کند که داماد علاوه بر مهریه مقداری پول هم به پدر یا مادر عروس بدهد؟ و آیا چنین شرطی لازم الوفا است؟
- دختری که بیماری صرع داشته است، بدون اطلاع دادن به شوهر ازدواج می کند. شوهر بعد از اطلاع روی مسائل عاطفی، اعتراض نمی کند و راضی می شود و دخول هم صورت می گیرد، بعد از مدتی که شوهر می بیند ادامه زندگی مشکل است، می خواهد عقد را فسخ کند، آیا حق دارد یا خیر؟ و اگر طلاق دهد باید مهریه او را بدهد یا خیر؟ و آیا می تواند در مهریه به پدر و مادر دختر رجوع کند؟
- آیا در صورت فوت پدر، مادر بر فرزند صغیر ولایت دارد؟ به این صورت که اموال صغیر را بفروشد؟ و در صورت عدم ولایت آیا معامله فضولی است؟ و چنانچه صغار بعد از کبیر شدن به چنین معامله ای راضی نشوند آیا خریدار باید ملک مورد معامله را تحویل صغار بدهد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر زنی شوهرش او را طلاق دهد یا این که بمیرد آیا زن کما فی السابق بر پدر شوهر محرم است یا نه؟
- [سایر] زن و شوهر جوانی یک سال با هم زندگی کرده‌اند و صاحب یک فرزند دختر شدهاند. به علت حادثه رانندگی زن فوت کرده است و بچه نیز در همان حادثه یک ساعت قبل از مادر فوت کرده است. شوهر زنده مانده و پدر و مادر مرحومه نیز زنده هستند. تقسیم دیه، مهریه، جهیزیه که زن به خانه شوهر برده و هدیههایی که از افراد مختلف فامیل گرفتهاند چگونه است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] زنی فوت کرده و مهریه خود را نگرفته است. در حالی که شوهر او زنده است آیا ورثه او شامل پدر و مادر و خواهر و برادر یا دیگر ورثه می توانند ادعایی در خصوص مطالبه مهریه او داشته باشند در دو حالت زیر: 1- زن فرزند دارد 2- زن فرزند ندارد
- [آیت الله خامنه ای] مهریه شخصی در سال 1352 مبلغ 3500 تومان بوده و شوهر زن در سال 1363 و زن در سال 1368 فوت نموده اند حال پولی که در سال 1384 بابت مهریه به وراث زن می رسد چه مقدار می باشد؟
- [آیت الله بهجت] شخصی حدود 30 سال قبل با زنی ازدواج نموده و از این ازدواج فرزندی به عمل نیامده است. زن حدود چند ماه قبل از شوهرش فوت کرده است. مهریه آن زن مبلغ پنج هزار تومان پول رایج ایران بوده و شوهر مبلغ یادشده را در زمان حیات به زنش پرداخت ننموده است و بعد از فوت زن، شوهرش هم از دنیا رفته، در حالی که ورّاثِ طبقه اوّل و دوّم ندارد و ارثیّه به دست طبقه سوّم رسیده است. مادر آن زن مهریّه و مالیّه دخترش را از ورّاث دامادش مطالبه نموده است. ورّاث آن مرد متوفّی باید مالیّه و مهریّه آن زن را چگونه به مادر آن زن متوفّی پرداخت نمایند؟ (در حالی که شوهر هم وارث زن خودش می باشد). آیا مهریه، به همان مقدار یاد شده محاسبه می شود یا طبق نرخ روز؟
- [آیت الله اردبیلی] زنی که شوهرش کفاره روزه او را سالها نداده است خودش هم درآمد نداشته است بعد از فوت شوهر باید بدهد؟
- [آیت الله نوری همدانی] اگر شوهر زنی از دنیا برود در حالی که مهریه زنش را نداده و هیچ ما ترک نداشته باشد آیا مهریه زن به عهده مادر شوهر است یا خیر؟
- [آیت الله اردبیلی] زنی که شوهرش کفاره روزه او را سالها نداده است خودش هم درآمد نداشته است بعد از فوت شوهر باید بدهد؟
- [آیت الله سیستانی] حکم زنی که بچه دار نمی شود چیست؟ آیا شوهر با وجود علاقه زن به زندگیش اورا به خاطر باردار نشدن طلاق دهد، باید هنوز مهریه بپردازد؟
- [آیت الله بروجردی] زنی وفات نموده و ما تَرَکی از منقول و غیر منقول از ارثیه پدر و مهریه دارد و وارث او منحصر به زوج و مادر است، آیا طریقه تقسیم ارث او به چه نحو است؟ و مطلب دیگر: زوجِ این زن در ایام مرضش مخارجاتی برای طبیب و دوای او نموده می‌تواند به آن مقداری که خرج نموده از ماتَرَک او بردارد یا خیر؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر وارث همسر میت و یک نفر از طبقه اول باشند: الف: پدر یامادر و شوهر: سهم شوهر 21 و بقیه سهم پدر یا مادر می شود. ب: پدر یا مادر و زن: سهم زن 41 و بقیه سهم پدر یا مادر می شود. ج: یک پسر یا یک دختر و شوهر: سهم شوهر 41 وبقیه به پسر یا دختر می رسد. د یک پسر یا یک دختر وزن سهم زن 81 وبقیه به پسر یا دختر می رسد.
- زنی که شوهرش مرده اگر آبستن نباشد، باید تا چهار ماه و ده روز عدّه نگهدارد یعنی از شوهر کردن خود داری نماید اگر چه یائسه یا صغیره یا صیغه باشد، یا شوهرش با او نزدیکی نکرده باشد و اگر آبستن باشد، باید تا موقع زاییدن عدّه نگهدارد، ولی اگر پیش از گذشتن چهار ماه و ده روز، بچه اش به دنیا آید باید تا چهار ماه و ده روز از مرگ شوهرش صبر کند و این عدّه را عدّه وفات می گویند.
- برای شیر دادن بچه بهتر از هر کس مادر او است و سزاوار است که مادر برای شیر دادن از شوهر خود مزد نگیرد و خوب است که شوهر مزد بدهد. و مادر می تواند برای شیر دادن بچه خود از شوهر طلب مزد کند و اگر زن دیگری که راضی باشد به کمتر از آن مبلغ به کودک شیر بدهد، نباشد شوهر باید مزد مادر را بدهد تا کودک خود را شیر بدهد.
- کفن زن بر شوهر است، اگرچه زن از خود مال داشته باشد، و همچنین اگر زن را به شرحی که در کتاب طلاق گفته می شود، طلاق رجعی بدهند و پیش از تمام شدن عده بمیرد، شوهرش باید کفن او را بدهد و چنانچه شوهر بالغ نباشد یا دیوانه باشد ولیّ شوهر باید از مال او کفن زن را بدهد.
- اگر زنی بچه دختر خود را شیر دهد، آن دختر به شوهر خود حرام می شود. و همچنین است اگر بچه ای را که شوهر دخترش از زن دیگر دارد شیر دهد. ولی اگر بچه پسر خود را شیر دهد، زن پسرش که مادر آن طفل شیر خوار است بر شوهر خود حرام نمی شود.
- اگر زنی بچه ای را با شرایطی که در مسأله (2598) گفته خواهد شد، شیر دهد، آن بچه به این عدّه محرم می شود: اوّل: خود زن و او را مادر رضاعی می گویند. دوّم: شوهر زن که شیر مال اوست و او را پدر رضاعی می گویند. سوّم: پدر و مادر آن زن هر چه بالا روند، اگر چه پدر و مادر رضاعی او باشند. چهارم: بچه هایی که از آن زن به دنیا آمده اند، یا به دنیا می آیند. پنجم: بچه های اولاد آن زن هر چه پائین روند، چه از اولاد او به دنیا آمده، یا اولاد او آن بچّه ها را شیر داده باشند. ششم: خواهر و برادر آن زن اگر چه رضاعی باشند. یعنی بواسطه شیر خوردن، با آن زن خواهر و برادر شده باشند. هفتم: عمو و عمه آن زن اگر چه رضاعی باشند. هشتم: دایی و خاله آن زن اگر چه رضاعی باشند. نهم: اولاد شوهر آن زن که شیر مال آن شوهر است، هر چه پایین روند، اگر چه اولاد رضاعی او باشند. دهم: پدر و مادر شوهر آن زن که شیر مال آن شوهر است، هر چه بالا روند. یازدهم: خواهر و برادر شوهری که شیر مال او است اگر چه خواهر و برادر رضاعی او باشند. دوازدهم: عمو و عمه و دایی و خاله زن شیرده و شوهر او (که شیر مال او است) هر چه بالا روند، اگر چه رضاعی باشند. و نیز عدّه دیگری هم که در مسائل بعد گفته می شود، بواسطه شیر دادن محرم می شوند.
- زنی که صیغه شده اگر فقیر باشد، شوهرش و دیگران می توانند به او زکات بدهند ولی اگر شوهرش در ضمن عقد شرط کند که مخارج او را بدهد، یا به جهت دیگری دادن مخارجش بر او واجب باشد در صورتی که بتواند مخارج آن زن را بدهد یا بتوان شوهر را مجبور کرد نمی شود به آن زن زکات داد.
- شیر دادنی که علت محرم شدن است هشت شرط دارد: اول: بچه شیر زن زنده را بخورد، پس اگر از پستان زنی که مرده است شیر بخورد فایده ندارد. دوّم: شیر آن زن از حرام نباشد، پس اگر شیر بچه ای را که از زنا به دنیا آمده به بچه دیگر بدهند، بواسطه آن شیر، بچه به کسی محرم نمی شود. سوّم: شیر از ولادت باشد، بنابر این اگر پستان بدون تولّد فرزندی شیر پیدا کند و بچه از آن شیر بخورد سبب محرمیّت نمی شود. چهارم: بچه شیر را از پستان بمکد، پس اگر شیر را در گلوی او بریزند نتیجه ندارد. پنجم: شیر از یک شوهر باشد. پس اگر زن شیر دهی را طلاق دهند، بعد شوهر دیگری کند و از او آبستن شود و تا موقع زائیدن، شیری که از شوهر اول داشته باقی باشد و مثلا هشت دفعه پیش از زاییدن از شیر شوهر اول و هفت دفعه بعد از زاییدن از شیر شوهر دوّم به بچه ای بدهد، آن بچه به کسی محرم نمی شود. ششم: بچه بواسطه مرض شیر را قی نکند و اگر قی کند، بنابر احتیاط واجب کسانی که بواسطه شیر خوردن به آن بچه محرم می شوند، باید با او ازدوج نکنند، و نگاه محرمانه هم به او ننمایند. هفتم: پانزده مرتبه، یا یک شبانه روز بطوری که در مسأله بعد گفته می شود شیر سیر بخورد یا مقداری شیر به او بدهند که بگویند از آن شیر استخوانش محکم شده و گوشت در بدنش روییده است، بلکه اگر ده مرتبه هم به او شیر بدهند در صورتی که بین آن ده مرتبه هیچ فاصله ای نباشد یعنی کودک شیر فرد دیگر یا طعام نخورده باشد، احتیاط واجب آن است که کسانی که بواسطه شیر خوردن او به او محرم می شوند، با او ازدواج نکنند و نگاه محرمانه هم به او ننمایند. هشتم: دو سال بچه تمام نشده باشد و اگر بعد از تمام شدن دو سال، او را شیر دهند به کسی محرم نمی شود، بلکه اگر مثلا پیش از تمام شدن دو سال، هشت مرتبه و بعد از آن، هفت مرتبه شیر بخورد، به کسی محرم نمی شود، ولی چنانچه از موقع زاییدن زن شیر ده بیشتر از دو سال گذشته باشد و شیر او باقی باشد و بچه ای را شیر دهد احتیاط واجب در ترک ازدواج و ترک معامله محرمیّت است.
- اگر بچه در رحم مادر بمیرد و ماندنش در رحم برای مادر خطر داشته باشد باید به آسانترین راه او را بیرون آورند، و چنانچه ناچار شوند که او را قطعه قطعه کنند اشکال ندارد، ولی باید به وسیله شوهرش اگر اهل فن است یا زنی که اهل فن باشد او را بیرون بیاورند و اگر ممکن نیست مرد محرمی که اهل فن باشد، و اگر آن هم ممکن نشود مرد نامحرمی که اهل فن باشد بچه را بیرون بیاورد، و در صورتی که آن هم پیدا نشود کسی که اهل فن نباشد می تواند بچه را بیرون آورد.
- طلاق خلع آن است که زن به هر علتی نخواهد با شوهرش به زندگی ادامه دهد و شوهر هم مایل به طلاق دادن او نباشد ولی زن برای راضی کردن او به طلاق مقداری مال به او بدهد تا راضی شود او را طلاق دهد. آنچه زن به شوهر می دهد تا او را راضی به طلاق کند بذل می گویند و بذل در این نوع طلاق می تواند به مقدار مهریه زن یا کمتر یا بیشتر از آن باشد ولی باید با توافق دو طرف باشد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله نوری همدانی] زنی که شوهرش مرده اگر آبستن نباشد ، باید تا چهار ماه و ده روز عدّه نگهدارد ، یعنی از شوهر کردن خودداری نماید اگر چه یائسه یا صیغه باشد ، یا شوهرش با او نزدیکی نکرده باشد و اگر آبستن باشد ، باید تا موقع زائیدن عدّه نگهدارد ، ولی اگر پیش ازگذشتن چهار ماه و ده روز ، بچّه اش بدنیا بیاید باید تا چهار ماه و ده روز از مرگ شوهرش صبر کند و این عدّه را عدة وفات می گویند .
- [امام خمینی] زنی که شوهرش مرده، اگر آبستن نباشد، باید تا چهار ماه و ده روز عده نگهدارد یعنی از شوهر کردن خودداری نماید اگر چه یائسه یا صیغه باشد، یا شوهرش با او نزدیکی نکرده باشد، و اگر آبستن باشد باید تا موقع زاییدن عده نگهدارد، ولی اگر پیش از گذشتن چهار ماه و ده روز، بچه اش به دنیا آید، باید تا چهار ماه و ده روز از مرگ شوهرش صبر کند، و این عده را عده وفات می گویند.
- [آیت الله بروجردی] زنی که شوهرش مرده اگر آبستن نباشد، باید تا چهار ماه و ده روز عدّه نگه دارد یعنی از شوهر کردن خود داری نماید اگر چه یائسه یا صیغه باشد، یا شوهرش با او نزدیکی نکرده باشد و اگر آبستن باشد، باید تا موقع زاییدن عدّه نگه دارد، ولی اگر پیش از گذشتن چهار ماه و ده روز، بچه اش به دنیا آید، باید تا چهار ماه و ده روز از مرگ شوهرش صبر کند و این عدّه را عدّهی وفات می‌گویند.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر زنی بچه دختر خودرا شیر کامل دهد ان دختر به شوهر خود حرام می شود و همچنین است اگر بچه ای را که شوهر دخترش از زن دیگر دارد شیر دهد ولی اگر زنی بچه پسر خودرا شیر دهد زن پسرش که مادر ان طفل شیرخوار است بر شوهر خود حرام نمی شود
- [آیت الله سیستانی] اگر زنی بچه دختر خود را شیر کامل دهد ، آن دختر به شوهر خود حرام می‌شود ، و همچنین است اگر بچهای را که شوهر دخترش از زن دیگر دارد شیر دهد . ولی اگر زنی بچه پسر خود را شیر دهد ، زن پسرش که مادر آن طفل شیر خوار است بر شوهر خود حرام نمیشود .
- [آیت الله سبحانی] کفن زن، بر شوهر است. اگرچه زن از خود مال داشته باشد و همچنین اگر زن را به شرحی که در کتاب طلاق گفته می شود، طلاق رجعی بدهند و پیش از تمام شدن عدّه بمیرد، شوهرش باید کفن او را بدهد و چنانچه شوهر بالغ نباشد یا دیوانه باشد ولی شوهر باید از مال او کفن زن را بدهد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . کفن زن بر شوهر است، اگرچه زن از خود، مال داشته باشد و هم چنین اگر زن را به شرحی که در کتاب طلاق گفته می شود، طلاق رجعی بدهند و پیش از تمام شدن عدّه بمیرد، شوهرش باید کفن او را بدهد و چنان چه شوهر بالغ نباشد یا دیوانه باشد ولی شوهر باید از مال او کفن زن را بدهد.
- [آیت الله بروجردی] کفن زن بر شوهر است، اگر چه زن از خود مال داشته باشد و همچنین اگر زن را به شرحی که در کتاب طلاق گفته می‌شود طلاق رجعی بدهند و پیش از تمام شدن عدّه بمیرد، شوهرش باید کفن او را بدهد و چنانچه شوهر بالغ نباشد یا دیوانه باشد، ولی شوهر باید از مال او کفن زن را بدهد.
- [امام خمینی] کفن زن بر شوهر است، اگر چه زن از خود مال داشته باشد. و همچنین اگر زن را به شرحی که در کتاب طلاق گفته می شود، طلاق رجعی بدهند و پیش از تمام شدن عده بمیرد، شوهرش باید کفن او را بدهد. و چنانچه شوهر بالغ نباشد یا دیوانه باشد، ولی شوهر باید از مال او کفن زن را بدهد.
- [آیت الله نوری همدانی] کفن زن بر شوهر است ، اگر چه زن از خود مال داشته باشد و همچنین اگر زن را به شرحی که در کتاب طلاق گفته می شود ، طلاق رجعی بدهند و پیششش از تمام شدن عده بمیرد ، شوهرش باید کفن او را بدهد و چنانچه شوهر بالغ نباشد یا دیوانه باشد ، ولی شوهر باید از مال او کفن زن را بدهد .