عقد ازدواج
در اسلام برای ازدواج احکامی تعلق گرفته هست که بدون آن ازدواج صورت نمی گیرد که یکی از احکام ازدواج مساله عقد ازدواج هست که در این مقاله به مساله عقد ازدواج پرداخته می شود.
آیا زن می تواند در عقد ازدواج شرط کند که داماد علاوه بر مهریه مقداری پول هم به پدر یا مادر عروس بدهد؟ و آیا چنین شرطی لازم الوفا است؟
شرط مزبور جایز و لازم الوفا است.
شرط مزبور جایز و لازم الوفا است.
عنوان سوال:
آیا زن می تواند در عقد ازدواج شرط کند که داماد علاوه بر مهریه مقداری پول هم به پدر یا مادر عروس بدهد؟ و آیا چنین شرطی لازم الوفا است؟
پاسخ:
شرط مزبور جایز و لازم الوفا است.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- در هنگام ازدواج، پدر یا اقوام عروس علاوه بر مهریه، پول زیادی به عنوانهای مختلف، مثل: جعاله، شیربها، مهر حاضر، پدر وکیلی، تهیه جهیزیه می گیرند. لطفاً حکم آن را بیان کنید؟
- مرسوم است داماد مقداری پول به عنوان شیربها به خانواده عروس می دهد و آنان پول را جهیزیه می خرند و به عروس می دهند، آیا این لوازم شرعاً متعلق به عروس است یا داماد؟
- آیا پدر داماد می تواند مهریه عروس خود را مستقیماً به عهده بگیرد و بپردازد؟ یا باید مهریه را به پسر خود ببخشد و پسر خودش مهریه را بدهد؟
- آیا پدر داماد می تواند ملکی یا مالی از اموال خود را مستقیماً (بدون اینکه ابتدا به فرزند خود ببخشد) صداق عروس خود قرار دهد؟
- کسی پولی را به دیگری می دهد تا کار کند و هرچه سود کرد نصف آن را به مالک پول بدهد، به شرط اینکه اصل سرمایه را تضمین کند که اگر از بین برود خودش بدهد، آیا گرفتن سود این پول جایز است؟ و آیا لازم است چنین شرطی در ضمن عقد لازمی باشد یا در ضمن عقد مضاربه هم صحیح است؟
- منزلی فروخته شده است و معین شده که تا وقت تنظیم سند (وقت خاصی معین نشده) هریک از طرفین نخواست، 50 هزار تومان به طرف دیگر بدهد، آیا چنین شرطی صحیح و لازم الوفا است؟
- زنی که در موقع زاییدن فوت کند، و بچّه او هم بمیرد، و آن زن پدر و مادر داشته باشد، ماترک آن زن تمامی به شوهرش می رسد، یا به پدر و مادر؟ و مهریه آن زن هم به پدر و مادرش می رسد یا خیر؟ و شوهر می تواند از اثاثیه او بفروشد و قرض او را بدهد یا نه؟
- اگر پدر فوت کند، آیا مادر می تواند اجازه صیغه دخترش را بدهد؟
- دختری که بیماری صرع داشته است، بدون اطلاع دادن به شوهر ازدواج می کند. شوهر بعد از اطلاع روی مسائل عاطفی، اعتراض نمی کند و راضی می شود و دخول هم صورت می گیرد، بعد از مدتی که شوهر می بیند ادامه زندگی مشکل است، می خواهد عقد را فسخ کند، آیا حق دارد یا خیر؟ و اگر طلاق دهد باید مهریه او را بدهد یا خیر؟ و آیا می تواند در مهریه به پدر و مادر دختر رجوع کند؟
- زید با دختر عموی خود ازدواج کرده بعد به جهت اختلاف وی را طلاق می دهد، آیا علاوه بر مهریه، مخارج لباس و نفقه بعد از عقد و قبل از زفاف به عهده زوج می آید؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله نوری همدانی] شخصی وکیل شده و صیغه عقد نکاحی را به قصد دوام خوانده و مدّت معین نکرده است و داماد و عروس و پدر عروس هم قصدشان عقد دائمی بوده، ولی به وکیل این مطلب را نگفتهاند، آیا لازم است داماد و عروس و پدر عروس زباناً بگویند که عقد دائمی است یا لازم نمیباشد؟
- [آیت الله بهجت] در هنگام ازدواج، پدر یا اقوام عروس علاوه بر مهریه، پول زیادی به عنوان های مختلف، مثل: جعاله، شیربها، مهر حاضر، پدر وکیلی و تهیه ی جهیزیه می گیرند، لطفا حکم آن را بیان فرمایید.
- [آیت الله بهجت] مرسوم است داماد، مقداری پول به عنوان شیربها به خانواده ی عروس می دهد و آنان با آن پول جهیزیه می خرند و به عروس می دهند. آیا این لوازم شرعا متعلّق به عروس است یا داماد؟
- [آیت الله بهجت] اگر علاوه بر جهیزیّه که پدر به دختر خود می دهد، دیگران هدایایی به عروس و داماد بدهند و اتّفاقا عروس و داماد در تصادف فوت نمایند، لکن زوج چند ساعت پس از عروس فوت نماید، حکم این اموال چیست؟
- [سایر] اگر مادر یا پدر شوهر مهریه عروس را قبول کنند، آیا پرداختن آن بر عهده او است یا شوهر؟
- [آیت الله نوری همدانی] در ازدواج دختر و پسری پدر داماد مبلغی به پدر عروس بعنوان شیر بهاء داده و این کار بعد از آن که به محضر رفته بودند انجام شده است امّا قبل از آزمایش بنا به عللی برنامه بهم میخورد، آیا این پول به صاحب اصلی یعنی پدر داماد می‌رسد یا خیر؟
- [سایر] آیا در زمان عقد (پیش از عروسی )، اجازه پدر عروس در مورد همخوابی شرط است؟
- [آیت الله نوری همدانی] اگر طلا را داماد یا پدر و مادر و بستگان داماد خریده و به عروس دادهاند آیا عروس مالک میشود؟ حال اگر طلا و اشیاء قیمتی که به عروس دادهاند و قبض و اقباض شده بعد از مدتی مثلاً پنج سال طلاق واقع شد یا شوهر از دنیا رفت حکم آن اشیاء چه میشود؟ آیا دهندگان می‌توانند پس بگیرند؟ مثلاً پدر شوهر بگوید من به خاطر اینکه عروسم بودی خریدم حالا طلاق یا فوت و... که دیگر عروس من نیستی آنها را میخواهم؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] شرطی ضمن یک عقد بیع منعقد شده که فروشنده متعهد می شود در صورتی که خریدار نتواند قسمتی از ثمن را از بانک وام بگیرد بایع شخصاً آن مبلغ را با سود بانکی به مشتری وام دهد و عملاً بخشی از ثمن را به صورت اقساط به علاوه سود بگیرد حال شرط مذکور صحیح است یا نه؟ باطل و مبطل عقد است؟ یا لازم الوفا؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر پدر دختر همان پول را که از داماد می گیرد مهریّه دخترش قرار دهد، به این معنا که دختر مبلغ را کاملا از شوهرش به عنوان مهریّه خود اخذ کند، هر مقدار که خواست برای خودش جهیزیّه تهیّه کند و اضافه آن را به پدر یا مادر و یا برادر خود هبه کند، آیا برای آنها حلال است؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر پدر یا جدّ پدری برای پسر نابالغ خود زن بگیرد، چنانچه پسر در موقع عقد مالی داشته، مدیون مهر زن است، و اگر در موقع عقد مالی نداشته، و در ضمن عقد شرط نشده که مهر بر عهده پدر یا جد پدری نیست پدر یا جدّ او باید مهر زن را بدهند.
- اگر در عقد مضاربه، مالک شرط کند که عامل در ضرر شریک باشد، این شرط باطل است ولی اصل مضاربه باطل نیست. بلی اگر در ضمن عقد مضاربه یا در ضمن عقد دیگری، چه جایز چه لازم، شرط کنند که در صورت خسارت، نصف آن را مثلاً، عامل از جیب خود بدهد، این شرط صحیح و عمل به آن لازم است.
- اگر کسی زنی را برای خود عقد نماید، اگر چه با او نزدیکی نکند، مادر و مادر مادر آن زن و مادر پدر او هر چه بالا روند به آن مرد محرم می شوند.
- وکیل لازم نیست مرد باشد، زن هم می تواند برای خواندن صیغه عقد از طرف دیگری وکیل شود.
- زنی که صیغه شده اگر فقیر باشد، شوهرش و دیگران می توانند به او زکات بدهند ولی اگر شوهرش در ضمن عقد شرط کند که مخارج او را بدهد، یا به جهت دیگری دادن مخارجش بر او واجب باشد در صورتی که بتواند مخارج آن زن را بدهد یا بتوان شوهر را مجبور کرد نمی شود به آن زن زکات داد.
- اگر پدر و جد پدری مسلمان نباشد ولی دختر باکره رشیده مسلمان باشد اجازه آنها در ازدواج او لازم نیست. عیبهایی که به واسطه آنها می شود عقد را بهم زد
- وکالت، عقد جایز است و هر یک از دو طرف می تواند آنرا بهم بزند، مگر اینکه در ضمن عقد لازمی شرط شده باشد مثلا فرزند مغازه خود را به پدرش میفروشد و در ضمن عقد بیع شرط می کنند که فرزند وکیل باشد مغازه را تا 5 سال اجاره بدهد و مال الاجاره را بپردازد که در این صورت پدر جائز نیست فرزندش را از وکالت عزل نماید.
- اگر زن انسان از شوهر سابقش دختری داشته باشد، انسان می تواند آن دختر را برای پسر خود که از آن زن نیست عقد کند و نیز اگر دختری را برای پسر خود عقد کند می تواند با مادر آن دختر ازدواج نماید.
- اگر انسان مقداری پول به تاجر بدهد که در شهر دیگر از طرف او کمتر بگیرد، اشکال ندارد و این را صرف برات می گویند. و این بمانند آنستکه قسمتی از طلب خود را صرفنظر کرده باشد و همچنین است اگر پولی را به کسی بدهد و شرط کند همان مقدار را در شهر دیگری به او پس بدهد.
- عقد ازدواج چند شرط دارد: اوّل: آنکه به عربی صحیح خوانده شود. و اگر خود مرد و زن نتوانند صیغه را به عربی صحیح بخوانند چنانچه ممکن باشد، احتیاط واجب آن است کسی را که می تواند به عربی صحیح بخواند وکیل کنند، و اگر خودشان بخوانند باید لفظی بگویند که معنی زَوَّجْتُ و قَبِلْتُ را بفهماند. دوّم: مرد و زن یا وکیل آنها که صیغه را می خوانند قصد انشاء داشته باشند یعنی اگر خود مرد و زن صیغه را می خوانند، زن به گفتن (زَوَّجْتُکَ نَفْسی) قصدش این باشد که خود را زن او قرار دهد و مرد بگفتن (قَبِلْتُ التَّزویجَ) زن بودن او را برای خود قبول نماید، و اگر وکیل مرد و زن صیغه را می خوانند، بگفتن (زَوَّجْتُ و قَبِلْتُ) قصدشان این باشد که مرد و زنی که آنان را وکیل کرده اند زن و شوهر شوند. سوّم: کسی که صیغه عقد را می خواند لازم نیست بالغ باشد، بلکه باید مفهوم لفظی را که می گوید دقیقاً بداند پس اگر بچه ممیّز برای خودش با اجازه ولیش و یا برای دیگران عقد بخواند صحیح است. چهارم: اگر وکیل زن و شوهر یا ولیّ آنها صیغه را می خوانند، در عقد، زن و شوهر را معیّن کنند مثلا اسم آنها را ببرند یا به آنها اشاره نمایند. پس کسی که چند دختر دارد، اگر به مردی بگوید: زَوَّجْتُکَ اِحَدی بَناتی (یعنی زن تو نمودم یکی از دخترانم را) و او بگوید: قَبِلْتُ یعنی قبول کردم، چون در موقع عقد، دختر معیّن نبوده عقد باطل است. پنجم: زن و مرد به ازدواج راضی باشند ولی اگر زن ظاهراً با کراهت اذن دهد و معلوم باشد قلباً راضی است، عقد صحیح است.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مظاهری] کسی که ازدواج مینماید مهریه بر عهده خود اوست نه بر عهده دیگری، مگر اینکه دیگری نظیر پدر ضمانت کرده باشد و آنچه در میان بعضی از مردم معمول است که مهریه عروس را پدر داماد می‌دهد از این قبیل است، ولی اگر در حال صغر، پدر یا جدّ، برای او عیال بگیرد و در آن حال صغیر مال نداشته باشد بر عهده پدر یا جدّ است.
- [آیت الله علوی گرگانی] انسان نمیتواند با دختری که مادر یا مادر بزرگ انسان او را شیر کامل داده ازدواج کند، و نیز اگر زن پدر انسان از شیر پدر او دختری را شیر داده باشد انسان نمیتواند با آن دختر ازدواج نماید و چنانچه دختر شیرخواری را برایخود عقد کند، بعد مادر یا مادر بزرگ یا زن پدر او آن دختر را شیر دهد، عقد باطل میشود.
- [امام خمینی] انسان نمی تواند با دختری که مادر یا مادر بزرگ انسان او را شیر کامل داده ازدواج کند و نیز اگر زن پدر انسان از شیر پدر او دختری را شیر داده باشد انسان نمی تواند با آن دختر ازدواج نماید و چنانچه دختر شیرخواری را برای خود عقد کند بعد مادر یا مادر بزرگ یا زن پدر او از شیر همان پدر آن دختر را شیر دهد عقد باطل می شود.
- [آیت الله اردبیلی] انسان نمیتواند با دختری که مادر یا مادر بزرگ انسان او را شیر کامل داده ازدواج کند و نیز اگر زن پدر انسان از شیر پدر او دختری را شیر داده باشد، انسان نمیتواند با آن دختر ازدواج نماید و چنانچه دختر شیر خواری را برای خود عقد کند و بعد مادر یا مادر بزرگ یا زن پدر او از شیر همان پدر، آن دختر را شیر دهد، عقد باطل میشود.
- [آیت الله سیستانی] انسان نمیتواند با دختری که مادر ، یا مادر بزرگ او آن دختر را شیر کامل داده ازدواج کند ، و نیز اگر زن پدر انسان از شیر مربوط به پدر او دختری را شیر داده باشد انسان نمیتواند با آن دختر ازدواج نماید ، و چنانچه دختر شیر خواری را برای خود عقد کند ، بعد مادر ، یا مادر بزرگ ، یا زن پدر او ، آن دختر را شیر دهد ، عقد باطل میشود .
- [آیت الله بروجردی] انسان نمیتواند با دختری که مادر، یا مادر بزرگ انسان، او را شیر کامل داده ازدواج کند و نیز اگر زن پدر انسان از شیر پدر او دختری را شیر داده باشد، انسان نمیتواند با آن دختر ازدواج نماید و چنانچه دختر شیرخواری را برای خود عقد کند، بعد مادر، یا مادر بزرگ، یا زن پدر او آن دختر را شیر دهد، عقد باطل میشود.
- [آیت الله خوئی] انسان نمیتواند با دختری که مادر یا مادر بزرگ او آن دختر را شیر کامل داده ازدواج کند و نیز اگر زن پدر انسان از شیر پدر او دختری را شیر داده باشد انسان نمیتواند با آن دختر ازدواج نماید و چنانچه دختر شیرخواری را برای خود عقد کند، بعد مادر یا مادر بزرگ یا زن پدر او آن دختر را شیر دهد، عقد باطل میشود.
- [آیت الله سبحانی] انسان نمی تواند با دختری که مادر، یا مادر بزرگ انسان او را شیر کامل داده ازدواج کند. و نیز اگر زن پدر انسان، از شیر پدر او دختری را شیر داده باشد; انسان نمی تواند با آن دختر ازدواج نماید. و چنانچه دختر شیرخواری را برای خود عقد کند، بعد مادر یا مادربزرگ، یا زن پدر او از شیر همان پدر آن دختر را شیر دهد، عقد باطل می شود.
- [آیت الله سبحانی] انسان نمی تواند با دختری که مادر، یا مادر بزرگ انسان او را شیر کامل داده ازدواج کند. و نیز اگر زن پدر انسان، از شیر پدر او دختری را شیر داده باشد; انسان نمی تواند با آن دختر ازدواج نماید. و چنانچه دختر شیرخواری را برای خود عقد کند، بعد مادر یا مادربزرگ، یا زن پدر او از شیر همان پدر آن دختر را شیر دهد، عقد باطل می شود.
- [آیت الله نوری همدانی] انسان نمی تواند با دختری که مادر ، یا مادر بزرگ انسان او را شیر کامل داده ازدواج کند . و نیز اگر زن پدر انسان از شیر پدر او دختری را شیر داده باشد ؛ انسان نمی تواند با آن دختر ازداج نماید و چنانچه دختر شیر خواری را برای خود عقد کند ، بعد مادر یا مادر بزرگ ، یا زن پدر او از شیر همان پدر آن دختر را شیر دهد ، عقد باطل می شود .