جراحات
جراحات، موضوعی فقهی درباره زخمهایی که دربدن انسان ایجاد می‌شود.
لطفاً دیه جراحات وارده بر سر و صورت را بیان فرمایید:
به طور کلی اگر کسی پوست سر یا صورت مسلمانی را پاره کند، دیه آن یک شتر است. و اگر به گوشت برسد و قدری از آن را هم ببرد، دیه آن دو شتر است. و اگر خیلی از گوشت را پاره کند، دیه سه شتر است. و اگر به پرده نازک روی استخوان برسد، دیه چهار شتر است. و اگر استخوان نمایان شود، پنج شتر است. و اگر استخوان بشکند، دیه ده شتر است. و اگر بعضی از اجزای استخوان جابه جا شود، دیه پانزده شتر است. و اگر به پرده مغز سر برسد، دیه 33 شتر است که باید به مجروح بدهد. و ظاهراً شتر خصوصیت نداشته باشد بلکه مقصود از یک شتر،1001 دیه کامل است، بنابراین ضارب می تواند دیه را از اقسام دیگر، مانند طلا یا نقره انتخاب و بپردازد.
به طور کلی اگر کسی پوست سر یا صورت مسلمانی را پاره کند، دیه آن یک شتر است. و اگر به گوشت برسد و قدری از آن را هم ببرد، دیه آن دو شتر است. و اگر خیلی از گوشت را پاره کند، دیه سه شتر است. و اگر به پرده نازک روی استخوان برسد، دیه چهار شتر است. و اگر استخوان نمایان شود، پنج شتر است. و اگر استخوان بشکند، دیه ده شتر است. و اگر بعضی از اجزای استخوان جابه جا شود، دیه پانزده شتر است. و اگر به پرده مغز سر برسد، دیه 33 شتر است که باید به مجروح بدهد. و ظاهراً شتر خصوصیت نداشته باشد بلکه مقصود از یک شتر،1001 دیه کامل است، بنابراین ضارب می تواند دیه را از اقسام دیگر، مانند طلا یا نقره انتخاب و بپردازد.
پاسخ:
به طور کلی اگر کسی پوست سر یا صورت مسلمانی را پاره کند، دیه آن یک شتر است. و اگر به گوشت برسد و قدری از آن را هم ببرد، دیه آن دو شتر است. و اگر خیلی از گوشت را پاره کند، دیه سه شتر است. و اگر به پرده نازک روی استخوان برسد، دیه چهار شتر است. و اگر استخوان نمایان شود، پنج شتر است. و اگر استخوان بشکند، دیه ده شتر است. و اگر بعضی از اجزای استخوان جابه جا شود، دیه پانزده شتر است. و اگر به پرده مغز سر برسد، دیه 33 شتر است که باید به مجروح بدهد. و ظاهراً شتر خصوصیت نداشته باشد بلکه مقصود از یک شتر،1001 دیه کامل است، بنابراین ضارب می تواند دیه را از اقسام دیگر، مانند طلا یا نقره انتخاب و بپردازد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا مقدار دیه جراحات وارده بر سر و صورت فرق می کند؟
- دیه قطع اعضای میت و جراحات وارده بر او چه مقدار است؟
- دیه قلع فک بالا و جراحات وارده بر آن چگونه محاسبه می شود؟
- هرگاه دیه جراحات وارده متعدده مجموعاً به قدر دیه موضحه باشد. ولی هر جراحتی به تنهایی کمتر از موضحه است، آیا در چنین فرضی دیه در صورت خطا بر عاقله است یا در مال جانی؟
- آیا دیه جراحات را هم عندالاعسار باید از بیت المال داد یا خیر؟
- چند نفر هجوم برده و با هم شخصی را مجروح کرده اند. جراحات وارده مختلف است. بعضی قابل قصاص و بعضی قابل قصاص نیست. و معلوم است که هریک از مهاجمین جرحی بر او وارد کرده اند. ولی معلوم نیست کدام جرح از کدام مهاجم است و مجروح نیز ادّعایی نسبت به فرد خاصی ندارد; لطفاً کیفیت فصل نزاع را بیان فرمایید:
- زید مدعی است که عمرو و خالد او را مورد ضرب و جرح قرار داده و استخوان بینی او را شکسته اند ولی مدعی علیهما انکار کرده اند و به جهت نبودن بیّنه، مورد از موارد لوث تشخیص داده شده و قسامه نسبت به هر دو نفر جاری شده است، بیان فرمایید نحوه تعیین دیه نسبت به هر یک از مدعی علیهما چگونه است؟ و همچنین نحوه تعیین دیه نسبت به سایر جراحات وارده بر مضروب با توجه به این که علم اجمالی به ایراد ضرب و جرح توسط یکی از آن دو داریم چگونه است؟
- در اثر ضربه وارده به سر شخصی، جمجمه او می شکند، با انتقال به بیمارستان و عمل جراحی کمی بهبود یافته; ولی مبتلا به خونریزی دستگاه گوارش می شود و با عمل جراحی و انتقال به یک بیمارستان دیگر، بالأخره از دنیا می رود. پزشکان، مرگ را به چند علت ذکر می کنند، و 70 درصد را به شکستگی جمجمه نسبت می دهند. لطفاً حکم دیه ضارب را بیان فرمایید. و آیا قتل عمدی محسوب می شود یا غیر عمدی؟
- موارد پرداخت دیه از بیت المال را مرقوم فرمایید:
- اگر کسی یکی از ناخنهای پا یا دست کسی را از بین ببرد، آیا به جز دیه جراحت وارده، دیه دیگری برای خود ناخن به مجروح تعلق می گیرد؟ و همینطور در مواردی که قسمتی از ناخن از بین برود؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] دیه جراحات وارده بر اهل کتاب چه مقدار است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا جراحات وارده بر آلت تناسلی زن و مرد، و عانه آنها، دیه دارد یا ارش؟ اگر دیه دارد، نحوه محاسبه آن چگونه است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در صورتی که ضارب فرار کند، یا ناشناخته باشد، آیا می توان دیه جراحات و صدمات وارده بر مجنیّ علیه را از بیت المال پرداخت؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] چنانچه جنایتی بر شخصی وارد شود و علاوه بر جراحات وارده و شکستگی استخوان، در همان عضو درصدی هم نقص عضو ایجاد گردد البتّه این نقص عضو مربوط به شکستگی استخوان و... می تواند باشد آیا در این گونه مسائل فقط دیه جراحات وارده و شکستگی استخوان را باید گرفت یا برای آن نقص عضو هم باید دیه دیگری در نظر گرفت؟
- [آیت الله جوادی آملی] جهت تنصیف دیه زنان ، چه دیه ای باید به ثلث دیه کامل برسد: دیه هر جرح به تنهایی؛ دیه کلّ جراحات وارده بر هر عضو؛ دیه کل جرحات وارده بر بدن؟ 2- فلسفه یا حکمت تنصیف دیه زنان چه می باشد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در اثر تیراندازی با تفنگ ساچمه ای، مجنیّ علیه از ناحیه دست، یا سایر اعضا که دیه معیّن دارد، مجروح شده، و ساچمه در گوشت نفوذ کرده، و پزشک نوع جراحات وارده را دامیه و مانند آن اعلام نموده است. در این فرض، آیا هر یک از جراحات یک نافذه محسوب، و یک صد دینار دیه تعلّق می گیرد؟ یا این که باید برای هر یک از جراحات دیه آن جرح، به نسبت به دیه آن عضو سنجیده شود؟
- [آیت الله نوری همدانی] شخصی مرتکب قتل عمدی شده و زنی را بقتل رسانده همچنین در حق اولیاء دم مقتوله مرتکب جرح عمدی شده با توجه به اینکه قاتل مرد بوده و مقتول زن میباشد نصف دیه را اولیاء دم باید به جانی و قاتل پرداخت نمایند، النهایه قاتل باید دیه جراحات وارده باولیاء دم که مجروح شدهاند بپردازد آیا اول نصف دیه را قاتل اولی دریافت میکند بعد دیه جراحات را میدهد یا اول دیه جراحات را میدهد بعد نصف دیه را میگیرد یا بطور همزمان عمل می‌شود؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] شخصی در اثر تصادف با ماشین می میرد، سر و صورت او بر اثر جراحات وارده خون می آید و نمی توان جلوی خون را گرفت، آیا می توان عوض هر سه غسل، او را تیمّم داد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] همان گونه که مستحضرید بر اساس برخی روایات وارده در باب دیات، خوب شدن بعضی جراحات یا نقص عضوها (نظیر شکستگی استخوان در اعضایی که دیه مقدّره دارد یا شکافتن لب) میزان دیه را تغییر میدهد. با توجه به این که امروز به خاطر پیشرفت علم پزشکی تعداد قابل ملاحظهای از جراحات و نقص عضوها قابل درمان میباشد؛ بفرمایید: الف. آیا تأثیر درمان در میزان دیه را به غیر موارد مصرّح در فقه نیز میتوان تعمیم داد؟ ب. آیا پیوند عضو مقطوع در میزان دیه تأثیر دارد یا خیر (در صورتی که انگشت یا دست شخصی در اثر جنایت قطع شود، اگر به موقع اقدام گردد میتوان عضو مقطوع را پیوند زد)؟
- [آیت الله علوی گرگانی] همانگونه که مستحضرید بر اساس برخی از روایات وارده در باب دیات، خوب شدن بعضی جراحات یا نقص عضوها (نظیر شکستگی استخوان در اعضایی که دیه مقدّره دارد یا شکافتن لب) میزان دیه را تغییر میدهد، با توجّه به این که امروزه به خاطر پیشرفت علم پزشکی تعداد قابل ملاحظهای از جراحات و نقص عضوها قابل درمان میباشد; بفرمائید : الف - آیا تأثیر درمان در میزان دیه را به غیر موارد مصرّح در فقه نیز میتوان تعمیم داد؟ ب - آیا پیوند عضو مقطوع در میزان دیه تأثیر دارد یا خیر؟ (در صورتی که انگشت یا دست شخصی در اثر جنایت قطع شود، اگر به موقع اقدام گردد میتوان عضو مقطوع را پیوند زد)
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر قصّاب سر حیوانی را ببُرَد و آن را حرام کند چه مزد گرفته باشد، چه مجّانی سر بریده باشد، باید قیمت آن را به صاحبش بدهد.
- بعد از مسح سر باید با تری آب وضو که در دست مانده روی پاها را از سر یکی از انگشتها تا برآمدگی روی پا مسح کند.
- اگر با شمشیر یا چیز دیگری که شکار کردن با آن صحیح است با شرطهایی که در مسأله 2724 گفته شد، حیوانی را دو قسمت کنند، و سر و گردن در یک قسمت بماند و انسان وقتی برسد که حیوان جان داده باشد، هر دو قسمت حلال است اگر به همین قطع کردن جان داده باشد و اگر حیوان زنده باشد و وقت تنگ باشد برای سر بریدن به آداب شرع، قسمتی که سر و گردن ندارد حرام، و قسمتی که سر و گردن دارد حلال است و اگر وقت باشد برای سر بریدن، آن قسمت که در آن سر نیست حرام است و آن قسمت دیگر اگر سر آن را به دستوری که در شرع معین شده ببرند حلال است به شرط آن که در زمان بریدن سرش زنده باشد اگر چه ممکن نباشد زنده بماند و در حال جان دادن باشد.
- اگر فراموش کند که روزه است و سر را در آب فرو برد یا دیگری به زور سر او را در آب فرو برد; چنانچه در زیر آب یادش بیاید که روزه است، یا آنکس دست خود را بردارد، باید فوراً سر را بیرون آورد، و چنانچه بیرون نیاورد بنابر احتیاط واجب روزه اش باطل می شود.
- در مسح سر و روی پا باید دست را روی آنها بکشد، و اگر دست را نگهدارد و سر یا پا را بکشد وضو باطل است، ولی اگر موقعی که دست را می کشد سر یا پا مختصری حرکت کند اشکال ندارد.
- بعد از غسل، واجب است میت را حنوط کنند; یعنی به پیشانی و کف دستها و سر زانوها و سر دو انگشت بزرگ پاهای او کافور بمالند. و مستحب است به سر بینی میت هم کافور بمالند و باید کافور ساییده و تازه باشد و اگر به واسطه کهنه بودن، عطر آن از بین رفته باشد کافی نیست.
- اگر سهواً پیش از امام سر از رکوع بردارد چنانچه امام در رکوع باشد باید به رکوع برگردد و با امام سر بردارد و در این صورت زیادشدن رکوع که رکن است نماز را باطل نمی کند ولی اگر به رکوع برگردد و پیش از آنکه به رکوع برسد امام سر بردارد نمازش باطل است.
- اگر رطوبت کف دست فقط به اندازه مسح سر باشد، می تواند سر را با همان رطوبت مسح کند، و برای مسح پاها از اعضاء دیگر وضو رطوبت بگیرد.
- اگر روزه دار بی اختیار در آب بیفتد و تمام سر او را آب بگیرد یا فراموش کند که روزه است، و سر در آب فرو برد روزه او باطل نمی شود.
- اگر بعد از آنکه سر از سجده برداشت بفهمد که پیش از آرام گرفتن بدن، ذکر را گفته یا پیش از آنکه ذکر سجده تمام شود سر برداشته نمازش صحیح است.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مظاهری] اگر ده انگشت کسی را از بیخ ببرند دیه آن دیه قتل است، و دیه هر انگشت یک دهم دیه قتل است، و دیه هر بند انگشت یک سوّم دیه انگشت است، و در انگشت شَست دیه هر بند نصف دیه انگشت است.
- [آیت الله مظاهری] دیه زن با مرد تا یک سوّم دیه کشتن، مساوی است و چنانچه بیشتر از آن شد دیه زن نصف دیه مرد می‌شود.
- [آیت الله مظاهری] دیه زنازاده مانند دیه حلالزاده است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] دیه اعضاء بدن زن تا مقداری که به ثلث دیه نرسیده با دیه مرد مساویست و در صورتی که به ثلث برسد دیه او نصف دیه مرد خواهد بود.
- [امام خمینی] مرده مسلمان را تشریح نمیتوان نمود، و اگر تشریح کنند حرام است، و برای قطع سر او و قطع سایر اعضای او دیه است که در کتاب (تحریر الوسیله) ذکر نمودهام، ولی تشریح مرده غیر مسلمان جایز است، و دیه ندارد، چه اهل ذمه باشد یا نباشد.
- [آیت الله مظاهری] اگر کاری کند که زن حیض نبیند یا همیشه خون ببیند دیه آن یک سوّم دیه کشتن است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] دیه میّت به ورثه وی میرسد ولی برادر و خواهر مادری از دیه سهمی ندارند، چنانچه در مسأله 2798 گذشت.
- [آیت الله مظاهری] دیه مرد مسلمان هزار مثقال شرعی طلا (هر مثقال هیجده نخود) است و دیه زن نصف مرد است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر پوست سر یا صورت مردی را پاره کند، باید یک صدم دیه انسان را که در مسأله 2813 گفته شد به او بدهد و اگر به گوشت برسد و قدری از آن را هم ببرد باید دو صدم بدهد و اگر خیلی از گوشت را پاره کند باید سه صدم بدهد و اگر به پرده نازک استخوان برسد چهار صدم و اگر بعضی از استخوان نمایان شود پنج صدم و اگر استخوان بشکند ده صدم و اگر بعضی از ریزههای استخوان از جای خود بیرون آید، پانزده صدم و اگر به پرده مغز سر برسد باید یک سوم دیه بدهد و اگر سی و سه شتر بدهد کافی است.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر کسی بچهای را طوری بزند که دیه واجب شود، دیه مال طفل است، و اگر مرده، باید به ورثه او بدهد، و چنانچه مثلاً پدر بچه به قدری او را بزند که بمیرد، دیه او را ورثه دیگرش میبرند و به خود پدر از دیه چیزی نمیرسد.