وظیفه
تکلیف مستفاد از اصول عملی، هنگام شک یا جهل به حکم واقعی را وظیفه عملی گویند. این بحث در اصول فقه کاربرد دارد.
اگر وظیفه روحانی این باشد که نماز خود را جمع بخواند (یعنی هم قصر و هم تمام) آیا می توان به او اقتدا کرد؟
اگر وظیفه مامومین نیز جمع باشد می توانند به او اقتدا کنند اما اگر وظیفه مأمومین جمع نباشد نمی توانند به او اقتدا کنند مگر اینکه به هر دو نماز او اقتدا کنند، به این صورت که مثلاً دو نماز ظهر بخوانند منتهی در نمازی که امام قصر می خواند مأمومین دو رکعت دیگر را بطور فرادی تمام کنند.
اگر وظیفه مامومین نیز جمع باشد می توانند به او اقتدا کنند اما اگر وظیفه مأمومین جمع نباشد نمی توانند به او اقتدا کنند مگر اینکه به هر دو نماز او اقتدا کنند، به این صورت که مثلاً دو نماز ظهر بخوانند منتهی در نمازی که امام قصر می خواند مأمومین دو رکعت دیگر را بطور فرادی تمام کنند.
عنوان سوال:
اگر وظیفه روحانی این باشد که نماز خود را جمع بخواند (یعنی هم قصر و هم تمام) آیا می توان به او اقتدا کرد؟
پاسخ:
اگر وظیفه مامومین نیز جمع باشد می توانند به او اقتدا کنند اما اگر وظیفه مأمومین جمع نباشد نمی توانند به او اقتدا کنند مگر اینکه به هر دو نماز او اقتدا کنند، به این صورت که مثلاً دو نماز ظهر بخوانند منتهی در نمازی که امام قصر می خواند مأمومین دو رکعت دیگر را بطور فرادی تمام کنند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا در نماز جماعت اهل سنّت هم می توان برای درک ثواب، در تشهد آخر اقتدا کرد و بدون تکبیر مجدّد نماز را به طور فرادی ادامه داد؟
- در اثنای نماز در دهان روزه دار اخلاط سر و سینه جمع شده است اگر فرو دهد روزه اش باطل می شود و اگر بخواهد بیرون بریزد باید نماز را قطع کند، وظیفه چیست؟
- در مکه و مدینه که مسافر مخیّر بین قصر و اتمام است، اگر تمام را اختیار کرد، آیا می تواند نوافل نهاریه را بخواند؟
- آیا یک نفر روحانی می تواند دو بار نماز عید فطر را در دو روستا یا دو مسجد بخواند، و اگر جایز نباشد آنچه قبلا انجام گرفته چه حکمی دارد؟
- آیا در مسجدهای درون شهر غیر روحانی می تواند اقامه نماز جماعت کند؟
- کسی که وظیفه اش جمع بین وضو و تیمم است، آیا اول تیمم کند یا فرق نمی کند؟
- اگر نمازگزار تنها یک رکعت از نماز جمعه را درک کرد و وظیفه اش چیست، آیا باید رکعت دوم را فرادی بخواند و یا باطل است و باید نماز ظهر را هم بخواند؟
- چند سال قبل، قریه ای با شهری چهار فرسخ فاصله داشت، و اهل قریه در سفر به شهر نماز را قصر و روزه را افطار می کردند، ولی فعلا شهر بزرگ شده و فاصله بین شهر و قریه حدود سه فرسخ گردیده، فعلا وظیفه اهالی قریه هنگام سفر به شهر چیست؟
- اگر کسی به خیال این که به رکوع امام می رسد اقتدا کرد ولی به رکوع نرسید سپس نماز را قطع کرد و بدون انجام دادن کاری که نماز را باطل می کند مجدداً تکبیرة الاحرام گفت و نماز را به جماعت یا فرادی خواند وظیفه اش چیست؟
- مأمومی که در رکعت سوم نماز مغرب یا عشا به امام اقتدا می کند و تکلیفش خواندن حمد و سوره است، آیا باید آنها را بلند بخواند یا آهسته؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خامنه ای] جواز اقتدا به اهل سنت اختصاص به نماز ادا دارد یا در نماز قضا نیز می توان اقتدا کرد؟
- [آیت الله بهجت] آیا می توان نماز احتیاط را به جماعت اقتدا کرد؟
- [آیت الله بهجت] آیا نماز قضای یومیّه را می توان به نماز جمعه اقتدا کرد؟
- [آیت الله بهجت] آیا می توان نماز ظهر را به نماز عصر امام جمعه در روز جمعه اقتدا کرد؟
- [آیت الله بهجت] آیا می توان نماز ظهر را به نماز جمعه اقتدا کرد؟
- [آیت الله بهجت] آیا بعد از نماز جمعه می توان به نماز عصر امام جمعه اقتدا کرد؟
- [آیت الله بهجت] آیا نماز عصر را می توان به نماز جمعه اقتدا کرد؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا این سخن صحیح است که می گویند طلاب نمی توانند به غیر از طلبه برای نماز جماعت اقتدا کنند؟ منظور از روحانی چه کسی است؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا میتوانیم برای این که خیالمان راحت باشد، نماز طواف را به روحانی کاروان که اطمینان به قرائت صحیح او داریم، اقتدا نماییم؟
- [آیت الله خامنه ای] در صورتی که امام جماعت، علاوه بر خواندن نماز بصورت تمام، یکبار دیگر نماز را احتیاطاً شکسته هم بخواند آیا می توان به او در نماز احتیاطی شکسته اقتدا کرد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- چنانچه نماز در مکانهایی که مانند مسجدالحرام مکلف مخیر بین قصر و اتمام است خوانده نشود، احتیاط واجب آن است که چنانچه در غیر آن امکنه قضاء کند به صورت قصر انجام دهد و چنانچه در همان امکنه بخواهد قضا کند مخیر است بین قصر و اتمام.
- قضاء نمازهای واجب را در هر وقتی از شبانه روز می توان انجام داد چه در سفر و چه در حضر، لکن در حضر چنانچه بخواهد نماز در سفر را قضا کند باید به صورت قصر قضا کند و برعکس چنانچه بخواهد در سفر نماز قضا شده در حضر را انجام دهد باید به صورت تمام قضا کند.
- کسی که نماز جمعه را به امامی اقتدا کرده می تواند نماز عصر را نیز به همان امام اقتدا کند ولی اگر بخواهد احتیاطاً نماز ظهر را هم بخواند راه آن این است که پس از پایان نماز جماعت مجدداً نماز ظهر و عصر را بجا آورد مگر اینکه امام هم بعد از خواندن نماز جمعه احتیاطاً نماز ظهر را بجا آورده باشد که در این صورت اگر مأموم نیز همین طور عمل کرده لازم نیست نماز عصر را تکرار کند.
- اگر غیر از گل چیزی ندارد که در نماز خود را بپوشاند گل ساتر نیست و می تواند برهنه نماز بخواند. ولی احتیاط مستحب جمع است یعنی یک بار به کیفیت برهنه نماز بخواند و یک بار با گل عورتین را بپوشاند و نماز بخواند.
- کسی که ایستاده نماز می خواند، نمی تواند به کسی که نشسته یا خوابیده نماز می خواند اقتدا کند. و کسی که نشسته نماز می خواند نمی تواند به کسی که خوابیده نماز می خواند اقتدا نماید.
- کسی که نشسته نماز می خواند، می تواند به کسی که نشسته نماز می خواند اقتدا کند ولی بنابر احتیاط واجب کسی که خوابیده است نباید به کسی که نشسته و یا خوابیده نماز می خواند اقتدا کند.
- اگر امام در رکعت سوّم یا چهارم باشد و مأموم بداند که اگر اقتدا کند و حمد را بخواند به رکوع امام نمی رسد، بنابر احتیاط واجب باید صبر کند تا امام به رکوع رود، بعد اقتدا کند.
- اگر چیزی ندارد که در نماز خود را با آن بپوشاند، چنانچه احتمال دهد که پیدا می کند، بنابر احتیاط واجب باید نماز را تأخیر بیندازد و اگر چیزی پیدا نکرد در آخر وقت مطابق وظیفه اش نماز بخواند.
- اگر بداند نمازِ یک صف از صفهای جلو باطل است در صفهای بعد نمی تواند اقتدا کند، و اگر نداند نماز آنان صحیح است یا نه، می تواند اقتدا کند.
- کسی که برای معصیت سفر کرده موقعی که از سفر برمی گردد اگر توبه کرده باید نماز را شکسته بخواند و اگر توبه نکرده باید نماز را تمام بخواند. و اگر برگشتن از سفر در نظر عرف جزء رفتن به سفر، معصیت محسوب شود، بعید نیست وظیفه اش تمام باشد گرچه احتیاط آن است که هم شکسته و هم تمام بخواند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سیستانی] مسافری که به وطنش برمیگردد ، تا وقتی که داخل وطنش نشده باید نماز را قصر بخواند ، و همچنین مسافری که میخواهد دَه روز در محلی بماند ما دامی که به آن محل نرسیده ، نمازش قصر است .
- [آیت الله اردبیلی] اگر در بین نماز شک کند که اقتدا کرده یا نه، چنانچه در آن حال با قصد اقتدا مشغول انجام وظیفه مأموم باشد، نماز او به جماعت صحیح است، وگرنه باید نماز را به نیّت فرادی تمام نماید.
- [آیت الله اردبیلی] اگر امام جماعت به واسطه عذری با تیمّم یا با وضوی جبیرهای نماز بخواند، می‌شود به او اقتدا کرد، ولی اگر به واسطه عذری با لباس نجس نماز بخواند، بنابر احتیاط واجب نباید به او اقتدا کرد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . کسی که مجموع رفتن و برگشتن او هشت فرسخ است، چنان چه هیچ یک از رفتن و برگشتن کمتر از چهار فرسخ نباشد، باید نماز را شکسته بخواند. و اگر رفتن سه فرسخ و برگشتن پنج فرسخ، یا رفتن پنج فرسخ و برگشتن سه فرسخ باشد، باید نماز را تمام، یعنی چهار رکعت بخواند. و اگر چه احتیاط این است که اگر رفتن مثلاً سه فرسخ و برگشتن پنج فرسخ باشد. جمع بین اتمام و قصر نماید.
- [آیت الله سیستانی] حملهدار یعنی کسی که برای رساندن حاجیها به مکه مسافرت میکند چنانچه شغلش مسافرت باشد باید نماز را تمام بخواند ، و اگر شغلش مسافرت نباشد و فقط در ایام حج برای حملهداری سفر میکند ، چنانچه مدت سفر او کم باشد مثلاً دو سه هفته ، نماز او شکسته است ، و اگر زیاد باشد مانند سه ماه ، نماز او تمام است ، و اگر شک داشته باشد که کثیر السفر بر او صدق میکند ، یا نه ، احتیاطاً جمع کند بین قصر و تمام .
- [امام خمینی] اگر امام جماعت به واسطه عذری با تیمم یا با وضوی جبیره ای نماز بخواند می شود به او اقتدا کرد ولی اگر به واسطه عذری با لباس نجس نماز می خواند بنابر احتیاط واجب نباید به او اقتدا کرد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] در نمازهای یومیه هر نمازی را می توان با هر نماز امام اقتدا کرد، مثلاً اگر امام نماز ظهر را می خواند و او نماز ظهر را قبلاً خوانده می تواند نماز عصرش را با نماز ظهر امام بخواند، ولی اگر امام برای احتیاط نمازش را اعاده کرده، نمی تواند نماز خود را با او بخواند، مگر این که هر دو از جهت احتیاط مثل هم باشند.
- [امام خمینی] اگر در بین نماز شک کند که اقتدا کرده یا نه، چنانچه در حالی باشد که وظیفه ماموم است، مثلا به حمد و سوره امام گوش می دهد باید نماز را به جماعت تمام کند، و اگر مشغول کاری باشد که هم وظیفه امام و هم وظیفه ماموم است مثلا در رکوع یا سجده باشد، باید نماز را به نیت فرادی تمام نماید.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر در بین نماز شک کند که اقتدا کرده یا نه ، چنانچه در حالی باشد که وظیفة ماموم است مثلاً به حمد و سورة امام گوش می دهد ، می تواند نماز را به جماعت تمام کند و اگر مشغول کاری باشد که هم وظیفة امام و هم وظیفة ماموم است مثلاً در رکوع یا سجده باشد ، باید نماز را به نیت فردای تمام نماید .
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر در بین نماز شک کند که اقتدا کرده یا نه، چنان چه در حالی باشد که وظیفه مأموم است، مثلاً به حمد و سوره امام گوش می دهد، باید نماز را به جماعت تمام کند، و اگر مشغول کاری باشد که هم وظیفه منفرد و هم وظیفه مأموم است، مثلاً در رکوع یا سجده باشد، باید نماز را به نیت فرادی تمام نماید.