مکان
مکان در لغت اسم مکان از ماده "مکن" و به معنای "جا"، "موضع" و محل است. [۱]
کسی که چاره‌ای جز گرفتن وضو در مکان غصبی ندارد، مثل این که او را در جای غصبی زندانی کرده‌اند، آیا در این وضعیت باید وضو بگیرد یا تیمّم کند؟
تیمّم و وضو برای این شخص، مانند سایر حرکات و سکنات اوست. پس اگر امر، به حدّ ضرورت نرسد، نمیتواند وضو بگیرد یا تیمّم کند و اگر به حدّ ضرورت برسد، بعید نیست که وضو و تیمّم او صحیح باشد.
تیمّم و وضو برای این شخص، مانند سایر حرکات و سکنات اوست. پس اگر امر، به حدّ ضرورت نرسد، نمیتواند وضو بگیرد یا تیمّم کند و اگر به حدّ ضرورت برسد، بعید نیست که وضو و تیمّم او صحیح باشد.
عنوان سوال:
کسی که چاره‌ای جز گرفتن وضو در مکان غصبی ندارد، مثل این که او را در جای غصبی زندانی کرده‌اند، آیا در این وضعیت باید وضو بگیرد یا تیمّم کند؟
پاسخ:
تیمّم و وضو برای این شخص، مانند سایر حرکات و سکنات اوست. پس اگر امر، به حدّ ضرورت نرسد، نمیتواند وضو بگیرد یا تیمّم کند و اگر به حدّ ضرورت برسد، بعید نیست که وضو و تیمّم او صحیح باشد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- کسی که در مکان غصبی زندانی شده است، آیا لازم است نماز بخواند؟ و اگر لازم است، کیفیت آن همانند نماز معمولی است یا خیر؟
- آیا غسل کردن در مکان غصبی و یا در مکانی که غیر غصبی است، ولی صاحبش راضی به غسل کردن در آن مکان نیست، صحیح است؟
- شخصی در محلّی زندانی شده و لباس و بدنش نجس است و مقدار آبی که به او دادهاند، فقط برای آب کشیدن لباس و بدن یا برای وضو گرفتن کافی است و از طرفی وسیلهای هم برای تیمّم کردن ندارد تا بعد از آب کشیدن لباس و بدن، با تیمّم نماز بخواند. در این صوررت چه وظیفهای دارد؟
- در عقد موقت زن و شوهر با توافق و رضایت طرفینی جنین یک ماههای را سقط کرده‌اند. وضعیت دیه جنین چگونه است؟
- آیا در وضو و تیمّم، خشک بودن اعضای وضو و تیمّم، قبل از انجام دادن آنها و خشک بودن چیزی که بر آن تیمّم میکنند، شرط است؟
- اگر بعد از تیمّم بدل از غسل، حدث اصغر پیش آمد و امکان غسل هم فراهم نشد، برای خواندن نماز، وضو یا تیمّم بدل از وضو کافی است یا تیمّم بدل از غسل هم باید تکرار شود؟
- آیا با توجه به این که عدهای در پرسشنامههای اعلام وضعیت اقتصادی جهت اخذ یارانههای مصوب متوسل به دروغ شده و آمار غلط و خلاف واقع ارائه کرده‌اند، حال مبالغ مأخوذه شرعاً چه حکمی دارد؟
- آیا با توجه به این که عدهای در پرسشنامههای اعلام وضعیت اقتصادی جهت اخذ یارانههای مصوب متوسل به دروغ شده و آمار غلط و خلاف واقع ارائه کرده‌اند، حال مبالغ مأخوذه شرعاً چه حکمی دارد؟
- کسی که وظیفهاش تیمّم بدل از وضو یا غسل است، آیا میتواند نمازهای قضای خود را هم با تیمّم بخواند؟
- میّتی را در زمینی دفن کرده‌اند و پس از ده روز فرزندان او متوجه شدهاند که این زمین غصبی است و صاحب زمین هم امر کرده که میّت را از زمین خارج کنند. این مشکل را چگونه باید حل کرد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] آیا وضو گرفتن در مکان غصبی اشکال دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا غصبی بودن آب وضو یا ظرف آن و یا مکان وضو اشکالی به وضو می رساند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] نماز خواندن با لباس غصبی یا در مکان غصبی چه حکمی دارد ؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] دفن کردن میبت در مکان غصبی یا وقفی چه حکمی دارد؟
- [آیت الله مظاهری] تشکیل جلسات مذهبی نظیر قرآن یا هیأت و امثال آن، در مکان غصبی چه صورتی دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر جزئی از ظرف آب وضو غصبی باشد آیا تأثیری در صحت وضو دارد؟
- [آیت الله بهجت] وضو گرفتن با کفش غصبی چه حکمی دارد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] وضو گرفتن با کفش غصبی چه حکمی دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] تیمم بر خاک یا غبار یا سنگی که غصبی می باشد چه حکمی دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا غصبی نبودن چیزی که تیمم بر آن می کند شرط است؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- کسی که در جای غصبی حبس است، اگر آب و خاک آن محل غصبی باشد، چنانچه ناچار به استفاده از آب آن محل باشد، با آن وضو نیز میتواند بگیرد و نباید تیمم کند.
- مکان نمازگزار باید از جای میّت پایینتر یا بلندتر نباشد، ولی پستی و بلندی مختصر اشکال ندارد. همچنین مکان نمازگزار باید غصبی نباشد.
- چیزی که بر آن تیمّم میکند باید غصبی نباشد.
- اگر بدل از غسل جنابت تیمّم کند، لازم نیست برای نماز وضو بگیرد، ولی اگر بدل از غسلهای دیگر تیمّم کند، احتیاطا برای نماز باید وضو بگیرد و اگر نتواند وضو بگیرد، باید تیمّم دیگری نیز بدل از وضو بنماید.
- اگر فراموش کند آب غصبی است و با آن وضو بگیرد، وضوی او صحیح است. * شرط چهارم:ظرف آب وضو مباح باشد. * شرط پنجم:ظرف آب وضو طلا و نقره نباشد.
- اگر نداند محل تیمّم غصبی است و یا فراموش کرده باشد، تیمّم او صحیح است؛ ولی اگر خود وی آن محل را غصب کرده باشد و سپس فراموش نموده باشد، تیمّم او در آن جا صحیح نیست.
- هرگاه وقت به قدری تنگ باشد که اگر وضو بگیرد، کمتر از یک رکعت از نماز را میتواند در وقت آن بخواند، باید تیمّم کند و اگر یک رکعت یا بیشتر را بتواند داخل وقت بجا آورد، ولی مقداری از آن در خارج وقت واقع شود، ظاهرا بین تیمم و وضو مخیر است، اگرچه بعید نیست که تیمم موافق با احتیاط باشد؛ ولی اگر برای وضو و تیمّم به یک اندازه وقت لازم باشد، باید وضو بگیرد.
- اگر آب در ظرف غصبی باشد و غیر از آن، آب دیگری برای وضو نداشته باشد، باید تیمّم کند و چنانچه با آن آب وضو بگیرد، وضوی او باطل است؛ ولی اگر بتواند آب را در ظرف مباح خالی کند و بعد از آب آن ظرف وضو بگیرد، وضوی او صحیح است بلکه اگر آب متعلّق به خود او باشد، باید این کار را انجام دهد و سپس با آن آب وضو بگیرد و اگر آب مباح دیگری در اختیار داشته باشد، چنانچه در آن ظرف غصبی وضوی ارتماسی بگیرد و یا با آن ظرف آب به صورت و دست‌ها بریزد، وضوی او باطل است، ولی اگر با کف دست، آب از آن ظرف بردارد و به صورت و دست‌ها بریزد، وضوی او صحیح است، اگرچه از جهت تصرّف در ظرف غصبی، مرتکب فعل حرام شده است.
- تیمم در فضای غصبی باطل است، بنابر این اگر در ملک خود دست‌ها را به زمین بزند و بدون اجازه داخل ملک دیگری شود و دست‌ها را به پیشانی بکشد، باید دوباره تیمم کند.
- اگر آب برای وضو و غسل کافی نباشد و به اندازهای باشد که بتواند یا غسل کند و یا وضو بگیرد، بنابر احتیاط واجب باید غسل کند و به عوض وضو تیمّم نماید و اگر فقط برای وضو کافی باشد و به اندازه غسل نباشد، باید وضو بگیرد و به عوض غسل تیمّم نماید و اگر برای هیچ یک از آنها آب نداشته باشد، باید یک تیمّم به عوض غسل به جا آورد و بنابر احتیاط تیمّم دیگری به عوض وضو نیز انجام دهد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله وحید خراسانی] چیزی که بر ان تیمم می کند و مکان ان چیز باید غصبی نباشد پس اگر بر خاک غصبی تیمم کند یا خاکی را که مال خود اوست بی اجازه در ملک دیگری بگذارد و بر ان تیمم کند تیمم او باطل است و اما غصب نبودن مکان تیمم کننده در صحت تیمم معتبر نمی باشد
- [آیت الله شبیری زنجانی] چیزی که بر آن تیمم میکند بنا بر احتیاط مستحب غصبی نباشد، همچنین مکان آن چیزی که بر آن تیمم میکند در صورتی که تیمم تصرّف در چیز غصبی به شمار آید، بنا بر احتیاط مستحب غصبی نباشد، پس اگر بر خاک غصبی تیمم کند، یا خاکی را که مال خود اوست بیاجازه در ملک دیگری بگذارد و بر آن تیمم کند، تیمم او بنا بر احتیاط مستحب باطل میباشد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] چیزی که بر آن تیمم می کند و مکان آن چیز باید غصبی نباشد؛ پس اگر بر خاک غصبی تیمم کند؛ یا خاکی را که مال خود او است بی اجازه در ملک دیگری بگذارد و بر آن تیمم کند؛ تیمم او باطل می باشد.
- [آیت الله بروجردی] چیزی که بر آن تیمّم میکند و مکان آن چیز باید غصبی نباشد، پس اگر بر خاک غصبی تیمّم کند، یا خاکی را که مال خود اوست بیاجازه در ملک دیگری بگذارد و بر آن تیمّم کند، تیمّم او باطل است.
- [آیت الله خوئی] چیزی که بر آن تیمم میکند و مکان آن چیز باید غصبی نباشد پس اگر بر خاک غصبی تیمم کند، یا خاکی را که مال خود او است بیاجازه در ملک دیگری بگذارد، و بر آن تیمم کند تیمم او باطل میباشد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . چیزی که بر آن تیمم می کند مکان آن چیز باید غصبی نباشد، پس اگر بر خاک غصبی تیمم کند، یا خاکی را که مال خود او است بی اجازه، در ملک دیگری بگذارد و بر آن تیمم کند، باطل است.
- [آیت الله مظاهری] مکان نمازگزار سه شرط دارد: شرط اوّل: باید مکان نمازگزار مباح باشد، و در ملک غصبی یا روی فرش و تخت غصبی و مانند اینها نماز نخوانند ولی نماز خواندن در زیر سقف و خیمه غصبی مانعی ندارد، همینطور اگر سهواً یا در حال ناچاری یا ندانستن اینکه مکان او غصبی است یا ندانستن مسئله باشد اشکال ندارد.
- [آیت الله سیستانی] چیزی که بر آن تیمم میکند باید غصبی نباشد ، پس اگر با خاک غصبی تیمم کند ، تیمم او باطل است .
- [آیت الله علوی گرگانی] کسی که در جای غصبی حبس است، اگر آب وخاک او غصبی است باید با تیمّم نماز بخواند و اگر هم قضا کند با وضو، موافق با احتیاط است.
- [آیت الله مظاهری] کسی که در جای غصبی حبس است، هرگونه تصرّفاتی که زیانآور نباشد برای او جایز است، بنابراین وضو و غسل و تیمّم او صحیح است.