جلسه استراحت
آیا نشستن بعد از سجده اول و همچنین نشستن بعد از سجده دوم که اصطلاحا به آن (جلسه استراحت) گفته میشود، واجب است؟ ترک کردن آن دو که دیده میشود بعضی از افراد، آنها را در نماز مستحبّی ترک میکنند، چه حکمی دارد؟
نشستن بعد از سجده اول و قبل از سجده دوم (به حالت اطمینان و استقرار)، لازم است و اگر عمدا ترک شود، نماز باطل است؛ ولی نشستن بعد از سجده دوم (جلسه استراحت)، واجب نیست، اگر چه بهتر است ترک نشود.
نشستن بعد از سجده اول و قبل از سجده دوم (به حالت اطمینان و استقرار)، لازم است و اگر عمدا ترک شود، نماز باطل است؛ ولی نشستن بعد از سجده دوم (جلسه استراحت)، واجب نیست، اگر چه بهتر است ترک نشود.
عنوان سوال:
آیا نشستن بعد از سجده اول و همچنین نشستن بعد از سجده دوم که اصطلاحا به آن (جلسه استراحت) گفته میشود، واجب است؟ ترک کردن آن دو که دیده میشود بعضی از افراد، آنها را در نماز مستحبّی ترک میکنند، چه حکمی دارد؟
پاسخ:
نشستن بعد از سجده اول و قبل از سجده دوم (به حالت اطمینان و استقرار)، لازم است و اگر عمدا ترک شود، نماز باطل است؛ ولی نشستن بعد از سجده دوم (جلسه استراحت)، واجب نیست، اگر چه بهتر است ترک نشود.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا کم و زیاد شدن رکن در نماز مستحبّی، موجب بطلان نماز میشود؟
- این که قضای نمازهای واجبی که در زمان حیض خوانده نشده، واجب نیست، آیا مربوط به نمازهای واجب روزانه است یا هر نماز واجب دیگری را نیز شامل میشود؟
- اگر موجبات سجده سهو در نماز مستحبی پیش بیاید تکلیف چیست؟
- در بسیاری از اوقات دیده میشود که افرادی مقداری از اول یا آخر ذکر رکوع و سجود را در حال حرکت میگویند. نماز این افراد، چه حکمی دارد؟
- آیا با غسل جنابت مستحب میتوان نماز واجب خواند؟
- انسانی که گوشش سنگین است و در مجلسی حاضر است که آیه سجده خوانده میشود، ولی او به خوبی آیه را نمیشنود، سجده بر او واجب میشود یا نه؟
- آیا خواندن دعاهایی که به هنگام طواف خوانده میشود، واجب است یا مستحب؟
- بچه غیر ممیّزی با تعلیم والدین خود سوره علق را حفظ کرده و گاهی آن را بر زبان خود جاری میکند. آیا کسانی که آیه آخر سوره علق (آیه سجده) را از زبان او گوش میکنند، واجب است سجده کنند؟
- زوجین در شب ماه مبارک رمضان، بدون قصد دخول ملاعبه میکنند، ولی سهوا دخول بدون انزال واقع و بلافاصله اذان صبح میشود. وضعیت روزه آنها چگونه است و آیا برای دخول بدون انزال، غسل کردن واجب است یا خیر؟
- آیا در نمازهای واجب هم میتوان، مانند نمازهای مستحبّی، به جای یک سوره، چند سوره در یک رکعت نماز خواند، یا نمیتوان؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خامنه ای] آیا در نماز واجب نشستن بین دو سجده واجب است در نماز مستحب چطور؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا تبعیض در تقلید در عمل واحد جایز است یا نه؟ مثلا اگر فتوای یکی از مجتهدین وجوب جلسه استراحت و استحباب 3 بار گفتن در تسبیحات اربعه باشد و فتوای دیگری عکس آن باشد، آیا مقلّد می تواند در استحباب تثلیث از مجتهد اوّل و در استحباب جلسه استراحت از مجتهد دوّم تقلید کند؟
- [آیت الله بهجت] آیا نشستن بین دو سجده در نماز نافله مانند فریضه، واجب است؟
- [سایر] آیا نشستن بین دو سجده واجب است یا خیر؟ و ترک آن موجب بطلان نماز می شود؟
- [آیت الله سبحانی] برخی از مؤمنین در نماز مستحبی، برخی از دستورهای نماز را رعایت نمی کنند; مثلاً سر را به مقدار ده سانتیمتر از سجده بلند می کنند و بدون نشستن کامل دوباره سجده ی دوم را انجام می دهند. آیا چنین نماز مستحبی صحیح است؟
- [آیت الله بهجت] آیا نشستن بین دو سجده لازم است یا سر برداشتن از مهر و دوباره گذاشتن کفایت می کند؟ و آیا اگر کسی سر از مهر بردارد و در همان حال که دستانش روی زمین است اندکی توقف کرده و دوباره به سجده رود اشکال دارد؟ و آیا فرقی بین نماز مستحبی و واجب در این مسأله وجود دارد؟
- [آیت الله سبحانی] اگر معتکف به خاطر ضرورتی از مسجد خارج شد آیا واجب است از نزدیکترین راه برود و برگردد و آیا واجب است در صورت امکان در زیر آفتاب راه برود و نشستن به خاطر ضرورت و استراحت چه حکمی دارد؟
- [آیت الله سبحانی] آیا سجده بر فرشِ مسجدالحرام و مسجدالنبی (صلی الله علیه وآله) در نمازهای واجب و مستحب جایز است؟
- [آیت الله بهجت] آیا نمازهای مستحبی سجده سهو دارند؟
- [آیت الله سیستانی] آیا نمازهای مستحبی یا به طور مثال نماز زیارت که درحرم امامان علیهم السلام خوانده میشود نیاز به وضو دارند؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر در نماز نافله کاری کند که برای آن در نماز واجب سجده سهو واجب میشود یا یک سجده یا تشهّد را فراموش نماید، لازم نیست بعد از نماز سجده سهو یا قضای سجده و تشهّد را بجا آورد.
- بنابر احتیاط واجب آن‌چه در سجده نماز معتبر است مانند: وضوداشتن، پاک بودن بدن و لباس، پوشش بدن، رو به قبله بودن، گذاشتن هفت موضع بدن بر زمین، نهادن پیشانی بر چیزی که سجده بر آن صحیح است و نشستن میان دو سجده باید در سجده سهو نیز رعایت شود.
- سجده بر آجر و کوزه گِلی در حال اختیار جایز نیست و احتیاط واجب در ترک سجده بر گچ و آهک پخته است، ولی سجده بر گچ و آهک پخته نشده اشکال ندارد.
- اگر به جا آوردن نماز مستحبی به سبب نذر، عهد و مانند آن بر کسی واجب شود، چنانچه در اثنای آن نماز شکی برای نمازگزار پیش بیاید، احکام شک در نماز مستحبی در آن جاری است.
- نمازگزار باید در هر رکعت از نمازهای واجب و مستحب، بعد از رکوع دو سجده بجا آورد و در سجده لازم است که پیشانی و کف دو دست و سر دو زانو و دو انگشت بزرگ پاها را بر زمین بگذارد.
- برگرداندن نیّت از نماز قضا به نماز ادا و از نماز مستحب به نماز واجب جایز نیست.
- اگر انسان نداند نمازی که شخصی میخواند نماز واجب شبانهروزی است یا نماز مستحب، نمیتواند به او اقتدا کند.
- بر نمازگزار واجب است که در حال رکوع و سجود و همچنین در رکعتهای سوم و چهارم نمازهای سه رکعتی و چهار رکعتی ذکر بگوید. احکام ذکر رکوع و سجود در مسائل آینده خواهد آمد.
- برای مرد و زن مستحب است پیش از نمازهای واجب شبانهروزی اذان و اقامه بگویند، ولی پیش از نماز عید فطر و قربان اگر به جماعت خوانده شوند مستحب است سه مرتبه بگویند: (اَلصَّلاة) و در نمازهای واجب دیگر و همچنین نماز عید فطر و قربان اگر فرادی خوانده شوند، سه مرتبه (اَلصَّلاة) را به امید ثواب بگویند.
- اگر کسی ناچار باشد نماز واجب را سواره بخواند و یا بخواهد نماز مستحبّی را سواره بخواند، چنانچه وسیله سواری یا چیزی که روی آن نشسته غصبی باشد، بعید نیست نماز او صحیح باشد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مظاهری] در رکعت اوّل و رکعت سوّمی که تشهّد ندارد، باید جلسه استراحت به جا آورد یعنی بعد از سجده دوّم مقداری آرام بنشیند و بعد برخیزد و اگر بدون نشستن برخیزد، نماز باطل است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] نمازهای مستحب سجده سهو ندارد، یعنی اگر کاری کند که در نمازهای واجب سجده سهو دارد، در نمازهای مستحب سجده سهو لازم نیست، همچنین سجده و تشهد فراموش شده در نمازهای مستحب قضا ندارد.
- [آیت الله جوادی آملی] .سجده بر گُلهایی که فقط به عنوان دارو پس از جوشاندن، نوشیده میشود, صحیح است، هرچند احتیاط مستحب, ترک سجده بر آنهاست .
- [آیت الله فاضل لنکرانی] بعد از سجده دوّم در جائی که تشهّد واجب نیست مثل رکعت سوّم نماز ظهر و عصر و عشا بهتر است لحظه ای بنشیند سپس برای رکعت بعد برخیزد و این عمل را جلسه استراحت می گویند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] در نمازهای مستحبی می توان سوره را ترک کرد حتی آن نماز مستحبی که به واسطه نذر کردن واجب شده باشد، ولی نمازهای مستحبی مخصوصی که سوره های خاصی دارد باید به دستور آن عمل کرد.
- [آیت الله جوادی آملی] .با ترک عمدی یک سجده, نماز باطل میشود؛ ولی با ترک سهوی یک سجده یا دو سجده از دو رکعت، نماز باطل نمیشود.
- [آیت الله مکارم شیرازی] در هر رکعت از نمازهای واجب و مستحب دو سجده واجب است و محل آن بعد از رکوع است و هرگاه هر دو را عمداً یا از روی فراموشی ترک کند یا به جای دو سجده چهار سجده به جا آورد نماز باطل است، اما زیادی یا کمی یک سجده به شرط این که از روی سهو باشد نماز را باطل نمی کند.
- [آیت الله وحید خراسانی] در رکعت دوم تمام نمازهای واجب و مستحب و رکعت سوم نماز مغرب و رکعت چهارم نماز ظهر و عصر و عشاء باید انسان بعد از سجده دوم تشهد بخواند یعنی بگوید اشهد ان لا اله الا الله وحده لا شریک له و اشهد ان محمدا عبده و رسوله اللهم صل علی محمد و ال محمد و احتیاط واجب ان است که به غیر کیفیت ذکر شده نگوید و در نماز وتر هم تشهد لازم است و در نمازهای واجب باید بعد از سجده دوم بنشیند و در حال ارام بودن بدن تشهد را بخواند ولی نشستن و ارام بودن بدن در نمازهای مستحب واجب نیست
- [آیت الله جوادی آملی] .واجب است بدن درحالت سجده آرام باشد، به گونهای که ذکر واجب آن، با آرامش بدن انجام شود و بنا بر احتیاط واجب برای ذکر مستحب سجود که به قصد خصوصیت سجده گفته میشود, باید بدن آرام باشد.
- [آیت الله نوری همدانی] غسل جنابت بخودی خود مستحب است و برای خواندن نماز واجب و مانند آن واجب می شود ، ولی برای نماز میت و سجده شکر و سجده های واجب قرآن و سجده سهو ، غسل جنابت لازم نیست .