جایزه
جایزه به معنای پاداش می باشد و از احکام آن در باب خمس و تجارت و نیز مسائل مستحدثه سخن گفته‌اند.
آیا خمس به پولی که به بچه به عنوان جایزه داده میشود، تعلّق میگیرد؟
به اموال بچه نابالغ خمس تعلّق نمیگیرد.
به اموال بچه نابالغ خمس تعلّق نمیگیرد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا به پولی که به عنوان بیمه عمر از طرف شرکت بیمه به ورّاث پرداخت میشود، خمس تعلّق میگیرد یا خیر؟
- آیا به شهریه طلاب که در اول هر ماه به آنها پرداخت میشود، خمس تعلّق میگیرد؟
- آیا به سکه طلایی که برای زینت استعمال میشود، خمس تعلّق میگیرد؟ اگر برای زینت کردن نباشد، چه طور؟
- اگر کسی مقیّد به پرداخت خمس نباشد و بمیرد، آیا به پول و املاک او خمس تعلّق میگیرد؟ اگر خمس تعلّق میگیرد، از چه چیز باید پرداخت شود؟
- آیا هزینه سفرهای زیارتی به عتبات عالیات و عمره مفرده و حجّ مستحبّی، جزء مخارج سال حساب میشود یا خمس به آن تعلّق میگیرد؟
- کالایی بر اثر تورّم و کاهش ارزش پول، بر قیمتش افزوده میشود. آیا به مقدار زیاد شده، خمس تعلّق میگیرد یا خیر؟
- آیا به حسابهای قرض الحسنه در بانکها خمس تعلّق میگیرد؟
- آیا به قرضی که انسان گرفته، خمس تعلّق میگیرد؟
- پولی را که برای تحصیل خود یا فرزندانمان کنار میگذاریم، متعلّق خمس قرار میگیرد یا خیر؟
- این جانب پولی را که خمسش را پرداخت کردهام و باقی مانده آن مثلاً صد هزار تومان شده، در حساب بانکی خود گذاشتهام. با توجه به این که پول بنده در اختیار بانک است و دست به دست میگردد و پولی که از بانک میگیرم، عین پول خودم نیست و ممکن است پولی باشد که خمس آن پرداخت نشده باشد، لطفا بفرمایید. الف. آیا به این صد هزار تومان، خمس تعلّق میگیرد؟ ب. در صورتی که هیچ وقت موجودی حساب، کمتر از صد هزار تومان نشده باشد، آیا به آن خمس تعلّق میگیرد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله صافی گلپایگانی] 13- پولی را به تدریج برای تهیه خانه پس انداز کردهام آیا به آن خمس تعلق میگیرد؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] 4- آیا به سود پولی که در بانک سپرده گذاری شده در صورتی که خمس اصل پول پرداخت شده باشد خمس تعلق میگیرد؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] پولی مربوط به دیگری درحساب بانکی من بود، جایزه بانکی به من تعلق گرفت. آیا جایزه را باید تقسیم کنیم؟
- [سایر] سلام هر ماه غیر از حقوق مبلغی بین همه کارکنان تقسیم و پرداخت میشود آیا به این پول خمس تعلق میگیرد؟ با سپاس
- [آیت الله سیستانی] خرجهای حج عمره از ثبت نام و خرید وسایل ضروری سفر آیا جزء خرج سال محاسبه میشود یا خمس تعلق میگیرد؟
- [آیت الله سیستانی] آیا به سوغات خمس تعلق میگیرد ؟
- [آیت الله سیستانی] آیا به سیسمونی بچه که خانواده همسر می دهند خمس تعلق میگیرد یا خیر اگر توان تهیه ان را در اینده نداشت چطور؟
- [سایر] باسلام من ماهیانه مبلغی کنار میگذارم به این نیت که در سال های آینده مبلغ چشمگیری بشود برای خرید خانه.سوال من این است که آیا: 1-به این پول که به نیت خرید خانه کنار گذاشته میشود خمس تعلق میگیرد؟ 2-به سود این پول خمس تعلق میگیرد؟ باتشکر
- [آیت الله صافی گلپایگانی] 3- آیا به سکه طلا (بهار آزادی) خمس تعلق میگیرد؟
- [سایر] سلام, آیا به مخارجی (مراسم سوم و ...)که بعد از فوت شخصی صرف شده , خمس تعلق میگیرد. و اگر تعلق میگیرد برعهده چه کسی است؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر کسی با بچّه نابالغ معامله کند و جنس یا پولی که به بچّه داده از بین برود، در صورتی که بچّه ممیّز نباشد، نمیتواند از بچّه یا ولیّ او آن را مطالبه کند و اگر ممیّز باشد، بعید نیست بتواند مطالبه نماید.
- هر جنس و مالی که یک بار خُمس آن داده شود، دیگر خُمس به آن تعلّق نمیگیرد، مگر این که رشد کرده یا قیمت آن افزایش یابد که مقدار رشد کرده یا افزایش یافته، متعلّق خمس است؛ ولی اگر رشد قیمت بر اثر کاهش ارزش پول باشد به گونهای که درآمد و غنیمت محسوب نشود خُمس آن لازم نیست.
- اگر با عین پولی که خمس به آن تعلّق گرفته، لباس بخرد، میتواند با آن نماز بخواند؛ ولی باید فورا خمس آن پول را بپردازد. البته چنانچه اصلاً قصد پرداخت خمس را نداشته باشد و معامله را به نحو شخصی انجام داده باشد (یعنی این که در هنگام معامله به فروشنده بگوید که این لباس را با عین همین پول خریداری میکنم)، نماز در آن لباس باطل است و اگر با عین پولی که زکات آن را نداده لباس بخرد، چنانچه قصد داشته باشد که از مال دیگری زکات را بپردازد، نماز او در آن لباس صحیح است وگرنه نماز در آن لباس باطل است و اگر به ذمّه بخرد و در هنگام معامله قصدش این باشد که از پولی که خمس یا زکات آن را نداده، پول لباس را بدهد، در این صورت نمازش باطل نیست، اگرچه احتیاط مستحب اعاده این نماز است. * شرط سوم: لباس نمازگزار باید از اجزای حیوان مردهای که خون جهنده دارد یعنی حیوانی که اگر رگ آن را ببرند خون از آن جستن میکند نباشد و اگر از اجزای حیوان مرده حلال گوشتی که خون جهنده ندارد مانند ماهی فلسدار لباس تهیّه کند، احتیاط مستحب آن است که با آن نماز نخواند.
- اگر پول حرام به حمامی بدهد، غسل او صحیح است ولی اگر به حمامی بگوید که در مقابل عین این پول (که حرام است) غسل میکنم، غسل او باطل است و اگر بخواهد پولی که خمس آن را نداده به او بدهد، غسل صحیح است و فقط ذمّه دهنده مشغول به مستحقین خمس است؛ اما چنانچه اصلاً قصد پرداخت خمس را نداشته باشد، در صورتی که به حمامی بگوید در مقابل این پول غسل میکنم، غسلش اشکال دارد.
- اگر برای حجّ واجب ناچار باشد از چند سال قبل ثبت نام کند و هزینه را بدهد، خُمس به آن تعلق نمیگیرد؛ ولی چنانچه ثبتنام برای حجّ، فقط به معنی حقّ اولویّت باشد و پول در ملکیّت او باقی بماند، پس از گذشت سال، بنابر احتیاط واجب باید خمس آن را بپردازد.
- اگر از معدن طلا، نقره، سرب، مس، آهن، نفت، زغال سنگ، فیروزه، عقیق، زاج، نمک و سایر معادن چیزی به دست آورد و به مقدار نصاب برسد،استخراج کننده باید خُمس آن را بدهد؛ ولی در مثل معادن نفت، طلا و نقره که دولت استخراج میکند، تعلق خُمس محلّ اشکال است.
- اگر با عین پولی که خمس آن را نداده، ملکی بخرد، میتواند در آن نماز بخواند؛ ولی باید فورا خمس آن پول را بپردازد. البته اگر اصلاً قصد پرداخت خمس را نداشته باشد و معامله را به نحو شخصی انجام داده باشد، نماز در آن ملک باطل است و اگر با عین پولی که زکات آن را نداده ملکی بخرد، تصرّف او در آن ملک حرام و نماز او نیز در آن باطل است، مگر آن که قصد جدی داشته باشد که زکات آن را از مال دیگر خود بپردازد و اگر به ذمّه بخرد و در موقع خریدن قصد او این باشد که از مالی که خمس یا زکات آن را نداده پول ملک را بدهد، تصرّف و نماز در آن صحیح است ولی احتیاط مستحب آن است که در آن نماز نخواند.
- اگر جاعل مزد معیّنی برای کار قرار ندهد، مثلاً بگوید: (هر کس بچّه مرا پیدا کند پولی به او میدهم) و مقدار آن را معیّن نکند، چنانچه کسی آن عمل را انجام دهد، باید مزد او را به مقداری که کار او در نظر مردم ارزش دارد پرداخت کند.
- هدیه، هبه، جایزه، مَهری که زن دریافت میکند، مالی که مرد در طلاق خُلع میگیرد و همچنین مالی که از راه وصیت، نذر، صدقات مستحبّی، وقف خاص و بلکه وقف عام به انسان میرسد، چنانچه به لحاظ مقدار و یا استمرار به اندازهای نباشد که بتواند معیشت انسان و یا بخشی از آن را اداره کند، خمس ندارد وگرنه چنانچه از مخارج سال او زیاد بیاید، باید خمس آن پرداخت شود. ارث خُمس ندارد، ولی اگر مثلاً با کسی خویشاوندی دوری داشته باشد و نداند چنین خویشی دارد، چنانچه مقدار ارثی که از او به وی میرسد به قدری باشد که بتواند با آن بخشی از معیشت خود را اداره کند، باید خمس آن را بدهد؛ بلکه اگر به این مقدار هم نباشد، بنابر احتیاط واجب باید خمس آن را بپردازد.
- هرگاه با پول خُمس داده یا پولی که خُمس ندارد، خانه یا ملکی بخرد، چنانچه قصد او تجارت با آن نباشد بلکه بخواهد خود از آن استفاده نماید، در این صورت ترقّی قیمت آن خُمس ندارد و اگر آن را به ملک دیگری تبدیل کند نیز خُمس ندارد؛ ولی اگر آن را بیشتر از آنچه خریده بفروشد، چنانچه رشد قیمت بر اثر کاهش ارزش پول نباشد بلکه ترقّی به خاطر قیمت بازار باشد و از مخارج سالانه زیاد بیاید، باید خُمس ترقی قیمت آن را بپردازد و همچنین اگر قصد او تجارت با آن باشد و یک سال از ترقّی قیمت آن بگذرد، چنانچه رشد قیمت بر اثر کاهش ارزش پول نباشد و امکان فروش داشته باشد به گونهای که در نظر مردم سود موجود حساب شود، خُمس ترقّی قیمت را باید بپردازد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر بچه صغیر سرمایهای داشته باشد و از آن منافعی به دست آید، بنابر احتیاط واجب خمس به آن تعلّق میگیرد وبر ولیّ صغیر است که خمس آن را بدهد.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر بچه صغیر سرمایه ای داشته باشد و از ان منافعی به دست اید خمس به انها تعلق می گیرد و بر ولی است که خمس ان را بدهد و اگر نداد ان صغیر بعد از بلوغ باید بپردازد
- [آیت الله جوادی آملی] .آنچه متعلق خمس است، مطلق درآمد است ; نه خصوص درآمد کسب , بنابراین جایزه، هبه، صله، هدیه و مانند آن ها متعلق خمس است, هرچند مقدار کم آنها خمس ندارد. عدم تکرار خمس
- [امام خمینی] اگر کسی با بچه نابالغ معامله کند و جنس یا پولی که به بچه داد از بین برود، نمی تواند از بچه یا ولی او مطالبه کند.
- [آیت الله جوادی آملی] .در تعلّق خمس به معدن، شرط نیست که استخراج کننده آن بالغ و عاقل باشد؛ ولی نوجوان غیر بالغ یا دیوانه, اگر معدنی را استخراج کند، پرداختن خمس بر آنان واجب نیست , بلکه پس از آنکه نوجوان بالغ شده و دیوانه عاقل شده است، پرداختن خمس بر آنها واجب میشود.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر کسی با بچه نابالغ معامله کند و جنس، یا پولی که به بچه داده از بین برود، نمیتواند از بچه یا ولیّ او مطالبه نماید.
- [آیت الله بهجت] پولی را که انسان قرض میدهد، اگر سر سال، موعد وصول آن فرا رسیده باشد و وصول آن بدون عسر، ممکن باشد، به حکم موجودیِ اوست. در غیر این صورت، هر زمان آن را وصول کرد، با تحقق دیگر شرایط، باید خمس آن را بدهد و پولی را که انسان قرض میگیرد به اصل آن، خمس تعلق نمیگیرد، ولی منافع آن به حکم دیگر منافع است.
- [آیت الله سبحانی] جوایزی که به پس اندازها تعلّق می گیرد اگر قراردادی میان پس انداز کننده و بانک یا صندوق نباشد حلال است و با گذشتن سال خمس آن واجب می شود، این در صورتی است که پس انداز کننده خود را طلبکار جایزه نداند، بلکه پس انداز گیرنده شخصاً برای تشویق پس انداز کنندگان جوایزی می دهد. 2 معدن
- [آیت الله مکارم شیرازی] جوایزی که به پس اندازها تعلق می گیرد اگر قراردادی میان پس انداز کننده و پس انداز گیرنده نباشد حلال است و بنابر احتیاط واجب با گذشتن سال خمس آن واجب می شود، این در صورتی است که پس انداز کننده خود را طلبکار جایزه نداند، بلکه پس انداز گیرنده شخصاً برای تشویق پس انداز کنندگان جوایزی می دهد.
- [آیت الله سیستانی] اگر باغی احداث کند با پولی که خمس آن را داده است ، یا خمس به آن تعلق نگرفته است ، برای آنکه بعد از بالا رفتن قیمتش بفروشد ، باید خمس میوه و نمو درختها ونهالهایی که میروید ، یا آن را کاشتهاند و شاخههای خشکی که قابل بریدن و استفاده است و زیادی قیمت باغ را بدهد ، ولی اگر قصدش این باشد که میوه آن درختها را فروخته و از قیمتش استفاده کند ، خمس زیادی قیمت واجب نیست ، و ما بقی خمس دارد .