طلا و نقره
نَقدَین (تثنیه نقد) این اصطلاح در فقه شیعه برای طلا و نقرهٔ مسکوک به کار می‌رود. به نقدین (با شرایطی) زکات تعلق می‌گیرد. همچنین در باب ربا، از بابهای فقهی، از نقدین سخن رفته است.
آیا در این زمان، با توجه به شرایط به وجود آمده در معاملات، دیگر به طلا و نقره زکات تعلّق نمیگیرد؟
اگر طلا و نقره اکنون هم شرایط وجوب زکات را داشته باشند، بر مالک آنها واجب است زکات آنها را بپردازد.
اگر طلا و نقره اکنون هم شرایط وجوب زکات را داشته باشند، بر مالک آنها واجب است زکات آنها را بپردازد.
عنوان سوال:
آیا در این زمان، با توجه به شرایط به وجود آمده در معاملات، دیگر به طلا و نقره زکات تعلّق نمیگیرد؟
پاسخ:
اگر طلا و نقره اکنون هم شرایط وجوب زکات را داشته باشند، بر مالک آنها واجب است زکات آنها را بپردازد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا به اسکناس و سکههای رایج در معاملات این زمان که غیر از طلا و نقره است، زکات تعلّق می‌گیرد؟
- آیا طلا و نقره مصنوعی، مورد زکات واقع میشوند؟
- خمس و زکات، به عین اموال مکلّف تعلّق می‌گیرد یا بر ذمّه او میآید؟
- در روز عید مبارک فطر اگر مهمان باشیم شرایط فطریه به چه صورت خواهد بود؟ آیا صاحبخانه باید فطریه را بدهد یا نه؟
- اینجانب حدود 3 سال پیش وامی از بنیاد شهید دریافت کردم که این وام به نام وام مسکن به فرزندان شاهد به مبلغ ده میلیون تومان تعلق میگرفت. این مبلغ چون برای تهیه خانه کافی نبود و پول دیگری در آن شرایط نداشتیم یک قرارداد صوری با رضایت طرف مقابل نوشتیم و از طریق آن وام را دریافت کردیم البته این راه به پیشنهاد بنیاد شهید بوده و بانک هم از آن مطلع بود. بعد از آن با توجه به اتفاقاتی که پیش آمده و پول را در مصارف دیگری خرج کردیم احتمال میدهم گرفتن وام از نظر شرعی مشکلی داشته باشد. خواهشمندم راهنمایی فرمائید در این شرایط چه کار باید بکنم؟
- اینجانب حدود 3 سال پیش وامی از بنیاد شهید دریافت کردم که این وام به نام وام مسکن به فرزندان شاهد به مبلغ ده میلیون تومان تعلق میگرفت. این مبلغ چون برای تهیه خانه کافی نبود و پول دیگری در آن شرایط نداشتیم یک قرارداد صوری با رضایت طرف مقابل نوشتیم و از طریق آن وام را دریافت کردیم البته این راه به پیشنهاد بنیاد شهید بوده و بانک هم از آن مطلع بود. بعد از آن با توجه به اتفاقاتی که پیش آمده و پول را در مصارف دیگری خرج کردیم احتمال میدهم گرفتن وام از نظر شرعی مشکلی داشته باشد. خواهشمندم راهنمایی فرمائید در این شرایط چه کار باید بکنم؟
- ما تعدادی زیادی گوسفند داریم که در بیشتر سال از علف صحرا و بیابان تغذیه میکنند و چند ماهی را هم به آنها علوفه میدهیم، آیا به این گوسفندان زکات یا خمس تعلّق می‌گیرد؟
- اگر کسی از وجوه شرعی، نظیر خمس و زکات ارتزاق میکند، اگر از آن وجوه مقداری اضافه بیاید که به اندازه مخارج حج باشد، آیا با وجود سایر شرایط، این شخص مستطیع محسوب می‌شود یا خیر؟
- بعضی از مداحان در مجالس اهل بیت(ع) اقدام به خواندن سرود و کف زنی میکنند و اکثراً قصد لهو و لعب ندارند. آیا با توجه به شرایط کنونی جامعه این عمل جایز است یا خیر؟
- با توجه به بعضی از مسائل سیاسی موجود، آیا تقلید یا بقا بر تقلید از بعضی مراجع جایز است و آیا با توجه به مسائل مذکور، میتوان به ایشان اهانت نمود یا خیر؟ پاسخ : شرایط تقلید و بقا بر تقلید، در رساله توضیح المسائل نوشته شده است؛ اما اهانت کردن، نه تنها به مرجع تقلید، بلکه به هر مسلمان دیگری جایز نیست.
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [سایر] شرایط و نصاب اموالی که به آنها زکات تعلق می‌گیرد، چیست؟
- [آیت الله سیستانی] چون امروز سکه طلا (بهار آزادی) در معاملات استفاده نمی شود غیر از خمس زکات هم به آن تعلق می گیرد یا نه؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] با توجه به وضعیت بازار طلا برخی اقدام به خرید و فروش طلا البته در همین بازار نه در بورس میکنند لطفا بفرمایید در این معاملات آیا باید نکته یا شرایط خاصی رعایت شود؟
- [آیت الله بروجردی] طلا و نقره مسکوکین که چند سال بر آنها بگذرد و مالک زکات آن را نداده باشد، آیا فقط زکات سال اوّل را باید بدهد، یا به عدد سنین ماضیه مطابق نصابی که معیّن است؟ و آیا خمس به آنها قبل از پرداخت زکات تَعَلُّق می‌گیرد یابعد؟
- [آیت الله نوری همدانی] آیا زکات نقدین شامل اوراق نقدینه پول هم می‌شود؟
- [آیت الله سیستانی] حکم دادن زکات به شخصی که گناه کبیره را آشکارا به جا می آورد بفرمائید آیا انسان میتواند طلبی را که از کسی دارد به عنوان زکات حساب کند چند نفر در مالی که زکات به ان تعلق می‌گیرد با هم شریک هستند ولی سهم یکی از آنها به حد نصاب رسیده و سهم بقیه کمتر از نصاب اول است زکات این مال چگونه محاسبه می‌شود آیا زکات تعلق می‌گیرد اگر صاحب طلا و نقره در تمام سال دیوانه باشد ایا زکات براو واجب است اگردرمقداری از سال دیوانه باشد چطور؟
- [آیت الله بروجردی] در کتاب زکات است که زکات در وقف واجب نیست، چه وقف عام باشد و چه وقف خاص، هم چنین نماء وقف عام و امّا نماء وقف خاص، پس زکات در آن با اجتماع شرایط لازم است علی الأحوط، بلکه علی الأقوی، بیان فرمایید آیا به نماء املاک مزروعی وقف خاص، زکات تَعَلُّق می‌گیرد یا خیر؟
- [سایر] طبق فتوای آیت الله سیستانی زکات به چه چیزهایی تعلق می گیرد؟ آیا به طلاهای زنان که مورد استفاده آنان است، زکات تعلق می گیرد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در شرایط فعلی که سکه طلا و نقره رایج نیست، آیا مضاربه با پول رایج را اجازه می دهید؟
- [آیت الله بهجت] آیا در شرایط فعلی که سکّه های طلا و نقره در ایران رایج نیست، با پول رایج، مضاربه را تجویز می فرمایید؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- همان طور که سابقا گفته شد، در واجب شدن زکات طلا و نقره سال معتبر است، بدین ترتیب که اگر انسان یازده ماه مالک طلا و نقره باشد، در اول ماه دوازدهم دیگر نمیتواند در آن به گونهای تصرف کند که مال را از بین ببرد و اگر تصرف کند، ضامن است و چنانچه تا پایان ماه دوازدهم بقیه شرایط موجود باشد، پرداخت زکات واجب می‌شود.
- در واجب شدن زکات در گاو، گوسفند، شتر، طلا و نقره، سال معتبر است؛ بدین ترتیب که اگر انسان یازده ماه مالک گاو، گوسفند، شتر، طلا و نقره باشد، در اوّل ماه دوازدهم دیگر نمیتواند در آن به گونهای تصرّف کند که مال را از بین ببرد و اگر تصرّف کند، ضامن است و چنانچه تا پایان ماه دوازدهم بقیه شرایط موجود باشد، پرداخت زکات واجب می‌شود.
- اگر فقیر شتر، گاو، گوسفند، طلا و نقره را بابت زکات بگیرد، چنانچه شرطهایی که برای واجب شدن زکات گفته شد در آنها جمع شود، باید زکات آنها را بدهد.
- طلا و نقره سکّهداری که زنها برای زینت به کار میبرند، زکات ندارد، اگرچه رایج باشد.
- اگر طلا و نقرهای که دارد خوب و بد داشته باشد، میتواند زکات هر کدام از خوب و بد را از خود آن بدهد؛ ولی بهتر است زکات همه آنها را از طلا و نقره خوب بدهد و احتیاط واجب آن است که زکات همه آنها را از طلا و نقره بد ندهد.
- اگر صاحب گاو، گوسفند، شتر، طلا و نقره در مقداری از سال مست یا بیهوش شود و یا هنگام واجب شدن زکات گندم، جو، خرما و کشمش مست یا بیهوش باشد، زکات از او ساقط نمیشود.
- زکات طلا و نقره در صورتی واجب می‌شود که آن را سکّه زده باشند و معامله با آن رایج باشد و اگر نقش سکّه آن هم از بین رفته باشد، باید زکات آن را بدهند.
- کسی که طلا و نقره دارد، اگر هیچ کدام آنها به اندازه نصاب اوّل نباشد، مثلاً (104 مثقال) نقره و (14 مثقال) طلا داشته باشد، زکات بر او واجب نیست.
- زکات گندم، جو، کشمش و خرما را یا باید از خود محصولی که زکات به آن تعلّق گرفته بدهند ویا به جای آن پول بپردازند و دادن چیزی غیر از پول به عنوان قیمت زکات، خالی از اشکال نیست.
- اگر کسی به هنگام غروب شب عید، بیهوش باشد، ولی قبل از ظهر روز عید به هوش بیاید، بنابر احتیاط واجب باید زکات فطره را بپردازد؛ ولی کسی که به هنگام غروب شب عید بقیّه شرایط وجوب زکات فطره را ندارد، چنانچه قبل از ظهر روز عید آن شرایط را دارا شود، احتیاط مستحب آن است که زکات فطره را بپردازد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] به طلا و نقره همه سال زکات تعلق می گیرد، یعنی اگر انسان زکات مقدار طلا یا نقره را بدهد و سال بعد نیز شرایط در او جمع باشد باید دوباره زکات آن را بدهد، تا زمانی که از حد نصاب بیفتد، ولی در خمس چنین نیست، یعنی اگر مال را یک بار خمس دادند دیگر خمس به آن تعلق نمی گیرد، مگراین که اضافه شود، همچنین گندم وجو و کشمش و خرما یک بار بیشتر زکات ندارد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر کسی به قصد فرار از زکات، طلا و نقره را تبدیل نماید، یا آنها را آب کند، زکات به او تعلق نمی گیرد، ولی از خیر و سعادتی محروم شده و احتیاط مستحب آن است که زکات آن را بدهد.
- [آیت الله وحید خراسانی] پول طلا و نقره ای که بیشتر از اندازه معمول فلز دیگر دارد اگر به ان پول طلا و نقره بگویند و خالصش هم به حد نصاب برسد زکات به ان تعلق می گیرد و همچنین بنابر احتیاط واجب در صورتی که خودش به حد نصاب برسد و خالصش به حد نصاب نرسد ولی اگر به ان پول طلا و نقره نگویند هر چند خالصش به حد نصاب برسد اقوی ان است که زکات به ان تعلق نمی گیرد
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر فقیر شتر و گاو و گوسفند و طلا و نقره را بابت زکات بگیرد، چنانچه در ملک وی شرایط واجب شدن زکات را دارا گردند، باید زکات آنها را بدهد.
- [آیت الله بهجت] اگر در بین سال، مالی که زکات به آن تعلق می‌گیرد، مثل گاو، گوسفند، شتر، طلا و نقره بهعلت انتقال یا صدقه یا نذر به عین مال، از حد نصاب خارج شود، زکات واجب نمیشود.
- [آیت الله شبیری زنجانی] در پول طلا یا نقرهای که بیشتر از اندازه معمول فلز دیگر دارد و هنوز به آن پول طلا و نقره میگویند، با داشتن شرایط وجوب زکات، همچون نصاب، زکات واجب است، هر چند طلا و نقره، خالصش به حدّ نصاب نرسد ولی فلزی که - در اثر زیادی بیش از متعارف فلز دیگر در آن - به آن پول طلا یا نقره نمیگویند زکات ندارد، هر چند طلا و نقره خالص آن به حدّ نصاب برسد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] زکات با چند شرط واجب می شود: 1 مال به مقدار نصابی که بعداً گفته می شود برسد. 2 مالک آن بالغ و عاقل باشد. 3 بتواند در آن مال تصرف کند. 4 در مورد گاو و گوسفند و شتر و طلا و نقره باید دوازده ماه بر آن بگذرد، ولی احتیاط واجب آن است که از اول ماه دوازدهم زکات تعلق می گیرد، و اگر بعضی از شرایط در اثناء ماه دوازدهم از بین برود زکات را باید بپردازد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] بنا بر احتیاط واجب در زمان کنونی که پول طلا و نقره رایج نیست، اگر پول به حدّ نصاب طلا یا نقره برسد و سایر شرایط وجوب زکات (همچون ثابت بودن عین پول در طول سال) را داشته باشد، پرداخت زکات آن لازم است، هر چند از جنس طلا و نقره نباشد.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر موقع تعلق زکات گندم و جو و کشمش و خرما که در مساله پیش گذشت صاحب انها بالغ و عاقل و ازاد و متمکن از تصرف باشد باید زکات انها را بدهد هر چند قبل از ان واجد تمام یا بعضی از این شرایط نباشد و اگر فاقد یکی از این شرایط باشد زکات بر او واجب نیست
- [آیت الله شبیری زنجانی] یکی از شرایط وجوب زکات در غیر غلّات آن است که مالک بتواند در آن مال تصرّف کند، بنابراین در مالی که از مالک غصب شده یا به سرقت بردهاند و یا گم شده و مالک مکان آن را نمیداند زکات واجب نیست، ولی این شرط در زکات غلاّت نیست. بنابراین اگر در هنگام تعلّق زکات به غلاّت، مالک نتواند در آن تصرّف کند، زکات به غلاّت وی تعلّق می‌گیرد و هر موقع که به مال دسترسی پیدا کند، باید زکات را بپردازد.