شرکت
به اجتماع حقوق چند مالک در یک چیز به صورت مشاع شرکت گفته می شود .
آیا وقف سهام شرکت یا موسسه ثبت شده جایز است؟
چنانچه مؤسسه و شرکت مربوط به اعیان باشد، مثل شرکت در کارخانه، سهام آن نیز قابل وقف است.
چنانچه مؤسسه و شرکت مربوط به اعیان باشد، مثل شرکت در کارخانه، سهام آن نیز قابل وقف است.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا وقف سهام در بورس از نظر شرعی جایز است؟ آیا تصرفات متولی وقف سهام در اختیار معامله و خرید و فروش سهام جایز است ؟
- آیا استفاده از کپی نرم افزاری که در خارج قیمت زیادی دارد ولی به دلیل نبودن قانون کپی رایت در کشور ما رایج است جایز است؟ (شرکت تولید کننده آمریکایی است ولی سهام آن متعلق به افراد حقیقی است.)
- آیا استفاده از جزوات آموزشی مؤسّسات آموزشی غیر رسمی که فاقد مجوز و حق کپی (مانند کتاب) میباشند بدون اجازه موسسه جایز است؟
- آیا استفاده از جزوات آموزشی مؤسّسات آموزشی غیر رسمی که فاقد مجوز و حق کپی (مانند کتاب) میباشند بدون اجازه موسسه جایز است؟
- اگر کسی از مسؤولان و مدیران نباشد اما دارای ارتباطات و اعتبار خوبی باشد، چنانچه برای یک شرکت کاری به صورت پیمانکاری فراهم کند و در آن شرکت دارای سهام باشد، پولهایی که دریافت میکند از نظر شرعی چه حکمی دارد؟
- اگر کسی از مسؤولان و مدیران نباشد اما دارای ارتباطات و اعتبار خوبی باشد، چنانچه برای یک شرکت کاری به صورت پیمانکاری فراهم کند و در آن شرکت دارای سهام باشد، پولهایی که دریافت میکند از نظر شرعی چه حکمی دارد؟
- فردی یک شرکت تجارتی با شراکت دوستش تأسیس میکند که هر کدام صاحب نصف سرمایه شرکت هستند. بعد از چند سال، یکی از دو شریک فوت میکند و نصف سرمایه شرکت به ورثه او منتقل میشود و سپس این شرکت، تبدیل به شرکت سهامی میشود و بعضی از ورثه میخواهند که سهم الارث آنها به صورت سهام در شرکت باقی بماند تا از آن سود ببرند. با توجه به این که سهم الارث خود را در تجارت به کار انداختهاند، آیا باید خمس آن و خمس سودی را که به دست میآورند بدهند یا نه؟
- کسی که سهام شرکتهای دولتی یا غیر دولتی را خریده و چند سال از این موضوع گذشته و در طی این چند سال، به طور مرتّب ارزش و قیمت این سهام بالا و پایین رفته و در طیّ این مدت، خمس سهام را پرداخت نکرده است، چگونه باید خمس آنها را حساب کند؟
- اگر شخصی بگوید: (خانه ام بعد از مرگم برای حسینیه باشد)؛ آیا این تعبیر (وقف) به حساب میآید؟ بر فرض وقف، آیا تبدیل خانه وقفی به خانه ای دیگر که به حسینیه نزدیکتر و بهتر است جایز است؟
- مؤسسة آموزشی خصوصی در قبال معرفی دانشآموز به آن (برای آزمونها و کلاسهای کمک آموزشی) به مدیران و دبیران مدارس پورسانت پرداخت میکند. اگر این مدیران و دبیران دانشآموزان خود را به آن مؤسسه معرفی کنند علاوه بر دریافت پورسانت، دانشآموزان آنان نیز از تخفیف در ثبتنام آن مؤسسه نسبت به شهریه معمول برخوردار میشوند. آیا این پورسانت حکم رشوه را دارد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] مزرعه ای در سنوات خیلی گذشته وقف گردیده است و مقداری از سهام وقف به ثبت رسیده که البته مشاع هم هست و بقیه سهام نیز به ثبت نرسیده است و مزرعه فوق هم قبل از افتتاح اداره ثبت در شهرستان، بصورت مفروزالرعیه ای تقسیم گردیده و سهام موقوفه در مزرعه مشخص است. آیا در این حال وظیفه اداره است که بصورت مشارع عمل کند؟ و اگر قرار است به این شکل عمل شود، تکلیف افرادی که زمین ملکی از همان پلاک خریداری کرده اند چیست؟ یا اقدام به تصرف اراضی مفروزالرعیه ای که البته هم اکنون در تصرف افراد مختلفی هست از طریق دادگاه کنند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] تغییر ارزش سهام تأثیری بر صحّت وقف فوق دارد؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا جایز است مدیران یا مسئولین شرکت، درآمدهای حاصل از آن را بدون کسب اجازه از صاحبان سهام در امور خیریه مصرف کنند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا می توان سهام شرکتهای تجاری را وقف نمود؟ و تغییر ارزش سهام تأثیری بر صحّت چنین وقفی دارد؟
- [آیت الله سیستانی] آیا سرمایه گذاری در بازار سهام وخرید وفروش سهام جایز است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا خرید و فروش سهام در بورس اوراق بهادار از لحاظ شرعی اشکال دارد؟ اگر اشکالی ندارد آیا برای خرید سهام شرکتی باید از کار آن شرکت مطلع باشیم یا صرف آنکه آن شرکت در بورس اوراق بهادار است و قصد اینجانب هم بدست آوردن سود ناشی از خرید فروش سهام و همچنین مشارکت در اقتصاد کشور است خرید و فروش سهام آن شرکت بلامانع است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا برپا کردن مسابقات فرهنگی و دریافت وجوه از شرکت کنندگان جهت ثبت نام در مسابقه و پرداخت جوایز از وجوه اهدایی جایز است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا فروش سهام شرکت قبل از قبض مبیع صحیح بوده است؟
- [آیت الله بهجت] آیا در صورت فروش سهام شرکت، لازم است مقدار آن معیّن باشد؟
- [آیت الله سبحانی] شخصی با سمت مدیر عامل شرکت، دارای سی درصد سهام بوده و در سال 1379 بدون کسب رضایت دیگر شرکا پنجاه درصد سهام شرکت را فروخته است و برطبق اساسنامه ی شرکت، هیچ کدام از شرکا حق فروش سهم خود را بدون کسب رضایت دیگر شرکا ندارند، ضمناً شرکت در سال 1380 منحل گردیده است، آیا معامله ی فوق صحیح است؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر به واسطه وجود زن یا شوهر نقصی در سهام ورثه پدید آید، از سهم (زن) و (شوهر) و (مادر) و (برادران و خواهران مادری) و (پدر بزرگ و مادر بزرگ مادری) و (داییها) و (خالهها) چیزی کسر نمیشود، بلکه آنان تمام سهام خود را از اصل مال میبرند و نقص وارد شده از سهام (پدر) و (برادران و خواهران پدر و مادری یا پدری) و (پدر بزرگ و مادر بزرگ پدری) و (عموها) و (عمّهها) کسر میشود.
- در صورت تحقق دولت عدل اسلامیِ جامع الشرایط، احیای زمین موات مشروط به اجازه حکومت است هرچند اجازه به طور عام باشد پس قبل از اجازه حکومت کسی حقّ تصرّف در زمینهای موات را ندارد و تنها افراد و گروههایی که به آنان اجازه داده شده میتوانند کارهای مقدّماتی را از قبیل دیوار کشی، تسطیح و خاکبرداری شروع کنند، ولی به مجرّد به ثبت رساندن زمین بدون احیای آن، حقّی برای ثبت دهنده ثابت نمیشود و ثبت دهنده حقّ ندارد آن را بفروشد یا وقف نماید و یا معاملات دیگری بر روی آن انجام دهد.
- میّت را نباید در جای غصبی دفن کنند و دفن کردن او نیز در جایی که برای غیر دفن کردن وقف شده، مثل مدارس موقوفه، جایز نیست.
- لازم نیست در وقف صیغه بخوانند و یا صیغه وقف را به عربی بخوانند، بلکه با هر لفظ یا عملی وقف بودن چیزی را بفهماند و آن را تحویل دهد، صحیح است؛ مثلاً اگر بگوید: (خانه خود را وقف کردم) و آن را تحویل موقوفعلیه یا متولی وقف دهد، وقف صحیح است و محتاج به قبول هم نیست، حتّی در وقف خاص.
- وقف در صورتی صحیح است که مال وقف را تحویل متولّی وقف یا کسی که برای او وقف شده یا وکیل یا ولیّ او بدهند؛ ولی اگر چیزی را بر اولاد صغیر خود وقف کند و به قصد این که آن چیز وقف آنان باشد، از طرف آنان نگهداری نماید، وقف صحیح است.
- اگر پدر و مادر، فرزند خود را از شرکت در جهاد ابتدایی یا دفاعی نهی نمایند، در صورتی که جهاد بر او واجب عینی باشد، نهی آنان تأثیری ندارد و باید در جهاد شرکت کند؛ ولی اگر جهاد بر او واجب کفایی باشد و نیروی کافی در جبهه حضور داشته باشد، چنانچه شرکت در جهاد موجب اذیت و آزار پدر و مادر باشد، مخالفت با آنان جایز نیست.
- اگر مثلاً خانهای را برای اشخاص خاصّی وقف نماید و از ظاهر وقف یا نشانههای دیگر معلوم شود که منظور واقف، حفظ عنوان خانه بوده است، تغییر آن به چیز دیگری مانند مغازه، جایز نیست، بلکه اگر احتمال هم داده شود، بنابر احتیاط واجب نباید آن را تغییر دهند.
- برگزاری مسابقاتی که در بالا بردن شئون دینی، علمی، ادبی، هنری یا فنّی جامعه مؤثّرند، مانند مسابقات حفظ قرآن و احکام، علوم ریاضی و مقاله نویسی، بدون شرط بندی دو طرف جایز و پسندیده است و اگر فرد سوم یا مؤسّسه و یا دولت برگزار کننده، به برندگان، جوایز نقدی یا غیر نقدی اعطا کند، اشکال ندارد و برنده مالک میشود.
- قبرستانهایی که وقف بوده و در مسیر خیابان قرار میگیرند، از وقف بودن خارج نمیشوند و تصرّف و نیز خرید و فروش آنها جایز نیست، ولی عبور ومرور از آنها اگر هتک حرمت اموات نباشد اشکال ندارد و در صورتی که قبرستان ملک شخصی افراد باشد، هرگونه تصرّف در آن بستگی به رضایت صاحب ملک دارد.
- چیزی که وقف میشود باید (عین) آن موجود و مشخّص باشد، بنابر این وقف کردن (دَین) مانند این که بگوید: (آنچه را از فلانی طلب دارم وقف نمودم) یا وقف نمودن چیزی که مشخّص نیست، مانند این که بگوید: (یکی از باغهایم را وقف نمودم) صحیح نیست. همچنین اگر منافع چیزی را وقف کند، مثلاً بگوید: (منافع و استفاده خانهام را وقف نمودم) صحیح نمیباشد، ولی وقف کردن خانه برای سکونت در آن یا وقف کردن درخت برای استفاده از میوه آن صحیح است، هرچند هنگام وقف، میوه درخت موجود نباشد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله وحید خراسانی] خرید و فروش سهام شرکتهای سهامی در صورتی که در ان شرکتها معاملات حرام مانند معاملات ربوی انجام نشود جایز است و خرید و فروش سهام شرکتهایی که معاملات حرام انجام می دهند در صورتی که سود حاصل از حرام جزء سرمایه شرکت باشد جایز نیست و در غیر این صورت خرید و فروش خود سهام جایز است ولی باید از درامدهای حرام ان پرهیز شود
- [آیت الله مظاهری] مؤسّساتی که دارای شخصیت حقوقی است اگر افرادی که آن مؤسّسه را تشکیل دادهاند آن را از ملک خود بیرون کنند، و یا چیزی را به آن مؤسّسه تملیک کنند، ملک آن مؤسّسه میشود و باید مطابق اساسنامه آن مؤسّسه عمل شود و وقف نیست و احکام وقف را ندارد.
- [آیت الله وحید خراسانی] گاهی شرکت های سهامی برای فروش سهام و اسناد بهادار خود بانکها را واسطه قرار می دهند و بانکها با دریافت مبلغی بر حسب قرار داد به عنوان واسطه به فروش و صرف ان سهام و اسناد اقدام می کنند
- [آیت الله علوی گرگانی] فروش وخرید سهام واسناد بهادار از شرکتهای سهامی در صورتیکه در آن شرکتها معاملات ربوی انجام نشود، جائز است ولی اگر معاملات ربادار در آن شرکتها انجام شود، خرید سهام ولو بنحو الشرکه، جائز نیست.
- [آیت الله مکارم شیرازی] مؤسسات و جمعیت هایی که در زمان ما تشکیل می دهند و به ثبت می رسانند و دارای شخصیت حقوقی است می توان چیزی را به آن تملیک کرد و در این صورت باید مطابق اساسنامه مصرف شود، اموال این گونه مؤسسات در بعضی از جهات شبیه وقف است، ولی وقف نیست، بلکه ملک آن مؤسسه است و هرگاه کسی از مؤسسین یا اداره کنندگان از دنیا بروند چیزی به وارث آنها نمی رسد، مگراین که در اساسنامه ذکر شده باشد. آنچه در بالا گفته شد در مورد مؤسساتی که طبق موازین عقلاء تشکیل شده، ولی هنوز به ثبت قانونی نرسیده، نیز جاری است.
- [آیت الله وحید خراسانی] این قرار داد با بانک جایز است چه به صورت اجاره باشد که شرکت سهامی بانک را در مقابل پرداخت ان کارمزد برای این کار فروش سهام و اسناد بهادار اجیر کند و چه به صورت جعاله باشد که شرکت سهامی متعهد شود که اگر بانک این کار را برای او انجام دهد این مبلغ را به او بپردازد و در هر دو صورت بانک با انجام دادن عمل مذکور حق دارد کار مزد تعیین شده را دریافت کند
- [آیت الله مظاهری] هرگاه انسان به شخص یا مؤسّسهای به عنوان هبه پولی بدهد تا او را در قرعه کشی شرکت دهد مانعی ندارد چنان‌که مبلغی را که بعداً آن شخص یا مؤسّسه به عنوان جایزه به بعضی افراد میدهد هبه است و مانعی ندارد و فرقی نیست در اینکه بقیه آن پولها را برای خود بردارد یا صرف امور خیریه بنماید و در این صورت بر شخص یا مؤسّسه لازم است که به قرارداد عمل نماید. ______ 1) مائده / 90. 2) مائده / 91.
- [آیت الله وحید خراسانی] دفن میت در جای غصبی و در زمینی که برای غیر دفن کردن وقف شده جایز نیست
- [آیت الله مظاهری] عقد شرکت از عقود جایز است یعنی یکی از شریکها میتواند قرارداد را به هم زند، گرچه مدّت شرکت تمام نشده باشد، بنابراین اگر یکی از آنان شرکت را به هم بزند شریکهای دیگر حقّ تصرّف در مال را ندارند.
- [آیت الله علوی گرگانی] این قرارداد با بانکها جائز است برای این که عمل بانک یا از باب اجاره است که شرکت سهامی بانک را در مقابل پرداخت آن کارمزد برای این کار )فروش سهام( اجیر خود قرار داده است و یا از باب جعاله، که شرکت سهامیمتعهّد شده است که اگر بانک این کار را برای او انجام دهد، این مبلغ را به او بپردازد، در هر دو صورت این قرارداد ومعامله با بانک صحیح است وبانک با انجام دادن عمل مزبور حق دارد کارمزد تعیین شده را دریافت کند.