اموال
اَمْوال، اصطلاحی در فقه اسلامی که به مباحثی درباره جمع و خرج دارایی‌های عمومی می‌پردازد.
کسی که برای اموال خودش سال تعیین ننموده و اموالی در نزد او است که خمس آنان را نداده، و می‌خواهد به سفر حج برود، آیا بر او واجب است که آنچه از خمس به ذمه‌اش تعلق گرفته را بررسی کرده و جستجو نماید و تمام اموالش را از خمس خالی کند، یا اینکه اگر خمس اموالی را که در حج صرف می‌نماید بدهد کافی است؟
اگر خمس اموالی را که در حج مصرف می‌نماید بپردازد حجش صحیح خواهد بود ولی بر او واجب است که با بررسی و جستجو کردن ذمه‌اش را از واجب مالی خالی کند تا اینکه معصیت کار شمرده نشود، و تمام اعمال که از این شخص واقع می‌شود مورد قبول خداوند متعال نمی‌گردد مگر آنکه ذمه‌اش را از هر واجب مالی خالی نماید بنابر این اگر نماز صحیحی را با لباسی که خمس آن را پرداخته بخواند با حجی را با اموالی که خمس آن را پرداخت نموده بجا آورد و از طرفی اموالی داشته باشد که خمس آنان را پرداخت ننموده باشد در این صورت اگر چه نماز او و حجش صحیح است چون به روش صحیح بجا آورده ولی مورد قبول خداوند متعال نیست چون قبولی این اعمال مشروط است به اینکه واجب مالی بر عهده انسان نباشد.
اگر خمس اموالی را که در حج مصرف می‌نماید بپردازد حجش صحیح خواهد بود ولی بر او واجب است که با بررسی و جستجو کردن ذمه‌اش را از واجب مالی خالی کند تا اینکه معصیت کار شمرده نشود، و تمام اعمال که از این شخص واقع می‌شود مورد قبول خداوند متعال نمی‌گردد مگر آنکه ذمه‌اش را از هر واجب مالی خالی نماید بنابر این اگر نماز صحیحی را با لباسی که خمس آن را پرداخته بخواند با حجی را با اموالی که خمس آن را پرداخت نموده بجا آورد و از طرفی اموالی داشته باشد که خمس آنان را پرداخت ننموده باشد در این صورت اگر چه نماز او و حجش صحیح است چون به روش صحیح بجا آورده ولی مورد قبول خداوند متعال نیست چون قبولی این اعمال مشروط است به اینکه واجب مالی بر عهده انسان نباشد.
عنوان سوال:
کسی که برای اموال خودش سال تعیین ننموده و اموالی در نزد او است که خمس آنان را نداده، و می‌خواهد به سفر حج برود، آیا بر او واجب است که آنچه از خمس به ذمه‌اش تعلق گرفته را بررسی کرده و جستجو نماید و تمام اموالش را از خمس خالی کند، یا اینکه اگر خمس اموالی را که در حج صرف می‌نماید بدهد کافی است؟
پاسخ:
اگر خمس اموالی را که در حج مصرف می‌نماید بپردازد حجش صحیح خواهد بود ولی بر او واجب است که با بررسی و جستجو کردن ذمه‌اش را از واجب مالی خالی کند تا اینکه معصیت کار شمرده نشود، و تمام اعمال که از این شخص واقع می‌شود مورد قبول خداوند متعال نمی‌گردد مگر آنکه ذمه‌اش را از هر واجب مالی خالی نماید بنابر این اگر نماز صحیحی را با لباسی که خمس آن را پرداخته بخواند با حجی را با اموالی که خمس آن را پرداخت نموده بجا آورد و از طرفی اموالی داشته باشد که خمس آنان را پرداخت ننموده باشد در این صورت اگر چه نماز او و حجش صحیح است چون به روش صحیح بجا آورده ولی مورد قبول خداوند متعال نیست چون قبولی این اعمال مشروط است به اینکه واجب مالی بر عهده انسان نباشد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
سوال مرتبط یافت نشد
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] شخصی خمس اموالش را داده و سپس چند سال خمس نداده و اکنون می‌خواهد دوباره خمس بدهد. آیا می‌تواند به مقدار اموالی که قبلاً خمس آنها را داده، کنار بگذارد و خمس بقیه را بدهد؟
- [آیت الله بهجت] کسی که سال خمسی ندارد و می خواهد خمس اموالش را بدهد. آیا لازم است اوّلین سودی را که به دست آورده، مبدأ سال خمسی خود قرار دهد و بقیه سودها و مخارج را با آن بسنجد؟ یا لازم نیست؛ بلکه فقط خمس اموالی را که یقین دارد الآن خمس به آن ها تعلّق می گیرد پرداخت کند و اموالی را که شک دارد خمس به آن ها تعلق می گیرد یا نه مصالحه نماید و تاریخ مصالحه را اوّل سال خمسی خود قرار دهد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] کسی که اصلاحساب سال ندارد و میداند به اموال او خمس تعلّق گرفته است و الان می‌خواهد غسل کند و پول حمّامی را بدهد ولی یقین ندارد که به این پول پرداختی، خمس تعلّق گرفته است، غسل او چه صورتی دارد؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا به هزینه سفر زیارتی کربلا و یا حج و عمره واجب یا مستحب که به حساب واریز کردهایم و قبل از تشرّف، به سال خمسی برخورد کرده، خمس تعلّق میگیرد یا خیر؟
- [آیت الله بهجت] با توجه به این که خمس به هفت سبب بر انسان واجب می شود. در صورت اشتراک بعضی از این اسباب یک خمس دادن کافی است؟ مانند این که شخصی هم معدن ذغال سنگ دارد و هم مال حلالش با حرام مخلوط شده و هم بر منافع از معدن ذغال سنگ سال گذشته. آیا شخص مذکور از اموالش یک خمس بدهد کافی است یا یک مرتبه به عنوان استخراج از معدن و یک مرتبه به عنوان اختلاط حرام با حلال و یک مرتبه هم به عنوان این که از کسبش سود اضافه بر مخارج سالش آمده بدهد؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا هزینه سفر حجّ واجب زن که توسط شوهرش پرداخت می‌شود، جزء مخارج سال شوهر حساب می‌شود و از خمس معاف است یا خیر؟ اگر زن، خودش مستطیع باشد و شوهرش مخارجش را بدهد، چه حکمی دارد؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر فردی مستطیع شده و سال خمسیش نیز قبل از ثبت نام حج تمتع فرا می رسد، اگر بخواهد خمس بپردازد دیگر وجه کافی برای ثبت نام نخواهد داشت. آیا خمس به آن تعلق می گیرد؟ و آیا این فرد از استطاعت ساقط می شود؟
- [آیت الله سبحانی] کسی تا امروز خمس نداده است و حتی موازین شرعی را در معاملات و یا خدمات و... در حیطه زندگی خود ملاحظه نمی کرده است، اکنون می خواهد به مکه برود نسبت به هزینه سفر چه وظیفه ای دارد؟ آیا تخمیس براو واجب است و اگر واجب است بر تمام مال و یا هزینه سفر را تخمیس کند حج و یا عمره او صحیح است؟
- [آیت الله سبحانی] کسی تا امروز خمس نداده است و حتی موازین شرعی را در معاملات و یا خدمات و... در حیطه زندگی خود ملاحظه نمی کرده است، اکنون می خواهد به مکه برود نسبت به هزینه سفر چه وظیفه ای دارد؟ آیا تخمیس براو واجب است و اگر واجب است بر تمام مال و یا هزینه سفر را تخمیس کند حج و یا عمره او صحیح است؟
- [آیت الله وحید خراسانی] شخصی باغی دارد که چند سال است درامدی نداشته اما از نظر قیمت برای سفر حج کافی بوده صاحب باغ عرفا اطمینان دارد وقتی باغ ثمر بدهد او هم از کار افتاده خواهد شد و باید از درامد باغ امرار معاش نماید ایا این شخص مستطیع است
مسائل مرتبط از این مرجع
مسئله مرتبط یافت نشد
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] اگر برای حجّ واجب ناچار باشد از چند سال قبل ثبت نام کند و هزینه را بدهد، خُمس به آن تعلق نمیگیرد؛ ولی چنانچه ثبتنام برای حجّ، فقط به معنی حقّ اولویّت باشد و پول در ملکیّت او باقی بماند، پس از گذشت سال، بنابر احتیاط واجب باید خمس آن را بپردازد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر خمس را با مرجع تقلید خود یا وکیل او دستگردان کند و بخواهد در سال بعد بپردازد اگر عین چیزی که خمس به آن تعلق گرفته باقی باشد باید خمس خمس را هم بدهد و در حقیقت 41 آنچه که موجود است به عنوان خمس بدهد مثلاً اگر صد هزار تومان موجود بوده و خمس آن را دستگردان کرده مبلغ بیست و پنج هزار تومان بدهد. و اگر عین چیز متعلق به خمس مصرف شود و از بین برود پرداخت همان مبلغ کافی است و لازم نیست خمس آن را بدهد.
- [آیت الله سیستانی] کسی که خمس یا زکات بدهکار است ، و حجة الإسلام بر او واجب است و قرض هم دارد ، اگر بمیرد و مال او برای همه آنها کافی نباشد ، چنانچه مالی که خمس و زکات آن واجب شده از بین نرفته باشد ، باید خمس یا زکات را بدهند و بقیه مال او را صرف ادای قرضش نمایند ، و اگر مالی که خمس و زکات آن واجب شده از بین رفته باشد ، باید مال او را صرف ادای قرضش بنمایند ، و در صورتی که چیزی باقی باشد صرف حج کنند ، و اگر چیزی زیاد آمد به خمس و زکات قسمت نمایند .
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر مالی به ارث به انسان برسد و انسان بداند که مورث خمس بدهکار است مثلاً با حاکم شرع دستگردان کرده و نپرداخته یا مالی را که خمس به آن تعلق گرفته مصرف کرده بدون این که خمس آن را بدهد، این شخص باید بدهی خمسی او را بدهد. اگر آن مال از درآمد همان سال فوت بوده و خمس آن را نداده باید خمس آن را بدهد و اگر از درآمد سال های قبل بوده و خمس آن را به علت این که به خمس اعتقادی نداشته نپرداخته است بر او واجب نیست خمس آن را بدهد هرچند بهتر است خمس آن را بدهد تا متوفی عذاب اخروی نداشته باشد.
- [آیت الله وحید خراسانی] کسی که خمس یا زکات بدهکار است و حجه الاسلام بر او واجب است و قرض هم دارد اگر بمیرد و مال او برای همه انها کافی نباشد چنانچه مالی که خمس و زکات به ان تعلق گرفته از بین نرفته باشد باید خمس یا زکات را بدهند و بقیه مال او را بر حج و قرض قسمت نمایند و اگر مالی که خمس و زکات ان واجب شده از بین رفته باشد در صورتی که صروره باشد یعنی اولین مرتبه رفتن او به حج باشد و در راه حج قبل از احرام مرده باشد باید مال او را صرف حج بنمایند و اگر چیزی باقی ماند بر خمس و زکات و قرض به نسبت قسمت نمایند و در غیر این صورت حج بر خمس و زکات مقدم است ولی تقدم ان بر قرض محل اشکال است
- [آیت الله سبحانی] کسی که از اول تکلیف خمس نداده، سه حالت دارد: 1 از منافع کسب چیزی که به آن احتیاج ندارد، خریده و یک سال از خرید آن گذشته، باید خمس آن را بدهد. 2 اثاث خانه و چیزهای دیگری که به آنها احتیاج دارد مطابق شأن خود از درآمد همان سال خریده، خمس به آن ها تعلق نمی گیرد. 3 اگر نداند که در بین سال خریده یا بعد از تمام شدن سال، باید تمام اموال مشکوک خود را حساب کرده و حاکم شرع و یا نماینده او، بدهی او را جهت خمس تخمین بزند و مصالحه نماید و با پرداخت آن ذمه او بری می شود.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] کسی که حساب سال نداشته و تا به حال خمس نداده است اگر فردی حقوق بگیر، کارمند یا کارگر است و با دستمزد خود اشیایی فراهم کرده که مطابق شأن و مورد نیاز است خمس ندارد و اگر چیزی تهیه کرده که زائد بر شأن اوست یا جزء مؤونه او محسوب نمی شود باید خمس آن را بدهد. و همچنین اگر چیزی تهیه کرده که می داند پول آن را قبل از خرید یک سال داشته است باید خمس آن را بدهد. واگر درآمد اواز سرمایه ای تهیه می شده که به آن خمس تعلق گرفته و پرداخت نشده مثلاً کارخانه ای داشته و خمس آن را نداده است باید خمس تمام اموال خود را بدهد. 2 معدن
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه کسی بدهکار خمس یا زکات است و قرض هم دارد و اموالی از باب کفاره و نذر و مانند آن بر او نیز واجب شده، چنانچه نتواند همه آنها را بپردازد، اگر عین مالی که خمس یا زکات بر آن واجب شده از بین نرفته است باید خمس و زکات را مقدم دارد و اگر از بین رفته، احتیاط این است که حق مردم را مقدم دارد و اگر چنین کسی از دنیا برود و مال او برای همه اینها کافی نباشد به همین ترتیب عمل کنند.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر غیر مال التجاره مالی داشته باشد که متعلق خمس نباشد در صورتی که به ارث به او رسیده باشد چنانچه قیمتش بالا برود اگر چه ان را بفروشد مقداری که بر قیمتش اضافه شده خمس ندارد و همچنین است اگر به غیر معاوضه مالک ان شده چه از اول متعلق خمس نبوده مثل ان که مسکنی که مورد حاجت اوست به او بخشیده باشند و در موونه سال صرف شده باشد یا متعلق خمس بوده و خمس ان را از همان مال داده باشد مثل مالی که به حیازت مالک شده و خمس ان را داده است ولی اگر به معاوضه مالک شده باشد چنانچه قیمتش بالا برود تا زمانی که نفروخته خمس ندارد و اگر فروخت در صورتی که موونه نباشد ان زیاده خمس دارد و در صورتی که موونه باشد بنابر احتیاط واجب خمس مقدار زاید را بدهد و در هر دو صورت اگر در موونه سال صرف شود خمس ندارد
- [آیت الله بهجت] کسی که خمس مال خود را نداده و فقیر شده، و یا اگر الآن بدهد فقیر می‌شود، همانطور که سایر بدهیها ساقط نمیشود، خمس مال او نیز ساقط نمیشود و باید به حاکم شرع مراجعه کند. * کسی که از اول تکلیف خمس نداده، اگر ملکی بخرد و قیمت آن بالا رود، چنانچه آن ملک را برای ترقی قیمت نخریده باشد، مثلاً زمینی را برای زراعت خریده است، اگر پول آن را بعد از تعلق خمس به فروشنده داده، خمس همان پول را فعلاً باید بدهد و تفاوت ارزش پول را با حاکم مصالحه نماید. و با پرداخت خمس تصرفات قبلی بدون اشکال می‌شود، و اگر آن پول مشکوک در تعلق خمس بوده، احتیاطاً با حاکم مصالحه نماید. * کسی که از اول تکلیف خمس نداده، اگر از منافع کسب، چیزی که به آن احتیاج ندارد خریده و یک سال از خرید آن گذشته، باید خمس آن را بدهد، ولی اثاث خانه و چیزهای دیگری که نیاز داشته و مطابق شأن خود خریده، اگر بداند که از فایده در بین سال خود آنها را خریده، خمس واجب نیست؛ و اگر نداند که از منافع در بین سال خریده یا بعد از گذشت سال، احتیاطاً با حاکم شرع مصالحه نماید.