اموال
اَمْوال، اصطلاحی در فقه اسلامی که به مباحثی درباره جمع و خرج دارایی‌های عمومی می‌پردازد.
کسی که اصلاحساب سال ندارد و می‌داند به اموال او خمس تعلّق گرفته است و الان می‌خواهد غسل کند و پول حمّامی را بدهد ولی یقین ندارد که به این پول پرداختی، خمس تعلّق گرفته است، غسل او چه صورتی دارد؟
باید احتیاطادوباره غسل کند، گرچه اعمال گذشته او لازم به اعاده نیست، البتّه اگر توجّه به این شکّ، بعد از غسل باشد.
باید احتیاطادوباره غسل کند، گرچه اعمال گذشته او لازم به اعاده نیست، البتّه اگر توجّه به این شکّ، بعد از غسل باشد.
عنوان سوال:
کسی که اصلاحساب سال ندارد و می‌داند به اموال او خمس تعلّق گرفته است و الان می‌خواهد غسل کند و پول حمّامی را بدهد ولی یقین ندارد که به این پول پرداختی، خمس تعلّق گرفته است، غسل او چه صورتی دارد؟
پاسخ:
باید احتیاطادوباره غسل کند، گرچه اعمال گذشته او لازم به اعاده نیست، البتّه اگر توجّه به این شکّ، بعد از غسل باشد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- شوهری مهریّه زنش را میدهد، در حالی که اصلاحساب سال ندارد و یقین دارد، به مال او خمس تعلّق گرفته است، خمس این مال بر عهده کیست؟
- س 8_مقداری وام گرفتهام که در طول چهار سال بپردازم آیا به این پول خمس تعلّق میگیرد؟
- کسانی که در بانک مسکن پول میگذارند تا بعد از یکسال به آنها وام دهند، با رسیدن سال خمسی، آیا به پول آنها خمس تعلّق میگیرد؟
- کسانی که برای حج پول واریز میکنند و بعد از چند سال مشرّف میشوند، آیا به پول آنها خمس تعلّق میگیرد یا خیر؟
- آنهائی که در بانک پول میگذارند و بانک با پول آنان کار میکند اگر از سال بگذرد، آیا خمس تعلّق میگیرد و علی فرض تعلّق خمس اگر به نیّت خودش، پولی که میگذارد پول سابق را بردارد، آیا باز هم خمس دارد؟
- به کدامیک از صور زیر خمس تعلّق میگیرد: الف - شخصی زمینی خریده و اصلاحساب سال ندارد و یا حساب دارد ولی نمیداند پولی که بابت زمین داده، خمس به او تعلّق گرفته یا خیر؟ ب - زمینی که آباد کرده و حساب سال ندارد و یا اگر دارد مثل بند الف؟ ج - زمینی که زمان اصلاحات اراضی به افراد دادهاند، با توضیحات بند الف و ب؟ د - زمینی که به ارث رسیده، از پدر و مادری که خمس آن را ندادهاند، با احتمالات بند الف؟ م - زمینی که هبه شده و نمیداند، واهب خمس آن را داده یا نه؟
- شخصی حساب سال دارد، در بین سال زمینی خرید و در آن خانه مسکونی ساخت، پس از ده سال می‌خواهد بفروشد پنج میلیون تومان، آیا باید بعد از فروش، خمس را بدهد یا این که یکسال پس از فروش چنانچه پول بماند و سال بگذرد؟
- شخصی مثلاقبل از وجوب خمس به برنج مثلا200 کیلو برنج 40 کیلو خمس داده بعد از رسیدن سر سال دوباره به این برنج خمس تعلّق میگیرد یا نه سایر اشیاء و حتّی پول چطور؟
- شخصی اصلاحساب سال نداشته و کارمند دولت بوده در سال 60 یک قطعه زمینی خریده به مبلغ 100 هزار تومان، و حالا در سال 80 فروخته 24 میلیون تومان آیا این 24 میلیون تومان خمس دارد یا خیر و در صورتی که خمس 100 هزار تومان را داده باشد آیا الان 24 میلیون تومان خمس دارد یا خیر و در صورت وجوب خمس اگر با این 24 میلیون تومان منزل مسکونی ساخته باشد تصرّف در این منزل و نماز خواندن در آن چه صورتی دارد و اگر کسی نداند و یا بداند فرقی دارد یا خیر؟
- پولی که خمس آن داده شده است با این پول اگر کسی گندم یا زمین بخرد باز هم بر این گندم و زمین خمس تعلّق میگیرد با گذشت سال یا نه؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سبحانی] آیا به یارانه های نقدی پرداختی توسط دولت خمس تعلق می گیرد؟
- [آیت الله جوادی آملی] به فتوای حضرتعالی، در حسابرسی سال خمس به پول قرض یا وام، خمس تعلق میگیرد؟
- [آیت الله جوادی آملی] به فتوای حضرتعالی، در حسابرسی سال خمس به پول قرض یا وام، خمس تعلق میگیرد؟
- [آیت الله اردبیلی] غسل کردن در زمینی که با پول غیر مخمّس خریداری شده، چه حکمی دارد؟ اگر حمامی را با پول خمس نداده خریده یا ساخته باشند، حکم غسل در آن چیست؟
- [آیت الله جوادی آملی] به فتوای حضرتعالی، در حسابرسی سال خمس به پول قرض یا وام، خمس تعلق میگیرد؟
- [آیت الله سبحانی] در صورتی که در سر سالِ خمسی، مبلغی پول در سیم کارت اعتباری باقی بماند، آیا بر این مبلغ خمس تعلق می گیرد؟
- [آیت الله بهجت] کسی که حساب سال ندارد ولی مشکوک است که خمس به اموال او تعلّق گرفته یا نه، آیا باید اوّل خمس را بدهد و بعد زکات فطره را پرداخت نماید؟
- [آیت الله خوئی] شخصی که تاکنون برای خود سال قرار نداده اکنون که می‌خواهد سال قرار دهد اگر زاید بر لوازم زندگی، پولی دارد که یک سال در یَدِ او نبود خمس این پول را بدهد یا نه؟
- [آیت الله خوئی] کسی منزلی رهن نموده و در آن زندگی میکند سر سالش باید خمس مبلغ مرهون را بدهد یا خیر و در صورتی که یک سال بر این پول گذشته بعد از گرفتن پول باید خمس بدهد یا نه؟
- [آیت الله خوئی] کسی که برای اموال خودش سال تعیین ننموده و اموالی در نزد او است که خمس آنان را نداده، و می‌خواهد به سفر حج برود، آیا بر او واجب است که آنچه از خمس به ذمهاش تعلق گرفته را بررسی کرده و جستجو نماید و تمام اموالش را از خمس خالی کند، یا اینکه اگر خمس اموالی را که در حج صرف مینماید بدهد کافی است؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر حمّامی راضی باشد که پول حمام نسیه بماند ولی کسی که غسل میکند قصدش این باشد که طلب او را ندهد، یا از مال حرام بدهد صحّت غسل او محل اشکال است.
- کسی که از اوّل تکلیف خمس نداده، اگر ملکی بخرد و قیمت آن بالا رود، چنانچه آن ملک را برای آن نخریده که قیمتش بالا رود و بفروشد مثلاً زمینی را برای زراعت خریده است در صورتی که آن را خریده و از پول خمس نداده قیمت آن را داده، باید خمس قیمتی را که خریده بدهد ولی اگر مثلاً پول خمس نداده را بفروشنده داده و به او گفته این ملک را به این پول میخرم در حالی که قصد ادأ خمس را نداشته، در صورتی که حاکم شرع معامله پنج یک آن را اجازه بدهد، و اجازه او موجب تضییع حقّ صاحبان خمس نشود، خریدار باید خمس مقداری که آن ملک ارزش دارد بدهد.
- اگر باغی احداث کند برای آن که بعد از بالا رفتن قیمتش بفروشد، باید خمس میوه ونموّ درختها وزیادی قیمت باغ را بدهد ولی اگر قصدش این باشد که از میوه آن استفاده کند، فقط باید خمس میوه را در صورتی که مؤنه سال قرار نگیرد، بدهد.
- اگر آذوقهای که برای مصرف سالش خریده، در آخر سال زیاد بیاید، باید خمس آن را بدهد و چنانچه بخواهد قیمت آن را بدهد، در صورتی که قیمتش از وقتی که خریده زیاد شده باشد، باید قیمت آخر سال را حساب کند.
- الحاق گچ و آهک و گل سرشور و گل سرخ و سنگ آسیا به چیزهای معدنی بنابر احتیاط استحبابی است و کسی که اینها را بیرون میآورد اگر به حدّ نصاب نرسد در صورتی باید خمس بدهد که آنچه را بیرون آورده، به تنهایی یا با منافع دیگر کسبش از مخارج سال او زیاد بیاید.
- اگر مال حلال با حرام مخلوط شود وانسان مقدار حرام را نداند ولی صاحبش را بشناسد، باید یکدیگر را راضی نمایند، و چنانچه صاحب مال راضی نشود، در صورتی که انسان بداند چیز معیّنی مال او است وشکّ کند که بیشتر از آن هم مال او هست یا نه، باید چیزی را که یقین دارد مال اوست به او بدهد اگر از قبیل مثل پول باشد وگرنه بعید نیست با قرعه بتوان تعیین نمود، و احتیاط مستحبّ آن است که مقدار بیشتر را که احتمال میدهد مال اوست به او بدهد.
- اگر انسان در چند شهر که فصل آن با یکدیگر اختلاف دارد و زراعت و میوه آنها در یک وقت به دست نمیآید گندم یا جو یا انگور داشته باشد و همه آنها محصول یک سال حساب شود، چنانچه چیزی که اوّل میرسد به اندازه نصاب یعنی 288 من و45 مثقال کم باشد، باید زکاْ آن را موقعی که میرسد بدهد وزکاْ بقیّه را هر وقت به دست میآید ادا نماید و اگر آنچه اوّل میرسد به اندازه نصاب نباشد، در صورتی که یقین دارد با آنچه بعد به دست میآید به اندازه نصاب می‌شود باید صبر کند تا محصول بعدی به دست آید، اگر به نصاب رسید زکاْ را بدهد، و اگر یقین ندارد که همه آنها به اندازه نصاب شود، صبر میکند تا بقیه آن برسد پس اگر روی هم به مقدار نصاب شود، زکاْ آن واجب است و اگر به مقدار نصاب نشود، زکاْ آن واجب نیست.
- زنی که یقین دارد شوهرش در سفر مرده، اگر بعد از عدّه وفات که مقدار آن در احکام طلاق گفته خواهد شد، شوهر کند و شوهر اوّل از سفر برگردد باید از شوهر دوم جدا شود و به شوهر اوّل حلال است ولی اگر شوهر دوم با او نزدیکی کرده باشد، زن باید عدّه نگهدارد و شوهر دوم باید مهر او را مطابق زنهایی که مثل او هستند بدهد ولی خرج عدّه ندارد و اگر زن پس از گذشت چهار سال فحص از شوهرش به دستور حاکم شرع وندادن ولیّ نفقه او وطلب نمودن طلاق، حاکم شرع او را طلاق بدهد و شوهر اوّل اگر پیدا شود، زن بر شوهر اوّل حرام خواهد بود در صورتی که از عدّه طلاق خارج شده باشد.
- مرسوم در بانکها این است که یک امضأ را نمیخرند ولی اشخاصی هستند که یک امضأ را هم معامله میکنند وچون عموماً این اشخاص وجه میدهند وسفته میگیرند وغالباً بعنوان قرض است و در قرض زیاده ربا است لهذا معاملات مزبور حرام وزیاده ربا است، ولی اگرخواسته باشند معاملهشان صحیح باشد وزیادهای که میگیرند ربا نباشد چند راه دارد، ودو راهش که آسانتر از بقیه است ذکر می‌شود: 1 - آن که وجه را که میدهد بعنوان معامله منتقل نماید نه بعنوان قرض واستقراض )مثلاً( صد هزار ریال نقد را بفروشد به پانصد دینار عراقی در زمان مشخص آن را تحویل گیرد. 2 - آن که یک جعبه کبریت یا یک طاقه دستمال یا چیز دیگری را بفروشد به ده هزار ریال بشرط این که صد هزار ریال تا مدّتمثلاً یک سال بدون منفعت قرض بدهد و یا این که کسی که قرض گرفته است ومدت آن سر آمده و می‌خواهد تمدید نماید طلبکار یک جعبه کبریت را به مقروض میفروشد به هزار ریال بشرط این که طلب خود را تا مدّت یک ماه بدون منفعت تمدید نماید واین چارهجویی به این نحو برایتجدید وتمدید مدت بملاحظه این است که جائز نیست ابتدأً در مقابل تجدید یا تمدید مدت طلبکار چیزی از بدهکار بگیرد وتوهّم این که این معامله صوری است زیرا که هیچکس یک جعبه کبریت را که قیمتش یک ریال است به هزار ریال نمیخرد، توهّم بیجایی است زیرا که احدی بدون جهت چنین معاملهای نمیکند اما در صورتی که صد هزار ریال قرض دادن بدون منفعت تا یکسال ضمیمه شود همه میخرند و در این موضوع چند روایت در کتاب وسایل الشیعه ابواب احکام عقود نقل فرمودهاند وما برای رفع شبهه یک روایت از آن را در اینجا نقل مینماییم: شیخ طوسی قدس ا& روحه بسند صحیح از محمّد بن اسحاق بن عمّار که موثق است روایت نموده میگوید به حضرت موسی بن جعفر8 عرض کردم: )وَیَکونُ لی عَلَی الرَّجُلِ دَراهِمُ، فَیَقولُ أخّرْنی بِها وَأنا أرْبَحُکَ فَأَبیعُهُ جُبًَّْ تَقومُ عَلَیَّ بِألْفَ دِرْهَمً بِعَشَرَِْ آلافِ دِرْهَمً أو قالَ: بِعِشْرینَ ألفَاً وَأُؤَخِّرُهُ بِالمالِ؟ قالَ: لا بَأسَ(، ترجمه: من چند درهم از شخصی طلبکارم و آنشخص خواهش میکند او را مهلت دهم و به من منفعتی برساند من جبهای را که قیمتش هزار درهم است به او به ده هزار درهم یا بیست هزار درهم میفروشم وطلب خود را تأخیر میاندازم؟ حضرت فرمودند: عیبی ندارد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر بخواهد، پول حرام یا پولی که خمس آن را نداده، به حمامی بدهد غسل او باطل است. ولی اگر یقین دارد که حمامی با این وصف راضی به غسل است، یا با غفلت از رضایت حمامی غسل کند، غسلش صحیح است.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر بخواهد پول حرام یا پولی که خمس آن را نداده به حمامی بدهد ، غسل او باطل است .
- [آیت الله بروجردی] اگر بخواهد پول حرام یا پولی که خمس آن را نداده به حمامی بدهد، غسل او باطل است.
- [امام خمینی] اگر بخواهد پول حرام یا پولی که خمس آن را نداده به حمامی بدهد، غسل او باطل است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر بخواهد پول حرام یا پولی که خمس آن را نداده به حمامی بدهد، غسل او باطل است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] کسی که قصد دارد پول حمامی را ندهد، یا بدون علم به رضایت او می خواهد نسیه بگذارد بنابر احتیاط، غسل او باطل است، همچنین اگر قصد دارد پول حرام یا پولی که خمس آن را نداده به حمامی بدهد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] کسی که پول حمامی را بدون اینکه بداند حمامی راضی است بخواهد نسیه بگذارد؛ اگرچه بعد حمامی را راضی کند؛ غسل او باطل است. مسأله 388 - اگر حمامی راضی باشد که پول حمام نسیه بماند ولی کسی که غسل می کند قصدش این باشد که طلب او را ندهد؛ یا از مال حرام بدهد غسل او باطل است.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر حمامی راضی باشد که پول حمام نسیه بماند، ولی کسی که غسل می کند قصدش این باشد که طلب او را ندهد، یا از مال حرام بدهد، غسل او اشکال دارد، مگر این که بداند حمامی با این وصف هم راضی به غسل هست، یا با غفلت از راضی بودن حمامی غسل کند که در هر دو صورت غسل صحیح است.
- [آیت الله سبحانی] اگر از اول قصدش این باشد پول حرام به حمامی بدهد، غسل او باطل است. ولی اگر قصدش این باشد از پولی که خمس آن را نداده بدهد، غسل او صحیح است، ولی باید مقدار خمس را از مال دیگر بدهد.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر پولی را که خمس ان را نداده است به حمامی بدهد مرتکب حرام شده و غسل او باطل است