حاکم شرع
حاكم شرع حاكم منصوب از جانب خدا به طور مستقيم يا با واسطه است، بيشترين كاربرد عنوان حاكم شرع در كلمات فقها، فقیه جامع شرایط است. از حدود ولایت حاکم شرع در باب تجارت سخن گفته‌اند.
آیا حاکم شرع یا وکیلش می‌توانند در ازای پولهایی که مکلّف قبل از آنکه خمسشان را بدهد صرف نموده مبلغی را به عنوان مصالحه از او بگیرند مثلاً مکلّف قبل از آنکه خمس بدهد سفری کرده و در سفرش هزار ریال خرج کرده؟
اگر مکلّف شک دارد که در ذمه‌اش خمس آنچه که صرف کرده تعلق گرفته باشد پس حاکم یا وکیلش می‌توانند به مبلغی که مناسب است با مکلّف مصالحه کنند، و اگر مکلّف یقین دارد که در ذمه‌اش خمس آنچه که صرف کرده تعلق گرفته پس باید مقدار یقینی از خمس را بپردازد، و حاکم شرع یا وکیلش نمی‌توانند با مکلّف در مبلغی مصالحه کنند.
اگر مکلّف شک دارد که در ذمه‌اش خمس آنچه که صرف کرده تعلق گرفته باشد پس حاکم یا وکیلش می‌توانند به مبلغی که مناسب است با مکلّف مصالحه کنند، و اگر مکلّف یقین دارد که در ذمه‌اش خمس آنچه که صرف کرده تعلق گرفته پس باید مقدار یقینی از خمس را بپردازد، و حاکم شرع یا وکیلش نمی‌توانند با مکلّف در مبلغی مصالحه کنند.
عنوان سوال:
آیا حاکم شرع یا وکیلش می‌توانند در ازای پولهایی که مکلّف قبل از آنکه خمسشان را بدهد صرف نموده مبلغی را به عنوان مصالحه از او بگیرند مثلاً مکلّف قبل از آنکه خمس بدهد سفری کرده و در سفرش هزار ریال خرج کرده؟
پاسخ:
اگر مکلّف شک دارد که در ذمه‌اش خمس آنچه که صرف کرده تعلق گرفته باشد پس حاکم یا وکیلش می‌توانند به مبلغی که مناسب است با مکلّف مصالحه کنند، و اگر مکلّف یقین دارد که در ذمه‌اش خمس آنچه که صرف کرده تعلق گرفته پس باید مقدار یقینی از خمس را بپردازد، و حاکم شرع یا وکیلش نمی‌توانند با مکلّف در مبلغی مصالحه کنند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- زیدی در حال حیات خود از بابت خمس مبلغی دستگردان مینماید که به تدریج پرداخت کند و رسید خمس را دریافت دارد، به فوت ناگهانی به رحمت خدا میرود و وصیت ننموده با داشتن بعض از وارث صغیر باید تمام بدهکاری را ورثه کبیر بدهند و دفترچه حساب سال هم معلوم نمی‌شود که آیا از سهم سادات داده است چیزی یا نه، و یا آنکه سهم سادات را مصالحه کند با چیز کمی و آیا اذن حاکم شرع لازم است در پرداخت یا نه؟
- شخصی حساب سال دارد پس از وضع مؤونه، دارای صد پوط (مقیاس وزن روسی که تقریباً 5 من تبریز و کسری می‌باشد) برنج است که خمس آن را داده، بعد آن را صرف و خرج زراعت کاری و غیره نموده، سنهء دیگر مثلاً سر سال کم شد به حساب رسیدگی نموده دارای صد و ده پوط برنج شد، آیا از همه باید خمس بدهد یا از درآمد، و همچنین در وجه نقد که از ارباح مکاسب و درآمد زراعت و گوسفند و زنبور عسل مثلاً دارای پنجاه هزار تومان شد و خمس آن را داده و این مبلغ را صرف و خرج زراعت و غیره نموده و هر سال به همین منوال باید زندگی کند، آیا از رو آمد آن باید خمس بدهد یا تمام آن؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
سوال مرتبط یافت نشد
مسائل مرتبط از این مرجع
مسئله مرتبط یافت نشد
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سیستانی] مصارفی که بعد از تعلق زکات خرج مینماید ، نمیتواند آنچه را نسبت به مقدار زکات خرج نموده از حاصل کسر کند هر چند بنابر احتیاط از حاکم شرع یا وکیل او در صرف آن‌ها اجازه گرفته باشد .
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . کسی که مدتی خمس نمی داده و در آن مدت اثاث خانه و لوازم زندگی خریده، اگر می داند که آن‌ها را در سال حصول فایده از فایده همان سال خریداری نموده، خمس به آن‌ها تعلق نمی گیرد و اگر نمی داند احوط مصالحه با حاکم شرع است هر چند این احتیاط لازم نیست.
- [آیت الله علوی گرگانی] انسان میتواند در بین سال هر وقت منفعتی به دستش آمد خمس آن را بدهد بعد از این که اطمینان پیدا کند که از مصارف سالش زیاد میآید و جائز است دادن خمس را تا آخر سال تأخیر بیندازد، و اگر برای دادن خمس، سال شمسی قرار دهد با مصالحه با حاکم شرع یا وکیل او مانعی ندارد.
- [آیت الله بهجت] کسی که خمس بدهکار است، نمیتواند آن را به ذمه بگیرد؛ یعنی خود را بدهکار اهل خمس بداند و در تمام مال تصرف کند، مگر اینکه با حاکم شرع مصالحه کند یا از او اجازه بگیرد، و چنانچه تصرف کند و آن مال تلف شود، باید خمس آن را بدهد.
- [آیت الله مظاهری] کسی که خمس نداده و الآن میخواهد خمس بدهد اگر اثاث خانه و چیزهای دیگری را که به آن‌ها احتیاج دارد مطابق شأن خود خریده، اگر بداند در بین سالی که در آن سال فایده برده آن‌ها را خریده، لازم نیست خمس آن‌ها را بدهد و اگر نداند که در بین سال خریده یا بعد از تمام شدن سال بهتر است که با حاکم شرع مصالحه کند.
- [آیت الله علوی گرگانی] کسی که از اوّل تکلیف خمس نداده، از منافع کسب چیزی که به آن احتیاج ندارد خریده، باید خمس آن را بدهد و اگر اثاث خانه وچیزهای دیگری که به آن‌ها احتیاج دارد مطابق شأن خود خریده، پس اگر بداند در بین سالی که در آن سال فائده برده آن‌ها را خریده، لازم نیست خمس آن‌ها را بدهد و اگر نداند که در بین سال خریده است یا بعد از تمام شدن سال، بنابر احتیاط واجب باید با حاکم شرع مصالحه کند.
- [آیت الله بهجت] کسی که خمس مال خود را نداده و فقیر شده، و یا اگر الآن بدهد فقیر می‌شود، همانطور که سایر بدهیها ساقط نمی‌شود، خمس مال او نیز ساقط نمی‌شود و باید به حاکم شرع مراجعه کند. * کسی که از اول تکلیف خمس نداده، اگر ملکی بخرد و قیمت آن بالا رود، چنانچه آن ملک را برای ترقی قیمت نخریده باشد، مثلاً زمینی را برای زراعت خریده است، اگر پول آن را بعد از تعلق خمس به فروشنده داده، خمس همان پول را فعلاً باید بدهد و تفاوت ارزش پول را با حاکم مصالحه نماید. و با پرداخت خمس تصرفات قبلی بدون اشکال می‌شود، و اگر آن پول مشکوک در تعلق خمس بوده، احتیاطاً با حاکم مصالحه نماید. * کسی که از اول تکلیف خمس نداده، اگر از منافع کسب، چیزی که به آن احتیاج ندارد خریده و یک سال از خرید آن گذشته، باید خمس آن را بدهد، ولی اثاث خانه و چیزهای دیگری که نیاز داشته و مطابق شأن خود خریده، اگر بداند که از فایده در بین سال خود آن‌ها را خریده، خمس واجب نیست؛ و اگر نداند که از منافع در بین سال خریده یا بعد از گذشت سال، احتیاطاً با حاکم شرع مصالحه نماید.
- [آیت الله سیستانی] کسی که از مستحق طلبکار است و می خواهد طلب خود را بابت خمس حساب کند بنابر احتیاط واجب یا باید از حاکم شرع اذن بگیرد ، و یا اینکه خمس را به مستحق بدهد و بعداً مستحق بابت بدهی خود به او برگرداند ، و میتواند از مستحق وکالت گرفته و خود از جانب او قبض نموده ، و بابت طلبش دریافت کند .
- [آیت الله جوادی آملی] .دریافت کننده خمس، امام ( ع)و در غیبت آن , فقیه جامع الشرایط و حاکم شرع است و مکلف , بدون اجازه از آنان نمی تواند آن را به موارد مصرف برساند . به تعبیر دیگر , همه خمس , اعم از سهم امام ( ع) و سهم سادات, در اختیار منصب امامت (شخصیت حقوقی) است. در زمان غیبت حضرت ولیّ عصر (عج) ،فقیه جامع الشرایط, جانشین شخصیت حقوقیِ امامت است، بنابراین در زمان غیبت باید تمام خمس را به فقیه جامع الشرای ط تحویل داد و هرگونه دخل و ت صرف در خمس (سهم امام( ع) و سهم سادات) باید با اجازه او باشد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . کسی که از اول تکلیف خمس نداده، اگر از منافع کسب چیزی که به آن احتیاج ندارد خریده و یک سال از منافع به دست آمده گذشته، باید خمس آن را بدهد، و اگر اثاث خانه و چیزهای دیگری که به آن‌ها احتیاج دارد، مطابق شأن خود خریده، در صورتی که بداند در بین سالی که در آن فایده برده آن‌ها را خریده، لازم نیست خمس آن‌ها را بدهد، و اگر نداند که در بین سال خریده یا بعد از تمامشدن سال، بنابر احتیاط مستحب باید با حاکم شرع مصالحه کند.