ازدحام
تراکم و هجوم جمعیت را ازدحام گویند. از آن به مناسبت در بابهای طهارت، حج و دیات سخن گفته شده است.
در موقع ازدحام گاهی دایره طواف تا پشت مقام منتهی می‌شود و بعضی در وسط طائفین نماز می‌خوانند و سد راه طائفین می‌نمایند. آیا نماز آنها صحیح است یا خیر؟
بلی نمازشان صحیح است از این جهت.
بلی نمازشان صحیح است از این جهت.
عنوان سوال:
در موقع ازدحام گاهی دایره طواف تا پشت مقام منتهی می‌شود و بعضی در وسط طائفین نماز می‌خوانند و سد راه طائفین می‌نمایند. آیا نماز آنها صحیح است یا خیر؟
پاسخ:
بلی نمازشان صحیح است از این جهت.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- برای نماز طواف مقابل چاه زمزم را تعیین نمودهاند و اکثریت مردم نماز طواف را خارج از مقام ابراهیم می‌خوانند، آیا صحیح است یا خیر؟
- در جمره عقبه از سه طرف رمی می‌شود آیا جایز است در موقع ازدحام به پشت جمره که رامی رو به قبله باشد رمی نماید؟
- آیا شرط است نزدیک بودن از مقام ابراهیم علیه السلام برای نماز یا خیر، پس اگر بخواند دو رکعت طواف را به مقدار سی متر عقب مقام ابراهیم علیه السلام ، آیا این نماز او صحیح است؟
- اگر متمکن از نماز طواف نبود عقب مقام مباشرةً، و نماز را دور از آن خواند و قبل از سعی ممکن شد برای او خواندن عقب مقام آیا واجب است برای او اعاده نماید نماز را؟
- آیا انجام طواف مستحب و یا نماز در مقام ابراهیم با علم به اینکه موجب نقصان و یا بطلان اعمال واجبه سائرین میگردد، جایز است یا خیر؟
- در مواقع ازدحام گاهی یک نفر نماز میخواند و جمعی اطراف او حلقه میزنند و در نتیجه یک نفر جای چند نفر را برای نماز اشغال میکند. آیا این کار جایز و این نماز صحیح است؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله نوری همدانی] چنانچه پشت مقام ابراهیمعلیهالسلام ازدحام باشد و یا مأمورین اجازه خواندن نماز را ندهند، آیا لازم است برای خواندن نماز طواف، صبر کند و در وقت خلوت به فاصله چند ساعت یا چند روز، نماز را در پشت مقام بجا آورد و یا در همان موقع به فاصله دورتر از مقام نماز بخواند؟
- [آیت الله نوری همدانی] چنانچه پشت مقام ابراهیمعلیهالسلام ازدحام باشد و یا مأمورین اجازه خواندن نماز را ندهند، آیا لازم است برای خواندن نماز طواف، صبر کند و در وقت خلوت به فاصله چند ساعت یا چند روز، نماز را در پشت مقام بجا آورد و یا در همان موقع به فاصله دورتر از مقام نماز بخواند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در اثر کثرت ازدحام، مقام حضرت ابراهیم (علیه السلام) در موسم حج وسط طواف کنندگان قرار میگیرد، اگر کسی آن جا نماز طواف واجب بخواند مشکل و دیگران اعتراض میکنند، آیا تا آخر مسجدالحرام پشت مقام ابراهیم میتواند نماز بخواند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در مقام ابراهیم (علیه السلام) به واسطه ازدحام ممکن نمیشود که در موقع نماز طواف مردها و زنها طوری بایستند که محاذی هم نباشند، یا زن جلوتر از مرد مشغول نماز نباشد، آیا در این صورت نماز آنها صحیح است؟
- [آیت الله وحید خراسانی] در مقام ابراهیم بواسطه ازدحام ممکن نیست در موقع نماز طواف واجب مرد یا زن طوری بایستند که محاذی هم و یا زن جلوتر از مرد مشغول نماز نباشد ایا نماز انان صحیح است
- [آیت الله جوادی آملی] کسی که نماز طواف را به جهت ازدحام جمعیَّت در نقطه دور از پشت مقام خوانده و بعد از نماز طواف با بقاء موالات عرفیه و فوت موالات عرفیه آیا اعاده نماز طواف بعد از رفع مانع پشت مقام لازم است؟
- [آیت الله اردبیلی] مردی پس از طواف، در پشت مقام ابراهیم علیهالسلام نماز میخواند و ازدحام جمعیت زیاد است و موقع نماز طواف، زنی در کنار یا در جلو او مشغول نماز خواندن است. آیا در این صورت، اشکالی به نماز طواف و حجّ او وارد می‌شود؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] گاه در پشت مقام ابراهیم ازدحام زیاد است، و چون زن و مرد در کنار هم هستند احیاناً مورد فشار ازدحام قرار می گیرند. در صورتی که خوف فسادی نرود، آیا به نماز طواف ضرری می زند؟
- [آیت الله جوادی آملی] با توجه به ازدحام جمعیت و ممانعت مأموران سعودی، نماز طواف در طرفین مقام ابراهیم و با فاصله جایز است، یا نه فقط بایستی پشت و نزدیک مقام باشد؟
- [آیت الله جوادی آملی] با توجه به ازدحام جمعیَّت و ممانعت مأموران سعودی، نماز طواف در طرفین مقام ابراهیم و با فاصله جایز است، یا نه فقط بایستی پشت و نزدیک مقام باشد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- خونی که به لباس بیآستر بریزد و به پشت آن برسد، یک خون حساب می‌شود، ولی اگر پشت آن جدا خونی شود، درصورتی که به هم نرسد باید هر کدام را جدا حساب نمود پس اگر خونی که در پشت و روی لباس است روی هم کمتر از درهم باشد، نماز با آن صحیح، و اگر بیشتر باشد، نماز با آن نماز باطل است. و درصورتی که به هم برسد بنابر احتیاط همین حکم را دارند.
- عقد ازدواج چند شرط دارد: (اول): آن که بنابر احتیاط به عربی صحیح خوانده شود. و اگر خود مرد و زن نتوانند صیغه را به عربی صحیح بخوانند، چنانچه ممکن باشد، بنابر احتیاط واجب کسی که میتواند به عربی صحیح بخواند وکیل کنند و اگر ممکن نباشد خودشان میتوانند به غیر عربی بخوانند، اما باید لفظی بگویند که معنی زوجت و قبلت را بفهماند. (دوم): مرد و زن یا وکیل آنها که صیغه را می‌خوانند قصد انشاء داشته باشند یعنی اگر خود مرد و زن صیغه را می‌خوانند، زن به گفتن (زَوَجْتُکَ نَفْسی) قصدش این باشد که خود را زن او قرار دهد و مرد به گفتن (قَبَّلْتُ التَّزْویْجَ) زن بودن او را برای خود قبول بنماید، و اگر وکیل مرد و زن صیغه را می‌خوانند، به گفتن (زوجت و قبلت) قصدشان این باشد که مرد و زنی که آنان را وکیل کردهاند، زن و شوهر شوند. (سوم): کسی که صیغه را میخواند بنابر احتیاط باید بالغ و عاقل باشد، چه برای خودش بخواند یا از طرف دیگری وکیل شده باشد. (چهارم): اگر وکیل زن و شوهر یا ولیّ آنها صیغه را می‌خوانند، در موقع عقد، زن و شوهر را معین کنند مثلًا اسم آنها را ببرند یا به آنها اشاره نمایند. پس کسی که چند دختر دارد، اگر به مردی بگوید (زوجتک احدی بناتی) یعنی زن تو نمودم یکی از دخترانم را، و او بگوید (قبلت) یعنی قبول کردم، چون در موقع عقد، دختر را معین نکردهاند عقد باطل است. (پنجم): زن و مرد به ازدواج راضی باشند، ولی اگر زن ظاهراً با کراهت اذن دهد و معلوم باشد قلباً راضی است عقد صحیح است.
- اگر سلام نماز را فراموش کند و موقعی یادش بیاید که صورت نماز به هم نخورده، و کاری هم که عمدی و سهوی آن نماز را باطل میکند مثل پشت به قبله کردن انجام نداده، باید سلام را بگوید و نمازش صحیح است.
- اگر بعد از خواندن نماز احتیاط بفهمد کسری نمازش بیشتر از نماز احتیاط بوده، مثلًا در شک بین سه و چهار یک رکعت نماز احتیاط بخواند، بعد بفهمد نماز را دو رکعت خوانده، چنانچه بعد از نماز احتیاط کاری که نماز را باطل میکند انجام داده، مثلًا پشت به قبله کرده، باید نماز را دوباره بخواند، و اگر کاری که نماز را باطل میکند انجام نداده، نماز احتیاطش محسوب است، و یک رکعت کسری نمازش را بهجا آورد و نمازش صحیح است و برای زیادی هر یک از سلام در اصل نماز، و نماز احتیاط دو سجدة سهو بهجا آورد.
- وقت نماز ظهر و عصر بعد از زوال تا غروب آفتاب است ولی چنانچه نماز عصر را عمداً قبل از نماز ظهر بخواند باطل است، مگر از آخر وقت بیش ازآوردن یک نماز مجال نباشد، که در این فرض اگر کسی تا این موقع نماز ظهر را نخوانده، نماز ظهر او قضا است، و باید نماز عصر را بخواند، اگر کسی پیش از این وقت اشتباهاً تمام نماز عصر را پیش از نماز ظهر بخواند نمازش صحیح است، و احوط اینست که آن را نماز ظهر قرار داده و چهار رکعت دیگر به قصد مافی الذمه آورد.
- اگر کسی با هواپیما مسافرت کرد و خواست نماز خود را در هوا بخواند، چنانچه بتواند نماز را رو به قبله و با دیگر شرایط بهجا آورد، نماز او صحیح است و اگر نتواند در هوا نماز را رو به قبله بهجا آورد، اگر وقت نماز به اندازهای وسعت دارد که پس از پیاده شدن میتواند نماز را رو به قبله بهجا آورد، در این صورت نماز خواندن در هواپیما صحیح نیست و اگر وقت نماز تنگ شده باشد و تا موقع پیاده شدن وقت آن تمام می‌شود واجب است نماز را در هواپیما به آن طرفی که علم دارد قبله در ان طرف باشد بهجا آورد و اگر علم نداشته باشد به هر طرفی که گمان دارد قبله باشد نماز را بخواند و اگر گمان هم نداشته باشد، میتواند به هر طرفی که بخواهد نماز را بخواند اگرچه احتیاط مستحب آن است که در چنین حال به چهار طرف نماز بخواند و اگر اصلًا متمکن از خواندن نماز در هوا به سوی قبله نمیباشد این شرط از او ساقط است.
- در سجده چند چیز مستحب است: 1- کسی که ایستاده نماز میخواند بعد از آن که سر از رکوع برداشت و کاملا ایستاد، و کسی که نشسته نماز میخواند، بعد از آن که کاملا نشست برای رفتن به سجده تکبیر بگوید. 2- موقعی که میخواهد به سجده برود، مرد اول دستها را و زن اول زانوها را به زمین بگذارد. 3- بینی را به مهر یا چیزی که سجده بر آن صحیح است بگذارد. 4- در حال سجده انگشتان دست را به هم بچسباند و برابر گوش بگذارد بطوری که سر آنها رو به قبله باشد. 5- در سجده دعا کند و از خدا حاجت بخواهد و این دعا را بخواند: (یا خیر المسؤلین و یا خیر المعطین ارزقنی و ارزق عیالی من فضلک فانک ذو الفضل العظیم)، (یعنی ای بهترین کسی که از او سؤال میکنند و ای بهترین عطا کنندگان، از فضل خود روزی بده به من و عیال من پس به درستی که تو دارای فضل بزرگی). 6- بعد از سجده بر ران چپ بنشیند و روی پای راست را بر کف پای چپ بگذارد. 7- بعد از هر سجده وقتی نشست و بدنش آرام گرفت تکبیر بگوید. 8- بعد از سجده اول بدنش که آرام گرفت (استغفر الله ربی و اتوب الیه) بگوید. 9- سجده را طول بدهد و در موقع نشستن دستها را روی رانها بگذارد. 10- برای رفتن به سجده دوم، در حال آرامی بدن (الله اکبر) بگوید. 11- در سجدهها صلوات بفرستد. 12- در موقع بلند شدن، دستها را بعد از زانوها از زمین بردارد. 13- مردها آرنجها و شکم را به زمین نچسبانند و بازوها را از پهلو جدا نگاه دارند و زنها آرنجها و شکم را بر زمین بگذارند و اعضای بدن را به یکدیگر بچسبانند و مستحبات دیگر سجده در کتابهای مفصل گفته شده است.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر صفهای جماعت تا در مسجد برسد کسی که مقابل در پشت صف ایستاده نمازش صحیح است و همچنین نماز کسانی که پشت سر او اقتدا می کنند صحیح می باشد بلکه نماز کسانی که در دو طرف ایستاده اند و اتصال به جماعت دارند نیز صحیح است
- [آیت الله نوری همدانی] اگر صفهای جماعت تا درب مسجد برسد ، کسی که مقابل درب پشت صف ایستاده نمازش صحیح است و نیز نماز کسانی که پشت سر او اقتدا می کنند صحیح می باشد ، و همچنین نماز کسانی که دو طرف او ایستاده اند و به او اتصال دارند صحیح است اگر چه صف جلو را نبینند .
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر صفهای جماعت تا در مسجد برسد؛ کسی که مقابل در؛ پشت صف ایستاده نمازش صحیح است و نیز نماز کسانی که پشت سر او اقتدا می کنند صحیح می باشد؛ بلکه نماز کسانی که در دو طرف ایستاده اند و از جهت ماموم دیگر اتصال به جماعت دارند نیز صحیح است.
- [آیت الله سیستانی] اگر صفهای جماعت تا در مسجد برسد ، کسی که مقابل در ، پشت صف ایستاده نمازش صحیح است ، و نیز نماز کسانی که پشت سر او اقتدا میکنند صحیح میباشد ، بلکه نماز کسانی که در دو طرف ایستادهاند و از جهت مأموم دیگر اتصال به جماعت دارند ، نیز صحیح است .
- [آیت الله اردبیلی] اگر صفهای جماعت تا در مسجد برسند، نماز کسی که مقابل در پشت صف ایستاده صحیح است و نیز نماز کسانی که پشت سر او اقتدا میکنند صحیح میباشد، ولی نماز کسانی که دو طرف او ایستادهاند و به سبب وجود دیوار، او را نمیبینند، خالی از اشکال نیست.
- [امام خمینی] خونی که به لباس بی آستر بریزد و به پشت آن برسد، یک خون حساب می شود. ولی اگر پشت آن، جدا خونی شود، بنابر احتیاط واجب باید هر کدام را جدا حساب نمود. پس اگر خونی که در پشت و روی لباس است، روی هم کمتر از درهم باشد نماز با آن صحیح، و اگر بیشتر باشد، نماز با آن نماز باطل است.
- [آیت الله علوی گرگانی] خونی که به لباس بیآستر بریزد و به پشت آن برسد، یک خون حساب می‌شود ولی اگر پشت آن جدا خونی شود، باید هرکدام را جدا حساب نمود، پس اگر خونی که در پشت وروی لباس است روی هم کمتر از درهم باشد، نماز با آن صحیح و اگر بیشتر باشد، نماز با آن باطل است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] خونی که به لباس بی آستر بریزد و به پشت آن برسد یک خون حساب می شود ولی اگر پشت آن جدا خونی شود باید هرکدام را جدا حساب نمود پس اگر خونی که در پشت و روی لباس است روی هم کمتر از درهم باشد نماز با آن صحیح و اگر بیشتر باشد نماز با آن باطل است.
- [آیت الله نوری همدانی] خونی که به لباس بی آستر بریزد و به پشت آن برسد ، یک خون حساب می شود ، ولی اگر پشت آن ، جدا خونی شود ، بنابر احتیاط واجب باید هر کدام را جدا حساب نمود ، پس ، پس اگر خونی که در پشت و روی لباس است روی هم کمتر درهم باشد ، نماز با آن صحیح و اگر بیشتر باشد ، نماز با آن باطل است .
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر صفهای جماعت تا درب مسجد برسد، کسی که مقابل درب پشت صف ایستاده نمازش صحیح است و نیز نماز کسانی که پشت سر او اقتدا میکنند صحیح میباشد، و نیز نماز کسانی که دو طرف او ایستادهاند وصف جلو را نمیبینند، اشکال ندارد.