احتیاط وجوبی
احتیاط الزام‌آور را احتیاط واجب گویند.
بنابر فرض بودن این احتیاط وجوبی با جهل مکلّف به حکم و اقدام نمودن او بر ازدواج دائم با کتابیه یا کافره غیر کتابیه، آیا آن زن اجنبیه می‌گردد بر او و حرام می‌شود بر او؟
اما کافره غیر کتابیه ازدواج او باطل است.
اما کافره غیر کتابیه ازدواج او باطل است.
عنوان سوال:
بنابر فرض بودن این احتیاط وجوبی با جهل مکلّف به حکم و اقدام نمودن او بر ازدواج دائم با کتابیه یا کافره غیر کتابیه، آیا آن زن اجنبیه می‌گردد بر او و حرام می‌شود بر او؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله نوری همدانی] در فرض بالا بنابر اینکه زن مکلّف به ماندن در منزل مرد بوده و خروجش بدون اذن مرد حرام باشد، آیا این تکلیف در ارتباط با حقِّ مرد است تا با تراضی بتوان آن را اسقاط نمود، یا اینکه یک وظیفه شرعی برای زن است که ارتباطی به حقِّ مرد ندارد؟
- [آیت الله مظاهری] فردی با جهل به مساله حرام بودن ازدواج همزمان با دو خواهر، با خواهر زن خود صیغه خوانده است ولی الان با علم به مسأله، زن دوم را رها نمی کند. آیا زناشویی با خواهر دوم زنا محسوب می شود؟ و اگر زن راضی باشد، زانیه می باشد؟
- [آیت الله بهجت] آیا ازدواج زن شیعه بامرد سنّی جایز است یا خیر؟ بر فرض عدم جواز، آیا علاوه بر حرمت تکلیفی، محکوم به بطلان نیز هست؟
- [آیت الله بروجردی] زن مطلّقه را بعد از انقضای یک ماه از طلاق، شخصی خواستگاری نمود و زن به انقضای عدّه و شرط اقرار نمود و عقد نکاح را جاری کردند و بعد زن اظهار نمود که عادتش در حیض دیدن خون هر ماهی یک دفعه است، آیا نکاح مزبور با اقرار سابق زن صحیح است، یا این که اظهار او بعدِ خلاف آن، یا تبیّن خلاف به امکان جهل موضوعاً و حکماً باطل است و موجب حرمت ابدیّه است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] در مذهب اهل تسنّن اگر شوهر به زنش بگوید تو طالق هستی یا مثل خواهر یا مادر من هستی یا به فرزندش بگوید اگر تو فلان کار را کردی مادرت به من حرام باشد زن از مرد جدا می‌شود، حال بعد از آن که مرد شیعه شده، میتواند آن زن را بگیرد و آیا اگر آن زن شیعه گشته و ازدواج کرده بدون نگه داشتن عدّه، ازدواج باطل است یا خیر و به مذهب آنها سه طلاقه در یک مجلس منعقد می‌گردد، بعد از تشیّع آیا زن و شوهر به یکدیگر حرام ابدی هستند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] عده ای از دختران و پسران نامحرم با اعتقاد به اینکه رضایت قلبی جهت ازدواج دائم یا موقت کافی است و نیازی به خطبه عقد نمی باشد اقدام به زندگی مشترک در کنار هم و برقراری روابط زن و شوهری بدون عقد شرعی می نمایند؛ لطفا نظر مبارکتان را در مورد این کار که در اصطلاح برخی به ازدواج سفید نام گرفته است در سوالات ذیل مرقوم فرمایید؛ با تشکر و احترام. 1- آیا صرف رضایت دختر و پسر نامحرم برای زندگی در کنار هم به معنای محرمیت بوده و کفایت از صیغه عقد دائم و یا موقت می کند؟ 2- آیا ازدواج دختر باکره بدون اذن ولی او صحیح است؟ و مراد از دختر باکره چیست؟ 3- در صورتی که دختر و پسری قبلا با جهل به لزوم خواندن عقد ازدواج و بدون اطلاع پدر دختر رابطه جنسی داشته اند برای حفظ آبرو می توانند بدون اطلاع پدر دختر در حال حاضر خودشان عقد شرعی بخوانند؟
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی مذهب حنفی دارد و همسرش نیز حنفی میباشد بعد از مدّتی زنش را به زبان غیر عربی در یک مجلس سه طلاقه بنحو بائن نمود که بنابر مذهب حنفی طلاق واقع شده و زن بر مرد حرام است و احتیاج به محلّل دارد، بعد از این واقعه مرد به خاطر آن که بدون محلّل بتواند همسرش را نکاح کند مذهب شیعه را انتخاب کرد در حالی که زن به مذهب خود باقی است آیا مرد با این حیله میتواند با زن مطلّقه خود نکاح کند یا خیر؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] زنی به صورت مزمن مبتلا به جنون دائم یا ادواری بوده، و سوابق جنون و بستری شدن در بیمارستان روانی را از شوهر مخفی نگاه داشته، و حتّی پس از طرح دعوا از طرف مرد، نیز موضوع را انکار نموده است. مرد پس از ازدواج و دخول و گذشت چند سال، از نوع بیماری و سوابق بستری شدن قبلی زوجه در بیمارستان آگاهی نسبی یافته، و بلافاصله پس از اطّلاع، ضمن مشورت با حقوقدانها، اقدام به فسخ نکاح می نماید. حال اگر بیماری فوق توسّط کمیسیون پزشکی قانونی به صورت زیر تأیید گردد: (زوجه دارای سابقه اختلال روانی و واجد علائم جنون حدّاقلّ از سال 1367 (شش سال قبل از ازدواج) بوده، و در حال حاضر نیز دچار عوارض مزمن بیماری است.) در فرض مسأله آیا مرد حقّ فسخ دارد، و به زن مهریّه ای تعلّق می گیرد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] متأسّفانه نوارهای ویدیوئی محتوی فیلم های مبتذل، اعم از موسیقی، آواز، رقص زنان یا مردان، یا زن و مرد، بلکه بالاتر نوارهایی که عمل زناشویی را نمایش می دهد، به وفور در بازار یافت می شود! و از طرفی، در بعضی از محافل شایع شده که چون به صورت پخش غیر مستقیم است اشکالی ندارد، یا اگر محرّک نباشد، حرام نیست! لطفاً در این زمینه به سؤالات زیر پاسخ فرمایید: 1 خرید و فروش و نگهداری این نوارها، و نگاه کردن به این فیلمها چه حکمی دارد؟ 2 آیا بین پخش مستقیم و غیر مستقیم در فرض مزبور تفاوتی است؟ 3 آیا جمع آوری و از بین بردن آنها واجب است؟ در صورت وجوب، این کار، بر عهده چه کسی است؟ 4 در صورتی که از شخصی به دلیل خرید، یا فروش، یا نگه داری، این گونه نوارها، یا دیدن فیلمهای محتوی آن، به دادگاه شکایت کند، مجازات آن چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] متأسّفانه نوارهای ویدیوئی محتوی فیلم های مبتذل، اعم از موسیقی، آواز، رقص زنان یا مردان، یا زن و مرد، بلکه بالاتر نوارهایی که عمل زناشویی را نمایش می دهد، به وفور در بازار یافت می شود! و از طرفی، در بعضی از محافل شایع شده که چون به صورت پخش غیر مستقیم است اشکالی ندارد، یا اگر محرّک نباشد، حرام نیست! لطفاً در این زمینه به سؤالات زیر پاسخ فرمایید: 1 خرید و فروش و نگهداری این نوارها، و نگاه کردن به این فیلمها چه حکمی دارد؟ 2 آیا بین پخش مستقیم و غیر مستقیم در فرض مزبور تفاوتی است؟ 3 آیا جمع آوری و از بین بردن آنها واجب است؟ در صورت وجوب، این کار، بر عهده چه کسی است؟ 4 در صورتی که از شخصی به دلیل خرید، یا فروش، یا نگه داری، این گونه نوارها، یا دیدن فیلمهای محتوی آن، به دادگاه شکایت کند، مجازات آن چیست؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- عرق جنب از حرام پاک است، و بنابر احتیاط مستحب نماز با آن نخوانند، و نزدیکی با زن در حال حیض حکم جنابت از حرام را دارد.
- خوردن و آشامیدن از ظرف طلا و نقره بلکه بنابر احتیاط واجب مطلق استعمال آن حرام است، ولی زینت نمودن اتاق و مانند آن و نگاه داشتن آنها مانعی ندارد، اگرچه احوط ترک است، و همچنین است ساختن ظرف طلا و نقره و خرید و فروش آنها برای زینت نمودن یا نگاه داشتن.
- اگر مرد لباس زنانه و زن لباس مردانه بپوشد، درصورتی که زی خود قرار دهد بنابر احتیاط حرام است، ونماز خواندن با آن حکم مسأله سابقه را دارد.
- اگر با زنی که برای خود عقد کرده نزدیکی نکرده باشد، تا وقتی که آن زن در عقد او است- بنابر احتیاط واجب- با دختر او ازدواج نکند.
- اگر با زنی که در عده طلاق رجعی است زنا کند آن زن بنابر احتیاط بر او حرام می‌شود و اگر با زنی که در عد متعه، یا طلاق بائن، یا عد وفات است زنا کند، بعداً میتواند او را عقد نماید، اگرچه احتیاط مستحب آن است که با او ازدواج نکند و معنای طلاق رجعی و طلاق بائن و عد متعه و عد وفات در احکام طلاق گفته خواهد شد.
- نجس کردن خط و ورق قرآن درصورتی که مستلزم هتک باشد بیاشکال حرام است، و اگر نجس شود باید فوراً آن را آب بکشند. بلکه بنابر احتیاط واجب در غیر فرض هتک نیز نجس کردن آن حرام و آب کشیدن واجب است.
- چند چیز بر حائض حرام است: (اول): عبادتهائی که مانند نماز باید با وضو یا غسل یا تیمم بهجا آورده شود، ولی بهجا آوردن عبادتهایی که وضو و غسل و تیمم برای آنها لازم نیست، مانند نماز میت مانعی ندارد. (دوم): تمام چیزهائی که بر جنب حرام است و در احکام جنابت گفته شد. (سوم): جماع کردن در فرج، که هم برای مرد حرام است و هم برای زن، اگرچه به مقدار ختنهگاه داخل شود و منی هم بیرون نیاید، بلکه احتیاط واجب آن است که مقدار کمتر از ختنهگاه را هم داخل نکند و بنابر احتیاط لازم و طی زن در دبر چه حائض باشد چه نباشد حرام است.
- زن شوهردار اگر زنا کند بر مرد زناکننده بنابر احتیاط، حرام ابدی می‌شود ولی بر شوهر خود حرام نمیشود و چنانچه توبه نکند و بر عمل خود باقی باشد، بهتر است که شوهر او را طلاق دهد ولی باید مهرش را بدهد.
- عقد ازدواج چند شرط دارد: (اول): آن که بنابر احتیاط به عربی صحیح خوانده شود. و اگر خود مرد و زن نتوانند صیغه را به عربی صحیح بخوانند، چنانچه ممکن باشد، بنابر احتیاط واجب کسی که میتواند به عربی صحیح بخواند وکیل کنند و اگر ممکن نباشد خودشان میتوانند به غیر عربی بخوانند، اما باید لفظی بگویند که معنی زوجت و قبلت را بفهماند. (دوم): مرد و زن یا وکیل آنها که صیغه را میخوانند قصد انشاء داشته باشند یعنی اگر خود مرد و زن صیغه را میخوانند، زن به گفتن (زَوَجْتُکَ نَفْسی) قصدش این باشد که خود را زن او قرار دهد و مرد به گفتن (قَبَّلْتُ التَّزْویْجَ) زن بودن او را برای خود قبول بنماید، و اگر وکیل مرد و زن صیغه را میخوانند، به گفتن (زوجت و قبلت) قصدشان این باشد که مرد و زنی که آنان را وکیل کردهاند، زن و شوهر شوند. (سوم): کسی که صیغه را میخواند بنابر احتیاط باید بالغ و عاقل باشد، چه برای خودش بخواند یا از طرف دیگری وکیل شده باشد. (چهارم): اگر وکیل زن و شوهر یا ولیّ آنها صیغه را میخوانند، در موقع عقد، زن و شوهر را معین کنند مثلًا اسم آنها را ببرند یا به آنها اشاره نمایند. پس کسی که چند دختر دارد، اگر به مردی بگوید (زوجتک احدی بناتی) یعنی زن تو نمودم یکی از دخترانم را، و او بگوید (قبلت) یعنی قبول کردم، چون در موقع عقد، دختر را معین نکردهاند عقد باطل است. (پنجم): زن و مرد به ازدواج راضی باشند، ولی اگر زن ظاهراً با کراهت اذن دهد و معلوم باشد قلباً راضی است عقد صحیح است.
- نگاه کردن مرد به بدن زنان نامحرم همچنین نگاه کردن به موی آنان چه با قصد لذت و چه بدون آن حرام است و نگاه کردن به صورت و دستهای آنان اگر به قصد لذت باشد حرام است بلکه احتیاط واجب آن است که بدون قصد لذت هم به آنها نگاه نکند و نیز نگاه کردن زن به بدن مرد نامحرم حرام میباشد بنابر احتیاط در غیر صورت و دستها و سرو گردن و پا، و اما نظر زن به این مواضع مرد ظاهر آن است که جائز است بدون قصد لذت، اگرچه احوط نیز ترک است.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله نوری همدانی] زن مسلمان نمی تواند به عقد کافر در آید ، مرد مسلمان هم نمی تواند با زنهای کافره غیر اهل کتاب ازدواج نماید ، ولی متعه کردن زن اهل کتاب مانند یهود و نصاری مانعی ندارد ، بلکه ازدواج آنها به طور دوام نیز بنابر اقوی جائز است ولی این احتیاط ترک نشود که در صورتی اقدام به ازدواج به طور دوام به آنها بکند که متمّکن از ازدواج با زن مسلمان نباشد .
- [آیت الله فاضل لنکرانی] زن مسلمان نمی تواند به عقد کافر در آید، مرد مسلمان هم نمی تواند با زنهای کافره بطور دائم ازدواج کند حتی اگر یهودیه یا نصرانیه باشند بنابر احتیاط واجب ولی صیغه کردن زنهای یهودی و نصرانی مانعی ندارد.
- [آیت الله اردبیلی] بنابر احتیاط واجب، داخل نمودن منی مرد اجنبی در رحم زن اجنبیّه زنی که همسر آن مرد نیست جایز نیست، چه با اجازه زن باشد یا نه و چه شوهر داشته باشد یا نه و چه با اجازه شوهر او باشد یا نباشد.
- [آیت الله سیستانی] اگر با زنی ازدواج نماید ، و بعد از ازدواج با پدر یا برادر یا پسر او لواط کند بنابر احتیاط واجب آن زن بر او حرام می‌شود .
- [آیت الله سیستانی] زن مسلمان نمیتواند به عقد کافر در آید ، چه دائم باشد چه موقت ، چه کافر کتابی باشد چه غیر کتابی ، مرد مسلمان هم نمیتواند با زنهای کافره غیر اهل کتاب ازدواج کند ، ولی صیغه کردن زنهایی که یهودی یا نصرانی هستند مانعی ندارد ، و بنابر احتیاط لازم عقد دائمی با آنها ننماید ، و امّا زن مجوسیه بنابر احتیاط واجب حتی بطور موقت نیز نباید مسلمان با او ازدواج نماید ، و بعضی از فرق از قبیل نواصب که خود را مسلمان میدانند و در حکم کفّارند ، مرد و زن مسلمان نمیتوانند با آنها به طور دائم ، یا موقت ازدواج نمایند ، و همچنین مرتد .
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . زن مسلمان نمی تواند به عقد کافر در آید، مرد مسلمان هم نمی تواند با زن کافره غیر اهل کتاب ازدواج نماید، ولی متعه کردن زن اهل کتاب مانند یهود و نصاری مانعی ندارد، بلکه جواز ازدواج آنان به طور دائم نیز خالی از قوت نیست، ولی در صورت تمکن از ازدواج با مسلمه کراهت شدیده دارد، بلکه در این صورت احتیاط ترک نشود.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . زن مسلمان نمیتواند به عقد کافر در آید، و مرد مسلمان هم نمیتواند با زن کافره غیر اهل کتاب ازدواج نماید، ولی متعهکردن زن اهل کتاب، مانند یهود و نصاری مانعی ندارد، بلکه جواز ازدواج آنان به طور دائم نیز خالی از قوت نیست، ولی در صورت تمکن از ازدواج با مسلمه، کراهت شدیده دارد، بلکه در این صورت احتیاط ترک نشود.
- [آیت الله وحید خراسانی] زن مسلمان نمی تواند به عقد کافر در اید و مرد مسلمان هم نمی تواند با زنهای کافره غیر اهل کتاب ازدواج کند ولی متعه کردن زنهای اهل کتاب یعنی یهود و نصاری مانعی ندارد و بنابر احتیاط مستحب ازدواج دایم با انها ننماید ولی نمی تواند با زن های اهل کتاب بدون رضایت زن مسلمان خود ازدواج دایم یا موقت نماید و بعضی از فرقه ها از قبیل خوارج و غلات و نواصب که خودرا مسلمان می دانند و در حکم کفارند مرد و زن مسلمان نمی توانند با انها به طور دایم یا موقت ازدواج نمایند
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر با مادر یا خواهر یا دختر پسری ازدواج نماید و بعد از ازدواج و دخول به زوجه با آن پسر لواط کند، آنان بر او حرام نمی شوند، ولی اگر آنها را طلاق داد بنابر احتیاط واجب دو مرتبه آنها را عقد نکند، و نیز اگر بعد از عقد و پیش از دخول لواط کند بنابر احتیاط واجب آن زن بر او حرام می شود.
- [آیت الله سیستانی] اگر شوهرِ زنی دختر شیر خواری را برای خود عقد کرده باشد ، چنانچه زن ، آن دختر شیر خوار را شیر دهد ، بنابر احتیاط واجب آن زن بر او حرام ابدی می‌شود ، و احتیاطاً باید او را طلاق دهد ، و هرگز با او ازدواج نکند ، و اگر شیر مربوط به خود او باشد ، دختر شیر خوار نیز بر او حرام ابدی می‌شود ، و اگر شیر از شوهر سابق باشد ، بنابر احتیاط عقد او باطل می‌شود .