اجیر
به کسی که خود را برای انجام کاری مانند بنّایی و خیّاطی اجاره می‌دهد، اجیر گفته می‌شود. از این رو، این عنوان، به اجارۀ اعمال اختصاص دارد و در باب اجاره از آن سخن رفته است.
استفاده و نصب برق بطور غیر قانونی و بدون نصب کنتور برق چه حکمی دارد؟ حکم برقکاری که برای این کار اجیر شده است چیست؟
استفاده از آب و برق غیر قانونی جایز نیست و اجیر شدن برای انجام کارهای فنی مربوط به آن هم حرام است.
استفاده از آب و برق غیر قانونی جایز نیست و اجیر شدن برای انجام کارهای فنی مربوط به آن هم حرام است.
عنوان سوال:
استفاده و نصب برق بطور غیر قانونی و بدون نصب کنتور برق چه حکمی دارد؟ حکم برقکاری که برای این کار اجیر شده است چیست؟
پاسخ:
استفاده از آب و برق غیر قانونی جایز نیست و اجیر شدن برای انجام کارهای فنی مربوط به آن هم حرام است.
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خوئی] اگر صاحب کنتور به وسیله شلنگ، آب به همسایه بدهد، یا برق به همسایه بدهد چگونه است.
- [آیت الله خامنه ای] به استحضار می رساند جهت مصارف عمومی در یکی از مساجد تهران چند سالی از آب و برق عمومی بدون نصب کنتور و پرداخت پول استفاده شده است و پس از تخریب و تجدید بنای مسجد بخش عمده ای از آب و برق استفاده شده در عملیات ساخت نیز آب و برق عمومی بوده است. در حال حاضر به دلیل ساخت و ساز انجام شده، مسجد مبلغ بالایی مقروض می باشد و با مشکلاتی حق انشعاب آب و برق پرداخت و کمتر نصب گردیده است. لطفاً بفرمایید: س1: تکلیف افرادی که در طول این مدت از آب و برق عمومی در مسجد استفاده نموده اند چیست؟ س2: تکلیف وضو و نمازهایی که افراد با شرایط مذکور در مسجد به جا آورده اند چیست؟ س3: در حال حاضر با توجه به اینکه مسجد با آب و برق عمومی بنا گردیده اقامه نماز در آن دارای چه حکمی است؟
- [آیت الله سبحانی] آیا استفاده از کنتور برق و یا آب حسینیه برای مسجد یا برای امامزاده ی مدفون در کنار حسینیه، جایز است؟
- [آیت الله اردبیلی] اینجانب در خانه سازمانی ساکن هستم که یک باب زیرزمین آنجا می باشد. حدود 7 سال پیش بنده با هزینه خودم از محل فروش طلای همسرم به ارزش یک میلیون تومان آن روز آن زیرزمین را تبدیل به واحد مسکونی کردم. از آن موقع کنتور آب ندارد و کنتور برق را هم درست وصل نکرده اند که مبلغ ناچیزی حدود صد تومان قبض می آید. آیا استفاده بنده از آب و برق اشکال دارد؟
- [آیت الله خامنه ای] زندگی کردن در خانه کسی که بطور غیر قانونی از آب و برق شهری استفاده می کند چه حکمی دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در برخی مناطق گرم کشور ساکنان مجبور به استفاده از کولر گازی هستند که هزینه برق مصرفی آن بسیار زیاد است و پرداخت این هزینه برای اغلب ساکنان این شهر ها دشوار است. آیا این افراد می توانند برای رفع نیازهای ضروری خود اقدام به دستکاری در کنتور برق یا استفاده از انشعاب غیر مجاز کنند؟
- [سایر] در محلهی ما یک ساندویچی وجود دارد که من بعضی وقتها برای خوردن غذا به آنجا میروم. چند روز پیش متوجه شدم که صاحب مغازه کنتور برق را گچ کرده تا به درستی کار نکند آیا برای غذایی که من در آنجا میخورم از نظر شرعی مشکلی وجود دارد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی کنتور آب را دست کاری کرده شماره کنتور کمتر از میزان مصرف شده را نشان می‌دهد، با توجّه به این که علم داشته که این کار حرام است در این صورت وضو و غسل او چه حکمی دارد؟ و آیا جلب رضایت مسئولین لازم است؟
- [آیت الله مظاهری] 1) اگر مستأجری سه سال در یک جا مانده و هر سال قرار داد اجاره نامه خود را تمدید کرده باشد، آیا هزینه هایی که برای خانه در این سه سال پیش می آید، مثل خرج تعمیر و سرویس کولر و کنتور برق و ...، بر عهده مستأجر است یا صاحب خانه؟
- [سایر] آیا انعقاد قرارداد کار با پرسنل شاغل و یا بازنشسته ارتش منع قانونی دارد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر اجیر با مستأجر شرط کند که تنها اجیر او باشد، مستأجر نمیتواند او را به دیگری اجاره دهد و اگر شرط نکند، میتواند؛ ولی اگر مالالاجاره دوم از همان جنس مالالاجاره اوّل باشد نباید زیادتر بگیرد؛ بلکه بنا بر احتیاط واجب اگر به چیز دیگری هم اجاره دهد نباید ارزش بیشتری داشته باشد. همچنین است کسی که انجام عملی مانند دوختن یک لباس را برای دیگری تعهّد کرده است در صورتی که از نظر اجارهکننده خصوصیتی در کار این اجیر نباشد میتواند دیگری را برای انجام این کار اجیر کند؛ ولی نمیتواند او را به کمتر اجاره نماید، بلی اگر مقداری از آن عمل را خودش انجام داده باشد میتواند برای اتمام کار، دیگری را به کمتر اجاره نماید و اگر اجارهکننده به جهت امتیازی که در دوختن این خیاط معتقد بوده پارچه را نزد او آورده، خیاط نمیتواند کار را به دیگری واگذار کند.
- اگر صاحب کار، بنّا را وکیل کند که برای او عمله بگیرد، چنانچه بنّا کمتر از مقداری که از صاحب کار میگیرد به عمله بدهد، زیادی آن بر او حرام است و باید آن را به صاحب کار بدهد، ولی اگر اجیر شود که - مثلاً - ساختمان را تمام کند و برای خود اختیار بگذارد که خودش بسازد یا به دیگری بدهد، در صورتی که مقداری خودش کار کرده باشد، چنانچه باقی را به کمتر از مقداری که اجیر شده به دیگری بدهد، زیادی آن برای او حلال است.
- بچه صغیری را که ولیّ خاص ندارد، بدون اجازه مجتهد جامع الشرایط یا نماینده او نمیشود اجیر کرد، یا برای او اجیر گرفت، یا مال او را اجاره داد، یا مالی را برای او اجاره کرد و کسی که به مجتهد جامع الشرایط و نماینده او دسترسی ندارد، میتواند از یک نفر شیعه اثنا عشری عادل اجازه بگیرد و اقدام به اجاره کند و این کار اگر توسط ولیّ عرفی کودک - مثلاً مادر او - انجام شود با رعایت مصلحت جایز است و غیر آنها بنا بر احتیاط تنها در صورت ضرورت اقدام به این کار کنند.
- (استفادهای) که مال را برای آن اجاره میدهند، یا (کاری) که برای آن اجیر می‌شوند، شش شرط دارد: اوّل: آن که این استفاده یا کار معلوم باشد؛ پس اگر چیزی را که اجاره میدهند چند استفاده دارد، باید استفاده و کاری را که مورد نظر طرفین است، مشخص نمایند؛ مثلاً اگر ماشینی را که هم میتواند مسافر حمل کند و هم بار، اجاره دهند باید در موقع اجاره معیّن کنند که حمل مسافر یا باربری آن مال مستأجر است یا همه استفادههای آن. دوم: آن که این استفاده یا کار ممکن باشد؛ پس اجاره دادن زمین برای زراعت در صورتی که آب باران برای زراعت کافی نبوده و مشروب کردن آن از راه دیگر هم ممکن نباشد، صحیح نیست. همچنان که اجیر کردن شخص بیسواد برای تدریس صحیح نمیباشد. سوم: آن که حلال باشد؛ بنابراین اجاره دادن دکان برای شرابفروشی یا نگهداری شراب و کرایه دادن وسیله نقلیه برای حمل و نقل شراب، باطل است. چهارم: آن که انجام آن کار از نظر شرع به طور مجّانی واجب نباشد؛ پس اجیر شدن برای انجام کارهایی که جزء حقوق لازمالرعایه مردم است؛ مانند: نجات مسلمان از غرق شدن و تعلیم اصول دین و مقدار واجب از فروع دین و انجام مقدار واجب از مراسم به خاکسپاری مسلمانان، همچون کفن کردن و نماز خواندن و دفن کردن - که از حقوقی هستند که میّت مسلمان بر زندهها دارد - صحیح نیست ولی اجیر شدن برای کارهایی که جزء حقوق لازمالرعایه مردم نیست، مانعی ندارد. پنجم: پول دادن برای آن در نظر مردم بیهوده نباشد؛ و اجیر کردن دیگری برای این که نماز واجب خود را بخواند یا روزه واجب خود را بگیرد، چون برای مستأجر ثواب اخروی بلکه گاهی نفع دنیوی دارد، اشکال ندارد. ششم: مدت استفاده را معیّن نمایند و اگر برای انجام کاری اجیر می‌شوند باید زمان انجام آن کار را مشخّص کنند؛ مثلاً در سفارش خیاطی علاوه بر این که با خیاط قرار میگذارند لباس معیّنی را به شکل مخصوصی بدوزد، باید مدّت زمانی را که خیاط باید در آن زمان لباس را بدوزد، مشخّص کنند.
- جعاله) آن است که انسان قرار بگذارد در مقابل کاری که برای او انجام میدهند مال معیّنی بدهد، مثلاً بگوید: هر کس گمشده مرا پیدا کند، ده هزار تومان به او میدهم و به کسی که به این امر ملتزم می‌شود (جاعل) و به کسی که کار را انجام می‌دهد (عامل) میگویند. و فرق بین جعاله و اجاره این است که در اجاره بعد از بستن قرارداد، اجیر باید عمل را انجام دهد و کسی هم که او را اجیر کرده اجرت را به او بدهکار می‌شود، ولی در جعاله اگر چه عامل شخص معیّنی باشد میتواند مشغول عمل نشود و تا عمل را انجام ندهد جاعل بدهکار نمیشود.
- اگر وصیّت کند که از ثلث او خمس و زکات یا بدهی دیگر او را بدهند و برای نماز و روزه او اجیر بگیرند و کار مستحبّی هم مثل اطعام به فقراء بدهند، باید اوّل خمس و زکات یا بدهی دیگر او را از ثلث بدهند و چنانچه ثلث کفایت نکند باقی مانده را از اصل مال بر میدارند و اگر پس از برداشتن خمس و زکات یا بدهی دیگر میّت چیزی از ثلث زیاد آمد برای نماز و روزه او اجیر میگیرند و اگر از آن هم زیاد آمد به مصرف کار مستحبّی که معیّن کرده میرسانند و چنانچه ثلث مال او فقط به اندازه خمس و زکات یا بدهی دیگر او باشد و ورثه هم اجازه ندهند که بیشتر از ثلث مال مصرف شود، وصیّت برای نماز و روزه و کارهای مستحبّی باطل است.
- اگر وصیّت کند که بدهی او را بدهند و برای نماز و روزه او اجیر بگیرند و کار مستحبّی هم انجام دهند، چنانچه وصیّت نکرده باشد که اینها را از ثلث بدهند، باید بدهی او را از اصل مال بدهند و اگر چیزی زیاد آمد، ثلث آن را به مصرف نماز و روزه و کارهای مستحبّی که معیّن کرده برسانند و در صورتی که ثلث کافی نباشد، پس اگر ورثه اجازه بدهند، باید وصیّت او عملی شود و اگر اجازه ندهند باید نماز و روزه را از ثلث بدهند و اگر چیزی زیاد آمد به مصرف کار مستحبّی که معیّن کرده برسانند.
- (اجاره) بر دو قسم است: قسم اوّل: قراردادی که انسان منفعت مالی را در مقابل عوضی به ملکیت دیگری در میآورد، کسی که منفعت مال را به ملکیت دیگری در میآورد، موجر (=اجارهدهنده) و کسی را که منفعت مال به ملکیت وی درمیآید، مستأجر (=اجارهکننده) میگویند. قسم دوم: قراردادی که با آن کار یا منفعت انسانی در مقابل عوضی به ملکیت دیگری در میآید، کسی که کار یا منفعت او به ملکیت دیگری درآمده اجیر و کسی که عمل یا منفعت دیگری را مالک میگردد، مستأجر خوانده می‌شود، در مسأله 2146 و 2226 فرق بین اجاره و جعاله توضیح داده شده است.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر انسان اجیر شود که در روز معیّنی کاری را انجام دهد و در آن روز برای انجام آن کار حاضر شود، کسی که او را اجیر کرده اگرچه آن کار را به او مراجعه نکند، باید اجرت او را بدهد مثلاً خیّاطی را در روز معیّنی برای دوختن لباسی اجیر نماید وخیّاط در آن روز آماده کار باشد، اگرچه پارچه را به او ندهد که بدوزد، باید اجرتش را بدهد چه خیّاط بیکار باشد، چه برای خودش یا دیگری کار کند.
- [آیت الله جوادی آملی] .هزینههای کسب و کار مانند اجاره، کرایه، بهای آب، برق و غیره در محاسبه خمسی کسر می‌شود; همچنین هزینه های متعارف شخص و خانوادهاش از درآمد کسب و کار نیز کسر می‌شود.
- [آیت الله بهجت] اگر اجیر با انسان شرط کند که فقط برای او کار کند، نمیشود او را به دیگری اجاره داد و اگر شرط نکند، چنانچه او را به چیزی که اجرت او قرار داده اجاره دهد، باید زیادتر نگیرد و اگر به چیز دیگری اجاره دهد، میتواند زیادتر بگیرد، و اگر خودش اجیر کسی شود و هنگام قرارداد شرط نکرده باشند که خود او شخصاً کار را انجام دهد، بنابر اظهر نمیتواند شخص دیگری را به مزد کمتر اجیر نماید، ولی اگر مقداری از آن کار را انجام داده باشد، میتواند در باقیمانده کار، دیگری را به مزد کمتری اجیر نماید.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر انسان اجیر شود که در روز معیّنی کاری را انجام دهد و در آن روز برای انجام آن کار حاضر شود، اگر کسی که او را اجیر کرده به او مراجعه نکند، باید اجرت او را بدهد مثلا اگر خیاطی را در روز معیّنی برای دوختن لباسی اجیر نماید و خیّاط در آن روز آماده کار باشد اگر چه پارچه را به او ندهد که بدوزد، باید اجرتش را بدهد چه خیاط بیکار باشد، چه برای خودش یا دیگری کار کند.
- [آیت الله جوادی آملی] .زن در صورتی که حقّ شوهر او از بین نرود می تواند جهت کار کردن یا شیر دادن اجیر شود.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر انسان اجیر شود که در روز معینی کاری را انجام دهد و در ان روز برای انجام ان کار حاضر شود کسی که او را اجیر کرده اگر چه ان کار را به او واگذار نکند باید اجرت او را بدهد مثلا اگر خیاطی را در روز معینی برای دوختن لباسی اجیر نماید و خیاط در ان روز اماده کار باشد اگر چه پارچه را به او ندهد که بدوزد باید اجرتش را بدهد چه خیاط بیکار باشد و چه برای خودش یا دیگری کار کند
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر انسان اجیر شود که در روز معینی کاری را انجام دهد و در آن روز برای انجام آن کار حاضر شود؛ کسی که او را اجیر کرده اگرچه آن کار را به او واگذار نکند؛ باید اجرت او را بدهد؛ مثلا اگر خیاطی را در روز معینی برای دوختن لباسی اجیر نماید و خیاط در آن روز آماده کار باشد؛ اگرچه پارچه را به او ندهد که بدوزد؛ باید اجرتش را بدهد چه خیاط بیکار باشد چه برای خودش یا دیگری کار کند.
- [آیت الله بروجردی] اگر انسان اجیر شود که در روز معینی کاری را انجام دهد و در آن روز برای انجام آن کار حاضر شود، کسی که او را اجیر کرده اگر چه آن کار را به او مراجعه نکند، باید اجرت او را بدهد، مثلاً اگر خیاطی را در روز معینی برای دوختن لباسی اجیر نماید و خیاط در آن روز آماده کار باشد، اگر چه پارچه را به او ندهد که بدوزد، باید اجرتش را بدهد، چه خیاط بیکار باشد، چه برای خودش یا دیگری کار کند.
- [آیت الله خوئی] اگر انسان اجیر شود که در روز معینی کاری را انجام دهد و در آن روز برای انجام آن کار حاضر شود، کسی که او را اجیر کرده اگرچه آن کار را به او مراجعه نکند، باید اجرت او را بدهد، مثلًا اگر خیاطی را در روز معینی برای دوختن لباسی اجیر نماید و خیاط در آن روز آماده کار باشد، اگرچه پارچه را به او ندهد که بدوزد، باید اجرتش را بدهد، چه خیاط بیکار باشد، چه برای خودش یا دیگری کار کند.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر انسان اجیر شود که در روز معیّنی کاری را انجام دهد و در آن روز برای انجام آن کار حاضر شود ، کسی که او را اجیر کرده اگر چه آن کار را به او مراجعه نکند : باید اجرت او را بدهد ، مثلاً اگر خیاطی را در روز معیّنی برای دوختن لباسی اجیر نماید و خیّاط در آن روز آمادة کار او باشد ، اگر چه پارچه را به او ندهد که بدوزد ، باید اجرتش را بدهد چه خیّاط بیکار باشد ، چه برای خودش یا دیگری کار کند .