بطلان
بطلان(فساد) مقابل صحّت است. کلمات فقها و اصولیان در تعریف صحّت و بطلان، مختلف است.
شخصی که صیغه طلاق را می‌خواند اصالْیا وکالًْ، اگر به عللی حرف طاء را نتواند تلفّظ کند و در این باره تلاش هم کرده، آیا صیغه طلاق باطل است؟ و در صورت بطلان آنچه تا به حال خوانده حکمش چیست؟
اگر منظور از صحیح خواندن، بصورت تجوید باشد لزومی ندارد ولی اگر غلط خوانده و غلط تلفّظ شود، در صورت امکان از خواندن صیغه صحیح توسط شخص آخر، اکتفاء به چنین شخصی مشکل است ولی کفایت کردنش در صورت عدم امکان و دسترسی به غیر، بعید بنظر نمی‌رسد.
اگر منظور از صحیح خواندن، بصورت تجوید باشد لزومی ندارد ولی اگر غلط خوانده و غلط تلفّظ شود، در صورت امکان از خواندن صیغه صحیح توسط شخص آخر، اکتفاء به چنین شخصی مشکل است ولی کفایت کردنش در صورت عدم امکان و دسترسی به غیر، بعید بنظر نمی‌رسد.
عنوان سوال:
شخصی که صیغه طلاق را می‌خواند اصالْیا وکالًْ، اگر به عللی حرف طاء را نتواند تلفّظ کند و در این باره تلاش هم کرده، آیا صیغه طلاق باطل است؟ و در صورت بطلان آنچه تا به حال خوانده حکمش چیست؟
پاسخ:
اگر منظور از صحیح خواندن، بصورت تجوید باشد لزومی ندارد ولی اگر غلط خوانده و غلط تلفّظ شود، در صورت امکان از خواندن صیغه صحیح توسط شخص آخر، اکتفاء به چنین شخصی مشکل است ولی کفایت کردنش در صورت عدم امکان و دسترسی به غیر، بعید بنظر نمی‌رسد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- شخصی مبلغ یک هزار تومان وجه برای مسجدی وقف نموده و صیغه وقف هم خوانده شده آیا اجازه میفرمائید وجه مذکور را صرف بناء غسّالخانه بنمائیم یا خیر؟
- شخصی زنی را صیغه عقد غیر دائم کرده و لکن مدّت در ضمن عقد را فراموش کرده و ضمناایجاب را مرد خوانده است، آیا محرمیّت واقع شده است یا نه اگر محرمیّت واقع شده، بعد از یکسال طرف را نمیشناسد، آیا میتواند طلاق بدهد؟
- آیا حاکم شرع میتواند دختری که پدر و جدّ او معلوم نیست و دختری که به سنّ بلوغ نرسیده را تزویج کند؟ اگر نتواند نماینده حاکم شرع صیغه عقد را بخواند آیا باطل است یا خیر؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سبحانی] اگر هنگام طلاق مبارات، به غلط صیغه خلع خوانده شود، طلاق صحیح است یا خیر؟
- [سایر] اگر در خواندن صیغه عقد نکاح یک حرف یا بیشتر اشتباه شود، آیا عقد باطل است؟
- [آیت الله سیستانی] اگر فردی صیغه طلاق را بغیر عربی بگوید و بعد همسرش را رها کند حکمش چیست و چه کار باید کرد ؟
- [آیت الله بروجردی] زوجین در محضر طلاق حاضر شدند و با تفهیمِ شرایطِ طلاق به آنها و اطّلاع پیدا نمودن از مقرّرات آن و اقرار صریح آنها به این که زوجه در طُهر غیر مواقعه می‌باشد صیغه طلاق سوّم بینهما جاری شده و پس از مدّتی آمدهاند و اظهار مینمایند که در موقع انجام طلاق و اجرای صیغه شرط طلاق موجود نبوده و قبل اجرای صیغه طلاق مواقعه واقع شده بود و آن روزی که حاضر شدیم برای طلاق چون مشاجره و گفت و گو بین ما واقع شده بود از این جهت اعتراف نمودیم که شرایط طلاق موجود است و آن اقرار غیر واقع بوده و از این جهت تقاضای ابطال طلاق را مینمایند. آیا مُجری صیغه طلاق میتواند به اظهارات بعدی آنها ترتیب اثر بدهد و طلاق را باطل کند و بطلان طلاق را بنویسد و به آنها بدهد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی وکالت در اجرای صیغه طلاق در زمان معینی داشته است و پس از گذشت زمان معین و تمام شدن عدّه، زن شوهر کرده است سپس معلوم شده، وکیل صیغه طلاق را جاری نکرده است، اکنون وظیفه چیست؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر پس از جاری شدن صیغه عقد دائم معلوم شود که دختر باکره نبوده آیا عقد باطل است؟ و نیازی به خواندن صیغه طلاق است؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر در زمان طلاق، زن بگوید از عادت پاک است و صیغه طلاق جاری شود و پس از آن انکار کند و بگوید دروغ گفتم، طلاق باطل است؟
- [آیت الله نوری همدانی] اگر شخصی از روی عصبانیت به شخصی وکالت دهد تا همسرش را طلاق بدهد و فوراً پشیمان شود ولی وکیل در همان مدت کوتاه صیغه طلاق را جاری نموده باشد، آیا طلاق صحیح است یا خیر؟
- [سایر] اگر جوانی قصد ازدواج با دختری را داشته باشد و موقع حرف زدن و دیدن او خود به خود شهوانی شود (دست به او نزند) حکمش چیست آیا گناه است؟ اگر پسر روزه باشد روزه اش باطل است یا نه؟
- [آیت الله نوری همدانی] در خواندن صیغه طلاق در حضور شهود عدلین آیا عدالت واقعی شرط است یا به ظاهر که عادل است و فسق ظاهری انجام نمیدهد کفایت میکند و تحقیق لازم نیست؟ حتماً اگر نفس عدالت شرط باشد کار بسیار مشکل می‌شود که صیغه طلاق را خوانده عنایت فرمایید جواب را مرقوم فرمایید.
مسائل مرتبط از این مرجع
- مردی که زن خود را طلاق میدهد، باید بالغ وعاقل باشد و به اختیار خود طلاق دهد و اگر او را مجبور کنند که زنش را طلاق دهد، طلاق باطل است و نیز باید قصد طلاق داشته باشد، پس اگر صیغه طلاق را به شوخی بگوید، صحیح نیست.
- عقد ازدواج چند شرط دارد: اوّل آن که بنابر احتیاط واجب به عربی صحیح خوانده شود، و اگر خود مرد و زن نتوانند صیغه را به عربی صحیح بخوانند، چنانکه ممکن باشد احتیاط آن است کسی را که میتواند به عربی صحیح بخواند وکیل کنند و اگر ممکن نباشد، خودشان میتوانند به غیر عربی بخوانند امّا باید لفظی بگویند که معنی زوّجتُ وقبلت را بفهماند; دوم مرد و زن، یا وکیل آنها که صیغه را می‌خواند قصد انشأ داشته باشند یعنی اگر خود مرد و زن صیغه را میخوانند، زن به گفتن زوّجتک نفسی قصدش این باشد که خود را زن او قرار دهد و مرد به گفتن قبلت التزویج، زن بودن او را برای خود قبول نماید و اگر وکیل مرد و زن صیغه را میخوانند، به گفتن زوّجت وقبلت قصدشان این باشد که مرد و زنی که آنان را وکیل کردهاند، زن و شوهر شوند; سوم کسی که صیغه را می‌خواند، باید بالغ و عاقل باشد چه برای خودش بخواند یا از طرف دیگری وکیل شده باشد; چهارم اگر وکیل زن و شوهر یا ولیّ آنها صیغه را میخوانند، در عقد، زن و شوهر را معیّن کنند مثلاً اسم آنها را ببرند یا به آنها اشاره نمایند پس کسی که چند دختر دارد اگر به مردی بگوید )زوّجتک احدی بناتی( )یعنی زن تو نمودم یکی از دخترانم را( و او بگوید قبلت )یعنی قبول کردم(، چون در موقع عقد، دختر را معیّن نکردهاند عقد باطل است; پنجم زن و مرد به ازدواج راضی باشند ولی اگر زن ظاهراً به سختی اذن دهد ومعلوم باشد قلباً راضی است، عقد صحیح است.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] 45 نوشتن و امضاء کردن اسناد در تمام معاملات می تواند جانشین خواندن صیغه لفظی گردد، جز در ازدواج و طلاق که احتیاط واجب آن است که صیغه لفظی خوانده شود.
- [آیت الله مکارم شیرازی] نوشتن و امضاء اسناد در تمام معاملات خواه در دفاتر رسمی باشد یا غیر آن، می تواند جانشین خواندن صیغه لفظی گردد، جز در ازدواج و طلاق که احتیاط واجب آن است که صیغه لفظی نیز خوانده شود.
- [آیت الله وحید خراسانی] صیغه طلاق خلع و مبارات باید به عربی صحیح خوانده شود ولی اگر زن برای ان که مال خودرا به شوهر ببخشد مثلا به فارسی بگوید برای طلاق فلان مال را به تو بخشیدم اشکال ندارد و اگر مرد نتوانست به صیغه عربی طلاق بدهد بنابر احتیاط واجب وکیل بگیرد و اگر نتوانست وکیل هم بگیرد به هر لفظی که مرادف صیغه عربی باشد طلاق خلع و مبارات بدهد صحیح است
- [آیت الله شبیری زنجانی] زن و مرد تا اطمینان نکنند که وکیل آنها صیغه را خوانده است، یا به دلیل معتبری همچون گفتار دو شاهد عادل ثابت نشده باشد که صیغه خوانده شده، نمیتوانند به احکام زناشویی عمل کنند، مثلاً به یکدیگر نگاه محرمانه نمایند و گمان به این که وکیل صیغه را خوانده است کفایت نمیکند و اگر وکیل بگوید صیغه را خواندهام، بنا بر احتیاط واجب تا از گفته وی به خواندن صیغه اطمینان حاصل نشود، گفته وکیل کفایت نمیکند و اگر اطمینان شخصی یا نوعی حاصل شود که وکیل عقد را خوانده و شک داشته باشیم که درست خوانده یا خیر، عقد خوانده شده شرعاً صحیح به شمار میآید.
- [آیت الله سیستانی] طلاق باید به صیغه عربی صحیح و به کلمه (طالق) خوانده شود ، و دو مرد عادل آن را بشنوند ، و اگر خود شوهر بخواهد صیغه طلاق را بخواند و اسم زن او مثلاً فاطمه باشد ، بگوید : (زَوْجَتِی فاطِمَةُ طالِقٌ) یعنی همسر من فاطمه رها است ، و اگر دیگری را وکیل کند ، آن وکیل بگوید : (زَوْجَةُ مُوَکّلِی فاطِمَةُ طالِقٌ) ؛ و در صورتی که زن معیّن باشد ، ذکر نام او لازم نیست . و اگر حاضر باشد کافی است بگوید : (هذِهِ طالِقٌ) و به او اشاره کند ، یا بگوید : (اَنْتِ طالِق) و او را مخاطب قرار دهد . و چنانچه مرد نتواند طلاق را به صیغه عربی بیاورد و نتواند وکیل بگیرد ، به هر لفظی که مرادف صیغه عربی آن است از هر لغتی باشد میتواند طلاق دهد .
- [آیت الله سبحانی] صیغه طلاق خلع و مبارات باید به عربی صحیح خوانده شود ولی اگر زن برای آن که مال خود را به شوهر ببخشد مثلاً به فارسی بگوید برای طلاق، فلان مال را به تو بخشیدم اشکال ندارد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] صیغه طلاق خلع و مبارات باید به عربی صحیح خوانده شود؛ ولی اگر زن برای آنکه مال خود را به شوهر ببخشد مثلا به فارسی بگوید برای طلاق؛ فلان مال را به تو بخشیدم اشکال ندارد.
- [آیت الله خوئی] صیغه طلاق خلع و مبارات باید به عربی صحیح خوانده شود، ولی اگر زن برای آن که مال خود را به شوهر ببخشد مثلًا به فارسی بگوید: برای طلاق فلان مال را به تو بخشیدم، اشکال ندارد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] ابتدای شروع عده طلاق از آن موقعی است که صیغه طلاق خوانده می شود، خواه زن بداند یا نداند، حتی اگر بعد از تمام شدن مدت عده بفهمد او را طلاق داده اند لازم نیست دوباره عده نگه دارد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] احتیاط واجب آن است که صیغه طلاق خلع و مبارات به عربی صحیح خوانده شود، ولی اگر زن برای بخشیدن مال خود به شوهر به فارسی بگوید: فلان مال را به تو بخشیدم تا مرا طلاق دهی مانعی ندارد.