اختیار
اختیار در چند معنا به کار رفته است:۱. مقابل جبر، ۲. در برابر اکراه، ۳. مقابل ضرورت و اضطرار، ۴. برگزیدن یکی یا بیشتر، از چند چیز. از اختیار به معنای چهارم در باب نکاح سخن رفته است.
زیدی بعد از فوت زوجه اوّلیه خود - که دارای اولاد است – زوجه ثانیه به طور دایم اختیار می‌نماید، پس از وفات بدون وصیت با داشتن اولاد از زوجه اوّلی زوجه ثانوی از زید متوفّی - شوهر خود - چه ارث می‌برد؟
در صورتی که میت دارای اولاد است زوجه‌ای که در حال وفات او زنده بوده هشت یک می‌برد از تمام متروکات او بعد از دیون، بلی؛ از زمین خانه و مسکن محروم است از عین و قیمت آن و از بنا و هوایی مسکن هشت یک قیمت آن را می‌برد و در زمین غیر مساکن، احوط تخلّص به صلح است.
در صورتی که میت دارای اولاد است زوجه‌ای که در حال وفات او زنده بوده هشت یک می‌برد از تمام متروکات او بعد از دیون، بلی؛ از زمین خانه و مسکن محروم است از عین و قیمت آن و از بنا و هوایی مسکن هشت یک قیمت آن را می‌برد و در زمین غیر مساکن، احوط تخلّص به صلح است.
عنوان سوال:
زیدی بعد از فوت زوجه اوّلیه خود - که دارای اولاد است – زوجه ثانیه به طور دایم اختیار می‌نماید، پس از وفات بدون وصیت با داشتن اولاد از زوجه اوّلی زوجه ثانوی از زید متوفّی - شوهر خود - چه ارث می‌برد؟
پاسخ:
در صورتی که میت دارای اولاد است زوجه‌ای که در حال وفات او زنده بوده هشت یک می‌برد از تمام متروکات او بعد از دیون، بلی؛ از زمین خانه و مسکن محروم است از عین و قیمت آن و از بنا و هوایی مسکن هشت یک قیمت آن را می‌برد و در زمین غیر مساکن، احوط تخلّص به صلح است.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- زیدی فوت کرده وارث او یک زن و برادر است و زید متوفّی خانه و زمین زراعتی هم داشته، طریقه ارث آنها به چه نحو است؟
- زیدی قسمتی از اموال خود را به بعضِ اولاد خود مصالحه نموده و اختیار فسخ را برای خود تا مدّت بیست سال شرط می‌نماید و قبل از انقضای مدّتِ خیار، زید وفات می‌نماید، آیا یک نفر از ورثه میتواند این مصالحه را کلَّاً یا به اندازه سهم خود فسخ نماید یا خیر؟
- زیدی فوت نموده و قدری زمین مزروعی داشته که گندم کاشته شده، نصف این زمینها دو برگه گندم از زمین بیرون آمده و نصف دیگرش پنجه شده، زوجه زید از این زمینها و محصول آن ثُمن می‌برد یا خیر؟
- شخصی زوجه او وفات نموده وارث او منحصر است به زوج و یک طفل صغیر از همین زوج و زوجه متوفّیه مقدار وجهی امانت داشته نزد زیدی، حال زید این وجه امانتی را بدهد به زوج از جهت آن که رُبع آن ارثاً تَعَلُّق دارد به او و سه رُبع دیگرش که مال صغیر است از جهت ولایت بر صغیر و این زوج هم مدّعیست بر این که وجهی که زوجه من نزد زید امانت گذارده مال خودِ من است که از زیادی خرج خانه جمع نموده و زیدِ امین یقین دارد که اگر تمام وجه را بدهد به زوج - چون زوج معتقد است که مالِ خودِ من می‌باشد - تمام آن را تصرّف می‌نماید و چیزی به صغیر نمیدهد. آیا با این علم زیدِ امین میتواند وجه را به زوج بدهد از جهت آن که ولی است؟ و بر فرض نتوانستن، تکلیف زید در این وجه چیست با این که زوج مذکور از اهل علم و متدین و موثّق است؟
- شخصی یک باب خانه خود را مصالحه می‌نماید به زیدی به یک سیرنبات و شرط میکند بر متصالح که با عدم بقای اولاد متصالح خانه مورد مصالحه را وقف نماید بر تعزیه داران و دوست داران و سوگواران و خدمت گزاران و تعزیه داران و مستمعین فضائل و مناقب حضرات معصومین صلوات اللَّه علیهم اجمعین، لذا متصالح بعد از فوت اولادش خانه مورد مصالحه را وقف بر مصارف مزبوره می‌نماید، آیا این شرط در ضمن مصالحه لازم الوفاست؟ و در صورت عدم لزوم و حکم به بطلان وقف، زید واقف میتواند این خانه را در صورت احتیاج بفروشد یا خیر؟
- زیدی به اتّفاق پسر خود در طی مسافرت در سر کوه در اثر شِدَّت سرما و برف فوت نمودند تقدّم و تأخّر این پدر و پسر معلوم نیست و هر یک از این پدر و پسر دارای اولاد صغیر و مال و املاک و منال میباشند، آیا تکلیف ارث این پدر و پسر چیست؟ آیا این پدر و پسر توارث دارند و یا مقطوع الموارثه میباشند؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی دارای دو فرزند پسر و دو فرزند دختر است این فرد دو فرزند خود را بنامهای زید و هند در سنّ 6 ماهگی به علّت فوت همسرش به تهران برد و به مراکز مخصوص سپرد و دیگر هیچ خبری از آنها ندارد حال این مرد وصیّت کرده که من تمام مخارج عروسی دختر دیگرم را میدهم و در مقابل او از من ارث نبرد و این دختر هم قبول میکند و وصیّت نامه پدر خود را امضاء میکند بعد از مدّتی فرزند مذکّر او هم فوت میکند و بعدادختر به این وصیّت نامه اعتراض میکند حال سئوال این است که ارث این مرد چگونه تقسیم می‌شود و آیا آن دو فرزند نامعلوم هم فی الواقع ارث میبرند یا خیر؟
- [آیت الله اردبیلی] زمینی قبلاً مسکونی بود. الآن فروخته شده و از صاحب ملک باقیمانده و صاحب ملک 3 پسر داشته و هر 3 پسر دارای فرزندانی میباشند. الآن 3 پسر صاحب ملک فوت کردهاند و فقط نوهها به اضافه یک همسر از یک پسر زنده میباشند. آیا به همسر پسر با وجود فرزند ارث تعلق میگیرد؟ آیا به همسران دو پسری که فوت کردهاند چیزی تعلق میگیرد؟ این سؤال از این بابت است که یکی از دو همسری که متوفی شده دختری از یک شوهر دیگر دارد، آیا ارث به این دختر تعلق میگیرد؟
- [آیت الله اردبیلی] زمینی قبلاً مسکونی بود. الآن فروخته شده و از صاحب ملک باقیمانده و صاحب ملک 3 پسر داشته و هر 3 پسر دارای فرزندانی میباشند. الآن 3 پسر صاحب ملک فوت کردهاند و فقط نوهها به اضافه یک همسر از یک پسر زنده میباشند. آیا به همسر پسر با وجود فرزند ارث تعلق میگیرد؟ آیا به همسران دو پسری که فوت کردهاند چیزی تعلق میگیرد؟ این سؤال از این بابت است که یکی از دو همسری که متوفی شده دختری از یک شوهر دیگر دارد، آیا ارث به این دختر تعلق میگیرد؟
- [آیت الله خوئی] زیدی مقداری طلا خریده و در حیات خود در اختیار زوجهاش قرار داده و یا آنکه زن از مال شوهر با اطلاع او زیور آلات تهیه کرده پس از فوت آن مرد، آیا این طلا و امثال آن مال کیست؟ در صورتی که معلوم نیست که آیا هبه و یا صلح به زن نموده یا از باب عاریه بوده کما هو المتعارف بین عوام الناس الذین لا یهتمون بأمر الدین. مضافاً بر اینکه وارث کبیر متوفی یک نفر و چند نفر صغیر هم دارد، و هکذا لباس پوشیده و نپوشیده و اثاث البیت و چرخ خیاطی و غیره.
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی چند سال است فوت نموده و دارای اولاد نبوده و برادرش وارث او بوده و تمام ماترک او را ارث برده و یک باب خانه او را بعد از فوت او وقف حسینیه کرده که در آن عزاداری حضرت سیدالشهداء 7 بشود لکن هوائی خانه مال شخص متوفی است و مالک زمین کسی دیگر است و واقف از مالک زمین اجازه نگرفته و هنوز هم رضایت ندارد و چون خانه مزبور کوچک و ظرفیت برای اجتماع مردم را ندارد لذا کمتر اجتماع می‌شود و فعلاهم در معرض خرابی است و در جوار آن خانه زمینی قرار دارد در این صورت می‌شود خانه مزبور را که وقف شده با زمین مذکور که در جنب خانه است معاوضه کرد یا نه چون زمین مزبور خیلی بیشتر از آن خانه موقوفه است؟
- [آیت الله بهجت] فردی فاقد اولاد، دارای همسر و دو برادر و یک خواهر می باشد. فرزند برادرش را از زمان طفولیّت به عنوان فرزندخوانده نگهداری نموده است، او وصیّت کرده که مبلغ سیصد هزار تومان جهت کفن و دفنش و یکصد هزار تومان صرف مساجد بنمایند، و خمس خانه ی غیر مسکونی اش نیز پرداخت شود و برایش حجّ بلدی انجام دهند و خانه ای در روستا و منزل مسکونی که در دست عیالش است بعد از فوت عیال به فرزندخوانده اش واگذار نمایند. مرقوم فرمایید آیا فرزندخوانده ارث می برد و دیگر این که بعد از اخراج سی صدهزار تومان مال الوصیّه و خمس آن خانه و صرف یک صد هزار تومان جهت مساجد، استطاعت حاصل و گرفتن حجّ بلدی یا میقاتی لازم است و سهمیّه ی وارثین مذکور چگونه خواهد بود؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] مرحوم پدرم حدود دو سال قبل از فوت، در حضور چند نفر شاهد، اینجانب را که فرزند ذکور و ارشد می باشم وصیّ خود قرار داد و طبق اظهاراتش همه اولاد را مطابق شرع مقدّس اسلام به سهم پسری و دختری از ماترک خود تعیین سهم کرد و ثلث از منزل مسکونی را برای مخارج خویش قرار داد. ولی محلّ وصیتنامه را مشخص نکرد گویا توسط سایر ورّاث از بین رفت. ولی بعد از فوت وصیتنامه دیگر که اصالت آن محرز نیست توسّط ورثه دیگر (برادرانم) مطرح گردید، که با اظهارات مرحوم پدرم مغایرت دارد. در صورت صحت آیا پدرم می تواند مرا از ارث محروم کند؟ و آیا اصولا بیش از میزان ثلث اموالش را می تواند وصیّت کند؟ و با توجه به اینکه متوفی از محل دفن خویش در باغ بهشت از شش سال قبل اطلاع داشته، و می دانسته که خرید قبر در صحن حضرت معصومه (علیها السلام) برای ورّاث از نظر مالی مقدور نمی باشد، آیا وصیّت به چنین چیزی می کند؟ و آیا این وصیتنامه جدید که فاقد شهود و تاریخ تنظیم بوده و اثر انگشت در آخر صفحه نیز تیره و تار است و امضا ندارد وجه شرعی دارد؟
- [امام خمینی] زن شوهر داری که تمام مخارج او بر عهده شوهرش می‌باشد، در حال حیات شوهر، این زن مقداری مال و زمین مزروعی را به ارث می‌برد که در هر مقطع از زمان با در نظر گرفتن قیمت آن زمین، شرائط استطاعت برایش کافی بوده، ولی زن موصوفه، جاهل به حکم بوده و از مسأله استطاعت غفلت استفتائات، ص: 441 داشته و مدت چند سال زمین را شوهرش زراعت مینموده و بعد از آن زمین را به دو دخترش هبه نموده و در حین هبه با داماد بزرگش شرط کرده که او را به زیارت کربلا ببرد و قبل از تحقق شرط، آن زن وفات کرده و داماد بزرگش را ناظر، و پسر خود را وصی قرار داده وصیّت برای حج نیابتی هم نکرده- با این تفصیلات- آیا زن مذکور از نظر شرعی مستطیعه بوده است یا خیر؟ و بر فرض استطاعت، هبه زمین موروثی صحیح است یا خیر؟ و بر فرض استقرار وجوب حج، و عدم صحت هبه زمین، آیا بعد از وفاتش نائب حجّ بلدی برای او بگیرند یا میقاتی؟ و ثانیا زمین مال کسی است که اجرت نائب را میدهد و یا این که زمین مال همه ورثه و اجرت نائب بر عهده همه آنهاست؟
مسائل مرتبط از این مرجع
مسئله مرتبط یافت نشد