نقدین
نَقدَین (تثنیه نقد) این اصطلاح در فقه شیعه برای طلا و نقرهٔ مسکوک به کار می‌رود. به نقدین (با شرایطی) زکات تعلق می‌گیرد. همچنین در باب ربا، از باب‌های فقهی، از نقدین سخن رفته است.
هرگاه کسی یقین ندارد که زکات نقدین بر ذمّه دارد یا ندارد، هرگاه وجهی به مستحق بدهد و چگونه است این طور قصد کند:
اگر زکات بر ذمّه‌ام هست زکات باشد و الّا مظالم؟
باید اوّل نیّت کند عنوان زکات را منجّزاً، ثانیاً نیّت کند عنوان مظالم را منجّزاً، اگر زکات بر ذمّه او هست نیّت اوّلی تأثیر می‌کند و الّا دوّم.
باید اوّل نیّت کند عنوان زکات را منجّزاً، ثانیاً نیّت کند عنوان مظالم را منجّزاً، اگر زکات بر ذمّه او هست نیّت اوّلی تأثیر می‌کند و الّا دوّم.
عنوان سوال:
هرگاه کسی یقین ندارد که زکات نقدین بر ذمّه دارد یا ندارد، هرگاه وجهی به مستحق بدهد و چگونه است این طور قصد کند:
هرگاه کسی یقین ندارد که زکات نقدین بر ذمّه دارد یا ندارد، هرگاه وجهی به مستحق بدهد و چگونه است این طور قصد کند:
اگر زکات بر ذمّه‌ام هست زکات باشد و الّا مظالم؟
پاسخ:
باید اوّل نیّت کند عنوان زکات را منجّزاً، ثانیاً نیّت کند عنوان مظالم را منجّزاً، اگر زکات بر ذمّه او هست نیّت اوّلی تأثیر می‌کند و الّا دوّم.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- هرگاه زیدی طلبی از عمروی داشته و عمرو مدیون وفات نموده، آیا در صورت فقیر بودن مدیون، از باب زکات یا مظالم میتوان دین را حساب نمود؟ و اگر به قدر ادای دین ترکه دارد و لیکن ورثه حاضر برای ادای دین او نیستند، آیا باز هم میتواند ذمّه عمرو مدیون را از باب زکات بری نماید یا خیر؟
- شخصی وصیّت نموده که ربع اموال او را به مصارف خیریّه برای او برسانند و وصی میداند که حج یقینی بر ذمّه اوست، ولی خمس و زکات و مظالم را احتمال میدهد که بر ذمّه او باشد، آیا حج باید از اصل مال او داده شود، یا از ربعی که وصیّت نموده؟
- هرگاه کسی طلبی از غیر سیّد و یا سیّد دارد و میخواهد ذمّه او را ازبابت زکات، یا خمس بری نماید، آیا لازم است که طلب خود را از آنها بگیرد و دو مرتبه به آنها از بابت زکات یا خمس بدهد، یا لازم نیست؟
- شخصی وفات نموده و مظالم و خمس و زکات و دیون دیگر بر ذمّه او می‌باشد، آیا ورثه پیش از ادای این دیون میتوانند در ما ترک او تصرّف بنمایند؟ و در این صورت میتوان او را در خانهاش غسل داد یا خیر؟
- آیا خمس و زکات که در نقدین مسکوکین با شرایطش از نصاب و انقضای سال تَعَلُّق می‌گیرد، در این دوره که اسکناس جای نقدین رواج می‌باشد خمس و زکات در آن می‌باشد یا خیر؟
- زنی وفات نموده و شوهر او میداند که مظالم بر ذمّه او بوده ولی خود زن در این باب وصیتی نکرده، آیا شوهر میتواند از مال زن مظالم او را رد کند؟ و بر فرض توانستن، از اصل تَرَکه او میتواند رد کند یا باید از ثُلث تَرَکه او ردنماید؟
- هرگاه شخصی زمینی را به عنوان مزارعه، یا اجاره به کسی بدهد، زکات غلّه آن با مالک است، یا بر زارع و مستأجر؟
- طلا و نقره مسکوکین که چند سال بر آنها بگذرد و مالک زکات آن را نداده باشد، آیا فقط زکات سال اوّل را باید بدهد، یا به عدد سنین ماضیه مطابق نصابی که معیّن است؟ و آیا خمس به آنها قبل از پرداخت زکات تَعَلُّق می‌گیرد یابعد؟
- هرگاه شخصی درخت و سبزیجات خود را به آب غصبی آبیاری نماید، آیا فقط مشغول ذمّه قیمت آن آب میشود، یا این که خوردن آن سبزی و میوه درخت حرام است؟
- مالک هنگام تَعَلُّق زکات بر جنس زکوی خود، آیا میتواند خَرصْ و تخمین بزند و زکاتش آن چه میشود - جنس یا قیمت آن را - به ذمّه خود گرفته و در آن تصرّف نماید و پس از ضبط حاصل آن چه به ذمّه گرفته اداء نماید یا خیر؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خامنه ای] آیا حقوق شرعی (خمس، ردّ مظالم، زکات) از شؤون حکومت است یا خیر؟ و کسی که خمس بر عهده اوست، آیا می تواند خودش سهم سادات و ردّ مظالم و زکات را به افراد مستحق بدهد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی شک دارد که آیا زکات به عهده او هست یا نه، لذا وجهی به فقیر می دهد و نیّت می کند که اگر زکات به عهده اش هست برئ الذّمه شود و اگر زکات مدیون نیست و مظالم عباد بدهکار است مظالم عباد باشد و اگر اصلاً مدیون نیست و پدرش زکات یا مظالم عباد مدیون است زکات یا مظالم عباد برای پدرش باشد و اگر او هم مدیون نبوده برای جدش باشد، آیا این عمل صحیح است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] کسی که خمس، زکات تسعه، زکات فطره، کفّارات، ردّ مظالم، لقطه و صدقات نذری را ریأبدهد، آیا اسقاط ذمّه میشود و فقط معصیت کرده است و یا این که اسقاط ذمّه هم نشده است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] وجهی که فقیر بابت ردّ مظالم دریافت کرده و از مؤونه سال اضافه آمده، آیا خمس دارد؟
- [آیت الله بهجت] پدری زکات مالش را جدا کرده و می خواهد به فرد خاصی بدهد. آیا پسر بدون اذن او می تواند زکات را به فرد مستحقّ دیگری بدهد؟
- [آیت الله اردبیلی] کسی بدهکار وجوه شرعی است؛ ولی نمیداند که مثلاً زکات بدهکار است یا مظالم عباد برعهده اوست یا کفّاره باید بپردازد. آیا میتواند وجوه را به مستحق بدهد و این طور نیّت کند که هر کدام از اینها بود، همان حساب شود؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا سهم امام 7، سهم سادات، زکات، ردّ مظالم، کفّارات و سایر چیزهائی که باید بدست مجتهد برسد پس از رسیدن به دست او، میتواند قرض بدهد یا خیر؟
- [سایر] با سلام / ایا برای رد مظالم می شود به جای پول ،جنس یا کالا به فقیر مستحق داد؟
- [آیت الله بهجت] آیا بدهی مستحقّ را چه زنده و چه مرده می توان به جای وجوه شرعی و مظالم عباد حساب کرد؟
- [آیت الله نوری همدانی] اگر در ضمن عقد لازم شرط کند که هرگاه مبیع مستحقٌّ للغیر درآمد فلان مبلغ به مشتری بدهد، آیا مشروط علیه مشغول الذمه میشود؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر فقیر شتر و گاو و گوسفند و طلا و نقره را بابت زکات بگیرد، چنانچه شرطهایی که برای واجب شدن زکات گفته شد در آنها جمع شود، باید زکات آنها را بدهد.
- مسافری که در سفر درمانده شده و زکات گرفته، بعد از آن که به وطنش رسید، اگر چیزی از زکات زیاد آمده باشد، باید آن را به حاکم شرع بدهد و بگوید آن چیز زکات است.شرایط کسانی که مستحق زکاتند
- بعد از جدا کردن زکات لازم نیست فوراً آن را به مستحق بدهد، ولی اگر به کسی که میشود زکات داد دسترسی دارد، احتیاط مستحب آن است که دادن زکات را تأخیر نیندازد.
- کسی که میتواند زکات را به مستحق برساند، اگر ندهد و به واسطهی کوتاهی او از بین برود، باید عوض آن را بدهد.
- اگر بدون اجازهی حاکم شرع با مالی که برای زکات کنار گذاشته تجارت کند و ضرر نماید، نباید چیزی از زکات کم کند، ولی اگر منفعت کند، بنا بر احتیاط واجب باید آن را به مستحق بدهد.
- اگر طلا و نقره یا چیز دیگری را که زکات آن واجب است قرض کند و یک سال نزد او بماند، باید زکات آن را بدهد و بر کسی که قرض داده چیزی واجب نیست.
- اگر در شهر کسی که میخواهد زکات بدهد، مستحقّی نباشد و نتواند زکات را به مصرف دیگری هم که برای آن معین شده برساند، چنانچه امید نداشته باشد که بعداً مستحق پیدا کند، باید زکات را به شهر دیگر ببرد و به مصرف زکات برساند و میتواند مخارج بردن به آن شهر را از زکات بردارد و اگر زکات تلف شود ضامن نیست.
- اگر در ماه دوازدهم پول طلا و نقره را آب کند، باید زکات آنها را بدهد و چنانچه به واسطهی آب کردن وزن یا قیمت آنها کم شود، باید زکاتی را که پیش از آب کردن بر او واجب بوده بدهد.
- کسی که میتواند زکات را به مستحق برساند، اگر زکات را ندهد و بدون آن که در نگهداری آن کوتاهی کند از بین برود، چنانچه دادن زکات را به قدری تأخیر انداخته که نمیگویند فوراً داده است، باید عوض آن را بدهد و اگر به این مقدار تأخیر نینداخته، مثلاً دو سه ساعت تأخیر انداخته و در همان دو سه ساعت تلف شده، در صورتی که مستحق حاضر نبوده، چیزی بر او واجب نیست و اگر مستحق حاضر بوده، بنا بر احتیاط واجب باید عوض آن را بدهد.
- موقعی که گندم و جو را از کاه جدا می‌کند و موقع خشک شدن خرما و انگور، انسان باید زکات را به فقیر بدهد، یا از مال خود جدا کند و زکات طلا و نقره و گاو و گوسفند و شتر را بعد از تمام شدن ماه یازدهم باید به فقیر بدهد، یا از مال خود جدا نماید؛ ولی اگر منتظر فقیر معینی باشد، یا بخواهد به فقیری بدهد که از جهتی برتری دارد، میتواند زکات را جدا نکند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه کسی گوسفند و گاو و شتر یا طلا و نقره را از باب زکات به اندازه نیازش بگیرد، اگر به مقدار نصاب باشد و اتفاقاً سال بر آن بگذرد باید زکات آن را بدهد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه طلا و نقره یا چیز دیگری را که در آن زکات است قرض کند و یک سال نزد او بماند، باید زکات آن را بدهد و بر کسی که قرض داده چیزی واجب نیست.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه طلا و نقره ای که دارد جنس خوب و بد یا عیار کم و زیاد داشته باشد، زکات هرکدام را از همان می دهد، ولی بهتر آن است که زکات همه را از نوع مرغوب بدهد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر طلا و نقره ای که دارد به مقدار معمول فلز دیگر به آن مخلوط باشد، نمی تواند زکات آن را از طلا و نقره ای بدهد که بیشتر از معمول فلز دیگر دارد ولی اگر به قدری بدهد که یقین کند طلا و نقره خالصی که در آن هست، به اندازه زکاتی می باشد که بر او واجب است اشکال ندارد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر طلا و نقره ای که دارد بمقدار معمول فلزّ دیگر با آن مخلوط باشد، نمی تواند زکات آن را از طلا و نقره ای بدهد که بیشتر از معمول فلزّ دیگر دارد ولی اگر بقدری بدهد که یقین کند طلا و نقره خالصی که در آن هست باندازه زکاتی می باشد که بر او واجب است، اشکال ندارد.
- [امام خمینی] اگر طلا و نقره ای که دارد به مقدار معمول فلز دیگر با آن مخلوط باشد، نمی تواند زکات آن را از طلا و نقره ای بدهد که بیشتر از معمول فلز دیگر دارد، ولی اگر به قدری بدهد که یقین کند طلا و نقره خالصی که در آن هست به اندازه زکاتی می باشد که بر او واجب است، اشکال ندارد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر به گمان این که کسی فقیر است زکات به او دهد بعد بفهمد فقیر نبوده، یا از روی ندانستن مسأله به کسی که فقیر نیست زکات بدهد، چنانچه چیزی را که به او داده باقی باشد می تواند پس بگیرد و به مستحق بدهد و اگر از بین رفته هرگاه کسی که آن چیز را گرفته می دانسته یا احتمال می داده که زکات است باید عوض آن را بدهد و او نیز به مستحق برساند، ولی اگر به غیر عنوان زکات داده نمی تواند چیزی از او بگیرد و در هر حال چنانچه در تشخیص مستحق کوتاهی نکرده باشد لازم نیست دوباره از مال خود بپردازد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه طلا و نقره بیش از اندازه معمول فلز دیگری مخلوط دارد بطوری که به آن طلا و نقره نگویند، اگر خالص آن به اندازه نصاب برسد باید زکات آن را بدهد و چنانچه شک دارد که به اندازه نصاب هست یا نیست زکات واجب نیست، ولی اگر می تواند آن را امتحان کند احتیاط واجب آن است که امتحان کند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر طلا و نقره ای که دارد خوب و بد داشته باشد، می تواند زکات هر کدام از خوب و بد را از خود آن بدهد ولی بهتر است زکات همه آنها را از طلا و نقره خوب بدهد.
- [امام خمینی] اگر طلا و نقره ای که دارد خوب و بد داشته باشد، می تواند زکات هر کدام از خوب و بد را از خود آن بدهد، ولی بهتر است زکات همه آنها را از طلا و نقره خوب بدهد.