توسعه
وسعت و گشایش دادن را توسعه گویند که در اصطلاح به توسعه بر خانواده در مسکن و هزینه‌ها و غیره اطلاق میشود. از آن به مناسبت در بابهای صلات، زکات، تجارت و نکاح سخن گفته شده است.
حوضیست در خانه‌ای که آن را از چاهی که بر روی نهر قناتیست از قدیم الأیّام آب می‌کشیدند و در آن حوض می‌ریختند، حالیه می‌خواهند آن حوض را مقداری توسعه بدهند که بیشتر آب بگیرد، آیا جایز است یا خیر؟
اگر آب نهر بین آن خانه و غیر آن مشترک است و از سابق به نسبت معیّنه بین آنها تقسیم شده، توسعه حوض برای تصرّف در آب با زیادتر از آن نسبت، یا برای آن که مِن بعد اماره باشد بر تصرّف در آب به مقدار سعه آن و دلیل شود بر استحقاق آن خانه از آب مذکور بیشتر از آن چه را که سهم آن بوده، مشکل است و اگر آب مذکور مباح الأصل باشد و مردم آن را به حیازت تَمَلُّک می‌کنند اشکالی ندارد.
اگر آب نهر بین آن خانه و غیر آن مشترک است و از سابق به نسبت معیّنه بین آنها تقسیم شده، توسعه حوض برای تصرّف در آب با زیادتر از آن نسبت، یا برای آن که مِن بعد اماره باشد بر تصرّف در آب به مقدار سعه آن و دلیل شود بر استحقاق آن خانه از آب مذکور بیشتر از آن چه را که سهم آن بوده، مشکل است و اگر آب مذکور مباح الأصل باشد و مردم آن را به حیازت تَمَلُّک می‌کنند اشکالی ندارد.
عنوان سوال:
حوضیست در خانه‌ای که آن را از چاهی که بر روی نهر قناتیست از قدیم الأیّام آب می‌کشیدند و در آن حوض می‌ریختند، حالیه می‌خواهند آن حوض را مقداری توسعه بدهند که بیشتر آب بگیرد، آیا جایز است یا خیر؟
پاسخ:
اگر آب نهر بین آن خانه و غیر آن مشترک است و از سابق به نسبت معیّنه بین آنها تقسیم شده، توسعه حوض برای تصرّف در آب با زیادتر از آن نسبت، یا برای آن که مِن بعد اماره باشد بر تصرّف در آب به مقدار سعه آن و دلیل شود بر استحقاق آن خانه از آب مذکور بیشتر از آن چه را که سهم آن بوده، مشکل است و اگر آب مذکور مباح الأصل باشد و مردم آن را به حیازت تَمَلُّک می‌کنند اشکالی ندارد.
پرسشهای مرتبط از این مرجع
- حوضیست نظیر حوض سابق الذکر و لبه ندارد و از این جهت مورد خطر اطفال در آن خانه شده، آیا جایز است لبه به آن قرار بدهند از جهت این که اگر لبه به آن قرار بدهند محتاج است به تصرّف زیادتری در آب آن چاه؟
- حوضیست نظیر حوضی که در مسأله قبل ذکر شد خیلی کوچک و اهل آن خانه از این جهت زود به زود محتاج به آب کشیدن از آن چاه می‌شوند، اگر آن حوض را بزرگتر کنند که دیرتر محتاج به آب کشیدن شوند در صورتی که مصرف آب در حوض کوچک و بزرگ به یک منوال است لکن، به این نحو اسباب سهولت اهل آن خانه است، آیا جایز است که آن حوض را بزرگتر نماید یا خیر؟
- نهریست جاری در گوشه خانه، صاحب خانه میخواهد آن نهر را در گوشه دیگر از آن خانه جاری کند، یا آن که آن نهر را توسعه بدهد و مفروض اینست که با تغییر، آب تلف نمیشود، بلکه شاید مَجری به واسطه مستحکم ساختن محفوظتر باشد، آیا این تغییر جایز است؟ و با عدم جواز، وضو گرفتن از آن نهر چه صورت دارد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
مسئله مرتبط یافت نشد
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سبحانی] اگر گندم و جو و خرما و انگور از آب باران یا نهر یا سدّ مشروب شود یا مثل زراعت های مصر از رطوبت زمین استفاده کند، زکات آن ده یک است، و اگر با آب چاه های عمیق و نیمه عمیق و کم عمق آبیاری شود، زکات آن بیست یک است و اگر مقداری از باران یا نهر یا رطوبت زمین استفاده کند و به همان مقدار از آبیاری با چاه استفاده نماید، زکات نصف آن ده یک و زکات نصف دیگر آن بیست یک می باشد یعنی از چهل قسمت سه قسمت آن را بابت زکات بدهند.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر گندم وجو وخرما وانگور از آب باران یا نهر مشروب شود، یا مثل زراعتهای مصر از رطوبت زمین استفاده کند، زکاْ آن ده یک است و اگر با دلو ومانند آن آبیاری شود، زکاْ آن بیست یک است، و اگر مقداری از باران یا نهر یا رطوبت زمین استفاده کند و به همان مقدار از آبیاری با دلو ومانند آن استفاده نماید، زکاْ نصف آن ده یک و زکاْ نصف دیگر آن بیست یک میباشد یعنی از چهل قسمت سه قسمت آن را باید بابت زکاْ بدهند.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر گندم و جو و خرما و انگور از آب باران یا نهر مشروب شود یا مثل زراعتهای مصر از رطوبت زمین استفاده کند ، زکات آن ده یک است ، واگر با دلو و مانند آن آبیاری شود، زکات آن بیست یک است و اگر مقداری از باران یا نهر یا رطوبت زمین استفاده کند و به همان مقدار از آبیاری بادلو و مانند آن استفاده نماید ، زکات نصف آن ، ده یک و زکات نصف دیگر آن ، بیست یک می باشد یعنی از چهل قسمت سه قسمت آن را بابت زکات بدهند .
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر گندم و جو و خرما و انگور از آب باران یا نهر مشروب شود، یا مثل زراعت های مصر از رطوبت زمین استفاده کند، زکات آن ده یک است و اگر با دلو و مانند آن آبیاری شود، زکات آن بیست یک است و اگر مقداری از باران، یا نهر، یا رطوبت زمین استفاده کند و به همان مقدار از آبیاری با دلو و مانند آن استفاده نماید زکات نصف آن ده یک و زکات نصف دیگر آن بیست یک می باشد یعنی از چهل قسمت سه قسمت آن را باید بابت زکات بدهند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر گندم و جو و خرما و انگور از آب باران یا نهر مشروب شود، یا مثل زراعتهای مصر از رطوبت زمین استفاده کند، زکات آن ده یک است، و اگر با دلو و مانند آن آبیاری شود، زکات آن بیست یک است، و اگر مقداری از باران، یا نهر، یا رطوبت زمین استفاده کند و به همان مقدار از آبیاری با دلو و مانند آن استفاده نماید، زکات نصف آن، ده یک، و زکات نصف دیگر آن، بیست یک میباشد، یعنی از چهل قسمت، سه قسمت آن را باید بابت زکات بدهند.
- [آیت الله مظاهری] اگر این چهار چیز از آب باران یا نهر مشروب شوند یا مثل امروزه به وسیله تلمبههای گوناگون سیراب شوند و یا مثل زراعتهای مصر از رطوبت زمین استفاده کنند، زکات آنها یک دهم است و اگر با دلو و مانند آن آبیاری شوند زکات آنها یک بیستم است و اگر مقداری از باران یا نهر یا رطوبت زمین استفاده کند و به همان مقدار از آبیاری با دلو و مانند آن استفاده نماید، زکات نصف آن یک دهم و زکات نصف دیگر آن یک بیستم میباشد یعنی سه چهلم (هفت و نیم درصد) آن را بابت زکات بدهند.
- [آیت الله خوئی] اگر کسی که بالغ و عاقل است عمداً و به ناحق مسلمانی را بکشد، درصورتی که مقتول، مرد یا پسر باشد، ولیّ مقتول میتواند قاتل را ع- ف- و ک- ند یا بکشد. ولی اگر مقتول کافر باشد قاتل او را که مسلمان است نمیتوان کشت و اگر مقتول مسلمان زن یا دختر باشد اگرچه میتوان قاتل مسلمان او را کشت لکن اگر قاتل مرد باشد باید نصف دیة او را به ولیّ او بدهند و اگر قاتل دیوانه یا نابالغ باشد مطلقاً دیه باید بدهند و دیة آن بر عاقله است که معنای آن خواهد آمد و نیز ولی میتواند به مقداری که طرفین راضی شوند از قاتل دیه بگیرد. و درصورتی که رضایت آنها به دیهای باشد که در شرع معین شده است چون تقدیرات شرعی در دیه مختلف است اختیار تعیین آن با قاتل است و میتواند هر کدام که برای او آسانتر است اختیار نماید. بنابراین میتوان قیمت نقره را که از سایر اقسام دیه کمتر است بدهد و آن به حساب قران قدیم ایرانی که یک مثقال بوده پانصد و بیست و پنج تومان میشود و اعتبار آن به قران قدیم است نه به ریال رائج امروزی امّا اگر از روی خطای محض بکشد مثلًا برای حیوانی تیر بیندازد و اشتباهاً کسی را بکشد، ولیّ کشته حق ندارد او را بکشد، امّا میتواند از عاقله (یعنی قوم و خویشان پدری قاتل) و در صورت ندادن آنها از خود قاتل، دیه بگیرد. و اگر از روی خطای شبیه به عمد بکشد به این معنی که شخصی کسی را با آلتی بزند که عادتاً کشنده نیست و قصد کشتن هم نداشته باشد و اتفاقاً بکشد در این فرض خود قاتل باید دیه بدهد و ولیّ مقتول حق کشتن او را ندارد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر کسی که بالغ و عاقل است عمدا و به ناحق دیگری را بکشد؛ در صورتی که مقتول؛ مرد و مسلمان باشد؛ ولی کشته می تواند قاتل را عفو کند یا بکشد. ولی اگر مقتول کافر باشد؛ قاتل او را که مسلمان است نمی توان کشت و اگر مقتول زن و مسلمان باشد می شود قاتل مسلمان او را کشت؛ لکن اگر قاتل مرد باشد باید نصف دیه او را به ولی او بدهند و اگر قاتل دیوانه یا نابالغ باشد مطلقا دیه باید بدهند و دیه آن بر عاقله است که معنای آن خواهد آمد و نیز ولی می تواند به مقداری که طرفین راضی شوند از قاتل دیه بگیرد. و در صورتی که رضایت آنها به دیه ای باشد که در شرع معین شده است چون تقدیرات شرعی در دیه مختلف است؛ اختیار تعیین آن با قاتل است و می تواند هر کدام که برای او آسانتر است اختیار نماید. بنابر این می تواند قیمت نقره را که از سائر اقسام دیه کمتر است بدهد و آن به حساب قران قدیم ایرانی که یک مثقال بوده پانصد و بیست و پنج تومان می شود و اعتبار آن به قران قدیم است نه به ریال رایج امروزی. اما اگر از روی خطای محض بکشد؛ مثلا برای حیوانی تیر بیندازد و اشتباها کسی را بکشد؛ ولی کشته حق ندارد او را بکشد؛ اما می تواند از عاقله (یعنی قوم و خویشان پدری قاتل) به تفصیلی که در کتب مفصله مذکور است دیه بگیرد. و اگر از روی خطای شبیه به عمد بکشد به این معنی که شخصی کسی را با آلتی برنده که عادتا کشنده نیست و قصد کشتن هم نداشته باشد و اتفاقا بکشد؛ در این فرض خود قاتل باید دیه بدهد و ولی مقتول حق کشتن او را ندارد.