امام خمینی(ره): کسی که چند نماز از او قضا شده و شماره آنها را نمی داند مثلا نمی داند چهار تا بوده یا پنج تا، چنانچه مقدار کمتر را بخواند کافی است و همچنین اگر شماره آنها را می دانسته و فراموش کرده، اگر مقدار کمتر را بخواند کفایت می کند.[1] مکارم: کسی که چند نماز از او قضا شده و شماره آنها را نمی داند، مثلاً نمی داند دو نماز بوده یا سه نماز، کافی است مقدار کمتر را بخواند، امّا اگر قبلاً شماره آنها را می دانسته، ولی به واسطه سهل انگاری فراموش کرده، احتیاط واجب آن است که مقدار بیشتر را بخواند.[2] صافی: کسی که مثلاً چند نماز صبح یا چند نماز ظهر از او قضا شده و شماره آنها را نمیداند، مثلاً نمیداند که سه یا چهار یا پنج نماز بوده، چنان چه مقدار کمتر را بخواند کافی است. ولی اگر شماره آنها را میدانسته و فراموش کرده، بهتر آن است که به قدری نماز بخواند که یقین کند تمام آنها را خوانده است، مثلاً اگر فراموش کرده که چند نماز صبح از او قضا شده است، و یقین دارد که بیشتر از ده تا نبوده، ده نماز صبح بخواند.[3] سیستانی: کسی که مثلاً چند نماز صبح، یا چند نماز ظهر از او قضا شده و شماره آنها را نمی داند، یا فراموش کرده، مثلاً نمی داند که سه، یا چهار، یا پنچ نماز بوده، چنانچه مقدار کمتر را بخواند کافی است، ولی بهتر این است که بقدری نماز بخواند که یقین کند تمام آنها را خوانده است، مثلاً اگر فراموش کرده که چند نماز صبح از او قضا شده است و یقین دارد که بیشتر از ده نماز نبوده، احتیاطاً ده نماز صبح بخواند.[4] فاضل(ره): کسی که چند نماز از او قضا شده و شماره آنها را نمی داند مثلاً نمی داند چهار تا بوده یا پنج تا، چنانچه مقدار کمتر را بخواند کافی است، لکن احتیاط واجب آن است چنانچه شماره آنها را قبلاً می دانسته و بعد فراموش نموده مقدار زیادتر را بخواند.[5] بهجت(ره): کسی که چند نماز از او قضا شده وتعداد آنها را نمی داند مثلا نمی داند چهار تا بوده یا پنج تا، چنانچه برای او مشکل نیست وعسر وحرج در کار نباشد، لازم است آن قدر نماز بخواند تا علم پیدا کند به مقدار نمازهای قضا شده یا این که بیشتر نماز قضا خوانده است، و اگر تحصیل علم ممکن نیست، به مقداری که اطمینان پیدا کند نماز بخواند، و اگر آن هم نشد به قدری که گمان پیدا کند، واین احتیاطات در صورتی است که می داند یا احتمال می دهد که سابقا مقدار آنها را می دانسته والا فقط به قدری که یقین دارد نماز بخواند ودر مورد مقدار بیشتر، احتیاط کردن خوب است ولی ظاهر این است که لازم نیست.[6] تبریزی(ره): کسی که مثلا چند نماز صبح یا چند نماز ظهر از او قضا شده وشماره آنها را نمی داند یا فراموش کرده، مثلا نمی داند که سه یا چهاریا پنج نماز بوده، چنانچه مقدار کمتر را بخواند کافی است، ولی بهتر این است که به قدری نماز بخواند که یقین کند تمام آنها را خوانده است، مثلا اگر فراموش کرده که چند نماز صبح از او قضا شده است و یقین دارد که بیشتر از ده تا نبوده، احتیاطا ده نماز صبح بخواند.[7] وحید خراسانی: کسی که مثلا چند نماز صبح یا چند نماز ظهر از او قضا شده و شماره آنها را نمی داند یا فراموش کرده مثلا نمی داند که سه یا چهار یا پنج نماز بوده چنانچه مقدار کمتر را بخواند کافیست، ولی احتیاط مستحبّ این است که به قدری نماز بخواند که یقین کند تمام آنها را خوانده است، مخصوصاً در صورتی که یقین به مقدار داشته و بعد از آن مقدار را فراموش کرده باشد.[8] [1]. توصیح المسائل امام(ره)، مسئله 1383. [2]. توضیح المسائل آیت الله مکارم شیرازی مسأله 1199. [3]. توضیح المسائل آیت الله صافی مسأله1392. [4]. توضیح المسائل آیت الله سیستانی مسأله 1363. [5]. توضیح المسائل آیت الله فاضل(ره)، ص 230. [6]. توضیح المسائل آیت الله بهجت(ره)، مسأله1123. [7]. توضیح المسائل آیت الله تبریزی(ره)، مسأله1392. [8]. توضیح المسائل آیت الله وحید خراسانی، مسأله1391.
امام خمینی(ره): کسی که چند نماز از او قضا شده و شماره آنها را نمی داند مثلا نمی داند چهار تا بوده یا پنج تا، چنانچه مقدار کمتر را بخواند کافی است و همچنین اگر شماره آنها را می دانسته و فراموش کرده، اگر مقدار کمتر را بخواند کفایت می کند.[1]
مکارم: کسی که چند نماز از او قضا شده و شماره آنها را نمی داند، مثلاً نمی داند دو نماز بوده یا سه نماز، کافی است مقدار کمتر را بخواند، امّا اگر قبلاً شماره آنها را می دانسته، ولی به واسطه سهل انگاری فراموش کرده، احتیاط واجب آن است که مقدار بیشتر را بخواند.[2]
صافی: کسی که مثلاً چند نماز صبح یا چند نماز ظهر از او قضا شده و شماره آنها را نمیداند، مثلاً نمیداند که سه یا چهار یا پنج نماز بوده، چنان چه مقدار کمتر را بخواند کافی است. ولی اگر شماره آنها را میدانسته و فراموش کرده، بهتر آن است که به قدری نماز بخواند که یقین کند تمام آنها را خوانده است، مثلاً اگر فراموش کرده که چند نماز صبح از او قضا شده است، و یقین دارد که بیشتر از ده تا نبوده، ده نماز صبح بخواند.[3]
سیستانی: کسی که مثلاً چند نماز صبح، یا چند نماز ظهر از او قضا شده و شماره آنها را نمی داند، یا فراموش کرده، مثلاً نمی داند که سه، یا چهار، یا پنچ نماز بوده، چنانچه مقدار کمتر را بخواند کافی است، ولی بهتر این است که بقدری نماز بخواند که یقین کند تمام آنها را خوانده است، مثلاً اگر فراموش کرده که چند نماز صبح از او قضا شده است و یقین دارد که بیشتر از ده نماز نبوده، احتیاطاً ده نماز صبح بخواند.[4]
فاضل(ره): کسی که چند نماز از او قضا شده و شماره آنها را نمی داند مثلاً نمی داند چهار تا بوده یا پنج تا، چنانچه مقدار کمتر را بخواند کافی است، لکن احتیاط واجب آن است چنانچه شماره آنها را قبلاً می دانسته و بعد فراموش نموده مقدار زیادتر را بخواند.[5]
بهجت(ره): کسی که چند نماز از او قضا شده وتعداد آنها را نمی داند مثلا نمی داند چهار تا بوده یا پنج تا، چنانچه برای او مشکل نیست وعسر وحرج در کار نباشد، لازم است آن قدر نماز بخواند تا علم پیدا کند به مقدار نمازهای قضا شده یا این که بیشتر نماز قضا خوانده است، و اگر تحصیل علم ممکن نیست، به مقداری که اطمینان پیدا کند نماز بخواند، و اگر آن هم نشد به قدری که گمان پیدا کند، واین احتیاطات در صورتی است که می داند یا احتمال می دهد که سابقا مقدار آنها را می دانسته والا فقط به قدری که یقین دارد نماز بخواند ودر مورد مقدار بیشتر، احتیاط کردن خوب است ولی ظاهر این است که لازم نیست.[6]
تبریزی(ره): کسی که مثلا چند نماز صبح یا چند نماز ظهر از او قضا شده وشماره آنها را نمی داند یا فراموش کرده، مثلا نمی داند که سه یا چهاریا پنج نماز بوده، چنانچه مقدار کمتر را بخواند کافی است، ولی بهتر این است که به قدری نماز بخواند که یقین کند تمام آنها را خوانده است، مثلا اگر فراموش کرده که چند نماز صبح از او قضا شده است و یقین دارد که بیشتر از ده تا نبوده، احتیاطا ده نماز صبح بخواند.[7]
وحید خراسانی: کسی که مثلا چند نماز صبح یا چند نماز ظهر از او قضا شده و شماره آنها را نمی داند یا فراموش کرده مثلا نمی داند که سه یا چهار یا پنج نماز بوده چنانچه مقدار کمتر را بخواند کافیست، ولی احتیاط مستحبّ این است که به قدری نماز بخواند که یقین کند تمام آنها را خوانده است، مخصوصاً در صورتی که یقین به مقدار داشته و بعد از آن مقدار را فراموش کرده باشد.[8]
[1]. توصیح المسائل امام(ره)، مسئله 1383.
[2]. توضیح المسائل آیت الله مکارم شیرازی مسأله 1199.
[3]. توضیح المسائل آیت الله صافی مسأله1392.
[4]. توضیح المسائل آیت الله سیستانی مسأله 1363.
[5]. توضیح المسائل آیت الله فاضل(ره)، ص 230.
[6]. توضیح المسائل آیت الله بهجت(ره)، مسأله1123.
[7]. توضیح المسائل آیت الله تبریزی(ره)، مسأله1392.
[8]. توضیح المسائل آیت الله وحید خراسانی، مسأله1391.
- [آیت الله سیستانی] اگر هنگام نماز صبح ندانیم که نماز قضاست چگونه عمل کنیم ؟
- [آیت الله سیستانی] اگر ندانیم وقت نماز گذشته است یا خیر در خواندن نماز چگونه باید نیت کنیم؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه کسی اقدام به غسل یا کفن و نماز و دفن میّت کرده و ندانیم صحیح به جا آورده یا باطل،تکلیف چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] در صورتی که از امام جماعت شناخت کافی نداشته باشیم و او را برتر از بقیه ندانیم، آیا باید به او اقتدا کنیم؟ آیا در صف نماز جماعت میشود نماز را فرادا خواند؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر ندانیم قبری متعلق به مسلمان است یا غیر مسلمان، آیا مجازیم نبش قبر کنیم؟
- [سایر] اگر ندانیم که تولید کننده نرم افزار، به کپی و تکثیر و استفاده آن رضایت ندارد، تکلیف چیست؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در فرض فوق، اگر ندانیم این قبر متعلق به مسلمان یا غیر مسلمان است، آیا مجازیم نبش قبر کنیم؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر ندانیم جسدی که در اختیار ماست جسد مسلمان است یا کافر یا اهل کتاب، آیا کالبد شکافی جایز است؟
- [آیت الله سبحانی] هرگاه پدر و پسری بمیرند و ندانیم کدام یک زودتر از دیگری مرده است، تقسیم ارث چگونه است؟
- [آیت الله بهجت] اگر ندانیم مجتهد زنده اعلم است یا مجتهد میّت، و نتوانیم اعلم را تشخیص دهیم وظیفه چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] زن مستحاضه احتیاطا باید نماز قضا نخواند تا پاک شود، مگر این که وقت نماز قضا تنگ باشد که در این صورت باید برای هر نماز قضا اعمالی را که برای نماز ادا بر او واجب است انجام دهد.
- [امام خمینی] اگر از روزهای گذشته نمازهای قضا دارد و یک نماز یا بیشتر هم از همان روز از او قضا شده، اگرچه لازم نیست نمازهای قضا را پیش از نماز ادا بخواند حتی اگرچه وقت داشته باشد و ترتیب بین نمازهای قضا را هم بداند ولی احتیاط استحبابی آن است که نمازهای قضا مخصوصا نماز قضای همان روز را پیش از نماز ادا بخواند.
- [آیت الله اردبیلی] کسی که نماز قضایی از روزهای پیش دارد، میتواند قبل از خواندن نمازی که قضا شده نماز ادا بخواند و لازم نیست نماز قضا را مقدم بدارد، ولی اگر نماز قضا از همان روز باشد مثل این که نماز صبح او قضا شده و بخواهد نماز ظهر بخواند و وقت نیز برای خواندن آن داشته باشد، بنابر احتیاط واجب باید نماز قضا را پیش از نماز ادا بخواند و اگر سهوا مشغول نماز ادا شده باشد، چنانچه قبل از گذشتن از محل عدول متوجّه شود، بنابر احتیاط واجب باید نیّت خود را به نماز قضا برگرداند و آن را بخواند.
- [آیت الله نوری همدانی] کسی که نماز قضا از همین روز یا روزهای پیش دارد می تواند قبل از خواندن نمازی که قضا شده نماز ادائی را بخواند و لازم نیست نماز قضا را جلو بیندازد .
- [امام خمینی] کسی که نماز قضا از همین روز یا روزهای پیش دارد می تواند قبل از خواندن نمازی که قضا شده، نماز ادایی را بخواند و لازم نیست نماز قضا را جلو بیندازد
- [آیت الله بهجت] کسی که نماز قضا دارد، باید در خواندن آن کوتاهی نکند ولی واجب نیست فورا آن را بجا آورد، و کسی که نماز قضا دارد تا وقتی که وقت فریضه تنگ نشده می تواند نماز قضا یا نماز مستحبی بخواند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] انسان میتواند در بین نماز ادا نیت را به نماز قضا برگرداند؛ به تفصیلی که در فصل نماز قضا (مسأله 1394) خواهد آمد.
- [آیت الله مظاهری] کسی که نماز قضا از همین روز یا روزهای پیش دارد میتواند قبل از خواندن نمازی که قضا شده نماز ادایی را بخواند و لازم نیست نماز قضا را جلو بیندازد.
- [آیت الله بهجت] کسی که نماز قضا از همین روز یا روزهای پیش دارد، می تواند قبل از خواندن نمازی که قضا شده، نماز ادایی را بخواند و لازم نیست نماز قضا را جلو بیندازد، گر چه مطابق احتیاط است.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر از مسافری که باید نماز را شکسته بخواند، نماز ظهر یا عصر یا عشا قضا شود، باید آن را دو رکعتی قضا نماید اگرچه در غیر سفر بخواهد قضای آن را بجا آورد، و اگر از کسی که مسافر نیست یکی از این سه نماز قضا شود، باید چهار رکعتی قضا نماید اگرچه در سفر بخواهد آن را قضا نماید.