تراشیدن
تراشیدن یا همان حَلق ستردن مو و جز آن است.
چرا تراشیدن ریش با تیغ حرام است؟
در جستجوی فلسفه احکام نباید صرفا در پی نمودهای ظاهری، یا تأثیرات مادی، فیزیولوژیکی و... رفت، زیرا بسیاری از احکام مصالحی معنوی دارند که در حوزه هیچ یک از علوم بشری قابل تحقیق نیست و آنها با متد تجربی خود قادر به حکمی نفیا یا اثباتا پیرامون آن نیستند و یا اگر نظری بدهند بسیار سطحی است و چه بسا مسأله حکمتی برتر و بالاتر داشته باشد. چنان که در مورد روزه علوم به خواص بهداشتی آن پرداخته اند ولی قرآن مجید فلسفه ای بالاتر را بیان فرموده و آن (تقوایابی) است. در مورد تراشیدن صورت نیز از نظر طبی گفته اند: وجود محاسن برای محافظت از لثه ها و دندان‌ها و پوست صورت مفید است. از نظر متخصصین پوست نیز وجود محاسن در صورت رعایت نظافت و اصول بهداشتی برای حفاظت از پوست و لطافت آنها مفید است، مگر در مورد کسانی که گرفتار قارچ‌های پوستی و ... باشند که مساله ای استثنایی است. همچنین وجود محاسن، متناسب با ساختار طبیعی بدن مرد می باشد، و تراشیدن آن تشبه به زنان است. در بحارالانوار، ج 76، ص 112، ح 14، باب 13 در ضمن روایت طولانی از امام صادق(ع) تاریخچه این مساله ذکر گردیده آن گاه امام(ع) به فلسفه فوق اشاره کرده و می فرمایند: ( ... وانا نحن نجز الشوارب و نعفی اللحی و هی الفطرة...؛ ولی ما شوارب(سبیل) را کوتاه می کنیم و لحیه(ریش) را باقی می گذاریم و این مطابق فطرت است.) یکی دیگر از حکمتهایی که برای حرمت ریش تراشی در روایات است ، تشبه به کفار است. ( قال الصادق(ع): قال(ع) احفوا الشوارب و اعفوا اللحی و لا تتشبهوا بالیهود و قال(ص) ان المجوس جزّوا لحاهم و وفروا شواربهم و انا نحن نجز الشوارب و نعفی اللحی و هی الفطره و اذا اخذ الشارب یقول بسم الله و بالله و علی ملة رسول الله (ص)...)،1 (عن رسول‌الله(ص) حفّوا الشوارب واعفوا اللّحی ولاتتشبّهوا بالمجوس)، 2 قال (ص): (ان المجوس جزّوا لحاهم و وفروا شواربهم و انا نحن نجز الشوارب و نعفی اللحی و هی الفطره و..؛ همانا مجوسیان ریش‌های خود را می زدند و سبیل‌هایشان را انبوه می گذاشتند و ما سبیل‌ها را می زنیم و محاسن را بلند می گذاریم و این مطابق با خلقت است)،3 عن رسول الله (ص): (احفوا الشوارب واعفوا اللحیة و لا تتشبهوا بالمجوس؛ سبیل‌ها را کوتاه کنید و محاسن را بلند بگذارید و خود را مشابه مجوس نکنید)4 1 -(بحارالانوار، ج 76، روایت 14، ب 13) 2 -(بحارالانوار، ج76، ص111، ح10، ب13). 3 -(بحارالانوار. ج 76، روایت 14، ب 13). 4 -(بحارالانوار، ج 76، ص 111 و ج 10، ص 13).
در جستجوی فلسفه احکام نباید صرفا در پی نمودهای ظاهری، یا تأثیرات مادی، فیزیولوژیکی و... رفت، زیرا بسیاری از احکام مصالحی معنوی دارند که در حوزه هیچ یک از علوم بشری قابل تحقیق نیست و آنها با متد تجربی خود قادر به حکمی نفیا یا اثباتا پیرامون آن نیستند و یا اگر نظری بدهند بسیار سطحی است و چه بسا مسأله حکمتی برتر و بالاتر داشته باشد. چنان که در مورد روزه علوم به خواص بهداشتی آن پرداخته اند ولی قرآن مجید فلسفه ای بالاتر را بیان فرموده و آن (تقوایابی) است. در مورد تراشیدن صورت نیز از نظر طبی گفته اند: وجود محاسن برای محافظت از لثه ها و دندان‌ها و پوست صورت مفید است. از نظر متخصصین پوست نیز وجود محاسن در صورت رعایت نظافت و اصول بهداشتی برای حفاظت از پوست و لطافت آنها مفید است، مگر در مورد کسانی که گرفتار قارچ‌های پوستی و ... باشند که مساله ای استثنایی است. همچنین وجود محاسن، متناسب با ساختار طبیعی بدن مرد می باشد، و تراشیدن آن تشبه به زنان است. در بحارالانوار، ج 76، ص 112، ح 14، باب 13 در ضمن روایت طولانی از امام صادق(ع) تاریخچه این مساله ذکر گردیده آن گاه امام(ع) به فلسفه فوق اشاره کرده و می فرمایند: ( ... وانا نحن نجز الشوارب و نعفی اللحی و هی الفطرة...؛ ولی ما شوارب(سبیل) را کوتاه می کنیم و لحیه(ریش) را باقی می گذاریم و این مطابق فطرت است.) یکی دیگر از حکمتهایی که برای حرمت ریش تراشی در روایات است ، تشبه به کفار است. ( قال الصادق(ع): قال(ع) احفوا الشوارب و اعفوا اللحی و لا تتشبهوا بالیهود و قال(ص) ان المجوس جزّوا لحاهم و وفروا شواربهم و انا نحن نجز الشوارب و نعفی اللحی و هی الفطره و اذا اخذ الشارب یقول بسم الله و بالله و علی ملة رسول الله (ص)...)،1 (عن رسول‌الله(ص) حفّوا الشوارب واعفوا اللّحی ولاتتشبّهوا بالمجوس)، 2 قال (ص): (ان المجوس جزّوا لحاهم و وفروا شواربهم و انا نحن نجز الشوارب و نعفی اللحی و هی الفطره و..؛ همانا مجوسیان ریش‌های خود را می زدند و سبیل‌هایشان را انبوه می گذاشتند و ما سبیل‌ها را می زنیم و محاسن را بلند می گذاریم و این مطابق با خلقت است)،3 عن رسول الله (ص): (احفوا الشوارب واعفوا اللحیة و لا تتشبهوا بالمجوس؛ سبیل‌ها را کوتاه کنید و محاسن را بلند بگذارید و خود را مشابه مجوس نکنید)4 1 -(بحارالانوار، ج 76، روایت 14، ب 13) 2 -(بحارالانوار، ج76، ص111، ح10، ب13). 3 -(بحارالانوار. ج 76، روایت 14، ب 13). 4 -(بحارالانوار، ج 76، ص 111 و ج 10، ص 13).
پاسخ:
در جستجوی فلسفه احکام نباید صرفا در پی نمودهای ظاهری، یا تأثیرات مادی، فیزیولوژیکی و... رفت، زیرا بسیاری از احکام مصالحی معنوی دارند که در حوزه هیچ یک از علوم بشری قابل تحقیق نیست و آنها با متد تجربی خود قادر به حکمی نفیا یا اثباتا پیرامون آن نیستند و یا اگر نظری بدهند بسیار سطحی است و چه بسا مسأله حکمتی برتر و بالاتر داشته باشد. چنان که در مورد روزه علوم به خواص بهداشتی آن پرداخته اند ولی قرآن مجید فلسفه ای بالاتر را بیان فرموده و آن (تقوایابی) است. در مورد تراشیدن صورت نیز از نظر طبی گفته اند: وجود محاسن برای محافظت از لثه ها و دندان‌ها و پوست صورت مفید است. از نظر متخصصین پوست نیز وجود محاسن در صورت رعایت نظافت و اصول بهداشتی برای حفاظت از پوست و لطافت آنها مفید است، مگر در مورد کسانی که گرفتار قارچ‌های پوستی و ... باشند که مساله ای استثنایی است.
همچنین وجود محاسن، متناسب با ساختار طبیعی بدن مرد می باشد، و تراشیدن آن تشبه به زنان است. در بحارالانوار، ج 76، ص 112، ح 14، باب 13 در ضمن روایت طولانی از امام صادق(ع) تاریخچه این مساله ذکر گردیده آن گاه امام(ع) به فلسفه فوق اشاره کرده و می فرمایند: ( ... وانا نحن نجز الشوارب و نعفی اللحی و هی الفطرة...؛ ولی ما شوارب(سبیل) را کوتاه می کنیم و لحیه(ریش) را باقی می گذاریم و این مطابق فطرت است.)
یکی دیگر از حکمتهایی که برای حرمت ریش تراشی در روایات است ، تشبه به کفار است.
( قال الصادق(ع): قال(ع) احفوا الشوارب و اعفوا اللحی و لا تتشبهوا بالیهود و قال(ص) ان المجوس جزّوا لحاهم و وفروا شواربهم و انا نحن نجز الشوارب و نعفی اللحی و هی الفطره و اذا اخذ الشارب یقول بسم الله و بالله و علی ملة رسول الله (ص)...)،1
(عن رسول‌الله(ص) حفّوا الشوارب واعفوا اللّحی ولاتتشبّهوا بالمجوس)، 2
قال (ص): (ان المجوس جزّوا لحاهم و وفروا شواربهم و انا نحن نجز الشوارب و نعفی اللحی و هی الفطره و..؛ همانا مجوسیان ریش‌های خود را می زدند و سبیل‌هایشان را انبوه می گذاشتند و ما سبیل‌ها را می زنیم و محاسن را بلند می گذاریم و این مطابق با خلقت است)،3
عن رسول الله (ص): (احفوا الشوارب واعفوا اللحیة و لا تتشبهوا بالمجوس؛ سبیل‌ها را کوتاه کنید و محاسن را بلند بگذارید و خود را مشابه مجوس نکنید)4
1 -(بحارالانوار، ج 76، روایت 14، ب 13)
2 -(بحارالانوار، ج76، ص111، ح10، ب13).
3 -(بحارالانوار. ج 76، روایت 14، ب 13).
4 -(بحارالانوار، ج 76، ص 111 و ج 10، ص 13).
- [سایر] با توجه به اینکه تراشیدن ریش با تیغ حرام است آیا زدودن ریش بوسیله نوره (واجبی) هم حرام می باشد؟آیا مشکلی برای صورت ایجاد نمی کند؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] حکم تراشیدن ریش با تیغ چیست؟ موهای روی گونه چطور؟
- [آیت الله بهجت] آیا تراشیدن ریش با هر وسیله ای چه حکمی دارد و یا فقط استفاده از تیغ ممنوع است؟ آیا برای مرتب کردن ریش استفاده از تیغ جایز است؟
- [آیت الله خامنه ای] تراشیدن ریش با تیغ یا ماشین ریش تراشی برای هنرمندی که کارش آن را اقتضا می کند، چه حکمی دارد؟
- [سایر] تراشیدن ریش تمام صورت، با ماشین یا تیغ چه حکمی دارد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] حکم تراشیدن ریش با تیغ چیست و آیا ریش شامل موی روی گونهها و صورت هم می‌شود یا فقط فکّ پائین صدق ریش می‌کند؟
- [آیت الله خامنه ای] . تراشیدن مقداری از ریش حکم تراشیدن تمام آن را دارد و بنا بر احتیاط حرام است.
- [سایر] می خواستم بدانم نظر آیت الله بهجت در مورد تراشیدن ریش با تیغ چیست و اینکه کدام یک از مراجع این کار را مکروه می دانند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا روایات مربوط به این که ریش تراشی مُثله است دلالت بر حرمت تراشیدن ریش نمی کند؟
- [آیت الله خامنه ای] . بنا بر احتیاط، گرفتن اجرت در برابر تراشیدن ریش، حرام است.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . تراشیدن ریش و ماشین کردن آن اگر مثل تراشیدن باشد حرام است و در این حکم تمام مردم یکسانند و حکم خدا به واسطه مسخره مردم تغییر نمی کند پس کسی هم که اول تکلیف اوست، یا اگر ریش نتراشد مردم او را مسخره می کنند، چنان چه ریش بتراشد یا طوری ماشین کند که مثل تراشیدن ریش باشد حرام می باشد.
- [آیت الله خوئی] تراشیدن ریش و ماشین کردن آن اگر مثل تراشیدن باشد در حال اختیار بنابر احتیاط واجب، حرام است.
- [آیت الله علوی گرگانی] تراشیدن ریش وماشین کردن آن اگر مثل تراشیدن باشد حرام است و در این حکم تمام مردم یکسانند و حکم خدا به واسطه مسخره مردم تغییر نمیکند; پس کسی هم که اوّل تکلیف اوست، یا اگر ریش نتراشد مردم او را مسخره می‌کنند، چنانچه ریش بتراشد یا طوری ماشین کند که مثل تراشیدن باشد، حرام می‌باشد.
- [آیت الله بروجردی] تراشیدن ریش و ماشین کردن آن، اگر مثل تراشیدن باشد حرام است و در این حکم تمام مردم یکسانند و حکم خدا به واسطهی مسخرهی [کردن] مردم تغییر نمیکند، پس کسی هم که اوّل تکلیف او است، یا اگر ریش نتراشد مردم او را مسخره می‌کنند، چنانچه ریش بتراشد یا طوری ماشین کند که مثل تراشیدن باشد، حرام می‌باشد.
- [آیت الله بهجت] تراشیدن و ازاله موی صورت جایز نیست، چه تمام ریش یا قسمتی از آن باشد، و تراشیدن زیر گلو و روی گونهها در حد اصلاح مانعی ندارد، و ماشین کردنی که مثل تراشیدن باشد باید ترک شود.
- [آیت الله سیستانی] تراشیدن ریش و اخذ اجرت بر آن بنابر احتیاط واجب جایز نیست مگر این که مورد اضطرار باشد ، یا ترک آن موجب ضرر یا حرجی باشد که معمولاً تحمّل نمیشود ، هر چند از جهت استهزاء وتوهین باشد .
- [آیت الله بروجردی] نوشتن قرآن با مرکب نجس اگر چه یک حرف آن باشد حرام است و اگر نوشته شود باید آن را آب بکشند، یا به واسطهی تراشیدن و مانند آن کاری کنند که از بین برود.
- [امام خمینی] نوشتن قرآن با مرکب نجس اگر چه یک حرف آن باشد حرام است، و اگر نوشته شود باید آن را آب بکشند یا به واسطه تراشیدن و مانند آن کاری کنند که از بین برود.
- [آیت الله اردبیلی] نوشتن قرآن با مُرکب نجس اگرچه یک حرف آن باشد حرام است و اگر نوشته شود، باید به واسطه تراشیدن و مانند آن، کاری کنند که نوشته از بین برود.
- [آیت الله نوری همدانی] نوشتن قرآن با مرکب نجس ، اگر چه یک حرف آن باشد حرام است و اگر نوشته شود باید آن را آب بکشند ، یا به واسطه تراشیدن و مانند آن کاری کنند که از بین برود .