حد ارتباط با نامحرم این است که ما با هم داد و ستد عاطفی نکنیم. یعنی به دنبال صید کردن دل یکدیگر نباشیم. این یکی از راه هایی است که به نظر دور است اما خیلی نزدیک است. به قول قرآن: همه ی آدم ها نسبت به خود، خودآگاهی دارند ولی مدام توجیه می کنند.[1] بَلِ الْإِنْسَانُ عَلَی نَفْسِهِ بَصِیرَةٌ (القیامة/14) بلکه انسان خودش از وضع خود آگاه است. وَلَوْ أَلْقَی مَعَاذِیرَهُ (القیامة/15) هر چند (در ظاهر) برای خود عذرهایی بتراشد! می گویند ما در محیط های مجازی یکدیگر را نمی بینیم. پس می توانیم هر حرفی را راحت بزنیم. اما از آنها سوال می کنیم که وقتی شما در این فضاهای نت نظر می گذارید و با یکدیگر گفتگو می کنید، آیا این داد و ستد عاطفی رخ می دهد یا خیر؟ وقتی که شما از انواع تصاویر و کلمات و روش هایی که در محیط های دیجیتال است استفاده می کنید برای اینکه احساس و حالات فکری و روحی خود را به طرف مقابل منتقل کنید در او هیچ حسی را ایجاد نمی کنید؟ در حقیقت قبل از اینکه شما با فکر او ارتباط برقرار کنید در دل و احساس او جا باز کرده اید. این جا باز کردن در احساس و دل فرد نامحرم همان حریم حرامی است که شما وارد شده اید. من اجازه ی داد و ستد عاطفی به این عنوان که دل کسی را از آن خود بکنم ندارم. قطعاً من باید برای یک ارتباط سالم حرکت کنم، ارتباطی که فرصت فکر، اندیشه و عمل صالح و کارهای خوب و زیبا را بدهد. ظاهراً گاهی اوقات ما وارد فضاهای مجازی می شویم و گفتگو های علمی و اعتقادی می کنیم. اما این فضاها ایجاد اعتیاد می کند. یعنی فرد مدام به دنبال این است که وارد آن شده با افراد مختلف گفتگو کند ونظرات آنها را داشته باشد. به این گفتگو کردن ها به عنوان یک رفتار ویژه ی روشنفکرانه و عالمانه نگاه می کند. این نقابی است که هوس بر روی رفتارهای ما می زند. اگر قصد ازدواج باشد باید ما آن را صریح کنیم. اما فضای وب فضای مناسبی برای ازدواج نیست. به این خاطر که ما در فضای مجازی، شخصیت مجازی داریم! از کجا من بدانم که این کسی که خود را به عنوان یک خانم معرفی می کند واقعاً یک خانم است و از کجا مشخص است که آقا نیست؟ از کجا معلوم که سن و ویژگی های واقعی خود را منتقل کند؟ خیلی اوقات برای اینکه افراد جواب این سوال ها را پیدا کنند با یکدیگر در بیرون قرار می گذارند. در این قرار شما از کجا می دانید که این فرد همان کسی است که در فضای مجازی به شما پاسخ داده؟ شاید آن پاسخ ها را خوانده و به سر این قرار آمده است. متأسفانه الان ما در فضای دیجیتال دچار آسیب های جدی هستیم. اصلاً اقتضای فضای دیجیتال شخصیت مجازی است. وقتی که ما با انسان ها در دنیای واقعی مواجه هستیم بسیاری از ویژگی های شخصیتی آنها را نمی شناسیم. در فضای دیجیتال که اصلاً قابلیت شناخت وجود ندارد. در ارتباط با نامحرم قرار است که ما حریم دل و خیال یکدیگر را اشغال نکنیم. من حق ندارم که دل و فکر کسی را مشغول خود بکنم. و در دل و فکر او برای خود یک جای ویژه و ممتاز از بقیه باز کنم . آیا صحبتهایی که رد و بدل میشود، تصاویری که دیده میشود، واکنشهایی که صورت میگیرد و خلاصه هر عمل و عکسالعملی که دو جنس مخالف در اینترنت به صورت زنده یا جز آن در قبال هم انجام میدهند، قانونحجاب اسلام نباید روشی برای آن پیشنهاد دهد؟ آنچه مسلم است این است که علاوه بر رعایت حدود شرعی وجه و کفین در ارتباطات تصویری، باید نگاهی هم به حالات فردی خودمان در رفتار مجازیمان داشته باشیم. یکی از معانی توجه به حال فردی این است که خودمان را با خودمان مقایسه کنیم. خود مجازی و رابطهها و رفتارهای مجازیمان را با حدودی که در دنیای واقعی برای ارتباطاتمان قائلیم بسنجیم و سعی کنیم اختلاف این حدود را به حداقل برسانیم. یعنی سعی کنیم رفتار واقعیمان را ملاک قرار دهیم و رفتار مجازیمان بازتر از رفتاری که با محیط پیرامون خود داریم نباشد. اگر در دنیای واقعی تا به حال با هیچ نامحرمی همکلام نشدهایم ، چت با نامحرم در اینترنت برای شخص خودمان یک نوع هنجارشکنی به حساب میآید. اگر در زندگی دوست نداریم کسی عکس هر چند با حجابمان را نداشته باشد، با گذاشتن تصویرمان در پروفایل، برخلاف عرف خودمان عمل کردهایم و این عمل ممکن است به لغزشهای عملی منجر شود. درست است که کلا در اینترنت رفتارها بازتر شدهاست؛ اما بد نیست هر از گاهی رفتارهای مجازیمان را با برخوردهایمان در دنیای حقیقی محک بزنیم و ببینیم چقدر غرق این مجازی صفر و یک شدهایم؟ چقدر بر ارزشهایی که به آنها معتقدیم پافشاری میکنیم و چقدر تابع شرایط محیطی هستیم؟ آیا آنچه به دست میآوریم ارزشمندتر است یا آنچه از دست میدهیم؟ هیچ وقت به خودمون خیلی مطمئن نباشیم که: ما؟ اصلا! ابدا... آیا آنچه به دست میآوریم ارزشمندتر است یا آنچه از دست میدهیم؟ هیچ وقت به خودمون خیلی مطمئن نباشیم که: ما؟ اصلا! ابدا...!! امکان نداره! شیطان قوی هست و در کمین، قرار هم نیست فقط سراغ انسان های ضعیف النفس بره، بلکه قسم یاد کرده تا جایی که می تونه در زمان ها و مکان های مختلف، از هر سو و با هر وسیله ای انسان رو وسوسه کنه تا از مسیر حق منحرف بشه. این وسوسه های شیطانی گاهی اینقدر خفیف و ناپیداست که حتی زرنگ ترین و عابدترین انسان ها نیز ممکنه متوجه نباشند. پس باید به خدا پناه برد و در مسائل شبهه ناک حتی الامکان مسیر مطمئن را در پیش گرفت. اما چرا اینقدر در مورد این مسائل سفارش شده است؟ شاید علت این باشه که یکی از غرایز قوی در انسان شهوات جنسی است که اگر طغیان و سرکشی کند، کنترل آن ناممکن یا مشکل خواهد بود. بروز و ظهور و غلبه غریزه ی شهوانی هم در انسان به صورت پلکانی و تدریجی هست، و به تعبیر قرآن کریم شیطان از طریق سیاست گام به گام به هدف خودش میرسه. وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّیْطانِ إِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌّ مُبینٌ - بقره، 168 بررسی و ریشه یابی بسیاری از گناهان و جنایات که هر روز در جوامع مختلف رخ می دهد نیز نشان دهنده همین موضوع است که از مسائل ناچیز و عادی آغاز شده اند. همیشه پیش گیری راحت تر از درمان است. شوخی با جنس مخالف هم (اگر چه رکیک نباشد) شکی نیست زمینه را برای انحراف و تسلط شیطان فراهم می کند. به همین جهات اسلام در مبارزه با انحراف از زمینه های آن نیز جلوگیری به عمل آورد، مثلاً مردها را از نشستن در جای زن قبل از سرد شدن، نهی نمود. و یا به زن ها دستور داده در برخورد با نامحرم نرمی و ملاطفت نشان ندهند. نتیجه این که بهتر است از شوخی با نامحرم اگر چه رکیک هم نباشد اجتناب کرد.
حد ارتباط با نامحرم این است که ما با هم داد و ستد عاطفی نکنیم. یعنی به دنبال صید کردن دل یکدیگر نباشیم.
این یکی از راه هایی است که به نظر دور است اما خیلی نزدیک است.
به قول قرآن: همه ی آدم ها نسبت به خود، خودآگاهی دارند ولی مدام توجیه می کنند.[1]
بَلِ الْإِنْسَانُ عَلَی نَفْسِهِ بَصِیرَةٌ (القیامة/14)
بلکه انسان خودش از وضع خود آگاه است.
وَلَوْ أَلْقَی مَعَاذِیرَهُ (القیامة/15)
هر چند (در ظاهر) برای خود عذرهایی بتراشد!
می گویند ما در محیط های مجازی یکدیگر را نمی بینیم. پس می توانیم هر حرفی را راحت بزنیم.
اما از آنها سوال می کنیم که وقتی شما در این فضاهای نت نظر می گذارید و با یکدیگر گفتگو می کنید، آیا این داد و ستد عاطفی رخ می دهد یا خیر؟
وقتی که شما از انواع تصاویر و کلمات و روش هایی که در محیط های دیجیتال است استفاده می کنید برای اینکه احساس و حالات فکری و روحی خود را به طرف مقابل منتقل کنید در او هیچ حسی را ایجاد نمی کنید؟
در حقیقت قبل از اینکه شما با فکر او ارتباط برقرار کنید در دل و احساس او جا باز کرده اید. این جا باز کردن در احساس و دل فرد نامحرم همان حریم حرامی است که شما وارد شده اید.
من اجازه ی داد و ستد عاطفی به این عنوان که دل کسی را از آن خود بکنم ندارم. قطعاً من باید برای یک ارتباط سالم حرکت کنم، ارتباطی که فرصت فکر، اندیشه و عمل صالح و کارهای خوب و زیبا را بدهد.
ظاهراً گاهی اوقات ما وارد فضاهای مجازی می شویم و گفتگو های علمی و اعتقادی می کنیم. اما این فضاها ایجاد اعتیاد می کند. یعنی فرد مدام به دنبال این است که وارد آن شده با افراد مختلف گفتگو کند ونظرات آنها را داشته باشد. به این گفتگو کردن ها به عنوان یک رفتار ویژه ی روشنفکرانه و عالمانه نگاه می کند. این نقابی است که هوس بر روی رفتارهای ما می زند. اگر قصد ازدواج باشد باید ما آن را صریح کنیم. اما فضای وب فضای مناسبی برای ازدواج نیست. به این خاطر که ما در فضای مجازی، شخصیت مجازی داریم!
از کجا من بدانم که این کسی که خود را به عنوان یک خانم معرفی می کند واقعاً یک خانم است و از کجا مشخص است که آقا نیست؟
از کجا معلوم که سن و ویژگی های واقعی خود را منتقل کند؟
خیلی اوقات برای اینکه افراد جواب این سوال ها را پیدا کنند با یکدیگر در بیرون قرار می گذارند.
در این قرار شما از کجا می دانید که این فرد همان کسی است که در فضای مجازی به شما پاسخ داده؟
شاید آن پاسخ ها را خوانده و به سر این قرار آمده است.
متأسفانه الان ما در فضای دیجیتال دچار آسیب های جدی هستیم. اصلاً اقتضای فضای دیجیتال شخصیت مجازی است.
وقتی که ما با انسان ها در دنیای واقعی مواجه هستیم بسیاری از ویژگی های شخصیتی آنها را نمی شناسیم.
در فضای دیجیتال که اصلاً قابلیت شناخت وجود ندارد.
در ارتباط با نامحرم قرار است که ما حریم دل و خیال یکدیگر را اشغال نکنیم. من حق ندارم که دل و فکر کسی را مشغول خود بکنم. و در دل و فکر او برای خود یک جای ویژه و ممتاز از بقیه باز کنم . آیا صحبتهایی که رد و بدل میشود، تصاویری که دیده میشود، واکنشهایی که صورت میگیرد و خلاصه هر عمل و عکسالعملی که دو جنس مخالف در اینترنت به صورت زنده یا جز آن در قبال هم انجام میدهند، قانونحجاب اسلام نباید روشی برای آن پیشنهاد دهد؟
آنچه مسلم است این است که علاوه بر رعایت حدود شرعی وجه و کفین در ارتباطات تصویری، باید نگاهی هم به حالات فردی خودمان در رفتار مجازیمان داشته باشیم.
یکی از معانی توجه به حال فردی این است که خودمان را با خودمان مقایسه کنیم.
خود مجازی و رابطهها و رفتارهای مجازیمان را با حدودی که در دنیای واقعی برای ارتباطاتمان قائلیم بسنجیم و سعی کنیم اختلاف این حدود را به حداقل برسانیم.
یعنی سعی کنیم رفتار واقعیمان را ملاک قرار دهیم و رفتار مجازیمان بازتر از رفتاری که با محیط پیرامون خود داریم نباشد.
اگر در دنیای واقعی تا به حال با هیچ نامحرمی همکلام نشدهایم ، چت با نامحرم در اینترنت برای شخص خودمان یک نوع هنجارشکنی به حساب میآید.
اگر در زندگی دوست نداریم کسی عکس هر چند با حجابمان را نداشته باشد، با گذاشتن تصویرمان در پروفایل، برخلاف عرف خودمان عمل کردهایم و این عمل ممکن است به لغزشهای عملی منجر شود.
درست است که کلا در اینترنت رفتارها بازتر شدهاست؛ اما بد نیست هر از گاهی رفتارهای مجازیمان را با برخوردهایمان در دنیای حقیقی محک بزنیم و ببینیم چقدر غرق این مجازی صفر و یک شدهایم؟
چقدر بر ارزشهایی که به آنها معتقدیم پافشاری میکنیم و چقدر تابع شرایط محیطی هستیم؟
آیا آنچه به دست میآوریم ارزشمندتر است یا آنچه از دست میدهیم؟
هیچ وقت به خودمون خیلی مطمئن نباشیم که: ما؟ اصلا! ابدا...
آیا آنچه به دست میآوریم ارزشمندتر است یا آنچه از دست میدهیم؟
هیچ وقت به خودمون خیلی مطمئن نباشیم که: ما؟ اصلا! ابدا...!! امکان نداره!
شیطان قوی هست و در کمین، قرار هم نیست فقط سراغ انسان های ضعیف النفس بره، بلکه قسم یاد کرده تا جایی که می تونه در زمان ها و مکان های مختلف، از هر سو و با هر وسیله ای انسان رو وسوسه کنه تا از مسیر حق منحرف بشه.
این وسوسه های شیطانی گاهی اینقدر خفیف و ناپیداست که حتی زرنگ ترین و عابدترین انسان ها نیز ممکنه متوجه نباشند.
پس باید به خدا پناه برد و در مسائل شبهه ناک حتی الامکان مسیر مطمئن را در پیش گرفت. اما چرا اینقدر در مورد این مسائل سفارش شده است؟
شاید علت این باشه که یکی از غرایز قوی در انسان شهوات جنسی است که اگر طغیان و سرکشی کند، کنترل آن ناممکن یا مشکل خواهد بود.
بروز و ظهور و غلبه غریزه ی شهوانی هم در انسان به صورت پلکانی و تدریجی هست، و به تعبیر قرآن کریم شیطان از طریق سیاست گام به گام به هدف خودش میرسه.
وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّیْطانِ إِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌّ مُبینٌ - بقره، 168
بررسی و ریشه یابی بسیاری از گناهان و جنایات که هر روز در جوامع مختلف رخ می دهد نیز نشان دهنده همین موضوع است که از مسائل ناچیز و عادی آغاز شده اند.
همیشه پیش گیری راحت تر از درمان است.
شوخی با جنس مخالف هم (اگر چه رکیک نباشد) شکی نیست زمینه را برای انحراف و تسلط شیطان فراهم می کند.
به همین جهات اسلام در مبارزه با انحراف از زمینه های آن نیز جلوگیری به عمل آورد، مثلاً مردها را از نشستن در جای زن قبل از سرد شدن، نهی نمود. و یا به زن ها دستور داده در برخورد با نامحرم نرمی و ملاطفت نشان ندهند.
نتیجه این که بهتر است از شوخی با نامحرم اگر چه رکیک هم نباشد اجتناب کرد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] آیا ارتباط با نامحرم در فضای مجازی که طرفین هیچ گونه شناختی از هم ندارند و فقط در حد هم کلام شدن است، جایز است؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] آیا ارتباط با نامحرم در فضای مجازی که طرفین هیچ گونه شناختی از هم ندارند و فقط در حد هم کلام شدن است، جایز است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] ببخشید مرز بین حیا و خجالت در هنگام برقراری ارتباط با نامحرم چیست؟
- [سایر] تصویر دین در دنیای مجازی چگونه خواهد بود؟
- [سایر] تصویر دین در دنیای مجازی چگونه خواهد بود؟
- [سایر] به نظر شما تصویر دین در دنیای مجازی چگونه خواهد بود؟
- [سایر] چرا رابطه مجازی با نامحرم اشکال دارد؟ شرح اگر روابط با نامحرم فقط از طریق نامه، تلفن، اینترنت و صرفا یک رابطه مجازی باشد، چه اشکالی دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] خرید و فروش اکانت بازی های آنلاین که در آن، تنها امتیازاتی در دنیای مجازی به فروش می رسد، چه حکمی دارد؟
- [آیت الله اردبیلی] پیام و کامنت احساسی برای نامحرم در گفتگوهای مجازی چه حکمی دارد؟
- [سایر] اهمیت و حد و مرز محبت از نگاه قرآن و روایات چیست؟
- [آیت الله بهجت] دست زدن مرد به بدن زن نامحرم یا دست زدن زن به بدن مرد نامحرم، مثل نگاه کردن، حرام است. و دست زدن مرد به صورت و دستهای زن نامحرم و بالعکس نیز بنابر اظهر جایز نیست.
- [آیت الله اردبیلی] زن میتواند در جایی که نامحرم هست با صدای بلند صحبت کند، مگر این که صدای او موجب تحریک مردهای نامحرم باشد که در این صورت جایز نیست.
- [آیت الله بهجت] شنیدن صدای زن نامحرم بدون قصد لذت، جایز است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] نگاه کردن مرد به بدن زن نامحرم، خواه با قصد لذت باشد یا بدون آنحرام است و همچنین نگاه کردن زن به بدن مرد نامحرم، ولی نگاه کردن به صورت و دستهای زن نامحرم تا مچ اگر به قصد لذت نباشد و مایه فساد و گناه نگردد اشکال ندارد، همچنین نگاه کردن به بدن مرد نامحرم به آن مقدار که معمولاً آن را نمی پوشانند مانند سر و صورت و گردن و مقداری از پا و دست.
- [آیت الله مکارم شیرازی] نگاه کردن مرد به بدن زن نامحرم، خواه با قصد لذت باشد یا بدون آنحرام است و همچنین نگاه کردن زن به بدن مرد نامحرم، ولی نگاه کردن به صورت و دستهای زن نامحرم تا مچ اگر به قصد لذت نباشد و مایه فساد و گناه نگردد اشکال ندارد، همچنین نگاه کردن به بدن مرد نامحرم به آن مقدار که معمولاً آن را نمی پوشانند مانند سر و صورت و گردن و مقداری از پا و دست.
- [آیت الله مظاهری] نگاه کردن مرد نامحرم به صورت و یا دستهای زن نامحرم از انگشتها و کف دست و روی دست اگر جالب و محرّک نباشد و مفسده، بلکه ترس مفسدهای هم نباشد، جایز است، ولی باید دانست که نگاه نامحرم به یکدیگر، تیری از تیرهایشیطان است و همچنین نگاه زن به سر و گردن و دستها تا مچ مرد. صفحه 384
- [آیت الله مظاهری] زینت زن برای نامحرم و یا نشان دادن به نامحرم حتّی بوی خوش و انگشتر و ساعت و حلقه، حرام است، شهوتانگیز و مفسده انگیز باشد یا نباشد، و همچنین است زینت کردن مرد برای زن نامحرم، ولی نشان دادن زینت نظیر ساعت و انگشتر و مانند اینها، حرام نیست، مگر شهوتانگیز باشد و یا مفسدهای در برداشته باشد. ه. حفظ عفّت در لباس
- [آیت الله جوادی آملی] .ارزش گنج یافت شده , اگر به حدّ نصاب رسید، خمس دارد و کمتر از حدّ نصاب گنج، خمس ندارد.
- [آیت الله مظاهری] حرف زدن مرد نامحرم با زن نامحرم اگر جالب و محرّک نباشد و ترس مفسدهای هم نباشد، جایز است، ولی سزاوار نیست که بیشتر از ضرورت با یکدیگر حرف بزنند.
- [آیت الله اردبیلی] استفاده زنها از کلاه گیسهای معمول مانعی ندارد اما از نامحرم باید پوشانده شود، زیرا کلاهگیس معمولاً برای زنها نوعی زینت حساب میشود و زینت زن باید از نامحرم پوشیده باشد.