این درسته که میگن ایام فاطمیه ساختگیه و ائمه(ع) چنین ایامی نداشتن اونا فقط دهه اول محرم وعزا به پا میکردن؟ پاسخ: یکی از شبهاتی که اخیرا توسط دشمنان اهل بیت عصمت و طهارت به خصوص کینه توزان به حضرت صدیقه طاهره برعلیه آن حضرت به راه انداخته اند همین شبهه سست و بی پایه و اساس است که بدون هیچ مدرک و سندی و تنها به صرف یک ادعای پوچ مطرح شده است. ما در این جواب سابقه عزاداری به خصوص برای صدیقه طاهره سلام الله علیها را خدمتتان نقل و سپس به علل عزاداری چند روزه برای آن حضرت می پردازیم: آنچه که به اسناد و مدارک متقن ثابت شده است این است که در طول تاریخ همه ساله ایام فاطمیه، شیعیان به مناسبت شهادت حضرت زهرا مراسم عزاداری اقامه می کردند و بعد از انقلاب هم این مراسم در بیوت مراجع عظام و رهبری و هیئتها اقامه می شود. اولین عزاداران بر حضرت صدیقه شهیده سلام الله علیها, امیرالمومنین علی علیه السلام و خاندان مطهرش می باشند, چنانکه از سیدالشهدا نقل شده که امیرالمومنین در هنگام دفن فاطمه زهرا سلام الله علیها اینگونه عزاداری فرمود :بر این مصیبت بزرگ همچون مادری که فرزند از دست داده مینالیدم . یا رسول الله ! در محضر خداوند دخترت مخفیانه به خاک سپرده شد، حقّش را به زور گرفتند ، و آشکارا از ارث خود محروم گشت، و حال آن که هنوز از رحلت تو دیری نپائیده و یاد تو فراموش نگشته است )الکافی ج 1 ص 458 و الأمالی ، المفید - ص 282 .( البته توجه به یک نکته در اینجا ضروری است و آن اینکه: در عصری که عمر بن خطاب به بهانه جلوگیری از گریه بر میت تازه گذشته ، شبانه و بدون اجازه وارد خانه مردم میشود و زنها را کتک زده و حجاب از سر آنها بر میدارد ، آیا میتوان مجلس عزاداری برپا کرد؟)المصنف ، عبد الرزاق ج 3 ، ص 557 .) همین قدر عزاداریهای مخفیانه ای که از سوی اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام در آن دوران انجام می گرفت نشان دهنده عزم آن بزرگواران برای نشاندادن عظمت این مصیبت بوده است. این عزاداریها در زمان دیگر ائمه هم ادامه داشته است به طور نمونه خصیبی در (الهدایه الکبری) و بحرانی در (العوالم) و همچنین بسیاری دیگر با ذکر سند نقل کرده اند که امام صادق علیه السّلام در عزای مادرش فاطمه زهرا سلام الله علیها آن چنان میگریست و ذکر مصیبت می کرد که محاسنش از اشک تر میشد. مصیبتی که امام صادق آنرا نقل کرده و برای آن به شدت می گریست اینگونه از ایشان نقل شده: امام فرمود: ...عمر با لگد بر در خانه (حضرت زهرا) کوبید، تا این که در به پهلوی فاطمه سلام الله علیها اصابت کرد، در حالی که، او به جنینی شش ماهه به نام محسن حامله بود و آن جنین سِقط گردید. آن گاه عمر، قنفذ و خالد بن ولید هجوم آوردند، عمر بر صورت فاطمه سلام الله علیها سیلی زد به طوری که گوشوارهاش در زیر مقنعه قطع گردید و صدایش به ناله برخواست و گفت: وا! ابتاه، وا رسول الله!! ابنتکِ فاطمة تکذّب و تضرب و یقتل جنین فی بطنها. (وای پدر! وای رسول الله!! به دخترت نسبت دروغ میدهند، او را میزنند و فرزندش را میکشند.) امیرالمؤمنین در این هنگام فضّه را طلبید و گفت: بانویت فاطمه سلام الله علیها را کمک کن آن گونه که زنان حامله را در زایمان کمک میکنند. پس همانا از اثر لگد و ضرب در، درد زایمان او را فرا گرفت و محسنش سقط گردید. (خصیبی، الهدایه الکبری، ص 408، بحرانی، العوالم، ج 11، ص 442. ) در دورانهای بعد از ائمه اطهار هم این عزاداریها به نسبت آزادی عمل شیعیان ادامه می یافت به عبارت دیگر در هر دوره ای که شیعیان تحت فشار حکومتها نبوده اند، عزاداری برای ائمه اطهار و فاطمه زهرا سلام الله علیها بیشتر می شده و شیعیان با خیالی آسوده تر و آشکارا به عزاداری می پرداخته اند. اما در دوره هایی که این فشار و تهدید از ناحیه حکومت و حاکمان وجود داشته، عزاداری کمتر، و به صورت مخفیانه صورت می گرفته و به واسطه همین امر در دوره های اخیر که شیعه کمتر احساس خطر کرده عزاداری برای حضرت زهرا و سایر معصومین علیهم السلام بیشتر و بهتر شده است. ابن اثیر می نویسد: (در قرن سوم و چهارم و پنجم و همزمان با تشکیل دولت های آل بویه در عراق و حمدانیون در سوریه و فاطمیون در مصر، مذهب شیعه گسترش یافت و مراسم عزاداری توسعه یافت.)( ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ترجمه عباس خلیلی، ج8، ص549) با گسترش تسلط دیلمیان بر بغداد در این شهر که از سالها پیش مرکز اجتماع شاعران شیعی بود انجمن ها تشکیل گردید که در آن فضیلت های اهل بیت را نقل نموده و بر مظلومیت آنان اشک می ریختند.) (شهیدی، سیدجعفر، زندگانی فاطمه زهرا (س)، ص 213) در دوره هایی که حاکمان سنی حاکمیت داشتند، شیعیان نمی توانستند عزاداری کنند به عنوان نمونه در دوران حکومت عباسیان (... علویان یا از دم تیغ گذشتند و یا در سیاه چالها پوسیدند و یا از ترس جان گمنام در دهکده ها و بیغوله ها بسر می بردند... با این حال نوحه گری در مجلس های سری و سپس بر سر بازارها بر دختر پیغمبر و ستمهایی که بر او و فرزندان او رفته است آغاز شد.(همان) شاید بتوان گفت از دوره صفویه به بعد بود که عزاداریها علنی شد و در دورانهای اخیر، عزاداری از نظر کمیّت و کیفیت رشد کرد. تا اینجا متوجه شدید که نه تنها ایام فاطمیه و سوگواری برای صدیقه شهیده سلام الله علیها در طول تاریخ وجود داشته است بلکه این عزاداریها برای همه ائمه اطهار که مظلومانه به شهادت رسیده اند وجود داشته است. اما اینکه چرا چند روز عزاداری برای صدیقه طاهره سلام الله علیها می شود نیز روشن است چرا اولا در تاریخ شهادت آن حضرت اختلاف وجود دارد و شیعیان برای بزرگداشت آن در هر دو مورد اختلافی عزاداری می کنند و ثانیا مصیبت حضرت زهرا سلام الله علیها مصیبتی عظیم است و هر چه مصیبت بزرگتر باشد، عزاداری مربوط به آن هم بیشتر خواهد بود. آیت الله وحید خراسانی آن را مصیبت کبری می نامد ایشان می گوید: (... در این مصیبت کبری که ناموس خدا و بضعة خاتم انبیاء وکفو سید اوصیاء و مادر ائمه هدی نیمه شب دفن شد... به پاخیزیم و آنچه در توان داریم در تعظیم شعائر شهادت او انجام دهیم.( خراسانی، وحید، جزوه (در آستانه مصیبت عظمی شهادت صدیقه کبری(س)، قم، مدرسه باقرالعلعوم. ص5.) به واسطه همین بزرگی مصیبت است که شیعیان ممکن است چند روز قبل یا بعد از شهادت اقامه عزا کنند. از طرفی به واسطه نزدیک بودن این دو روزاختلافی، کم کم یک حالت پیوستگی بین ایام به وجود آمده و برخی آن را به دو دهه تقسیم کرده و آن را اختصاص به حضرت زهرا سلام الله علیها داده اند. و روایتی در این زمینه وجود ندارد. اما سیره ائمه اطهار و علمای دین بزرگداشت شهادت آن حضرت بوده است. البته در حال حاضر نمونه های عرفی زیادی نیز مانند ایام عزا وجود دارد مثلا در هفته معلم یا هفته دولت و...که با اینکه فقط یک روز اختصاص به این مناسبت ها دارد ولی به خاطر عظمت جایگاه،دهه و هفته به این نامها بر گزار می شود . در پایان باید به یک نکته مهم اشاره کرد و آن اینکه فاطمیه یک دهه نیست؛ که یک تاریخ است. یک تاریخ پر از درد. یک تاریخ پر از غربت. یک تاریخ پر از مظلومیت. یک تاریخ پر از ایمان به تاراج رفته. یک تاریخ پر از ظلم به خاندان رسول خدا. حال این ما هستیم و این آزمایش بزرگ الهی در حفظ و پاسداشت آنهمه ایثار و جانفشانی.
این درسته که میگن ایام فاطمیه ساختگیه و ائمه(ع) چنین ایامی نداشتن اونا فقط دهه اول محرم وعزا به پا میکردن؟
این درسته که میگن ایام فاطمیه ساختگیه و ائمه(ع) چنین ایامی نداشتن اونا فقط دهه اول محرم وعزا به پا میکردن؟
پاسخ: یکی از شبهاتی که اخیرا توسط دشمنان اهل بیت عصمت و طهارت به خصوص کینه توزان به حضرت صدیقه طاهره برعلیه آن حضرت به راه انداخته اند همین شبهه سست و بی پایه و اساس است که بدون هیچ مدرک و سندی و تنها به صرف یک ادعای پوچ مطرح شده است. ما در این جواب سابقه عزاداری به خصوص برای صدیقه طاهره سلام الله علیها را خدمتتان نقل و سپس به علل عزاداری چند روزه برای آن حضرت می پردازیم:
آنچه که به اسناد و مدارک متقن ثابت شده است این است که در طول تاریخ همه ساله ایام فاطمیه، شیعیان به مناسبت شهادت حضرت زهرا مراسم عزاداری اقامه می کردند و بعد از انقلاب هم این مراسم در بیوت مراجع عظام و رهبری و هیئتها اقامه می شود.
اولین عزاداران بر حضرت صدیقه شهیده سلام الله علیها, امیرالمومنین علی علیه السلام و خاندان مطهرش می باشند, چنانکه از سیدالشهدا نقل شده که امیرالمومنین در هنگام دفن فاطمه زهرا سلام الله علیها اینگونه عزاداری فرمود :بر این مصیبت بزرگ همچون مادری که فرزند از دست داده مینالیدم . یا رسول الله ! در محضر خداوند دخترت مخفیانه به خاک سپرده شد، حقّش را به زور گرفتند ، و آشکارا از ارث خود محروم گشت، و حال آن که هنوز از رحلت تو دیری نپائیده و یاد تو فراموش نگشته است )الکافی ج 1 ص 458 و الأمالی ، المفید - ص 282 .(
البته توجه به یک نکته در اینجا ضروری است و آن اینکه: در عصری که عمر بن خطاب به بهانه جلوگیری از گریه بر میت تازه گذشته ، شبانه و بدون اجازه وارد خانه مردم میشود و زنها را کتک زده و حجاب از سر آنها بر میدارد ، آیا میتوان مجلس عزاداری برپا کرد؟)المصنف ، عبد الرزاق ج 3 ، ص 557 .) همین قدر عزاداریهای مخفیانه ای که از سوی اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام در آن دوران انجام می گرفت نشان دهنده عزم آن بزرگواران برای نشاندادن عظمت این مصیبت بوده است.
این عزاداریها در زمان دیگر ائمه هم ادامه داشته است به طور نمونه خصیبی در (الهدایه الکبری) و بحرانی در (العوالم) و همچنین بسیاری دیگر با ذکر سند نقل کرده اند که امام صادق علیه السّلام در عزای مادرش فاطمه زهرا سلام الله علیها آن چنان میگریست و ذکر مصیبت می کرد که محاسنش از اشک تر میشد.
مصیبتی که امام صادق آنرا نقل کرده و برای آن به شدت می گریست اینگونه از ایشان نقل شده:
امام فرمود: ...عمر با لگد بر در خانه (حضرت زهرا) کوبید، تا این که در به پهلوی فاطمه سلام الله علیها اصابت کرد، در حالی که، او به جنینی شش ماهه به نام محسن حامله بود و آن جنین سِقط گردید. آن گاه عمر، قنفذ و خالد بن ولید هجوم آوردند، عمر بر صورت فاطمه سلام الله علیها سیلی زد به طوری که گوشوارهاش در زیر مقنعه قطع گردید و صدایش به ناله برخواست و گفت: وا! ابتاه، وا رسول الله!! ابنتکِ فاطمة تکذّب و تضرب و یقتل جنین فی بطنها.
(وای پدر! وای رسول الله!! به دخترت نسبت دروغ میدهند، او را میزنند و فرزندش را میکشند.)
امیرالمؤمنین در این هنگام فضّه را طلبید و گفت: بانویت فاطمه سلام الله علیها را کمک کن آن گونه که زنان حامله را در زایمان کمک میکنند. پس همانا از اثر لگد و ضرب در، درد زایمان او را فرا گرفت و محسنش سقط گردید. (خصیبی، الهدایه الکبری، ص 408، بحرانی، العوالم، ج 11، ص 442. )
در دورانهای بعد از ائمه اطهار هم این عزاداریها به نسبت آزادی عمل شیعیان ادامه می یافت به عبارت دیگر در هر دوره ای که شیعیان تحت فشار حکومتها نبوده اند، عزاداری برای ائمه اطهار و فاطمه زهرا سلام الله علیها بیشتر می شده و شیعیان با خیالی آسوده تر و آشکارا به عزاداری می پرداخته اند. اما در دوره هایی که این فشار و تهدید از ناحیه حکومت و حاکمان وجود داشته، عزاداری کمتر، و به صورت مخفیانه صورت می گرفته و به واسطه همین امر در دوره های اخیر که شیعه کمتر احساس خطر کرده عزاداری برای حضرت زهرا و سایر معصومین علیهم السلام بیشتر و بهتر شده است. ابن اثیر می نویسد: (در قرن سوم و چهارم و پنجم و همزمان با تشکیل دولت های آل بویه در عراق و حمدانیون در سوریه و فاطمیون در مصر، مذهب شیعه گسترش یافت و مراسم عزاداری توسعه یافت.)( ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ترجمه عباس خلیلی، ج8، ص549)
با گسترش تسلط دیلمیان بر بغداد در این شهر که از سالها پیش مرکز اجتماع شاعران شیعی بود انجمن ها تشکیل گردید که در آن فضیلت های اهل بیت را نقل نموده و بر مظلومیت آنان اشک می ریختند.) (شهیدی، سیدجعفر، زندگانی فاطمه زهرا (س)، ص 213)
در دوره هایی که حاکمان سنی حاکمیت داشتند، شیعیان نمی توانستند عزاداری کنند به عنوان نمونه در دوران حکومت عباسیان (... علویان یا از دم تیغ گذشتند و یا در سیاه چالها پوسیدند و یا از ترس جان گمنام در دهکده ها و بیغوله ها بسر می بردند... با این حال نوحه گری در مجلس های سری و سپس بر سر بازارها بر دختر پیغمبر و ستمهایی که بر او و فرزندان او رفته است آغاز شد.(همان)
شاید بتوان گفت از دوره صفویه به بعد بود که عزاداریها علنی شد و در دورانهای اخیر، عزاداری از نظر کمیّت و کیفیت رشد کرد.
تا اینجا متوجه شدید که نه تنها ایام فاطمیه و سوگواری برای صدیقه شهیده سلام الله علیها در طول تاریخ وجود داشته است بلکه این عزاداریها برای همه ائمه اطهار که مظلومانه به شهادت رسیده اند وجود داشته است.
اما اینکه چرا چند روز عزاداری برای صدیقه طاهره سلام الله علیها می شود نیز روشن است چرا اولا در تاریخ شهادت آن حضرت اختلاف وجود دارد و شیعیان برای بزرگداشت آن در هر دو مورد اختلافی عزاداری می کنند و ثانیا مصیبت حضرت زهرا سلام الله علیها مصیبتی عظیم است و هر چه مصیبت بزرگتر باشد، عزاداری مربوط به آن هم بیشتر خواهد بود. آیت الله وحید خراسانی آن را مصیبت کبری می نامد ایشان می گوید: (... در این مصیبت کبری که ناموس خدا و بضعة خاتم انبیاء وکفو سید اوصیاء و مادر ائمه هدی نیمه شب دفن شد... به پاخیزیم و آنچه در توان داریم در تعظیم شعائر شهادت او انجام دهیم.( خراسانی، وحید، جزوه (در آستانه مصیبت عظمی شهادت صدیقه کبری(س)، قم، مدرسه باقرالعلعوم. ص5.)
به واسطه همین بزرگی مصیبت است که شیعیان ممکن است چند روز قبل یا بعد از شهادت اقامه عزا کنند. از طرفی به واسطه نزدیک بودن این دو روزاختلافی، کم کم یک حالت پیوستگی بین ایام به وجود آمده و برخی آن را به دو دهه تقسیم کرده و آن را اختصاص به حضرت زهرا سلام الله علیها داده اند. و روایتی در این زمینه وجود ندارد. اما سیره ائمه اطهار و علمای دین بزرگداشت شهادت آن حضرت بوده است.
البته در حال حاضر نمونه های عرفی زیادی نیز مانند ایام عزا وجود دارد مثلا در هفته معلم یا هفته دولت و...که با اینکه فقط یک روز اختصاص به این مناسبت ها دارد ولی به خاطر عظمت جایگاه،دهه و هفته به این نامها بر گزار می شود .
در پایان باید به یک نکته مهم اشاره کرد و آن اینکه فاطمیه یک دهه نیست؛ که یک تاریخ است. یک تاریخ پر از درد. یک تاریخ پر از غربت. یک تاریخ پر از مظلومیت. یک تاریخ پر از ایمان به تاراج رفته. یک تاریخ پر از ظلم به خاندان رسول خدا. حال این ما هستیم و این آزمایش بزرگ الهی در حفظ و پاسداشت آنهمه ایثار و جانفشانی.
- [سایر] چرا برای شهادت حضرت زهرا(س) عزاداری ده روزه(دهه فاطمیه) برگزار می شود؟
- [سایر] مراسم های مذهبی شیعیان علوی، بخصوص در ایام شهادت ائمه اطهار و بالاخص امیرالمومنین -ع- چگونه بر پا می شود؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اینجانب گوسفندی را نذر هیئت حضرت ابوالفضل 7 نمودم آیامی توانم این گوسفند را در هیئت امام حسین 7 به مصرف برسانم زیرا اگر استفاده نشود این گوسفند ضعیف میشود و از دست میرود و آیا میتوانم در ایّام فاطمیه این گوسفند را صرف عزاداری حضرت زهرا (س) کنم حکم را بیان فرمائید؟
- [سایر] چرا محرم 10 شب (دهه) است؟ چرا در ایام دیگری از سال نیست ؟ آیا این چنین عزاداری توسط شاه صفوی و در آن زمان شکل گرفت؟
- [آیت الله بروجردی] آیا جایز است زن معتدّه به وفات در ایّام سوگواری مثل محرّم و صفریا وفیات ائمّه هدی عَلَیْهمُالسَّلَام برای حضور و شرکت در عزاداریها - که اکثر مجالس شبها منعقد میشود بالخصوص دهه عاشورا - از خانه بیرون رود و یا به دیدن ارحام و خویشان و یا عیادت مریضی برود؟
- [سایر] سلام!درسته که میگن کربلا زمینش طوریه که اگر یه متر بکنی آب ازش بیرون میاد اگر ای نطوره چرا امام حسین(ع) این کار و نکردند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] متولّی موقوفه ای بسیار قدیمی ادّعا دارد که مسؤولیّت تکیه و مسجد از قبیل انتخاب روحانی ایّام ماه مبارک رمضان و دهه محرّم و صفر، انتخاب مدّاحان و خادمین مسجد، و حسینیه با اوست، وحتّی ورود به داخل مسجد و حسینیّه جهت اقامه نماز و عزاداری باید با اجازه او باشد. آیا میتواند چنین ادعایی داشته باشد؟
- [سایر] سلام.وقتتون بخیر از برنامه خیلی خوبتون متشکرم حاج آقا میشه درباره آدمهایی که یکسال همه جور گناه مثل گران فروشی و نزول و .... انجام میدهند بعد در ایام محرم و شبهای قدر نذری میدهند هم صحبت کنید. آیا این کار درسته؟ متشکرم
- [سایر] آقای مرادی من تازه اون عکس ها تون رو که در سفر از بحرین گرفته بودید رو دیدم الان بیشتر این مساجد و ماتم ها داره تخریب میشه نمونش همین مسجد فدک الزهرا که نمیدونم رفتید به این مسجد یا نه؟ ولی مسجد فدک الزهرا در همون روزهای فاطمیه ی اول تخریب شد تازه الان میفهمم که میگن شیعه همیشه مظلوم بوده اینجا واقعا مظلومیت شیعیان دیده میشه یادتون توی توضیحتون توی عکس های بحرین نوشته بودید( کشوری که در اون آدم احساس غربت نمیکنه) اما حالا این جا شیعیان بحرینی در کشور خودشون احساس غربت میکنن چه برسه به ما التماس دعا
- [آیت الله بهجت] در جنگ تحمیلی بعضی از روحانیون از ناحیه ی یک دست یا یک پا و یا... قطع عضو شده اند و در ایّام محرم و صفر و رمضان جهت اقامه ی جماعت و تبلیغ به شهرها و روستاها می روند و نظر مراجع فعلی در این باره مختلف است، نظرتان را مرقوم فرمایید؟