آیا امام زین العابدین(ع) با یزید یا خلیفه زمان خود بیعت کردند؟ اگر کردند چرا؟
پاسخ: امام سجاد (ع) با شش خلیفه معاصر بود که هیچ یک بااهل‌بیت (علیهم السلام) مهر نورزیدند . این خلفا عبارتند از : یزید بن معاویه
معاویه‌بن یزید
مروان بن حکم
عبدالملک بن مروان
ولیدبن عبدالملک
امام سجاد (ع) پس از شهادت پدر ، درایام اسارت و در شرایط اختناق ، امامت را به عهده گرفت . این شرایط سخت تا پایان امامت ایشان ادامه یافت .مسعودی نوشته است : حضرت سجاد (ع) امامت را به صورت مخفی و با تقیه شدید و درزمانی دشوار عهده دار گردید . به این جهت امام(ع) به تربیت انسانهایی همت گمارد که بتوانند با روشنگری و توضیح معارف‌الهی مسیر اسلام راستین و تشیع سرخ علوی را استمرار بخشند[1].
(محمد بن مسلم زهری) که از دانشمندان دینی آن عصر به شمارمی‌آمد، در زمان حکومت (عبد الملک مروان) جذب دربار شد و تاآخر عمر با دربار بنی امیه همکاری نزدیک داشت. امام سجاد(ع)در نامهای او را توبیخ و سرزنش کرد.
در این نامه امام(ع) می فرمایند: ( تو در حالتی قرارگرفته‌ای که هر کس از این وضع تو اطلاع یابد سزاوار است به حال تو ترحم کند... بدان کمترین چیزی که کتمان کردی و سبکترین چیزی که بر دوش‌گرفتی، این است که وحشت ستمگر را به آرامش تبدیل کردی و چون به او نزدیک شدی و دعوت او را اجابت نمودی، راه گمراهی را برای او هموار ساختی. آنگاه که چیزهایی به تو دادند که حق تو نبود، گرفتی و به فردی نزدیک شدی که هیچ حقی را به کسی باز نگردانده است وهنگامی که تو را به خود نزدیک ساخت، هیچ باطلی را برطرف نکردی‌و کسی را که دشمن خداست، به دوستی خویش گزیدی.
اینک از تمام منصبهای خویش کناره‌گیری کن تا به پاکان وصالحان پیشین ملحق شوی. نزدیکترین وزیران و قوی‌ترین یارانشان به قدری که تو فسادآنها را در چشم مردم صلاح جلوه دادی، نتوانسته‌اند به آنان کمک‌کنند.[2]
به هرصورت درباره بیعت امام سجاد علیه السلام با یزید باید به سراغ واقعه حره برویم چون واقعه حره باعث شد بسیاری از مردم مدینه یا بزور با یزید بیعت کردند یا از دم تیغ گذرانده شوند.
طبری راجع به سرنوشت امام چهارم در این واقعه نوشته :چون یزید , مسلم بن عقبه را به مدینه گسیل داشت، به او چنین سفارش کرد که علی بن الحسین (ع ) در کار شورشیان دخالتی نداشته است. دست از وی باز دار و با او به نیکی رفتار نما . چون علی بن الحسین (ع) به نزد مسلم رفت، به حضرت گفت : اهلا و مرحبا و سپس وی را بر مسند و جایگاه خویش نشاند و گفت : پلیدکاران ( مردم مدینه ) نگذاشتند به کار تو رسیدگی کنم. امیرالمومنین یزید سفارش تو را به من کرده است . سپس دستور داد چارپای او را زین کرده و او را با احترام به خانه اش روانه نمود[3] .
مولف کشف الغمه نیز آورده : مسلم بن عقبه علی بن الحسین را حرمت نهاد و مرکبش را مهیا کرد و گفت : تو را ترسانیدیم ؟ علی بن الحسین او را سپاس گفت و چون از خانه اش بیرون رفت، گفت : این مرد علاوه بر خویشاوندی که با رسول خدا (ص )دارد، صاحب خیری است که شری در وی نیست . تنها در نقل های طبری و در تاریخ یعقوبی به آمادگی امام چهارم برای بیعت با یزید اشاره شده است[4].
با توجه به قراین ذیل قطعا باید این نقل را مجعول و ساختگی دانست و به همان نقل پیشین اعتماد نمود:
I. از آن جا که حضرت پایان کار شورشیان را می دید و آن را قیامی شیعی و با انگیزه های راستینی که مورد نظر ائمه (ع ) بود نمی دید، از اول خود را کنار کشید . با آنان همداستان نشد. بنابراین مسلم بن عقبه هم ماموریت آزار رسانی امام(ع) را نداشت.
II. دستور بیعت گرفتن از امام(ع) را هم از طرف یزید نداشته، بلکه دستور خوش رفتاری با او را از سوی یزید داشته است .
III. از سوی دیگر , پس از کشته شدن امام حسین (ع ) و اعتراض ها و رسوایی که به دنبال آن پیش آمد , یزید مایل نبود دستش دوباره به خون فرزند رسول خدا(ص) آغشته شود.
IV. به همین دلیل مسعودی می نویسد : مسلم بن عقبه از مردم مدینه بیعت گرفت .هر که نپذیرفت او را کشت مگر , علی بن الحسین (ع ) را[5].
[1] اثبات الوصیه، ص167 ؛ مروج الذهب ،ج 2 ،ص 96
[2] تحف العقول، (سخنان امام زین العابدین(ع)
[3] طبری ،ج 7، ص421
[4] همان، ص419 ؛ تاریخ یعقوبی ،ج 2 ،ص 223.
[5] مروج الذهب ،ج 2 ،ص 96 ؛ برای اطلاعانت بیشتر می توانید به کتاب: زندگانی علی بن الحسین (ع)،سید جعفر شهیدی مراجعه فرمایید.
