ایادرست است که خواجه ربیع درحق حسین علیه السلام کوتاهی کردهمچنان که شهیدمطهری این نظررادارد
پاسخ: دانشجوی گرامی؛ این کلام به نظر صحیح می رسد چراکه علاوه بر شهید مطهری؛ بسیاری دیگر از علمای بزرگ دیگر نیز به تمرد و کوتاهی خواجه ربیع در حق امام حسین علیه السلام اشاره کرده اند چنانچه میرزا عبدالله افندی در ریاض العلماء و شیخ عباس قمی در سفینه البحار و سید محسن امین در اعیان الشیعه و ... به این مطلب اشاره کرده اند.( ریاض العلماء، ج 2، ص 286 به بعد)
این اقدام خواجه ربیع به همینجا ختم نشده است، چنانچه نقل شده که وی در هنگام شنیدن خبر شهادت امام حسین علیه السلام تنها کلمه استرجاع (انا لله و انا الیه راجعون) را به زبان آورد و از این که یزید و عاملان او را به سبب قتل امام حسین، مورد طعن و ملامت قرار دهد، خودداری کرد و به اصطلاح، درباره امور دنیوی سخن نگفت. شاید بر همین اساس باشد که برخی از صاحبان اندیشه مانند آیت الله خویی و شوشتری وی را فردی دانسته‌اند که از عبادت‌های بسیار خود تنها به ظاهر آن توجه کرده و از عمق و حقیقت بندگی محروم بوده‌است.
البته این اقدام خواجه ربیع سابقه نیز داشته است. چنانچه نقل شده وی ازجمله افرادی بود که در هنگام جنگ صفین، امیرالمومنین علی علیه السلام را تنها گذاشته و برای اینکه به زعم خود درگیر جنگ نشده و از صحنه کاملا دور شود، به ایران نقل مکان می کند، در معجم رجال الحدیث آمده است که او علی (ع) را رها کرد و در جنگ با معاویه شک کرد و ما نمی توانیم حکم کنیم به این که او از تقواپیشه ها بود (معجم رجال الحدیث، ج 7، ص 169. ) در اعیان الشیعه آمده است که خواجه ربیع فهم و درک درست نداشت و در ولای علی(ع) مقامی نداشت و به خاطر همین در حقانیت جنگ علی(ع) با معاویه به شک افتاد. بنابراین این که می گویند او تقواپیشه بود، تقوای او مثل تقوای خوارج بود )اعیان الشیعه، ج 6، ص 453 به بعد(
البته در مورد خواجه ربیع نظرات مثبتی نیز وجود دارد که قائلند وی یکی از زهاد هشتگانه زمان خود بوده است(چنانچه علامه حلی، محقق اردبیلی، میرزا محمد استرآبادی و مامقانی به نقل از مرحوم کشی در رجالش وی را از زهاد زمان خود معرفی کرده اند) اما این مطلب را که وی از همراهی امیرالمومنین و امام حسین علیهما السلام تمرد کرد را هیچ کس رد نکرده و همانطور که مرحوم سید محسن امین هم در اعیان الشیعه ذکر می کند به نظر می رسد این زهد و تقوای وی شبیه زهد خوارج بوده است. والله اعلم
