در فلسفه نام‌گذاری ائمه(ع) به اسم‌های خاص، مطالبی در برخی روایات آمده است که به مناسبت پرسش، به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:
از پیامبر اسلام(ص) در وجه نام‌گذاری آن‌حضرت و اهل بیت(ع) چنین می‌خوانیم: «پس خداوند متعال، محمود و مورد ستایش است و من «محمد» هستم، و او علی و بلند مقام است و این پسر عمویم «علی» نامیده شده است. خداوند فاطر و شکافنده و جداکننده حق از باطل و نور از ظلمت است و دخترم «فاطمه» قطع کننده و جدا سازنده است. خداوند متعال صاحب خوبی و نیکویی‌ها و احسان است و فرزندم یکی «حسن» است و دیگری «حسین» است».[1]
دلیل نام‌گذاری امام علی(ع)
در مورد اسم امام علی(ع) در برخی روایات چنین آمده است:
1. عده‌ای میگویند: امیر المؤمنین به خاطر آن موسوم به «علی» شد که بر هر کسی که با او مبارزه نمود غالب گشت و علوّ پیدا نمود.
2. گروهی دیگر میگویند: امیر المؤمنین(ع) را از آن‌رو علی نامیدند که منزل حضرت در بهشت به حدّی رفیع و عالی است که هم‌طراز منازل پیامبران می‌باشد.
3. برخی دیگر میگویند: امیر المؤمنین(ع) را به خاطر این علی نامیدند که به منظور اطاعت خدا بالای دوش رسول خدا(ص) رفت تا بتها را از وسط خانه خدا به زیر آورد و هیچ‌کسی غیر از آن‌حضرت بالای دوش نبیّ اکرم(ص) نرفت.
4. جماعتی دیگر میگویند: امیر المؤمنین(ع) را به این جهت علی خواندهاند که در اعلا و بالاترین طبقات آسمان تزویج فرموده و احدی غیر از آن‌حضرت در آن مکان ازدواج ننموده است.
5. طائفه دیگر گفته‌اند: علی(ع) را به این خاطر علی میگویند که از نظر علم بعد از رسول خدا(ص) اعلا و برتر از همه مردم است.[2]
دلیل نام‌گذاری امام حسن و امام حسین(ع)
1. «جبرئیل نام امام حسن(ع) را در حالی‌که در پارچه‌ای از حریر بهشتی بود، برای پیامبر(ص) هدیه آورد و اسم امام حسین(ع) نیز از اسم امام حسن(ع) مشتق شده است».[3]
2. در روایت دیگری که با تفصیل بیشتری به داستان نام‌گذاری امام حسن(ع) و امام حسین(ع) پرداخته شد، چنین می‌خوانیم: «هنگامی که امام حسن(ع) متولد شد، حضرت فاطمه(س) به امام علی(ع) گفت: اسمی برای این نوزاد بگذارید. حضرت فرمودند: من در اسم گذاردن بر این نوزاد از رسول خدا پیشی نمی‌گیرم. رسول خدا(ص) وارد شدند، نوزاد را در پارچه‌ای زرد پیچیده محضر مبارکش آوردند. حضرت فرمودند: مگر من سفارش نکردم که نوزاد را در پارچه زرد نپیچید؟ سپس پارچه را از او باز کرده و او را در پارچه‌ای سفید پیچیدند؛ آن‌گاه به علی(ع) فرمودند: آیا نام برایش گذاردهاید؟ علی(ع) فرمود: من در گذاردن نام بر شما سبقت نخواهم گرفت. پیامبر(ص) فرمودند: من نیز در نام‌گذاردن این طفل بر پروردگار عزّ و جلّ پیشی نخواهم گرفت. پس حقّ تعالی به جبرئیل فرمود: فرزندی به محمّد(ص) داده شد، محضرش مشرّف شو و سلام و تهنیت مرا به او برسان و بگو: علی(ع) نسبت به تو به منزله هارون(ع) نسبت به موسی(ع) است، پس این نوزاد را به نام فرزند هارون اسم بگذار. جبرئیل به زمین آمد، تهنیت خدای تعالی را به پیامبر رساند، سپس گفت: حقّ جلّ جلاله تو را امر می‌کند که این نوزاد را به اسم فرزند هارون نام‌گذاری. پیامبر(ص) می‌فرماید: نام فرزند هارون چیست؟ جبرئیل گفت: شبّر. حضرت فرمودند: زبان من عربی است نه عبری! جبرئیل گفت: نامش را حسن بگذار، پس پیامبر او را حسن نامید. در مورد نام‌گذاری امام حسین(ع) نیز همین داستان تکرار شد.[4] [1] . منسوب به امام جعفربن محمد ع، مصباح الشریعة، ص 64، بیروت، اعلمی، چاپ اول، 1400ق. شبیه آن در روایت دیگری آمده است: ر. ک: حسن بن علی العسکری(ع)، التفسیر المنسوب، ص 220، قم، مدرسة الإمام المهدی (عج)، چاپ اول، 1409ق. [2] . ابن بابویه، محمد بن علی، علل الشرائع، ج 1، ص 136 و 137، قم، کتاب فروشی داوری، چاپ اول، 1385ش. [3] . بروجردی، آقا حسین، جامع أحادیث الشیعة، ج 26، ص722، تهران، فرهنگ سبز، چاپ اول، 1386ش. [4] . علل الشرائع، ج 1، ص 138.
