حد و مرز وطن دوستی و میهن دوستی کجاست؟ آیا مشکلی دارد که انسان هم دوستدار میهن و خاک و کشور خود باشد و آن را نسبت به جاهای دیگر دنیا مثل افغانستان و عراق و ... بیشتر دوست داشته باشد و هم دیندار باشد؟

حد و مرز وطن دوستی و میهن دوستی کجاست؟ آیا مشکلی دارد که انسان هم دوستدار میهن و خاک و کشور خود باشد و آن را نسبت به جاهای دیگر دنیا مثل افغانستان و عراق و ... بیشتر دوست داشته باشد و هم دیندار باشد؟

با سلام
دوست گرامی به نکته بسیار مهمی اشاره فرمودید مسئله ای که در درون سوال شما مستتر است هویت نام دارد. و در ورای آن هویت ملی مطرح است. ابتدا به تعریف دو واژه ،اهمیت ان ،و اینکه آیا هویت دینی با هویت ایرانی در تضاد و تضاهم است می پردازیم فرهنگ معین واژه‌ی هویت را چنین تعریف کرده است: آنچه که موجب شناسایی شخص باشد؛ یعنی آنچه که باعث تمایز یک فرد از دیگری باشد . مهمترین کارکرد هویت ایجاد (پیوستگی و همانندی) است . در شکل دهی ، ساماندهی و سازماندهی هویت هر فرد ، دو عنصر دخالت دارد .که عبارتند از :تعریف ما از خود و تعریف ما از دیگران .نکته قابل توجه آن است که هویت در هر سطحی در مقابل غیر مطرح می شود . هویت ملی فرایند پاسخ گویی آگاهانه یک ملت به پرسش هایی پیرامون خود ، گذشته ، کیفیت ، زمان ، تعلق و خاستگاه اصلی و دائمی ، حوزه تمدنی ، جایگاه سیاسی ، اقتصادی ، فرهنگی و ارزش های مهم از هویت تاریخی خود است . همچنین هویت ملی را می توان مجموعه ای از نشانه ها و آثار مادی ، زیستی ، فرهنگی ، روانی دانست که سبب تفاوت جوامع از هم می شود.هویت ملی اصلی ترین حلقه ارتباطی بین هویت های خاص محلی و هویت های عام فراملی است و مفهومی متحول ، تکامل یافته و پویا دارد .به این ترتیب ، هویت های فراملی پیوسته در تکمیل و باز تولید هویت ملی موثر هستند .. اما در خصوص مسئله ای که شما بیان فرمودید اگر در براورد هویتی نگاه ما پان ایرانیسم باشد (اعتقاد به هویت باستانی و اسلام زدایی) همانطور که در رژیم گذشته تحت عنوان گفتمان ناسیونالیسم پهلوی مطرح می شد جای اشکال است چون از لحاظ نژادی در مقابل اعراب و اسلام قرار می گیرد. به همان میزان اگر رویکرد هویتی منجر به حذف فرهنگ ایران و تاریخ آن باشد دوباره از آن سوی بام بر زمین می خوریم.هویتی ایرانی و اسلامی در کنار یکدیگر موجبات تقویت هویت ملی و اتحاد ملی اند. اسلام با گرایشات ناسیونالسیتی مخالف است .ناسیونالسم در درون خود نژاد گرایی ،تقابل با اقوام و اقلیت را دارد. شاید کسانی که در مقابل هویت ایرانی جبهه می گیرند نا خوداگاه برداشت پان ایرانیستی که در رژیم شاه بود را قیاس می گیرند در صورتی که چنین نیست.طبق حدیث که شما هم به آن اشاره کردید .میهن دوستی پسندیده است و میهن پرستی با برداشتهای شووینیستی که در مقابل دیگر اقوام و ملتها قرار می گیرد مذموم. استاد مطهری در کتاب خدمات متقابل اسلام و ایرانیان به ظرافت تمام این مباحث را مطرح می کند در ثانی ایرانیان تنها ملتی هستند که در طول تاریخ نامشان به نیکی در هر سه کتب آسمانی اشاره شده است در آیات هشتادوسه تا نودوهفت از سوره کهف اشاره به ذوالقرنین می شود که خداوند علم، حکمت و قدرت را در اختیار او قرار داد . دو تفسیر گرانبهای قرآن کریم (تفسیر المیزان جلد سیزده صفحه 539) و (تفسیر نمونه جلد دوازده صفحه 543) ذوالقرنین را کورش می داند. فراموش نکنید ابراز ارادت به ایران نه تنها بد نیست بلکه آب و خاک هر فرد ، هویت اوست و تضادی بین اسلام و ایران نیست بلکه ایرانیان بهتر از دیگر ملتها اسلام را شناختند و در نشر گسترش آن سهم بی نظیری داشتند.باید اشاره کرد هرچند باید به کشور و میهن خود وفادار بود ولی اشتباهات گذشتگان را نباید ماییه فخر و مباهات دانست.مثل اعتقاد برخی از ملی گرایان به نظام منوکراسی شاهنشاهی . و حد و مرز این میهن دوستی باید مجزا از ناسیونالسم که در مقابل دیگر اقوام و ملتها ی دیگر قرار می گیرد باشد در خصوص حدیث حب الوطن من الایمان شیخ بهایی شعری زیبا سروده اند ،که اگر مطالعه بفرمایید مستفیض خواهید بود. عده ای از این حدیث برداشتهای جغرافیایی دارند و عده ای بابینش مذهبی و عرفانی وطن را سرای حضرت دوست می دانند در پایان نظر شما را به بیانات مقام معظم رهبری در سفر اخیرشان به شیراز جلب می کنم از یک منظر، این آثار(تخت جمشید) متعلق به جباران تاریخ ایران است و نفرت از استبداد و جباریت، اینگونه آثار را در چشم و دل انسانها از جمله متدینین، بی جاذبه می‌کند اما از جنبه مثبت، نباید فراموش کرد که این آثار، به هرحال محصول سرپنجه هنرمند، ذهن خلاق، روحیه بلند نظر و (ذوق و ابتکار ایرانی) است و این واقعیات، تخت جمشید و دیگر آثار تاریخی را در سراسر کشور، مایه افتخار ملت ایران ” خدمتگزاری حقیقی مسئولان و مدیران رده های مختلف کشور به ملت، و همت و آمادگی مردم، آینده روشن این کشور را به فضل پروردگار، تضمین می‌کند... “ و جزو مفاخر تاریخی این کشور قرار می‌دهد). ایشان با اشاره به تلاش برخی کشورها برای ایجاد مفاخر مصنوعی تاریخی تأکید کردند: (مفاخر حقیقی تاریخ ملت ایران، موجب تقویت اعتماد به نفس ملی است و لازم است مورد توجه بیشتر قرار گیرد). حضرت آیت الله خامنه‌ای در تبیین اوجگیری ذوق و هنر ملت ایران در دوران بعد از اسلام خاطرنشان کردند: (ما به مفاخر تاریخی قبل از اسلام نیز به عنوان نشانه‌های هنر ایرانی افتخار می‌کنیم اما واقعیت و تحقیق علمی نشان می‌دهد که (تمدن، هنر، فرهنگ و دانشی) که ایرانیان در قرون 4 و 5 هجری یعنی بعد از اسلام به آن دست یافتند قبل از اسلام هرگز سابقه نداشته و این اوجگیری به برکت اسلام بوده‌است). این فرمایش رهبری به وضوح آشکار می کند که ما هرچند به مواهب فرهنگی و تاریخی خود مفتخریم ،اما در سایه اسلام به فرهنگ و تمدنی متعالی نائل آمدیم. پس یقیناً میهن دوستی اگر جنبه ناسیونالیستی نداشته باشد عقلانی و بدیهی است.ما مسلمانیم و ایرانی ، مردان نیک بسیاری از این سرزمین سنت و دین پیامبر خدا را یاری کردند و حرمت عزیزان اهل بیتش را از جان نیز بیشتر دوست می دارند. (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد رهبری، کد: 56/100120448)