برای جلوگیری از لجبازی و یک دندگی کودک چه کنیم؟

برای جلوگیری از لجبازی و یک دندگی کودک چه کنیم؟

پرسشگر گرامی؛ تربیت فرزند یکی از وظایف دشوار والدین بوده که این مهم نیازمند فراگیری دانش و مهارت و لازمه آن صبر و بردباری است. در موارد بسیاری رفتارهای نابهنجار فرزندان ریشه تربیتی دارد ؛لذا در مواجهه با مشکل این گونه رفتارها ،باید در پی ریشه یابی بود تا با اصلاح ریشه ،رفتار نیز اصلاح شود. یکی از مشکلات شایع والدین در مسیر پرورش فرزند لجبازی کودکان است. یکی از علل مهم لجبازی در کودکان مربوط به روند رشد طبیعی کودک می باشد. به عبارتی؛ در مقاطعی از رشد که کودک نیاز به استقلال طلبی دارد ممکن است بعضی از رفتارهای کودک به صورت لجبازی ظاهر شود. در واقع باید گفت که تمام کودکان در مراحلی از رشد خود دچار لجبازی و واکنش های بد می شوند که بخشی از آن نیز طبیعی است و متأسفانه انتظارات غیرواقع بینانه والدین است که باعث تشدید لجبازی و تثبیت آن درکودک می شود، بنابراین برخی از رفتارها و لجبازی های کودک حالت طبیعی دارد و نباید نسبت به آن حساس بود. در پاسخ به سوال شما ابتدا به بررسی علل لجبازی می پردازیم و در ادامه به راهکارهای مقابله با لجبازی کودکان را مورد بررسی قرار می دهیم.
علل لجبازی در کودکان
1.بی توجهی والدین
بی توجهی والدین به کودک سبب می شود تا به تدریج در کودک بهانه گیری و لجبازی شکل گیرد. زمانی که کودک با بی توجهی والدین روبرو می شود، برای جلب توجه آنان سعی می کند دست به هر کاری بزند که یکی از این روش ها لجبازی می باشد.
2. استبداد والدین
زمانی که کودکان با دستورات آمرانه و بدون انعطاف والدین روبرو می شود، برای مقابله با چنین وضعیتی دست به لجبازی می زنند. در حقیقیت کودکان برای فرار از اطاعت بی چون و چرا از والدین سخت گیر و بی منطق و در شرایطی که به خواسته های آنان توجهی نمی شود در برابر دستورات والدین می ایستند و دست به لجبازی می زنند.
3. بد آموزی
کودکان در مواردی از والدین خود می آموزند که مسائل و دشواری های خود را از راه جبر و زور حل کنند و مشکلات خود را از این طریق ریشه کن کنند.
4. آزمایش
کودکان در مواردی والدین خود را مورد آزمایش قرار می دهند تا مشخص شود که آیا می توان با والدین زور آزمایی کرد یا نه؟ در چنین موقعیتی کودکان برای درخواست و بر طرف کردن نیازهایشان از راه گریه و بهانه جویی استفاده می کنند تا از طریق بفهمند آیا می توان با بکارگیری این شیوه بر والدین خود تاثیر گذار باشند یا نه؟ در صورتی که والدین در برابر گریه ها و بهانه جویی های کودک خود کوتاه بیایند، کودک راهی را که انتخاب کرده است را ادامه می دهد و لجبازی در او به صفتی پایدار تبدیل می شود.
5. روش تربیتی غلط
به نظر می رسد گاهی شیوه تربیتی والدین به گونه ای است که فرزند را به فردی پر مدعا، سلطه جو و از خود راضی تبدیل می کند. مهر و محبت والدین به گونه ای است که بچه ها این احساس را دارند که والدین چون کلفت و نوکر آنان هستند و باید هر چه آنان می خواهند را بر آورده کنند. بدیهی چنین کودکانی زمانی که با مانع روبرو می شوند، خواهند کوشید با تمام قدرت در برابر آن ایستاده و به هر صورتی که شده به خواسته های خود برسند حتی از راه لجبازی و به ستوه آوردن والدین خود. در ضمن شیوه تربیتی غلط والدین باعث می شود که این احساس در کودک زنده شود که می تواند به تمام خواسته های خود دست یابد، بدیهی است در چنین شرایطی نرسیدن به خواسته های کودک او را به منبعی از لجبازی و یک دندگی تبدیل کند و این رفتار تا زمانی که خواسته های او بر آورده نشود ادامه یابد.البته علل لجبازی کودک در موارد بالا محدود نمی شود و ما به دلیل طولانی نشدن بحث از ذکر سایر موارد خودداری می کنیم.
چه باید کرد
1. از گریه کودک نترسید
ممکن است در ابتدای راه و با بکارگیری نکاتی که در این سوال به آن اشاره شده است، با رفتارهای شدید و گریه های غیر قابل کنترل کودک خود مواجه شوید. در اولین گام لازم است که در برابر این گریه ها مقاومت کنید، چنانچه این گریه ها شما را تحت تاثیر قرار دهد و از برنامه تربیتی خود کوتاه بیایید هیچ گاه در تربیت کودک خود موفق نخواهید بود. به یاد داشته باشید کودکان روان شناسان ماهری هستند و پدر و مادر را بهتر از خودشان می شناسند. آنان نقاط ضعف ما را به خوبی می دانند و از این راه سعی در پیشبرد مقاصد خود دارند.
2. علل لجبازی کودک خود را با دقت بشناسید و سعی کنید این عوامل را از بین ببرید.
3. در موقع خشم و عصبانیت، بویژه زمانی که کودک به دلیل نسبتا قابل قبولی سر از عصیان و بهانه گیری در آورده است؛ هیچ چیز سازنده تر از آن نیست که او در یابد والدین به احساس او پی برده اند و از آنچه که در درون او می گذرد آگاهی دارند. همدردی و همزبانی می تواند موجبات انس و آشنایی کودک را فراهم آورد و کودک را به تعقل وادارد. همینکه طفل در یابد والدین با او از در همدردی وارد شده اند آرامش خواهد یافت و دست از لجبازی بر می دارد.
4. می توان با کودک وارد بحث و گفت و گو شد و با زبان کودکانه از اینکه چی شده است که حرف پدر و مارد را گوش نمی دهد سخن گفت. در این گفت و گو سخنان و جملات شما باید حالت توصیفی داشته باشد. به عنوان مثال به جای اینکه بپرسید: چرا با پدر و مادر خود مخالفت می کنی؟ بپرسید: چی شده است که حرف پدر و مادر گوش نمی دهی؟
5. یکی از مسائلی که در ایجاد روابط سازنده والدین با کودکان تاثیر زیادی دارد، احترام گذاشتن به شخصیت مستقل کودک است. برخوردها با کودک باید عاقلانه باشد و هیچ گاه نباید احساسات او را بازیچه گرفت. چنین موضعی در ایجاد احساس آرامش در کودک بسیار مهم است. یکی از شیوه های به رسمیت شناختن شخصیت کودک دادن مسئولیت های مختلف و لو کوچک به آنان می باشد. کودکان در انجام مسئولیت خود راه و روش آقا منشی را در پیش می گیرندو تا حدود زیادی به افرادی آرام و دارای صبر و حوصله تبدیل می شوند.
6. ذکر داستان های خاص درباره لجبازی برای مهار لجبازی بسیار موثر است. داستان زبان کودکان است و آنان با تمام وجود داستان را گوش می دهند و از آن الگو گیری می کنند و سعی می کنند خود را در قالب این الگو ها قرار دهند.
7. در برابر لجبازی کودک بی اعتنا باشید. زمانی که او لجبازی می کند تا به خواسته خود برسد، بر خلاف خواسته او رفتار کنید و نسبت به لجبازی های او بی اعتنا باشید.
8. چنانچه کودکتان از شما درخواستی داشت، اگر آن خواسته در حد توان شما می باشد و یا اینکه برآورده کردن آن به صلاح کودکتان می باشد؛ بدون هیچ درنگی خواسته او را انجام دهید؛ در غیر اینصورت محکم و با استدلالی که قابل فهم کودک باشد، به خواسته های او جواب منفی بدهید. نکته کلیدی اینجاست که به هیچ عنوان نباید در برابر اصرار او کوتاه بیائید و هر چه او بر خواسته خود اصرار کرد، شما نباید از موضع خود دست بکشید. اگر صلاح می دانید که کودکتان نباید کاری را انجام دهد پس نباید انجام دهد. مهم نیست که برای رسیدن به مقصود خود چقدر مبارزه یا داد و فریاد می کند. قاطعانه و با آرامش موضع خود را حفظ کنید.
9. برای مواجهه با رفتار وی سعی کنید با انجام کارهای غیرقابل انتظار و جالب او را سرگرم کنید تا کم کم احساس کند خندیدن بهتر از عصبانی بودن است و لذت بیشتری هم دارد.
10. در قبال لجبازی کودکان، ذهن آنها را از مسئله منحرف کنید . تغییر جهت تمرکز فرزندتان از این نظر مؤثر است که کودکان در سن کم برای مدت کوتاهی به یک مورد توجه می کنند؛ زیرا حافظه بلند مدت آنها خیلی فعال نمی باشد. برای تغییر ذهن از حرکات - شکلها - صداها و حوادث ساختگی استفاده کنید.
نکته پایانی
در برخی موارد که راهکارهای بالا مفید واقع نشد لازم است با جدیت در برابر لجبازی او ایستادگی کنید، برای این کار:
الف) رفتاری که کودک باید آن را ترک کند را به صورت روشن و واضح برای او تعریف کنید.( مشق هایت را باید تا ساعت 7 انجام دهی)
ب) تنبیه و مجازات تخطی از حرفهای والدین را تعیین کنید. تنبیه باید در حد توان کودک باشد.( چنانچه مشق هایت تا ساعت 7 انجام ندهی، امروز نمی توانی برنامه کودک نگاه کنی)
ج) اعمال مجازات بلافاصله بعد از تخطی کودک. زمانی کودک به هر دلیلی از خواسته های والدین سر باز زد، تنبیه مورد نظر را بدون هیچ اغماضی برای کودک اجرا کنید.
د) در حین تنبیه با کودک حرف نزنید و فقط تنبیه مورد نظر را در مورد او اجرا کنید.
منبع: خانواده و دشواریهای رفتاری کودکان؛ علی قائمی
محمد صادق آقاجانی