کسی که درآمد کسب دارد؛ ولی تا به حال خمس نمیداده و اکنون میخواهد خودش محاسبه کند و خمس اموال خود را بپردازد ؛ باید به چه شکل عمل نماید؟ همه مراجع: اگر از درآمد خود، چیزی را که به آن احتیاج ندارد، خریده و یک سال از خرید آن گذشته باشد؛ باید خمس آن را بدهد. اما اگر اثاث خانه و چیزهای دیگری که به آنها نیاز دارد، مطابق شأن خود خریده، در این صورت چنانچه بداند آنها را در بین سالی خریده که در آن سال فایده برده است؛ لازم نیست خمس آن را بدهد و اگر نداند که در بین سال یا بعد از تمام شدن سال بوده، بنابر احتیاط واجب، باید با حاکم شرع (مجتهد جامعالشرایط) یا نماینده او مصالحه کند. بدین صورت که تمام اموال مشکوک خود را محاسبه و حاکم شرع بدهی او را جهت خمس به مقداری تخمین میزند و با او مصالحه میکند و با پرداخت آن تمام اموالش پاک میشود.توضیحالمسائل مراجع، م 1797؛ وحید، توضیحالمسائل، م 1806؛ نوری، توضیحالمسائل، م 1793؛ خامنهای، اجوبة، س 934 و 927. تبصره 1. باید توجه داشت آیت الله صافی و آیت الله نوری در جهت مصالحه با حاکم شرع، قائل به احتیاط مستحبی شدهاند و آیت الله خامنهای فتوا به وجوب دادهاند. تبصره 2. برخی مراجع معتقدند؛ منافعی مانند هدیه، جایزه و... حکم در آمد کسب را دارد. (ر.ک: (هدیه)) تبصره 3. در این که مبدأ سال خمسی چه روزی است و از چه تاریخی باید یک سال را محاسبه کرد، میان مراجع اختلاف نظر است. (ر.ک: (مبدأ سال خمسی)) (احکام خمس، سید مجتبی حسینی، کد: 113/500010)
کسی که درآمد کسب دارد؛ ولی تا به حال خمس نمیداده و اکنون میخواهد خودش محاسبه کند و خمس اموال خود را بپردازد ؛ باید به چه شکل عمل نماید؟
کسی که درآمد کسب دارد؛ ولی تا به حال خمس نمیداده و اکنون میخواهد خودش محاسبه کند و خمس اموال خود را بپردازد ؛ باید به چه شکل عمل نماید؟
همه مراجع: اگر از درآمد خود، چیزی را که به آن احتیاج ندارد، خریده و یک سال از خرید آن گذشته باشد؛ باید خمس آن را بدهد. اما اگر اثاث خانه و چیزهای دیگری که به آنها نیاز دارد، مطابق شأن خود خریده، در این صورت چنانچه بداند آنها را در بین سالی خریده که در آن سال فایده برده است؛ لازم نیست خمس آن را بدهد و اگر نداند که در بین سال یا بعد از تمام شدن سال بوده، بنابر احتیاط واجب، باید با حاکم شرع (مجتهد جامعالشرایط) یا نماینده او مصالحه کند. بدین صورت که تمام اموال مشکوک خود را محاسبه و حاکم شرع بدهی او را جهت خمس به مقداری تخمین میزند و با او مصالحه میکند و با پرداخت آن تمام اموالش پاک میشود.توضیحالمسائل مراجع، م 1797؛ وحید، توضیحالمسائل، م 1806؛ نوری، توضیحالمسائل، م 1793؛ خامنهای، اجوبة، س 934 و 927.
تبصره 1. باید توجه داشت آیت الله صافی و آیت الله نوری در جهت مصالحه با حاکم شرع، قائل به احتیاط مستحبی شدهاند و آیت الله خامنهای فتوا به وجوب دادهاند.
تبصره 2. برخی مراجع معتقدند؛ منافعی مانند هدیه، جایزه و... حکم در آمد کسب را دارد. (ر.ک: (هدیه))
تبصره 3. در این که مبدأ سال خمسی چه روزی است و از چه تاریخی باید یک سال را محاسبه کرد، میان مراجع اختلاف نظر است. (ر.ک: (مبدأ سال خمسی)) (احکام خمس، سید مجتبی حسینی، کد: 113/500010)
- [آیت الله اردبیلی] کسی که در آخر سال خمسی خود مقداری مواد خوراکی اضافه آورده و میخواهد خمس این مواد را از درآمد کسب سال بعد بپردازد، چگونه باید خمسش را محاسبه کند؟
- [آیت الله اردبیلی] کسی که میخواهد مهریه همسرش را بپردازد و تاکنون خمس نداده است، آیا باید بعد از محاسبه خمس، مهریه را بدهد، یا قبل از خمس هم میتواند مهریه را پرداخت کند و سپس خمس بقیه اموال را بدهد؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا پرداخت خمس اموال مجنون برعهده ولیّ اوست و آیا خمس را از اموال خود بپردازد یا اموال مجنون؟
- [آیت الله سبحانی] اگر سر سال خمسی ام، مقدار خمس را محاسبه و دست گردان کنم و قصد داشته باشم از درآمد سال آینده پرداخت نمایم، خمس را چگونه محاسبه کنم؟
- [آیت الله نوری همدانی] اگر کسی باغی دارد که هم از میوه آن برای نیازمندیهای خود استفاده میکند و هم با درآمد آن کسب و تجارت مینماید، خمس آن را چگونه محاسبه نماید؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر چند سال درآمد سالانه ام را محاسبه نکنم تا اینکه اموال من نقد و سرمایه ام زیاد شود و بعد از آن، خمس غیر از سرمایه قبلی ام را بپردازم، آیا این کار اشکال دارد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر کسی خمس اموال خود را پرداخت کرده است و اموال مخمّس تا سال بعد باقی بماند، آیا لازم است دوباره خمس آنها را بپردازد؟
- [آیت الله اردبیلی] شخصی که خمس اموال خود را نمیدهد، آیا مسئول امور مالی او میتواند بدون اجازه او به طوری که او متوجه نشود، خمس اموال را بپردازد؟
- [آیت الله سبحانی] مغازه ای با سرمایه11میلیون تومان می باشد که مبلغ 7میلیون تومان بدهی به بانک دارد، و مقداری پول نقد و جنس و مقداری از اموال را نیز به مشتریان به شکل نسیه فروخته ایم خمس این اموال چگونه محاسبه می شود؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر زن با سرمایه شوهر قالی بافی می کند، آیا باید خمس درآمد خود را بپردازد؟
- [آیت الله جوادی آملی] .معیار در سال خمسی، لزوماً ماه های سال قمری نیست، بلکه هر کس می تواند ابتدای کسب و کار خود را بر اساس ماه های سال شمسی محاسبه نماید و پس از گذشت یکسال شمسی از اوّلین ماه احتساب شده، خمسِ باقی مانده درآمد خودش را بپردازد. محاسبه قبل و بعد از سال
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر کسی خود را در مضیقه اقتصادی قرار دهد و صرفه جویی کند، خمس مقدار صرفه جویی شده را باید بپردازد ; همچنین است اگر دیگری هزینههای او را به جهت نذر یا تبرّ ع بپردازد و او از درآمد کسب خودش چیزی را هزینه نکند، باید خمس تمام درآمد سال را بپردازد و نمیتواند به مقداری که معادل هزینهاش بوده, از درآمد کسر نماید. خمس درآمد بانوان
- [آیت الله اردبیلی] کسی که میخواهد خمس مالی را که در سال قبل به دست آورده، از درآمد سال بعد خود بدهد، باید به اندازه یک چهارم مال متعلّق خمس را بپردازد.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر کسی چند نوع کسب دارد , میتواند تمام درآمدها را یک جا محاسبه کند، پس کسی که هم کارمند است , هم کشاورزی و تجارت می کند، میتواند در پایان سال خمسی، پس از کسر هزینه زندگی و هزینه های کسب و تجارت، خمس باقی مانده را یکجا بپردازد. خمس سود معلّق
- [آیت الله جوادی آملی] .هزینههای کسب و کار مانند اجاره، کرایه، بهای آب، برق و غیره در محاسبه خمسی کسر میشود; همچنین هزینه های متعارف شخص و خانوادهاش از درآمد کسب و کار نیز کسر میشود.
- [آیت الله جوادی آملی] .آنچه متعلق خمس است، مطلق درآمد است ; نه خصوص درآمد کسب , بنابراین جایزه، هبه، صله، هدیه و مانند آن ها متعلق خمس است, هرچند مقدار کم آنها خمس ندارد. عدم تکرار خمس
- [آیت الله جوادی آملی] .در محاسبه و پرداخت خمس، تأخیر از سال مالی جایز نیست؛ ولی زودتر از پایان سال مالی می توان، درآمد و هزینه ها را محاسبه و خمس آن را پرداخت کرد. استثنای هزینه ها
- [آیت الله جوادی آملی] .اموالی که از را ه خدعه و نیرنگ، ادعای باطل یا ربا , از کفّار حربی به دست آمده باشد، اگر اکتساب و حرفه، شرط وجوب خمس باشد، این اموال جزء درآمد سالانه محسوب نمی شود و خمس ندارد و اگر کسب و حرفه, شرط آن نباشد، پس از گذشت سال و کسر هزینه آن , خمس دارد که مشهور میان فقیهان شیعه این است گرفتن ربا از کافر و بانک های کشورهای غیراسلامی جایز بوده و در حکم کسب حلال است.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر کسی برای آسایش بیشتر و برای تفریح و تفرّج که مورد نیاز ضروری او نیست , ماشین یا باغی خرید، در این گونه موارد پولی که برای آن داده است , جزء هزینه سال او نیست و باید خمس آن را بپردازد و اگر برای خرید آن وام گرفته باشد، پرداختن آن، ج زء هزینه شمرده نمی شود و هرمقدار از اقساط را که از درآمد پرداخت کرده است، محاسبه نماید و خمس آن را بپردازد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر برای زیاد کردن مال یا خریدن ملکی که به آن احتیاج ندارد قرض کند، نمیتواند از منافع کسب آن قرض را محاسبه کند، ولی میتواند قرض خود را بپردازد که در این صورت اگر مالی را که با قرض تهیّه کرده، شرایط وجوب خمس را داشته باشد، باید خمس آن را بدهد و اگر مالی را که قرض کرده یا چیزی را که با قرض تهیّه کرده، از بین برود، میتواند قرض خود را از منافع آن سال بپردازد.