زندگی
حیات مقابل ممات است. از آن به مناسبت در بسیاری از ابواب فقه نظیر طهارت، حج، وصیت، نکاح، استیلاد، اطعمه و اشربه، ارث و دیات سخن رفته است.
کسی که برای نیازهای زندگی مبلغی قرض کرده و در آن راه صرف نموده است، آیا می‌تواند سر سال مبلغ بدهی را از درآمد سال کم کند؟
کسی که برای نیازهای زندگی مبلغی قرض کرده و در آن راه صرف نموده است، آیا می‌تواند سر سال مبلغ بدهی را از درآمد سال کم کند؟ امام، مکارم، نوری و سیستانی: اگر برای نیاز سال جاری قرض کند، می‌تواند به مقدار بدهی کسر نماید؛ ولی اگر بدهی او برای نیاز سال‌های گذشته‌اش بوده، کسر آن جایز نیست؛ بلکه می‌تواند قرض خود را از درآمد بپردازد تا به مقدار آن خمس تعلق نگیرد.توضیح‌المسائل مراجع، م 1786 و 1787؛ نوری، توضیح‌المسائل، م 1783 و 1782. تبریزی و وحید: اگر بدهی خود را تا پیش از سر سال نپردازد، نمی‌تواند از درآمد سال کم کند؛ مگر آنکه قرض بعد از به دست آوردن منفعت بوده باشد.تبریزی، توضیح‌المسائل، م 1795؛ وحید، توضیح‌المسائل، م 1794. فاضل، بهجت، خامنه‌ای و صافی: آری، خمس تعلق می‌گیرد و جایز نیست مقدار بدهی خود را از درآمد کم کند؛ بلکه می‌تواند قرض خود را از درآمد بپردازد تا به مقدار آن خمس تعلق نگیرد.توضیح‌المسائل مراجع، م 1786، 1787، بهجت، توضیح‌المسائل، م 1406 و 1407؛ خامنه‌ای، اجوبة، س 864؛ صافی، توضیح‌المسائل، م 1795 و 1796. تبصره. در عبارت رساله‌های عملیه مراجع، بین واژه (کسر) و (ادا) تفاوت است و نباید آن دو را در هم آمیخت. (احکام خمس، سید مجتبی حسینی، کد: 118/500010)
کسی که برای نیازهای زندگی مبلغی قرض کرده و در آن راه صرف نموده است، آیا می‌تواند سر سال مبلغ بدهی را از درآمد سال کم کند؟ امام، مکارم، نوری و سیستانی: اگر برای نیاز سال جاری قرض کند، می‌تواند به مقدار بدهی کسر نماید؛ ولی اگر بدهی او برای نیاز سال‌های گذشته‌اش بوده، کسر آن جایز نیست؛ بلکه می‌تواند قرض خود را از درآمد بپردازد تا به مقدار آن خمس تعلق نگیرد.توضیح‌المسائل مراجع، م 1786 و 1787؛ نوری، توضیح‌المسائل، م 1783 و 1782. تبریزی و وحید: اگر بدهی خود را تا پیش از سر سال نپردازد، نمی‌تواند از درآمد سال کم کند؛ مگر آنکه قرض بعد از به دست آوردن منفعت بوده باشد.تبریزی، توضیح‌المسائل، م 1795؛ وحید، توضیح‌المسائل، م 1794. فاضل، بهجت، خامنه‌ای و صافی: آری، خمس تعلق می‌گیرد و جایز نیست مقدار بدهی خود را از درآمد کم کند؛ بلکه می‌تواند قرض خود را از درآمد بپردازد تا به مقدار آن خمس تعلق نگیرد.توضیح‌المسائل مراجع، م 1786، 1787، بهجت، توضیح‌المسائل، م 1406 و 1407؛ خامنه‌ای، اجوبة، س 864؛ صافی، توضیح‌المسائل، م 1795 و 1796. تبصره. در عبارت رساله‌های عملیه مراجع، بین واژه (کسر) و (ادا) تفاوت است و نباید آن دو را در هم آمیخت. (احکام خمس، سید مجتبی حسینی، کد: 118/500010)
عنوان سوال:
کسی که برای نیازهای زندگی مبلغی قرض کرده و در آن راه صرف نموده است، آیا می‌تواند سر سال مبلغ بدهی را از درآمد سال کم کند؟
پاسخ:
کسی که برای نیازهای زندگی مبلغی قرض کرده و در آن راه صرف نموده است، آیا می‌تواند سر سال مبلغ بدهی را از درآمد سال کم کند؟
امام، مکارم، نوری و سیستانی: اگر برای نیاز سال جاری قرض کند، می‌تواند به مقدار بدهی کسر نماید؛ ولی اگر بدهی او برای نیاز سال‌های گذشته‌اش بوده، کسر آن جایز نیست؛ بلکه می‌تواند قرض خود را از درآمد بپردازد تا به مقدار آن خمس تعلق نگیرد.توضیح‌المسائل مراجع، م 1786 و 1787؛ نوری، توضیح‌المسائل، م 1783 و 1782.
تبریزی و وحید: اگر بدهی خود را تا پیش از سر سال نپردازد، نمی‌تواند از درآمد سال کم کند؛ مگر آنکه قرض بعد از به دست آوردن منفعت بوده باشد.تبریزی، توضیح‌المسائل، م 1795؛ وحید، توضیح‌المسائل، م 1794.
فاضل، بهجت، خامنه‌ای و صافی: آری، خمس تعلق می‌گیرد و جایز نیست مقدار بدهی خود را از درآمد کم کند؛ بلکه می‌تواند قرض خود را از درآمد بپردازد تا به مقدار آن خمس تعلق نگیرد.توضیح‌المسائل مراجع، م 1786، 1787، بهجت، توضیح‌المسائل، م 1406 و 1407؛ خامنه‌ای، اجوبة، س 864؛ صافی، توضیح‌المسائل، م 1795 و 1796.
تبصره. در عبارت رساله‌های عملیه مراجع، بین واژه (کسر) و (ادا) تفاوت است و نباید آن دو را در هم آمیخت. (احکام خمس، سید مجتبی حسینی، کد: 118/500010)
- [سایر] کسی که مقداری از نیازهای زندگی خود را به صورت اقساط بلند مدت (مثلاً سه ساله) تهیه کرده است، آیا می‌تواند سر سال خمسی، همه بدهی خود را از درآمد سال کسر کند؟
- [آیت الله خامنه ای] من به شخصی مبلغی پول بدهکارم، اگر سر سال برسد وطلبکار قرض خود را مطالبه نکند و مقداری از درآمد سالانه که با آن می توانم قرض خود را ادا کنم، نزد من موجود باشد، آیا این بدهی از درآمد سالانه استثناء می شود یا خیر؟
- [آیت الله نوری همدانی] اینجانب سر سال خمسیام رسیده است و میخواهم خمس اموال خود را حساب کنم، امّا مبلغی برای سال آینده بدهکار هستم، آیا این مبلغ مذکور را هم اکنون کسر نمایم یا از درآمد سال آینده حساب می‌شود؟
- [سایر] کسی که برای افزایش سرمایه، پولی قرض کند؛ آیا می‌تواند قرض خود را از درآمد سال بپردازد؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر کسی قبل از سال خمسی اش، مقداری از درآمد خود را به کسی قرض دهد و بعد از گذشت چند ماه از سر سال خمسی خود آن را دریافت کند، این مبلغ چه حکمی دارد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی مبلغی قرض نموده برای خرید ماشین یا تعمیر خانه و سال خمسی فرا رسیده، آیا خمس دارد؟
- [آیت الله بهجت] کسی که بعد از بلوغ فقط در یک مورد درآمد داشته است که تاریخ آن هم مجهول است و شک داشته که آن مبلغ را صرف مؤونه نموده است یا نه، و بعد از چند سال آن مبلغ را مصالحه کرده، آیا سال خمس او همان تاریخ مصالحه می باشد؟
- [آیت الله خامنه ای] هنگام ثبت نام فرزندم بابت پرداخت شهریه او، مهلت گرفته و مبلغ را در طی دو فقره چک چهار و شش ماهه پرداخت کرده ام. آیا موقع سر رسید سال مالی، این مبلغ جزو بدهی منظور می شود یا پرداخت آن را باید از محل درآمد سال بعد تأمین کرد؟
- [آیت الله نوری همدانی] آیا انسان می‌تواند به عنوان قرض از پول مخمّس خود بردارد و خرج مؤونه کند و در همان سال یا سال بعد، از درآمد سال جایگزین نماید؟
- [آیت الله سبحانی] شخصی می خواهد مبلغی را به سید مستحقی به عنوان وام بدهد و می داند که سر سال مبلغی را به سادات در ذمّه خواهد داشت، آیا می تواند سر سال آن مبلغ را از مال سادات احتساب کند؟
- [آیت الله مظاهری] کسی که پول رفتن و برگشتن ندارد ولی اگر قرض کند بعداً به آسانی می‌تواند قرض خود را ادا کند مثل اینکه ملکی دارد که بعد از برگشت میفروشد یا درآمد سرشاری دارد که بعد از برگشت، از آن درآمد قرض را ادا میکند حجّ بر او واجب است، همچنین اگر مخارج حجّ را دارد و در مقابل آن بدهی نیز دارد و مطمئن است که در برگشت به خوبی می‌تواند بدهی خود را ادا نماید حجّ بر او واجب است.
- [آیت الله اردبیلی] کسی که بدهکار است و نمی‌تواند بدهی خود را بدهد اگرچه مخارج سال خود را داشته باشد می‌تواند برای دادن قرض خود زکات بگیرد؛ ولی باید مالی را که قرض کرده در معصیت صرف نکرده باشد، مگر آن که از آن معصیت توبه کرده باشد.
- [آیت الله مظاهری] کسی که بدهکار است و نمی‌تواند بدهی خود را بدهد گرچه مخارج سال خود را داشته باشد، می‌تواند برای دادن قرض خود زکات بگیرد.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر کسی از ابتدای سال خمسی تا به دست آوردن درآمد، هزینهای برای خود و خانواده خود نموده است، خواه از سرمایه و خواه قرض گرفته باشد و خواه از مال مخمس خودش مصرف کرده باشد، هزینه او محسوب شده و از درآمد سال مالی او کسر می‌شود و بقیه درآمد سال, خمس دارد. هزینه بدون استفاده
- [آیت الله اردبیلی] زنی که در عدّه وفات به سر میبرد، می‌تواند از خانه خارج شود و برای رفع نیازهای خود رفت و آمد کند، ولی احوط آن است که شب را در همان خانهای که در زمان حیات همسرش زندگی میکرده بماند.
- [آیت الله سیستانی] کسی که بدهکار است و نمی‌تواند بدهی خود را بدهد ، اگر چه مخارج سال خود را داشته باشد ، می‌تواند برای دادن قرض خود زکات بگیرد ، ولی باید مالی را که قرض کرده در معصیت خرج نکرده باشد .
- [آیت الله خوئی] کسی که بدهکار است و نمی‌تواند بدهی خود را بدهد اگرچه مخارج سال خود را داشته باشد، می‌تواند برای دادن قرض خود زکات بگیرد، ولی باید مالی را که قرض کرده در معصیت خرج نکرده باشد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر برای زیاد کردن مال یا خریدن ملکی که به آن احتیاج ندارد قرض کند، چنانچه از منافع کسب آن قرض را بدهد، در سر سال باید خمس ارزش مال یا ملک در سر سال را بپردازد، ولی اگر مالی که قرض کرده و چیزی که از قرض خریده از بین برود و ناچار شود که قرض خود را بدهد، می‌تواند از منافع کسب، قرض را ادا نماید.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر در هزینه بودن مالی شبهه باشد , یعنی شک کرده پولی که مصرف شده است آیا صرف هزینه زندگی شده یا به مصرف غیر هزینه رسیده است; برای مثال , شخص نمی داند فلان مبلغ ر ا به کسی قرض داده یا صرف هزینه زندگی کرده است، در این صورت , نسبت به این مقدار , برائت جاری می شود و لازم نیست خمس آن را بدهد. البته بعد از رفع شبهه, حکم آن معلوم خواهد شد. ابزار ماندنی
- [آیت الله بهجت] اگر شخصی نتواند خرج سال خود را تأمین کند و سر سال پول و یا چیزهایی از مئونه در خانه زیاد بیاید، می‌تواند آن‌ها را در مخارج مورد نیاز صرف کند و خمس ندارد.