سال خمسی
يكسال تمام كه از تاريخ شروع به كار يا حصول درآمد، و برای كسانی كه مدت زمانی خمس نپرداخته‌اند، از تاريخ نخستين رسيدگی به حساب اموال آغاز می‌گردد.
شخصی از درآمد کسب، خانه‌ای خریده و چند سال در آن زندگی می‌کند، سپس آن را می‌فروشد تا خانه دیگری تهیه نماید؛ چنانچه این پول تا سر سال خمسی باقی بماند، خمس دارد؟
شخصی از درآمد کسب، خانه‌ای خریده و چند سال در آن زندگی می‌کند، سپس آن را می‌فروشد تا خانه دیگری تهیه نماید؛ چنانچه این پول تا سر سال خمسی باقی بماند، خمس دارد؟ امام: پول فروش آن فوراً خمس دارد؛ مگر اینکه خانه را با خانه دیگر معاوضه کند.امام، استفتاءات، ج 1، س 65 و 173. سیستانی، تبریزی، صافی و فاضل: به مقدار سود آن (تفاوت ارزش خرید و ارزش فروش)، خمس تعلق میگیرد.سیستانی، منهاج الصالحین، م 1213؛ صافی، توضیح‌المسائل، 1790 و 1779؛ تبریزی، استفتاءات س 841؛ فاضل، جامع‌المسائل، ج 2، س 485. خامنه‌ای و مکارم: خمس ندارد.خامنه‌ای، اجوبة، س 986؛ مکارم، استفتاءات، ج 1، س 314. بهجت و نوری: اگر بدون پول فروش، نمی‌تواند خانه دیگری تهیه کند، چنانچه تا سر سال خمسی باقی بماند، خمس ندارد.بهجت، توضیح‌المسائل، 1391؛ نوری، استفتاءات، ج 1، س 263. وحید: بنابر احتیاط واجب، به مقدار سود آن (تفاوت قیمت خرید و قیمت فروش)، خمس تعلق میگیرد.وحید، توضیح‌المسائل، م 1778. (احکام خمس، سید مجتبی حسینی، کد: 54/500010)
شخصی از درآمد کسب، خانه‌ای خریده و چند سال در آن زندگی می‌کند، سپس آن را می‌فروشد تا خانه دیگری تهیه نماید؛ چنانچه این پول تا سر سال خمسی باقی بماند، خمس دارد؟ امام: پول فروش آن فوراً خمس دارد؛ مگر اینکه خانه را با خانه دیگر معاوضه کند.امام، استفتاءات، ج 1، س 65 و 173. سیستانی، تبریزی، صافی و فاضل: به مقدار سود آن (تفاوت ارزش خرید و ارزش فروش)، خمس تعلق میگیرد.سیستانی، منهاج الصالحین، م 1213؛ صافی، توضیح‌المسائل، 1790 و 1779؛ تبریزی، استفتاءات س 841؛ فاضل، جامع‌المسائل، ج 2، س 485. خامنه‌ای و مکارم: خمس ندارد.خامنه‌ای، اجوبة، س 986؛ مکارم، استفتاءات، ج 1، س 314. بهجت و نوری: اگر بدون پول فروش، نمی‌تواند خانه دیگری تهیه کند، چنانچه تا سر سال خمسی باقی بماند، خمس ندارد.بهجت، توضیح‌المسائل، 1391؛ نوری، استفتاءات، ج 1، س 263. وحید: بنابر احتیاط واجب، به مقدار سود آن (تفاوت قیمت خرید و قیمت فروش)، خمس تعلق میگیرد.وحید، توضیح‌المسائل، م 1778. (احکام خمس، سید مجتبی حسینی، کد: 54/500010)
عنوان سوال:
شخصی از درآمد کسب، خانه‌ای خریده و چند سال در آن زندگی می‌کند، سپس آن را می‌فروشد تا خانه دیگری تهیه نماید؛ چنانچه این پول تا سر سال خمسی باقی بماند، خمس دارد؟
پاسخ:
شخصی از درآمد کسب، خانه‌ای خریده و چند سال در آن زندگی می‌کند، سپس آن را می‌فروشد تا خانه دیگری تهیه نماید؛ چنانچه این پول تا سر سال خمسی باقی بماند، خمس دارد؟
امام: پول فروش آن فوراً خمس دارد؛ مگر اینکه خانه را با خانه دیگر معاوضه کند.امام، استفتاءات، ج 1، س 65 و 173.
سیستانی، تبریزی، صافی و فاضل: به مقدار سود آن (تفاوت ارزش خرید و ارزش فروش)، خمس تعلق میگیرد.سیستانی، منهاج الصالحین، م 1213؛ صافی، توضیح‌المسائل، 1790 و 1779؛ تبریزی، استفتاءات س 841؛ فاضل، جامع‌المسائل، ج 2، س 485.
خامنه‌ای و مکارم: خمس ندارد.خامنه‌ای، اجوبة، س 986؛ مکارم، استفتاءات، ج 1، س 314.
بهجت و نوری: اگر بدون پول فروش، نمی‌تواند خانه دیگری تهیه کند، چنانچه تا سر سال خمسی باقی بماند، خمس ندارد.بهجت، توضیح‌المسائل، 1391؛ نوری، استفتاءات، ج 1، س 263.
وحید: بنابر احتیاط واجب، به مقدار سود آن (تفاوت قیمت خرید و قیمت فروش)، خمس تعلق میگیرد.وحید، توضیح‌المسائل، م 1778. (احکام خمس، سید مجتبی حسینی، کد: 54/500010)
- [سایر] سلام، شخصی خانه‌ای دارد که در شأن اوست و آن را از منافع کسب همان سال خریده است و در آن خانه سکونت می‌کند. بعد از چند سال، این خانه را می‌فروشد. آیا باید خمس پولی که دریافت می‌کند را بلافاصله بپردازد؟ یا اگر این پول تا سر سال باقی ماند، آن وقت باید خمسش را بدهد؟ و یا این که این پول اصلا خمس نخواهد داشت؟
- [آیت الله خامنه ای] داروهایی که از درآمد وسط سال خریده شده و پول آن توسط سازمان تأمین اجتماعی پرداخت می شود، اگر بدون فاسد شدن تا سر سال خمسی باقی بماند، خمس به آن تعلّق می گیرد یا خیر؟
- [آیت الله سبحانی] در صورتی که در سر سالِ خمسی، مبلغی پول در سیم کارت اعتباری باقی بماند، آیا بر این مبلغ خمس تعلق می گیرد؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا پس انداز درآمد کسب برای تهیه ضروریات زندگی بمجرد رسیدن سال خمسی متعلق خمس است، یا پس از گذشت مدّتی؟ در فرض دوم میزان مدّت چقدر است مشخص فرمایید.
- [آیت الله اردبیلی] کسی که با پول خمس داده خانه‌ای خریده و بعد به قیمت بالاتری فروخته و به جهت این که منزل مسکونی ندارد، خانه دیگری برای سکونت خریده، آیا لازم است خمسی پرداخت کند یا خیر؟
- [آیت الله اردبیلی] شخصی خانه‌ای را با پول خمس نداده خریده است. آیا مستأجری که از این موضوع آگاهی دارد، حقّ تصرّف در آن خانه را دارد یا خیر؟
- [آیت الله اردبیلی] شخصی در ادارهای به کار مشغول است، از طرف اداره مذکور خانه‌ای در اختیار وی گذارده شده است؛ ولی چون خانه شخصی ندارد، از درآمد سال خود خانه‌ای تهیه کرده تا پس از بازنشستگی از آن استفاده کند. آیا به این خانه خمس تعلّق میگیرد؟
- [آیت الله بهجت] شخصی دارای دو نوع پول است، یکی پولی که خمس آن را قبلاً پرداخته یا خمس به آن تعلّق نمی گیرد و دیگری پولی که از درآمد سال او است. اگر این پول ها با هم مخلوط شوند، آیا می تواند با نیّت یکی از آن ها را مشخص کند؟ مثلاً از پولی که درآمد سال او است در مؤونه و مخارج زندگی صرف کند تا پول برای او باقی بماند. اگر پول های مذکور در بانک باشد چه طور؟
- [آیت الله مظاهری] از درآمد خود، زمینی خریده ام تا دو سال دیگر آن را بسازم و در آن زندگی کنم، آیا سر سال به آن خمس تعلق میگیرد؟
- [آیت الله بهجت] اگر خانه ام را بفروشم و از پول آن دو باب مغازه خریداری کنم تا آن ها را اجاره داده و با پول اجاره آن ها، منزل مسکونی اجاره نمایم و بقیه درآمد حاصل از اجاره ی مغازه را صرف تأمین زندگی و احیانا تهیه منزل شخصی نمایم. آیا این مغازه ها سرمایه کسب محسوب می شود و مشمول خمس است؟
- [آیت الله مظاهری] پولی را که انسان جهت خرید خانه یا تلفن یا ماشین و مانند اینها پرداخت می‌کند اگر از درآمد همان سال باشد و به آن نیاز متعارف داشته باشد، و سال خمسی هم داشته باشد، خمس ندارد. ولی اگر از درآمد همان سال نباشد، یا سال خمسی نداشته باشد، یا اگر سال خمسی دارد تا سَرِ سال خمسی به او تحویل ندهند و سال بعد تحویل دهند، باید خمس آن را بدهد، مگر آن پول خمس نداشته باشد نظیر مهریه، یا ارث و مانند اینها.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر شخصی بعضی از لوازم زندگی او از بین رفت مثلاً بر اثر آتشسوزی فرش یا لوازم دیگرش سوخت یا سرقت شد اگر تا آخر سال خمسی از درآمد سال تهیّه نکرد، می تواند این خسارت را از درآمد سال کسر نماید و خمس سود مانده را بپردازد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر کسی که چندین سال خمس نداده است، از منافع کسب چیزی را که به آن احتیاج ندارد بخرد و یک سال از کسب آن درآمد بگذرد، باید خُمس آن چیز را بدهد و اگر اثاث خانه و چیزهای دیگری را که به آن‌ها احتیاج دارد مطابق شأن خود خریده باشد، چنانچه بداند آن‌ها را با درآمدی که سال بر آن نگذشته خریده، لازم نیست خمس آن‌ها را بدهد و اگر نداند با درآمدی که سال بر آن گذشته خریده یا نه، بنابر احتیاط واجب باید با حاکم شرع مصالحه کند.
- [آیت الله جوادی آملی] .معیار در سال خمسی، لزوماً ماه های سال قمری نیست، بلکه هر کس می تواند ابتدای کسب و کار خود را بر اساس ماه های سال شمسی محاسبه نماید و پس از گذشت یکسال شمسی از اوّلین ماه احتساب شده، خمسِ باقی مانده درآمد خودش را بپردازد. محاسبه قبل و بعد از سال
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر کسی چند نوع کسب دارد , میتواند تمام درآمدها را یک جا محاسبه کند، پس کسی که هم کارمند است , هم کشاورزی و تجارت می کند، میتواند در پایان سال خمسی، پس از کسر هزینه زندگی و هزینه های کسب و تجارت، خمس باقی مانده را یکجا بپردازد. خمس سود معلّق
- [آیت الله اردبیلی] هرگاه از درآمد سال چیزی مانند خانه یا ماشین سواری یا فرش و یا سایر وسایل زندگی را در بین سال تهیّه کند و یا بخرد و در سالهای بعد آن را بفروشد، چنانچه پول آن را در مؤونه صرف نماید، مانند این که خانه دیگری را که نیاز دارد بخرد، خُمس ندارد و هر مقدار از آن از مخارج سالانه زیاد بیاید، باید خمس آن را پرداخت نماید.
- [آیت الله سبحانی] حقوق بازنشستگی و یا مبلغی که به عنوان بازخرید کار داده می شود جزء درآمد همان سال محسوب می گردد و اگر چیزی تا آخر سال از آن باقی نماند خمس ندارد، اما اگر اضافه بماند خمس دارد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] حقوق بازنشستگی و یا مبلغی که به عنوان بازخرید کار داده می شود جزء درآمد همان سال محسوب می گردد و اگر چیزی تا آخر سال از آن باقی نماند خمس ندارد، اما اگر اضافه بماند خمس دارد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] کسی که از اوّل تکلیف خمس نداده، اگر از منافع کسب چیزی که به آن احتیاج ندارد خریده و یک سال از بدستآوردن منفعت گذشته، باید خمس آن چیز را بدهد و اگر اثاث خانه و چیزهای دیگری که به طور متعارف به آن‌ها احتیاج دارد تهیّه کرده، پس اگر بداند در بین سالی که در آن سال فایده برده آن‌ها را خریده لازم نیست خمس آن‌ها را بدهد. همچنین است اگر بعد از آن سال خریده ولی برای تهیّه آن لازم بوده فایدهای را که برده کنار بگذارد؛ و اگر وضعیّت مال وی مشخّص نباشد، بنا بر احتیاط واجب باید با حاکم شرع مصالحه کند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر چیزی را با پول مخمس خریده تا از منافع آن استفاده کند مثلاً درختی خریده تا میوه آن را بفروشد یا گاو خریده تا شیر آن را بفروشد میوه و نمای آن جزء درآمد سال او محسوب می شود که اگر تا آخر سال خمسی صرف مؤونه نشد باید تخمیس شود.